Mục lục
- Vấn đáp với TS Nhất Hạnh
- Chuyển đến ngôi trường mới
- Không sinh, không diệt chỉ có sự chuyển hóa không ngừng
- Nhìn sâu vào chính ta
- Làm sao để có thể trở thành một người tu
- Làm sao để giúp đỡ gia đình?
- Liệu có sự sống sau khi chết?
- Tại sao đạo Bụt có sự phân biệt đối xử với phụ nữ?
- Làm sao để lắng nghe sâu?
- Vì sao gia đình con không thể chung sống với nhau?
- Thượng Đế là gì ?
- Vì sao mà con khổ ?
- Mũi tên thứ hai
- Làm thế nào để thực sự mở lòng ra ?
- Luân hồi và Nhân quả trong đạo Bụt
- Con phải làm gì khi con giận?
- Tha thứ cho chính mình
- Nghệ thuật thả bò
- Nghề nghiệp chân chính
- Khổ đau trên thế giới
- Ai cũng có thể thành Bụt?
- Đối diện với niềm đau trong ta
- Làm thế nào khi mất người thương?
- Tiêu thụ có chánh niệm
- Thầy thích điều gì nhất trong đạo Bụt?
- Con phải làm gì khi mẹ nổi giận với ba?
- Làm thế nào để thương yêu chính mình?
- Con phải làm thế nào với áp lực trong trường học?
- Làm thế nào để giúp người thân bị bệnh nan y?
- Sống chung an lạc
- Thế nào gọi là nhìn sâu?
- Sự thực tập khó khăn nhất
- Tưới tẩm hạt giống thủy chung
- Mặc cảm hơn, kém, bằng
- Con là sự tiếp nối của cha mẹ, tổ tiên
- Thế nào là công lý?
- Làm sao để lấy cái giận của con ra?
- Cầu nguyện có phải là mê tín hay không?
- Người trẻ và vấn đề thất nghiệp
- Tâm an và nhiệt huyết sống, có mâu thuẫn không?
- Làm sao để giữ được tính thiện trong môi trường kinh doanh khốc liệt?
- Khi thành Bụt rồi, có còn phải tu nữa không?
- Tu học
- Tự tin nơi chính mình
- Thiền và Tịnh độ khác nhau?
- Chuyển hóa tâm hành
- Cảm nhận sự an lạc trong cuộc sống
- Chọn pháp môn để tu
- Tu mãi mà không tiến
- Con tu không tiến
- Để trở thành giáo thọ cư sĩ của Làng Mai
- Thực tập thiền hành?
- Con có nhiều câu hỏi
- Cuộc đời là trống rỗng
- Phát nguyện sinh về Cực Lạc
- Ăn chay
- Tu tại gia, tu tại chùa
- Tập trung khi niệm Bụt
- Tại sao lại "lặng" khi thực tập đạo Bụt
- Làm sao để có hạnh phúc thực sự trong hiện tại?
- Tâm bồ đề phải được nuôi dưỡng như thế nào?
- Nuôi dưỡng bình an khi chăm sóc học sinh cá biệt
- Hiểu mình chính là hiểu con
- Nuôi dưỡng tình thương khi làm việc
- Nỗi niềm trăn trở của tuổi trẻ
- Sự nghiệp dựng Tăng
- Đời sống
- Để mọi thứ lắng xuống
- Để bớt mặc cảm
- Làm gì để chuộc lỗi
- Để làm chủ được thời gian?
- Thoát khỏi vòng lẩn quẩn
- Vòng luẩn quẩn và bế tắc
- Có nên nói sự thật không
- Lòng tin yêu vào bản thân
- Tuyệt vọng và mất phương hướng
- Vượt lên nỗi sợ ma
- Làm sao để thiết lập lại đức tin trong cuộc sống?
- Làm sao để hiểu và để giúp con trai tuổi đang lớn
- Hãy là em bé 5 tuổi
- Dừng lại, đó là tình thương
- Mê tín hay không mê tín
- Cảm xúc - Tri giác
- Sự nghiệp - Học hành
- Tình yêu và sự nghiệp
- Có quá nhiều tham vọng
- Chỉ là một tương lai mù mịt
- Con nên học ngành gì?
- Ân hận vì lựa chọn của mình
- Làm sao để cân bằng cuộc sống và suy nghĩ
- Công việc trơn tru nhưng lòng con trống rỗng...
- Đừng tự biến mình thành người học trò như thế
- Ý thức vô thường
- Tìm lại hạnh phúc của chính mình
- Tái lập truyền thống
- Gia đình
- Thực tập
- Phải làm gì với cuộc sống
- Cảm thấy tội lỗi khi không có gì để làm
- Không cảm thấy đủ
- Dừng việc luôn suy nghĩ
- Sống trong hiện tại với những hoạch định
- Nhận diệntập khí xấu
- Phán xét người khác
- Chia sẻ niềm vui
- Sụp đổ thần tượng
- Yêu thích hơi thở
- Có phân biệt là có khổ đau
- Lắng nghe để hiểu, nhìn lại để thương
- Thực tập giới thứ ba như thế nào?
- Ăn cơm im lặng
- Khi người thân qua đời
- Lý tưởng
- Tình yêu - Hôn nhân
- Giới luật
THAM VẤN – LÀNG MAI
Vấn đáp với TS Nhất Hạnh
Chuyển đến ngôi trường mới
Câu hỏi (của một bé gái): Con mới chuyển đến một ngôi trường mới và con cảm thấy rất khó làm quen với những người bạn mới. Vậy con phải làm sao để có thể kết bạn được?
Thầy: Con biết không, được chuyển đến một ngôi trường mới là một điều rất thú vị! Có nhiều điều mới lạ sẽ đến với con. Con cần phải sẵn sàng để làm quen với những điều mới mẻ đó và con sẽ có thêm những người bạn mới. Nhưng con đừng nên lo lắng! Cứ để mọi thứ đến một cách tự nhiên. Những người bạn mới sẽ tìm đến với con khi nào con đã sẵn sàng. Chỉ cần con biết thực tập thiền sỏi để trở về với hơi thở vào và hơi thở ra, điều này sẽ giúp con buông thư và cảm thấy thoải mái. Nó cũng giống như khi con đi nghỉ hè ở trên núi, nơi đó có rất nhiều loài cây, loài hoa mà con chưa từng thấy bao giờ. Chắc chắn là con sẽ vui lắm khi khám phá ra những loài cây này. Con không thể nào biết trước được những gì mà con sẽ thấy khi lên núi, nhưng con biết là con sẽ được nhìn thấy những điều rất mới lạ, hấp dẫn, từ cỏ cây, cầm thú cho đến các loại đất đá. Chuyện chuyển đến một ngôi trường mới cũng giống hệt như vậy. Sẽ có nhiều điều thú vị xảy ra và làm cho con hạnh phúc. Cho nên con đừng lo lắng, chỉ cần con sẵn sàng thôi. Con có thể nói với chính mình rằng: “Mình sắp sửa có những người bạn mới. Và mình cứ để cho chuyện đó đến với mình một cách tự nhiên mà không cần phải chọn lựa gì cả.”
Người bạn mà con quen có trở thành người bạn tốt của con hay không, điều đó phụ thuộc vào chính con. Người bạn đó có thể là một người rất dễ thương và đối với một người như vậy thì cách con nhìn, cách con nói chuyện với bạn ấy có thể sẽ làm cho bạn ấy càng dễ thương hơn nữa. Còn nếu đó là một người bạn không dễ thương lắm thì con cũng có thể giúp bạn ấy trở nên dễ thương hơn bằng ánh mắt và nụ cười thương yêu của con. Vì vậy, có được một người bạn tốt hay không còn phụ thuộc vào chính con chứ không hẳn chỉ phụ thuộc vào người đó.
Thầy và đại chúng chúc con có nhiều may mắn và thành công. Có thể sang năm con sẽ về lại Làng và kể cho Thầy nghe về những gì xảy ra với con ở ngôi trường mới, con nhớ nhé. Cảm ơn con.
Không sinh, không diệt chỉ có sự chuyển hóa không ngừng
Câu hỏi: Nếu như nói không có sinh cũng không có diệt, vậy thì hành động giết người có gì là sai trái?
Thầy: Một câu hỏi rất hay! Khi ta muốn giết hại một ai đó, ta nghĩ rằng ta có thể giết người đó, điều này chứng tỏ ta đang có những tri giác sai lầm. Giả sử như ta muốn giết một đám mây, đó là vì ta không biết rằng một đám mây không thể nào chết được, nó chỉ có thể biến thành mưa hoặc tuyết mà thôi.
Vì vậy ý muốn giết hại hay tiêu diệt một ai đó là một loại năng lượng xuất phát từ vô minh, từ những tri giác sai lầm, từ sự căm hờn và bạo động trong ta. Đó là lý do vì sao hành động giết hại sinh mạng là một hành động sai trái. Nó sai bởi vì nó không có trí tuệ. Hành động đó chứa đựng nhiều bạo động và khổ đau.
Chỉ riêng ý nghĩ giết hại một ai đó thôi chứ chưa nói đến hành động thì cũng đã sai rồi. Mà những hành động sai trái thường mang lại rất nhiều khổ đau, không chỉ khổ đau cho người khác mà còn cho chính bản thân chúng ta.
Những kẻ sát hại Martin Luther King, Mahatma Gandhi, John F.Kenedy hay Chúa Jesus đều là những người có nhiều khổ đau. Họ đầy thù hận, sợ hãi và bạo động. Sỡ dĩ như vậy là vì trong họ đầy vô minh và những tri giác sai lầm. Họ nghĩ là họ có thể giết chết người khác. Nhưng làm sao có thể giết chết được Martin Luther King. Ông thậm chí còn trở nên mạnh hơn trước khi họ giết ông. Martin Luther King giờ đây đã mạnh hơn trước rất nhiều.
Giả sử như ta muốn giết chết một đám mây. Làm sao ta có thể giết một đám mây được? Ý muốn giết hại hay hủy diệt một ai đó chỉ mang lại cho ta khổ đau mà thôi. Đó là lý do vì sao ta cần phải tiếp xúc với bản chất không sinh, không diệt của thực tại.
Cũng tương tự như vậy, một người tự sát cũng gây rất nhiều khổ đau. Anh ta nghĩ rằng anh ta có thể giết chính mình nhưng sự thật là anh không thể nào chết được. Hành động tự sát của anh chỉ làm cho chính anh và những người xung quanh khổ đau thêm mà thôi. Anh không thể nào chết và cũng không thể nào giết chết một ai đó được. Mahatma Gandhi vẫn đang sống với chúng ta và sức mạnh của Ngài lớn hơn bao giờ hết. Ngài đang hiện hữu trong mỗi chúng ta. Martin Luther King, Chúa Jesus hay Bụt cũng vậy.
Ý muốn giết hại ai đó chỉ mang lại khổ đau mà thôi, bởi vì nó chứa đầy vô minh, căm hờn và bạo động trong đó. Khoa học hiện đại cũng đồng ý với Bụt rằng anh không thể giết hay hủy diệt bất cứ một cái gì, anh không bao giờ có thể làm cho một cái gì mất đi. Không có gì có thể bị hủy diệt.
Antoine Lavoisier – cha đẻ của ngành hóa học hiện đại – đã tuyên bố rằng : « Rien ne se crée; rien ne se perd, tout se transforme. » (Không có gì sinh ra cũng không có gì mất đi, tất cả đều là sự chuyển hóa mà thôi). Trên bề mặt thực tại thì có vẻ như có sinh, có diệt nhưng nếu nhìn thật sâu thì chúng ta sẽ thấy điều này không đúng. Nếu ta nghiên cứu khoa học, như sinh học hay hóa học một cách sâu sắc thì chúng ta sẽ tiếp xúc được với bản chất không sinh, không diệt của thực tại.
Nhìn sâu vào chính ta
Câu hỏi: Kính bạch Thầy, con đang rất khổ vì ba của con. Con không muốn nhìn mặt ba con nữa, dường như chuyện gặp ba đã trở thành một việc nguy hiểm đối với con. Con đã cho ba nhiều cơ hội để thay đổi. Nhiều lần con đã cố gắng thuyết phục mình đến gặp ba, nhưng bây giờ thì con không thể tiếp tục được nữa. Điều con muốn hỏi là liệu con có nên tiếp tục cố gắng làm cho ba thay đổi và cố gắng đến gặp ba nữa hay không, cho dù việc đó đang làm cho con mệt mỏi?
Thầy: Đây là một câu hỏi quan trọng và Thầy nghĩ là nhiều người trong chúng ta cũng đang có câu hỏi này trong lòng. Ta phải làm thế nào khi mà người đó dường như không chịu thay đổi mặc dù ta đã hết lòng giúp đỡ? Liệu ta có nên tiếp tục giúp người đó nữa hay không ? Để có được một câu trả lời đúng đắn, chúng ta phải nhìn sâu hơn vào mối quan hệ giữa ta và người đó. Dù đó là quan hệ giữa con trai và cha hay con gái và mẹ cũng như quan hệ vợ chồng, nếu chúng ta có khó khăn với người đó và muốn người đó thay đổi thì điều đầu tiên chúng ta cần phải làm là nhìn sâu vào chính ta và vào người đó để thấy rõ mối liên hệ giữa ta và người đó.
Ta thường hay nghĩ rằng người đó ở ngoài ta. Đó không phải là một cái thấy đúng đắn, không phải là chánh kiến. Trong trường hợp câu hỏi này, ta nghĩ rằng cha của ta là một đối tượng nằm ngoài ta. Và ta chỉ cần thay đổi đối tượng bên ngoài đó chứ không phải là bên trong ta. Nhưng sự thực thì chúng ta cần phải nhìn thấy rằng cha của chúng ta đang nằm bên trong chúng ta, người cha đó đang có mặt trong từng tế bào của cơ thể ta. Chúng ta là sự tiếp nối của cha. Vì vậy sẽ dễ dàng hơn nếu chúng ta thay đổi người cha bên trong chúng ta trước tiên, và chúng ta có thể làm điều này 24 giờ mỗi ngày. Ta không cần phải đi đến gặp người đó, nói chuyện với người đó để cho người đó thay đổi. Cách ta thở, cách ta đi cũng đã có thể thay đổi người đó trong chính ta rồi. Chúng ta chỉ cần mời cha đi thiền hành cùng ta, ngồi cùng ta, mỉm cười cùng ta, rồi thì người cha đó trong ta sẽ thay đổi. Nếu không làm được như vậy thì khi chúng ta lớn lên, chúng ta cũng sẽ hành xử y hệt cha của mình.
Có nhiều đứa trẻ rất ghét cha của mình và tự hứa rằng khi lớn lên sẽ không hành xử và nói năng như cha của chúng. Nhưng rồi khi lớn lên, chúng vẫn hành xử y hệt và cũng nói năng y hệt cha của chúng vậy. Điều này đã xảy ra nhiều rồi. Mình ghét điều đó, mình không muốn làm điều đó, mình không muốn nói những lời như vậy. Ấy vậy mà mình vẫn sẽ làm, vẫn sẽ nói y hệt như vậy, không khác. Đạo Bụt gọi đó là samsara, nghĩa là luân hồi. Chúng ta tiếp nối cha của mình không chỉ trong hình hài này mà còn trong cách sống của chính ta. Đó là lý do vì sao khi gặp được pháp môn thực tập của đạo Bụt, chúng ta có cơ hội để thay đổi người cha đó trong ta trước tiên. Khi chúng ta đã thay đổi được người đó trong mình rồi thì cha của chúng ta sẽ không tiếp tục luân hồi nữa. Và ta sẽ không tiếp tục trao truyền tập khí đó cho con cháu của chúng ta. Nhờ vậy mà ta chấm dứt được vòng luân hồi. Khi người cha trong chúng ta đã thay đổi, đã chuyển hóa thì sự thay đổi và chuyển hóa của người cha bên ngoài sẽ trở nên dễ dàng hơn nhiều. Đó là kinh nghiệm của chính Thầy.
Thầy cũng có những người bạn đồng tu rất khó để thay đổi họ. Họ là những vị có chức sắc trong Giáo hội và họ rất bảo thủ. Họ không muốn có những đổi mới diễn ra trong Giáo đoàn. Chúng ta biết rằng để có thể đáp ứng được với sự phát triển của xã hội thì chúng ta phải luôn làm mới đoàn thể của mình, cho dù đó là đoàn thể của đạo Bụt hay Thiên chúa giáo hay Hồi giáo hay Do Thái giáo. Nhiều người trong chúng ta rất có tâm huyết muốn làm mới truyền thống của mình để phụng sự xã hội và giúp ích cho mọi người, có phải vậy không ? Nhưng thực tế thì có quá nhiều những thành phần bảo thủ trong các tổ chức tôn giáo. Vì vậy câu hỏi được nêu ra ở đây cũng đúng trong trường hợp của Thầy. Thầy đã nhận ra điều này từ rất sớm, và Thầy đã nói với chính mình rằng: « Những người đó đang có mặt trong chính chúng ta, vậy thì chúng ta phải thay đổi chính mình trước đã ».
Cũng như vậy, nếu chúng ta là vợ hoặc chồng và chúng ta thấy người chồng/vợ của chúng ta không thay đổi thì đừng nghĩ rằng người đó chỉ là đối tượng ở bên ngoài ta. Người vợ/chồng đó đang có mặt trong chính chúng ta, cho dù chúng ta đã ly dị người đó đi nữa. Ngày hôm qua, Thầy có nhận được một câu hỏi : « Liệu con có thể hàn gắn và làm mới lại quan hệ với người bạn đời mà con đã ly dị hay không ? ». Đây đúng là câu hỏi mà chúng ta phải trả lời. Ban đầu chúng ta tin rằng sau khi ly dị chúng ta có thể tự do hoàn toàn, chúng ta có thể lấy người đó ra cuộc đời mình hoàn toàn. Điều đó hoàn toàn sai! Chúng ta không thể nào lấy người đó ra khỏi ta được. Không bao giờ có thể được! Trước khi có ý định làm một điều gì với người đó ở bên ngoài ta thì ta nên giúp người đó ở bên trong chúng ta chuyển hóa trước đã.
Với sự thực tập này, chúng ta có thể chuyển hóa tự thân và trở thành một tấm gương cho người đó. Chúng ta trở nên tươi mát và chính cách sống của chúng ta phản chiếu điều mà ta mong muốn nơi người đó. Vì vậy thông qua cách nói năng, hành xử, cách sống hàng ngày, chúng ta bắt đầu làm cho người đó thay đổi. Ta không thể nào làm cho người khác thay đổi chỉ bằng lời nói mà thôi. Có thể lời nói của chúng ta không thể thay đổi người đó, nhưng cách hành xử, cách ta dừng lại mà không phản ứng trước lời nói, hành động của người đó sẽ khiến người đó thay đổi. Và bởi vì người đó cũng có trí tuệ cho nên chắc chắn là họ sẽ nhận ra.
Chúng ta biết rằng để có thể thành công trong việc chuyển hóa tự thân và giúp người khác chuyển hóa, chúng ta cần có một Tăng thân, cần có sự yểm trợ của những người bạn đồng tu. Đó là lý do vì sao chúng ta cần phải nương tựa Tăng thân. Ta cần học hỏi phương cách làm thế nào có thể tận dụng năng lượng tập thể của Tăng thân để giúp bản thân được chuyển hóa và trị liệu, đồng thời yểm trợ ta trong việc giúp người khác chuyển hóa.
Đừng quá vội đòi hỏi người đó phải thay đổi ngay, chúng ta cần phải chấp nhận người đó như vậy trước đã. Chấp nhận được người đó rồi thì chúng ta sẽ cảm thấy đỡ khổ hơn trước nhiều và khi đó chúng ta mới bắt đầu thay đổi người đó trong chính chúng ta. Đây là một sự thực tập rất sâu sắc.
Bởi vì người bạn đây của chúng ta đã đến Làng tu tập thì khi còn nhỏ và từ đó đến nay, mỗi năm đều về Làng tu tập cho nên Thầy tin là anh có thể làm được điều đó. Và chúng ta sẽ hết lòng yểm trợ để anh có thể làm được điều đó. Chúng ta không bao giờ để mất niềm tin và hy vọng. Và để làm được điều đó, chúng ta cần phải tinh tấn tu tập và mỗi ngày chúng ta đều làm hay hơn trong sự thực tập. Cảm ơn anh đã đặt câu hỏi. Đây là một câu hỏi rất hay!
(trích buổi vấn đáp với Thiền sư Thích Nhất Hạnh ngày 24/7/2012 tại xóm Thượng, Làng Mai trong khóa tu mùa hè – được chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh)
Làm sao để có thể trở thành một người tu
(trích buổi vấn đáp với Thiền sư Thích Nhất Hạnh ngày 24/7/2012 tại xóm Thượng, Làng Mai trong khóa tu mùa hè – được chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh)
Câu hỏi : Làm sao để có thể trở thành một người tu?
Thầy : Ở Làng Mai, chúng tôi có chương trình đào tạo 5 năm dành cho những ai muốn được rèn luyện và học hỏi trong môi trường xuất gia để có thể phụng sự xã hội. Chương trình này dành cho các bạn trẻ từ 16 tuổi đến 36 tuổi. Các bạn có thể đến và thử sống đời sống xuất gia như các thầy, các sư cô ở đây trong vòng 5 năm – thực tập làm sadi trong ba năm đầu và thọ giới lớn trong hai năm còn lại.
Trong 5 năm này, các bạn có cơ hội được học hỏi nhiều hơn về các pháp môn tu học và học cách ứng dụng các pháp môn này vào đời sống hàng ngày. Các bạn được sống trong tăng thân, được hành trì giới luật của người xuất gia và giúp các huynh đệ trong tăng thân tổ chức những khóa hướng dẫn tu học cho mọi người ở khắp nơi. Các bạn vừa được học hỏi và rèn luyện, vừa có cơ hội phụng sự và giúp ích cho mọi người ngay trong thời gian này.
Chỉ cần cách đi, cách ngồi, cách tổ chức khóa tu của bạn cũng đã tạo cảm hứng và giúp ích cho rất nhiều người rồi. Mỗi khi có khóa tu, bạn có cơ hội tu tập và chứng kiến tận mắt sự chuyển hóa và trị liệu của các bạn thiền sinh trong mỗi khóa tu. Điều này sẽ làm cho bạn rất hạnh phúc vì điều đó chứng tỏ rằng pháp môn tu tập mà bạn đang hành trì có khả năng cứu giúp cho mọi người. Chỉ cần sau năm hay sáu ngày tu tập thôi mà mọi người đã thay đổi và chuyển hóa nhiều rồi. Bạn thấy họ tìm lại được sự bình an và niềm vui sống, cũng như hàn gắn lại được với người mình thương. Điều này giúp cho bạn tin rằng cuộc đời mình có thể trở nên hữu ích và có ý nghĩa vì bạn có thể giúp mang lại hạnh phúc cho mọi người.
Ở Làng Mai, trong khóa tu mùa hè năm nay có khoảng 4000 – 5000 người đến tu học, trong số đó có rất nhiều trẻ em. Bạn có thể nhìn thấy sự chuyển hóa, trị liệu và niềm vui của các thiền sinh đến tu học. Đó là điều có thể nuôi dưỡng bạn rất nhiều.
Sau 5 năm tu học, bạn có thể lựa chọn trở về với cuộc sống cư sĩ hay tiếp tục đời sống xuất gia. 90% các thầy, các sư cô ở Làng Mai đều xuất gia trọn đời. Chỉ khoảng 5% các thầy, các sư cô ở đây là theo chương trình 5 năm. Sau 5 năm, bạn có thể tiếp tục đời sống xuất gia hoặc trở về với đời sống trước đây với tư cách một giáo thọ cư sĩ – người có khả năng giảng dạy, hướng dẫn tu học cho người cư sĩ, bởi vì sau năm thứ năm là bạn được làm giáo thọ tập sự và sau một năm tập sự, bạn sẽ được nhận đèn truyền đăng làm giáo thọ.
Vì vậy, nhân đây, Thầy cũng muốn các bạn trẻ suy nghĩ về chương trình 5 năm này. Thử xem liệu mình có thể sống đời sống xuất gia trong 5 năm không ? Liệu mình có muốn trực tiếp nếm được niềm vui của tình huynh đệ do sự tu tập mang lại, và đồng thời có cơ hội được phụng sự, giúp ích cho mọi người ?
Làm sao để giúp đỡ gia đình?
(Trích buổi vấn đáp với Thầy Làng Mai ngày 24/7/2012 tại xóm Thượng, trong khóa tu mùa hè được chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh)
Câu hỏi: Con là đứa trẻ cuối cùng của dòng họ, và vì vậy con mang trong mình rất nhiều khổ đau của dòng họ, tổ tiên. Nhưng con cũng may mắn vì có đủ nhân duyên gặp được chánh pháp và không phải vật lộn để mưu sinh, cho nên con có cơ hội để tu tập. Giờ đây con có thể thấy rất rõ những khối khổ đau chồng chất trong gia đình con được hình thành như thế nào từ thế hệ này sang thế hệ khác, trải qua bao biến động của lịch sử. Vì vậy con đang cố gắng chia sẻ với các anh chị trong gia đình để mọi người có thể vơi nhẹ nỗi khổ đau giống như con. Nhưng đối với một vài anh chị của con thì trái tim họ dường như đã bị đông cứng. Họ có nhiều giận hờn và tuyệt vọng. Mặc dù con có hiểu biết chút ít về pháp môn tu học nhưng con biết là con vẫn chưa đủ vững chãi trong một số hoàn cảnh nhất định. Con không biết phải làm gì để giúp gia đình của mình. Con rất lo lắng, bởi vì con đã thấy một vài người thuộc thế hệ ba mẹ của con sau khi thoát khỏi chiến tranh đã trở nên hoàn toàn mất trí và thực sự hủy hoại chính mình. Con cần phải làm gì để giúp họ?
Thầy: Khổ đau đang lan tràn khắp nơi. Có những người trong chúng tôi đã ra khỏi cuộc chiến tranh Việt Nam với đầy thương tích. Chúng tôi đã chứng kiến cha, mẹ, anh chị em của mình bị sát hại, bị tiêu diệt hoặc bị tàn phế trong cuộc chiến tranh. Chúng tôi cũng đã chứng kiến biết bao người bị giam cầm và tra tấn dã man trong cuộc chiến đó. Những ý thức hệ và vũ khí nước ngoài từ khắp nơi trên thế giới đã được đưa vào đất nước để tiêu diệt, để giết hại người dân chúng tôi. Chúng tôi đã bị đẩy vào tình cảnh đó trong một thời gian rất dài. Vì vậy mà mỗi người trong chúng tôi, mỗi người Việt Nam lớn lên sau chiến tranh đều mang trong mình nỗi đau và vết thương chiến tranh của thế hệ đi trước.
Sau bốn mươi năm bị lưu vong, tôi đã có thể về lại quê hương một vài lần để tổ chức những khóa tu giúp hàn gắn, chữa trị những vết thương chiến tranh trong lòng người và trong những thế hệ sinh ra sau chiến tranh. Tôi đã cố gắng làm hết sức mình, nhưng tôi làm với tư cách một Tăng thân chứ không phải là với tư cách cá nhân. Tôi đã trở về Việt Nam không phải một mình mà là cùng với một Tăng thân. 300 thiền sinh đã về Việt Nam cùng tôi lần đầu tiên sau 40 năm xa quê hương. Đó là vào năm 2005. Sự thực tập của chúng tôi khi đó rất vững chãi.
Cứ thử tưởng tượng khách sạn tại Hà Nội nơi đoàn chúng tôi ở luôn có công an mật theo dõi bởi vì họ sợ chúng tôi. Chúng tôi đi đâu họ cũng đi theo, họ muốn biết chúng tôi làm gì, nói gì với người dân. Họ bị buộc phải cho phép tôi trở về nước, nhưng họ cũng sợ là tôi có thể nói hoặc kêu gọi người dân Việt Nam lên tiếng chống lại họ. Khi đó, hàng trăm người trong đoàn đã thực tập rất vững chãi. Cách chúng tôi đi, cách chúng tôi thở, cách chúng tôi ăn sáng, cách chúng tôi tiếp xử với nhân viên phục vụ ở khách sạn cũng như những người đến với chúng tôi, trong đó có cả công an mật, cũng đều thể hiện sự vững chãi đó.
Khách sạn nơi đoàn chúng tôi ở đã trở thành một trung tâm tu học với năng lượng chánh niệm, bình an và tình huynh đệ. Mọi người ở đó đều rất ấn tượng với sự thực tập của tăng đoàn. Có một lần, chúng tôi đi thiền hành quanh hồ Hoàn Kiếm và đó là lần đầu tiên người dân thủ đô được nhìn thấy một đoàn người rất đông đang bước những bước chân thật bình an, khuôn mặt ai cũng ánh lên niềm vui và hạnh phúc. Mọi người có mặt hôm đó đã rất ngạc nhiên và xúc động. Hình ảnh của tăng đoàn đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người dân thủ đô. Họ đã được nhìn thấy những người xuất gia cũng như các thiền sinh tu tập rất vững chãi, và trong chuyến về Việt Nam năm đó, chúng tôi đã có cơ hội chia sẻ các pháp môn tu học với rất nhiều người dân trong nước thông qua các buổi pháp thoại công cộng và qua các khóa tu.
Ngoài ra, chúng tôi còn tổ chức các lễ trai đàn chẩn tế để cầu nguyện cho hàng triệu người đã chết trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Hàng ngàn người đã đến tham dự và cầu nguyện cùng chúng tôi. Tất cả chúng tôi đều tự hứa với chính mình rằng chúng tôi sẽ không bao giờ chấp nhận một cuộc chiến tranh ý thức hệ như trong quá khứ, không sử dụng những ý thức hệ và vũ khí nước ngoài để giết hại lẫn nhau. Đó là điều chúng tôi đã làm được. Chúng tôi đã dùng sự tu tập của mình để giúp đất nước chữa lành những thương tích nặng nề của chiến tranh.
Vì vậy câu trả lời của tôi là: để có thể thành công trong việc giúp người khác bớt khổ, chúng ta phải làm với một tăng thân. Chúng ta phải thực tập cùng với một tăng thân thì chúng ta mới đủ mạnh để có thể xử lý được khổ đau. Rác thì có rất nhiều, và bởi vì nhiều người trong chúng ta chưa biết cách chuyển hóa rác thành hoa, chưa biết cách tận dụng khổ đau để chế tác bình an và trị liệu, cho nên chúng ta cần có một tăng thân để yểm trợ.
Khi chúng ta thực tập một mình thì chỉ cần chuyển hóa được tự thân thôi cũng đã đủ khó rồi, huống hồ là giúp người khác chuyển hóa. Đó là lý do vì sao chúng ta cần phải xây dựng tăng thân và gắn bó cùng với tăng thân. Nếu không có tăng thân, chúng ta không thể làm được gì nhiều trong việc chuyển hóa và trị liệu. Nếu không có tăng thân thì ngay cả Bụt cũng không thể làm được gì nhiều. Chính vì vậy mà ngay sau khi thành đạo, điều đầu tiên mà Bụt nghĩ đến là đi tìm điều kiện để xây dựng tăng thân.
Mình cũng phải làm như Bụt. Tôi ý thức rất rõ về điều này. Tôi biết rằng nếu tôi về nước một mình thì tôi sẽ không thể làm được gì. Vì vậy tôi đã đặt điều kiện rằng : tôi chỉ về lại Việt Nam nếu Chính phủ Việt Nam cho phép tôi trở về cùng với Tăng thân. Nếu có Tăng thân, chúng ta sẽ có năng lượng tập thể hùng hậu đủ để chăm sóc và chuyển hóa khổ đau trong chúng ta.
Liệu có sự sống sau khi chết?
(trích buổi vấn đáp với Thiền sư Thích Nhất Hạnh ngày 24/7/2012 tại xóm Thượng, Làng Mai trong khóa tu mùa hè – được chuyển ngữ từ nguyên bản tiếng Anh)
Câu hỏi : Thưa Thầy, liệu có sự sống sau khi chết hay không ?
Thầy : Sự sống luôn có mặt đồng thời với cái chết, không có trước mà cũng không có sau. Sự sống không thể tách rời khỏi cái chết. Nơi nào có sự sống thì nơi đó có cái chết và nơi nào có cái chết thì nơi đó có sự sống. Điều này cần phải quán chiếu kỹ mới có thể hiểu được. Trong đạo Bụt, chúng ta nói về tính tương tức của vạn vật, nghĩa là không ai trong chúng ta có thể tồn tại một cách biệt lập, riêng rẽ. Chúng ta phải tương tức với những thành phần khác. Nó cũng giống như bên trái và bên phải. Nếu bên phải không có đó thì bên trái cũng không thể có mặt. Nếu không có bên trái thì cũng không có bên phải. Không thể nào có thể lấy bên trái ra khỏi bên phải hoặc lấy bên phải ra khỏi bên trái.
Giả sử tôi nhờ một bạn mang nửa bên trái đi về xóm Hạ và một bạn khác mang nửa bên phải đi về xóm Mới. Chắc chắn là không thể làm được. Bên phải và bên trái luôn có mặt cùng nhau, bởi vì không có bên này thì bên kia cũng không thể tồn tại. Điều này rất rõ ràng, cũng giống như bên trên và bên dưới. Vì vậy, trong đạo Bụt gọi đó là tương tức (Inter-being). Những mặt đối lập luôn đi liền với nhau.
Cũng vì vậy mà khi Thượng Đế truyền lệnh: "Ánh sáng, hãy xuất hiện đi !" thì ánh sáng thưa rằng: "Con phải đợi, thưa Thượng Đế ! Con phải đợi !". Thượng Đế nghe vậy liền hỏi: "Ngươi còn đợi cái gì nữa?". Ánh sáng đáp: "Dạ, con đang đợi bóng tối đến để biểu hiện cùng một lúc". Bởi vì ánh sáng và bóng tối tương tức với nhau. Khi đó, Thượng Đế mới bảo rằng: "Bóng tối đã xuất hiện rồi! ". Ánh sáng đáp: "Vậy thì con cũng đã có mặt ở đó rồi !".
Điều này cũng đúng với các cặp đối lập như: tốt – xấu, trước – sau, ở đây - ở đó, anh – tôi. Tôi không thể nào có mặt ở đó nếu không có anh. Cũng giống như hoa sen kia không thể nào có mặt nếu không có bùn. Không có bùn thì cũng không có sen. Cũng tương tự như vậy, hạnh phúc sẽ không thể nào có được nếu không có khổ đau, cũng như không thể nào có sự sống nếu không có cái chết.
Các nhà sinh vật học khi quan sát cơ thể con người đã nhận thấy rằng cái sinh và cái diệt diễn ra đồng thời. Trong giây phút này đây, hàng ngàn tế bào trong cơ thể chúng ta đang chết đi. Khi ta gãi trên da như thế này thì nhiều tế bào khô rơi xuống, đó là những tế bào đã chết. Và rất nhiều tế bào chết đi trong từng giây phút của đời sống hàng ngày. Bởi vì chúng ta quá bận rộn nên chúng ta không nhận thấy điều đó thôi. Và nếu những tế bào đó chết cũng có nghĩa là chúng ta đang chết. Chúng ta thường nghĩ rằng chúng ta còn lâu mới chết. Ta nghĩ rằng ta còn năm mươi hay bảy mươi năm nữa mới chết, nhưng điều đó không đúng. Cái chết không phải là một cái gì đang chờ đợi ta ở cuối con đường, mà nó đang diễn ra ngay trong giây phút này, ngay bây giờ và ở đây.
Cái chết đang diễn ra trong mỗi giây, mỗi phút, ngay trong giờ phút hiện tại. Chính vì có những tế bào chết đi mà có những tế bào mới được sinh ra. Và vì có quá nhiều tế bào được sinh ra trong từng giây từng phút nên chúng ta không thể có thì giờ để tổ chức lễ mừng sinh nhật cho chúng được. Nói một cách khoa học thì chúng ta có thể nhìn thấy cái sinh và cái diệt đang diễn ra trong giờ phút hiện tại, đó là sự thật. Bởi vì có những tế bào chết đi nên những tế bào mới được sinh ra và vì có những tế bào được sinh ra nên mới có những tế bào chết đi. Chúng nương vào nhau để biểu hiện. Do vậy, chúng ta đang kinh nghiệm sự sống và cái chết trong từng giây, từng phút. Đừng nghĩ rằng chúng ta chỉ được sinh ra từ ngày tháng ghi trong giấy khai sinh, đó không phải là ngày sinh thật sự. Trước ngày giờ đó thì chúng ta đã có mặt rồi. Trước khi được thụ thai trong bào thai của mẹ thì chúng ta đã có mặt trong cha và mẹ của chúng ta dưới một hình tướng khác. Vì vậy mà có thể nói không có sinh, không có một điểm bắt đầu thực sự, và cũng không có kết thúc.
Khi chúng ta biết sinh và diệt luôn có mặt đồng thời với nhau thì chúng ta không còn sợ hãi cái chết. Bởi vì chính giây phút mà cái chết xảy ra thì sự sống cũng đồng thời sinh khởi. La vie est avec la mort (Sự sống luôn đi liền với cái chết). Chúng không thể tách rời. Để chứng nghiệm được điều này đòi hỏi phải có một sự thiền quán rất sâu. Ta không nên chỉ dùng trí năng để thiền quán. Ta phải quan sát sự sống trong từng giây từng phút của đời sống hàng ngày. Ta sẽ thấy rằng sinh và diệt tương tức với nhau, điều này xảy ra đối với vạn vật, từ cây cỏ, cầm thú, thời tiết, vật chất và năng lượng. Các nhà khoa học cũng đã tuyên bố rằng không có sinh cũng không có diệt, chỉ có sự chuyển biến từ hình thái này sang hình thái khác mà thôi. Vì vậy chỉ có sự chuyển biến là có thật, còn sinh và diệt là những cái không có thật. Những gì mà ta gọi là sinh và diệt thì đó chỉ là sự chuyển biến mà thôi.
Khi thực hiện một phản ứng hóa học, ta lấy một số chất hóa học cho vào với nhau. Khi các chất hóa học gặp nhau thì sẽ xảy ra phản ứng, một sự biến đổi của các chất. Đôi khi ta nghĩ rằng một chất hóa học nào đó không còn nữa, nó đã biến mất, nhưng sự thật là khi quan sát kỹ, ta sẽ thấy rằng chất hóa học đó vẫn còn tồn tại nhưng chỉ ở dưới một dạng khác mà thôi.
Khi ta nhìn lên bầu trời và không thấy đám mây mà ta yêu quý đâu nữa, ta nghĩ rằng đám mây đó đã chết, nhưng sự thực là đám mây đó vẫn đang tiếp tục tồn tại nhưng dưới hình tướng là mưa hay những hình tướng khác mà thôi. Sinh và diệt chỉ là những hiện tượng mà ta nhìn thấy trên bề mặt. Nếu ta nhìn thật sâu thì không có sinh cũng không có diệt, chỉ có sự tiếp nối không ngừng. Khi ta tiếp xúc được với bản chất không sinh không diệt thì ta không còn lo sợ cái chết. Không chỉ đạo Bụt nói về không sinh không diệt, mà khoa học cũng nói về điều này. Giữa hai bên có thể chia sẻ với nhau những khám phá của mình, điều này sẽ rất thú vị. Chúng ta cần sống đời sống của mình cho sâu sắc hơn để có thể tiếp xúc được với bản chất không sinh không diệt.
Câu trả lời này của Thầy chỉ là một lời mời, một lời đề nghị thực tập. Chúng ta cần sống đời sống của mình một cách chánh niệm hơn, với sự định tĩnh để có thể tiếp xúc một cách sâu sắc với những gì đang diễn ra trong ta và xung quanh ta. Và khi đó, chúng ta sẽ có cơ hội tiếp xúc với bản chất chân thực của thực tại, đó là bản chất không sinh không diệt. Đạo Bụt gọi đó là Niết bàn (Nirvana). Niết bàn chính là bản chất không sinh không diệt. Trong đạo Thiên chúa, ta có thể gọi đó là Thượng Đế. Thượng Đế chính là bản chất không sinh, không diệt của chúng ta. Chúng ta không phải đi tìm Thượng Đế. Thượng Đế chính là bản tánh chân thật của chúng ta.
Điều này cũng giống như một ngọn sóng tin rằng mình có sinh, có diệt. Mỗi lần con sóng dâng lên cao và khi chuẩn bị xuống thấp, nó cảm thấy lo sợ, nó sợ cái chết. Nhưng nếu con sóng nhận ra rằng nó là nước thì nó sẽ không còn sợ hãi. Trước khi dâng lên cao thì nó đã là nước, trước khi hạ xuống thì nó vẫn là nước và sau khi hạ xuống thấp thì nó vẫn là nước thôi. Không có cái gì chết đi. Vì vậy điều quan trọng là con sóng cần thiền quán để thấy rằng nó là con sóng, nhưng nó cũng đồng thời là nước. Và khi đã biết mình là nước thì con sóng sẽ không còn sợ cái chết nữa. Nó sẽ cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi vươn lên cao và cũng hạnh phúc không kém khi hạ xuống thấp. Nó đã vượt thoát mọi sự sợ hãi.
Những đám mây của chúng ta cũng vậy. Chúng không sợ chết, bởi vì chúng biết rằng nếu chúng không phải là một đám mây thì chúng có thể trở thành một cái gì khác cũng đẹp không kém, chẳng hạn như mưa hay tuyết.
Vì vậy trong trường hợp con sóng, nó không đi tìm kiếm nước. Nó không phải đi tìm kiếm làm gì, bởi vì nó chính là nước ngay trong giờ phút hiện tại. Điều này cũng đúng với Thượng Đế. Chúng ta không phải đi tìm Thượng Đế ở đâu hết, chúng ta chính là Thượng Đế. Thượng Đế chính là tự tánh của chúng ta. Chúng ta không phải đi tìm kiếm Niết bàn. Niết bàn chính là nền tảng hiện hữu của chúng ta. Đó là giáo lý của Bụt. Nhiều người trong chúng ta đã có thể chứng nghiệm được điều đó. Chúng ta biết tận hưởng giây phút hiện tại. Chúng ta biết rằng chúng ta không thể nào chết được.
Trái đất của chúng ta là hành tinh đẹp nhất trong hệ mặt trời. Chúng ta nên biết cách tận hưởng những bước chân của mình khi đi trên hành tinh xinh đẹp này, đó là đất Mẹ - mẹ của tất cả chư Bụt, chư Bồ tát và các Thánh nhân, mẹ của Mahatma Gandhi, Martin Luther King, Chúa Jesus, các vị Bụt và cũng là mẹ của tất cả chúng ta. Và chúng ta đang hạnh phúc tận hưởng sự có mặt của Mẹ. Mẹ của chúng ta đang có mặt ở bên ngoài và cả bên trong mỗi chúng ta. Khi đi dạo trên đồi, chúng ta có thể tận hưởng từng bước chân của mình, tận hưởng sự có mặt của chính mình và của đất Mẹ, người mẹ vô cùng xinh đẹp. Chúng ta cần đi như thế nào để trong mỗi bước chân, chúng ta có thể tiếp xúc với đất Mẹ một cách sâu sắc. Mỗi bước chân như vậy có thể trị liệu cho chính chúng ta và cho cả đất Mẹ.
Tại sao đạo Bụt có sự phân biệt đối xử với phụ nữ?
Câu hỏi: Tại sao trong truyền thống đạo Bụt vẫn có sự phân biệt đối xử với phụ nữ, thậm chí điều này vẫn tồn tại cho đến ngày nay?
Thầy: Bạn có nghĩ là ở Làng Mai, chúng tôi đối xử phân biệt với phụ nữ không? Các sư cô cũng như một số nữ cư sĩ thực tập theo pháp môn Làng Mai đã và đang đóng một vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức đời sống cũng như sự tu học của Tăng thân ở đây nói riêng và các tăng thân tu tập theo pháp môn Làng Mai ở khắp nơi trên thế giới.
Hiện nay, ở nhiều nước vẫn còn Tăng đoàn Tỳ kheo ni. Tuy nhiên, cũng có những nước đã không còn sự hiện diện của Tăng đoàn Tỳ kheo ni nữa. Lý do không phải là do sự kỳ thị trong đạo Bụt, mà là do những người thực tập theo đạo Bụt. Họ đã để cho những phân biệt đối xử từ xã hội thâm nhập vào trong tăng đoàn. Ở Thái Lan và Sri Lanka hiện nay không còn Tỳ kheo ni nữa, và nhiều người dân ở các nước này đang cố gắng khôi phục lại Tăng đoàn Tỳ kheo ni. Có thể nói những người theo đạo Bụt chưa thực tập giỏi lắm, vì vậy các bạn cần phải thực tập giỏi hơn, làm hay hơn các thế hệ trước đây.
Thầy là một trong những người luôn cố gắng khôi phục lại tinh thần nguyên thủy của đạo Bụt, bởi vì Bụt vốn là người luôn cởi bỏ mọi sự phân biệt và kỳ thị. Người đã đón nhận những người đến từ các thành phần, giai cấp, chủng tộc khác nhau trong xã hội vào Tăng đoàn. Bụt cũng cho phép phụ nữ được xuất gia và trở thành tỳ kheo ni. Bụt đã làm một cuộc cách mạng thật sự vào thời đó. Hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ rất khó khăn, vậy mà Bụt vẫn có thể làm được. Vì vậy, là sự tiếp nối của Bụt, chúng ta cần phải thực tập hết lòng để có thể gìn giữ và bảo vệ gia tài mà Bụt để lại, gia tài đó là tinh thần không phân biệt và kỳ thị.
Làm sao để lắng nghe sâu?
Pháp thoại thứ ba ngày 7.4.2013 tại Thái Lan trong khóa tu dành cho các nhà giáo
Những câu hỏi này được ghi lại vào ngày 7.4.2013 tại buổi pháp thoại thứ ba của Thiền sư Thích Nhất Hạnh tại Thái Lan trong khóa tu dành cho Các Nhà Giáo. Trong bài pháp thoại này, Thiền sư đã trả lời các câu hỏi không chỉ liên quan đến những vấn đề cá nhân mà cả những vấn đề trong phạm vi giáo dục. Những đề tài trao đổi bao gồm cả việc thực tập chánh niệm đối với người trẻ.
Hỏi: Thưa Thầy, khi chúng con cố gắng thực tập lắng nghe sâu thì đối tượng tiếp xúc lại dùng những lời lẽ không dễ thương, thô tháo làm tổn thương người khác và chính bản thân họ, chúng con phải làm thế nào để có thể duy trì sự thực tập lắng nghe sâu?
Thầy: Mục đích của việc lắng nghe với lòng từ bi là để giúp người kia bớt khổ đau. Khi người ta tràn đầy đau khổ thì họ khó sử dụng ái ngữ. Có lẽ trái tim họ có quá nhiều đớn đau, chua chát, bạo lực, thất vọng và sân hận, vì thế chúng biểu hiện qua lời nói và thái độ của họ. Do đó trong khi lắng nghe, quý vị hãy nhớ một điều: người này đang đầy đau khổ. Tôi lắng nghe là để giúp họ vơi bớt khổ đau. Hành động chánh niệm này có hai khía cạnh: trước hết là thấy được người đối diện đang đau khổ, kế tiếp là nhớ lại mục đích của hạnh lắng nghe của ta. Trong lúc lắng nghe, hãy tự nhắc nhở mình như thế và năng lượng từ bi sẽ bảo hộ cho quý vị nếu người kia nói những lời có thể gây thương tổn. Nếu làm được như thế thì những lời nói đó không thể làm tổn thương quý vị lâu dài. Nếu quý vị không giữ được tâm từ bi, thì đừng cố gắng buộc mình phải tiếp tục lắng nghe vì tâm quý vị sẽ không được bảo vệ nữa. Hãy đợi đến một lúc khác để thực tập hạnh lắng nghe, khi trong lòng quý vị có từ bi và thông cảm.
_____
H: Thưa Thầy, chúng con có nhận một nhân viên vào phụ trách việc huấn nghệ. Nhưng anh ta thường dùng những lời lẽ xem thường phụ nữ, hay những người khác sắc tộc. Những lời lẽ này rất khó nghe. Làm thế nào để con có thể bày tỏ với anh ta sự khó chịu của mình về cách ứng xử của anh ta một cách thân thiện nhất?
Thầy: Thầy không nghĩ là quý vị cần phải chuyển đổi cách ăn nói của người đó. Nhưng quý vị cần chuyển đổi cách lắng nghe của mình. Nếu quý vị nhận ra được nỗi khổ đau của anh ta, và anh ta đã thể hiện điều đó ra ngoài như thế nào, thì quý vị có thể lắng nghe bất cứ điều gì anh ta nói mà không bị bực tức. Nếu quý vị có thể lắng nghe với tâm từ bi, người nói dần dần sẽ tự họ thay đổi cách nói năng, quý vị không cần phải bảo họ làm thế.
___
H: Thưa Thiền sư, chúng con làm việc với những người dân thuộc một bộ tộc trên núi. Họ phải giết thú, phá rừng, góp phần vào việc làm nóng trái đất – cách kiếm sống của các bậc phụ huynh này dựa trên việc sát hại mạng sống. Làm sao chúng con có thể dạy con cái họ cách bảo vệ sự sống một cách cụ thể?
Thầy: Nếu quý vị có thể nấu những bữa ăn chay cho họ thì rất tốt. Hy vọng họ có thể dần dần thay đổi thói quen ăn uống. Quý vị cần tìm những phương cách thiết thực để chỉ cho họ thấy sự khổ đau của các sinh vật, có thể một bộ phim tài liệu về cảnh thú vật bị làm thịt để ăn, họ sẽ cảm nhận được nỗi đau của những con thú mẹ. Điều đó còn giáo dục họ hơn là một bài pháp thoại hay những lời giáo huấn trừu tượng. Quý vị có thể gầy dựng một vườn rau, trồng rau xanh sạch, rồi mời họ cùng tiếp tay với quý vị. Vườn rau không những có thể được duy trì và cung cấp thực phẩm, mà còn có thể được dùng để dạy cho con cái của họ những phương cách sống khác. Hãy chỉ cho bọn trẻ thấy là chúng có thể thể hiện tình thương yêu bằng cách ăn những thực phẩm hữu cơ, rằng chúng ta không cần phải ăn thịt. Người có lòng từ bi là người hạnh phúc. Vậy quý vị hãy làm như thế đi, rồi quý vị sẽ thành công.
___
H: Thưa Thầy, chúng con muốn áp dụng những phương pháp của Thầy vào trường học, nhưng thầy hiệu trưởng, hay giám hiệu không chấp nhận việc này. Chúng con phải làm thế nào để có thể áp dụng chúng mà không bị đuổi việc?
Thầy: Có nhiều cách để đem các phương cách này vào trường học. Cách tốt nhất là đem các bài học về chánh niệm vào lớp học một cách khéo léo, tinh tế. Nếu quý vị bảo các em học sinh bắt đầu buổi học bằng cách thở có chánh niệm, thì ai có thể ngăn cấm quý vị? Quý vị cần để cho người ta cảm nhận được những đổi thay trong lớp học. Nếu lớp học trở nên tốt hơn, các em học sinh tử tế hơn thì mọi người sẽ bắt đầu chú ý. Giả thử quý vị hướng dẫn cho học sinh buông thư (thư giãn); dù là trong một khoảng thời gian dài hay ngắn, chắc chắn là nó sẽ gây ảnh hưởng trên lớp học. Quý vị cũng cần dành thời gian để tiếp xúc với thầy hiệu trưởng và các bạn đồng nghiệp để bàn về phương cách làm cho học sinh cảm thấy hạnh phúc hơn, và những việc cụ thể cần làm. Khi một thầy hay cô giáo thực hành chánh niệm thì mọi thứ về người đó đều thay đổi, người ngoài sẽ nhận thấy điều đó và sẽ hỏi vị thầy hay cô giáo đó về sự bình an của họ. Khi người ta thấy được điều đó, họ sẽ không ngăn trở quý vị được an lạc. Nếu quý vị không biết được cảm giác an lạc của chánh niệm thì quý vị không thể đem nó vào dạy trong lớp học được. Một cách nữa là quý vị có thể viết một bài về những lợi ích của việc thực hành chánh niệm và chia sẻ nó với các bạn đồng nghiệp hay cấp trên. Có rất nhiều bằng chứng để chỉ ra rằng chánh niệm có thể mang đến ích lợi cho môi trường giáo dục như thế nào.
___
H: Thưa Thầy, con đang đau khổ nhưng khi con đang cố gắng để thoát ra khỏi nguồn gốc của khổ đau của mình, thì học trò con tìm đến, muốn con giúp giải quyết những vấn đề của họ, rồi mẹ con lại gọi điện thoại báo là cha con muốn làm hại bà. Làm sao con có thể cùng lúc giải quyết khổ đau từ ba nguồn lực như thế?
Thầy: Quý vị cần lắng nghe những vấn đề của học trò và mẹ của mình, nhưng chỉ cần giải quyết trước một vấn đề! Nên rõ ràng là trước tiên quý vị cần nói với bà mẹ là mình sẽ trao đổi với bà, rồi quán xét vấn đề và gọi lại sau. Làm như thế là hợp lý. Để không bị choáng ngợp bởi quá nhiều vấn đề cùng một lúc, chúng ta cần biết nuôi dưỡng bản thân để có đủ sức mạnh mà giải quyết nhiều vấn đề.
Có hai việc: trước tiên, phải biết đối phó với khổ đau, và thứ đến là phải biết vun trồng hạnh phúc. Quý vị phải biết cách chữa lành vết thương và cũng cố bản thân. Ở đây Thầy xin nhắc lại thí dụ việc đi đến trường: đi như thế nào để có thể nuôi dưỡng bản thân. Làm những công việc thường ngày cũng vậy, làm như thế nào để chúng trở thành nguồn nuôi dưỡng ta. Khi cuộc sống hằng ngày nuôi dưỡng ta, ta sẽ có đủ sức mạnh và không bị choáng ngợp bởi nhiều vấn đề cùng lúc. Nếu một bác sĩ nhận thấy bệnh nhân của mình quá yếu, không thể chịu đựng phẫu thuật, ông sẽ dời việc phẫu thuật lại chờ cho bệnh nhân mạnh lên trước. Học hỏi cách sống an lạc trong từng giây phút rất quan trọng trong việc giảm thiểu khổ đau. Khi quý vị mở vòi nước, quý vị cảm thấy an lạc. Khi đánh răng, quý vị thấy hạnh phúc. Biết tri ân và biết thưởng thức khi làm tất cả những công việc đơn giản hằng ngày rất quan trọng, chính chánh niệm sẽ giúp quý vị tỉnh thức trước những khổ đau và các giải pháp.
__
H: Thưa Thầy, khi con thực tập, con cũng cảm nhận được một vài chuyển hóa, nhưng chúng không bền lâu. Thí dụ, con có thể nhận thấy tâm sân của con khởi lên và để cho nó qua đi, nhưng con chỉ làm được đôi ba lần như thế, nên con cảm thấy rất nản lòng. Làm sao con có thể duy trì được kết quả của công trình tu tập của con?
Thầy: Nếu quý vị buộc mình phải thở, với ý nghĩ rằng điều đó là tốt, thì đó không phải là cách tu tập thông minh. Nhưng nếu quý vị bắt đầu thở theo một phương cách mà quý vị cảm thấy bình an, tự tại trong ba, bốn giây phút đầu tiên, thì đó là cách thực hành đúng. Đừng cố thực tập trong đau khổ. Bụt đã dạy rằng pháp Bụt hoàn hảo ở khúc đầu, khúc giữa và khúc cuối. Quý vị cần phải cảm thấy an bình, hạnh phúc suốt quá trình thở vào, thở ra của mình, không chỉ ở khúc cuối. Đừng nghĩ rằng sự thực tập chính là phương tiện và an lạc chính là kết quả của việc thực tập. An lạc không phải là đích đến mà chỉ là con đường. Không có con đường nào đưa đến việc buông thư. Buông thư chính là con đường. Quý vị không thể buộc mình phải buông thư! Thực tập tốt là chúng ta không bị đau khổ trong khi tu tập! Nếu chúng ta khổ khi thiền hành, thì đó không phải là cách tu tập tốt! Nếu chúng ta tập thở theo tiếng chuông mà cảm thấy khổ, thì đó không phải là cách tu tập tốt. Hãy vui vẻ khi thực hành, thì quý vị không cần hỏi câu hỏi này!
_____
H: Thưa Thầy, phần đông chúng con sống trong những thành phố lớn, nên khi có dịp đến tu tập tại các chùa, thì chúng con lại thấy rất khó thực hành theo. Rồi khi trở về thành phố, thật khó giữ, khó nhớ những điều đã học được.
Thầy: Làm người xuất gia dễ tu tập hơn người cư sĩ. Khi quý vị sống trong tăng đoàn, quý vị được bảo hộ trong một môi trường lý tưởng. Vì thế việc duy trì, giữ gìn giới pháp dễ hơn khi ta sống trong tăng đoàn với các bạn đồng tu. Bụt luôn đi cùng với rất nhiều vị tỳ kheo vì Ngài hiều rất rõ thực tại đó. Chúng tôi chỉ theo gương Bụt bằng cách mời theo nhiều vị xuất gia và cư sĩ có nhiều kinh nghiệm tu tập. Nếu quý vị muốn tu dễ, hãy trở thành một tu sĩ!
Nếu không, quý vị phải thành lập một tăng thân cư sĩ dầu quý vị ở bất cứ nơi đâu. Ở thành phố, một tăng thân cư sĩ sẽ thay thế tăng đoàn xuất sĩ. Đó là lý do tại sao những khóa tu như thế này có thể khơi nguồn cảm hứng để người cư sĩ có thể duy trì việc tu tập bằng cách thành lập hay tìm ra một tăng thân. Thông thường vào ngày cuối khóa tu người ta mới tìm ra được, nhất là những người sống cùng một thành phố. Rất nhiều tăng thân cư sĩ đã được thành lập khắp nơi trên thế giới. Ở Đức có hơn 80 tăng thân cư sĩ tu theo pháp môn của Làng Mai. Ở Anh, có khoảng 100. Trong các thành phố như London và New York, nhiều khi có đến 10. Vì thế khi quý vị trở về, hãy tìm hiểu, hãy họp thành nhóm để mỗi tuần tụ họp lại một lần đi thiền hành trong chánh niệm, ăn cơm chánh niệm và cùng nhau nghe pháp thoại. Tôi luôn thực tập thiền hành ở các trạm xe lửa hay phi trường. Khi đến các siêu thị, tôi cũng làm như thế! Khi quý vị thực tập như thế thì quý vị sẽ biết cái gì nên hay không nên mua. Đôi khi tôi bước ra khỏi siêu thị mà không mua thứ gì! Đó là Phật giáo ứng dụng mà quý vị có thể đem vào thực tế.
_____
H: Thưa Thầy, làm thế nào để con cháu có thể hàn gắn lại với những bậc cha mẹ hay ông bà, những người đã làm tổn thương, đã xâm phạm họ? Chúng con cũng muốn thương yêu các bậc trưởng bối, nhưng vết thương của chúng con quá sâm đậm.
Thầy: Khi cha mẹ của chúng ta đau khổ và họ không biết làm thế nào để giải tỏa nỗi đau đó, họ sẽ chuyền nó qua cho chúng ta. Vì thế hãy quan sát nỗi đau của quý vị, quý vị sẽ thấy nỗi đau của cha mẹ trong đó. Nếu chúng ta không thể chuyển hóa nỗi đau đó, chúng ta cũng sẽ trao truyền nó lại cho con cái chúng ta. Đó là luân hồi khổ đau.
Thông thường chúng ta nghĩ là cha mẹ ở bên ngoài chúng ta, rằng họ là người khác. Điều đó không đúng; họ ở trong chúng ta, hoàn toàn có mặt trong từng tế bào trong cơ thể chúng ta. Những nỗi khổ và niềm vui của mỗi tế bào trong cơ thể chúng ta cũng là của cha mẹ chúng ta. Nếu quý vị không chuyển hóa được nỗi đau của cha mẹ bên trong chúng ta, thì chúng ta cũng sẽ khiến cho những người chúng ta thương yêu nhất khổ đau.
Quý vị đừng tìm cách thay đổi người cha hay mẹ ở bên ngoài quý vị mà không chuyển hóa người cha hay mẹ bên trong quý vị. Hãy nhớ rằng chúng ta là sự tiếp nối của cha mẹ chúng ta. Chúng ta sẽ mang họ vào tương lai. Vì thế mỗi khi quý vị bước đi, hãy mời gọi người cha, người mẹ bên trong quý vị cùng bước, để họ có thể tận hưởng những điều kỳ diệu của cuộc sống và có thể được chuyển hóa ở bên trong quý vị. Hãy uống trà cùng họ, để họ có thể được chuyển hóa ở bên trong quý vị. Hãy thay đổi người cha, người mẹ ở bên trong quý vị trước, điều đó dễ làm hơn, trước khi hướng tâm đến người cha, người mẹ ở bên ngoài. Chúng ta có thể chuyển các bậc cha mẹ ở bên trong thành những người dễ thương, vui vẻ, đồng cảm, và chấm dứt sự luân hồi của họ trong ta. Sau đó quý vị mới có thể đủ sức giúp người cha, người mẹ bên ngoài thay đổi. Nhưng phải đợi đến lúc đó, vì người cha sân hận trong ta khi phải đối mặt với người cha giận dữ bên ngoài sẽ chẳng đem lại lợi ích gì! Tôi cũng đã chứng kiến nhiều người con đã quay trở lại giúp đỡ cha mẹ mình. Nương tựa Tam Bảo, giữ năm giới là con đường tốt nhất để chữa lành các vết thương và chuyển hóa.
Vì sao gia đình con không thể chung sống với nhau?
Phiên tả từ buổi vấn đáp với Thầy Làng Mai trong tuần đầu tiên của khóa tu mùa hè 2013
(ngày 11/07/2013 tại xóm Hạ, Làng Mai)
Những câu hỏi của trẻ em
Một cậu bé: Vì sao thế giới này tồn tại? (Why does the world exist?)
Thầy: Con có chắc là thế giới này đang tồn tại không?
Cậu bé: Dạ, có.
Thầy: Còn Thầy thì không chắc lắm. Theo lời Bụt dạy, nếu nói thế giới này “có” cũng không đúng, mà nói thế giới này “không có” cũng không đúng luôn. Vấn đề không nằm ở chỗ có hay không có, tồn tại hay không tồn tại, đó là lời Bụt dạy (To be or not to be, that is not a question). Ngày mai chúng ta sẽ chia sẻ thêm về vấn đề này. Con có đồng ý không? Cảm ơn con đã đặt câu hỏi. Một câu hỏi khó mà chỉ có triết gia mới đặt ra thôi.
======
Một cô bé (vừa khóc vừa hỏi): Con không hiểu về tình yêu. Con không biết tình yêu là gì? Vì sao khi cha mẹ của con ly dị, họ lại chửi mắng nhau? Con không thể nào hiểu được vì sao họ lại làm như vậy? Vì sao gia đình con không thể chung sống với nhau?
Thầy: Thầy nghĩ đó là vì cha mẹ của con chưa từng có cơ hội được biết thế nào là tình thương chân thực. Có thể họ chưa từng được cha mẹ, tức là ông bà của con, dạy cho biết phải thương yêu như thế nào mới đúng. Nhưng bây giờ, các con có cơ hội được học về tình thương, học cách thương yêu theo phương pháp Bụt dạy. Vì vậy mà các con sẽ không hành xử như cha mẹ của mình. Và khi các con đã biết cách thương yêu thì các con sẽ không còn đau khổ nữa và các con có thể giúp cho cha mẹ của mình. Nhiều bạn đã làm được như vậy.
Có nhiều bạn nhỏ đến tham dự khóa tu tại Làng Mai và học được phương pháp thương yêu và khi trở về nhà, các bạn đã giúp được cho cha mẹ của mình. Thỉnh thoảng ở Làng Mai có tổ chức những khóa tu dành cho trẻ em, có khoảng 300 – 400 bạn nhỏ đã đến tham dự khóa tu trong vòng 5 hoặc 7 ngày. Và trong thời gian khóa tu, các bạn được học cách thở, cách chăm sóc các cảm xúc mạnh như sợ hãi, giận dữ, v.v. Các bạn cũng học được cách thương chính mình và thương những người khác. Và khi trở về nhà, các bạn có thể giúp được cho cha mẹ của mình. Các bạn có thể giúp cho cha mẹ hòa giải với nhau, điều này đã xảy ra nhiều lần rồi. Vì vậy mà con đừng mất hy vọng. Khi ở Làng Mai, con ráng thực tập cho giỏi. Con cần học cách thương yêu sao cho đúng, nếu không con sẽ có thể hành xử y hệt cha mẹ của mình. Con có đồng ý như vậy không?
=======
Một cậu bé: Thầy có hình ảnh như thế nào về Chúa (Thượng đế)? (What does God look like to you?)
Thầy: Theo Thầy, Chúa (God, Thượng đế) biểu hiện dưới muôn vàn hình thức. Nếu ta biết cách nhìn với sự chú tâm, với chánh niệm, chúng ta có thể nhìn thấy Chúa nơi một bông hoa bé xíu mọc ở vạt cỏ ven đường thiền hành. Ta cũng có thể thấy Chúa là ánh mặt trời buổi sáng hay là một dòng sông. Ta cũng có thể nhận ra Chúa nơi một em bé. Chỉ với năng lượng của niệm, định và tuệ, ta mới có thể nhận ra Chúa. Và Chúa không bị giới hạn trong một hình tướng cụ thể nào. Chúa biểu hiện trong muôn vàn hình thức và luôn luôn có mặt trong giờ phút hiện tại, bây giờ và ở đây. Nếu chúng ta quá bận rộn, chúng ta sẽ không thể nào tiếp xúc được với Chúa.
=======
Một cậu bé: Thưa Thầy, con sẽ sống được bao lâu?
Thầy: Nếu con biết thực tập thiền, nếu con biết nhìn sâu vào vạn vật thì con sẽ sống mãi, con sẽ không bao giờ chết. Nhưng nếu con không biết nhìn sâu thì con sẽ luôn lo sợ cái chết. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng không có gì có thể chết đi. Không có gì sinh mà cũng không có gì diệt, đó là tuyên bố của một nhà khoa học người Pháp tên là Lavoisier. Vì vậy đối với một người thực tập thiền, khi nhìn sâu vào vạn vật, người đó sẽ phát hiện ra bản chất không sinh, không diệt của vạn vật. Các nhà khoa học cũng vậy, nếu nhà khoa học biết nhìn sâu thì cũng sẽ thấy được bản chất không sinh, không diệt của vạn vật. Và khi thấy được điều đó, chúng ta sẽ không còn lo sợ cái chết nữa.
==========
Một em gái tuổi teen: Thưa Thầy, khi cha mẹ ly dị nhau, làm sao họ có thể nói rằng họ rất thương con cái của mình trong khi họ lại cãi vã và đánh đập nhau trước mặt con cái?
Thầy: Thầy nghĩ rằng những người cha, người mẹ như vậy có rất nhiều khổ đau trong lòng, và vì họ không biết cách xử lý những khổ đau đó nên họ gây lộn và đánh mắng nhau, cho dù có mặt con cái hay không. Vì vậy mà chúng ta nên cảm thông với cha mẹ và cầu mong cho họ có thể học được cách xử lý những khổ đau của mình.
Chúng ta có thể viết thư cho cha mẹ và nói rằng: thưa cha, thưa mẹ, con biết là cha và mẹ đều có rất nhiều khổ đau trong lòng, vì vậy mà cha mẹ luôn cãi vã với nhau cho dù có mặt chúng con ở đó. Chúng con không trách cha mẹ, bởi vì chúng con thấy rằng cả cha và mẹ đều có nhiều niềm đau, nỗi khổ trong lòng. Chúng con chỉ xin cha mẹ hai điều thôi. Điều thứ nhất là khi có mặt chúng con, xin cha mẹ đừng nên cãi vã và gây lộn với nhau. Vì mỗi lần như vậy, chúng con khổ tâm lắm. Điều thứ hai là nếu được thì xin cha mẹ hãy tham gia một khóa tu chánh niệm để học cách xử lý những khổ đau trong lòng mình, để cha và mẹ có thể hàn gắn và làm bạn lại với nhau. Và điều này hoàn toàn có thể làm được vì đã có nhiều người tham dự khóa tu chánh niệm và học được cách chế tác hiểu biết và thương yêu đối với mình và với mọi người, nhờ vậy mà sau khóa tu, họ bớt khổ và có thể hàn gắn lại với gia đình của mình.
Chúng ta có thể viết một lá thư như vậy. Chúng ta không nên trách móc cha mẹ bởi vì chúng ta biết rằng họ đang rất khổ. Nếu chúng ta ở vào hoàn cảnh của họ thì có thể chúng ta cũng sẽ hành xử y hệt như vậy. Vì vậy điều quan trọng hơn hết là học cách xử lý khổ đau và xây dựng lại tình thân. Và trong lá thư đó, chúng ta cũng có thể nói thêm rằng mặc dù còn nhỏ tuổi nhưng chúng ta đã may mắn có được cơ hội học hỏi cách thức xử lý khổ đau trong chính mình. Bất cứ khi nào có một cảm xúc đau buồn phát khởi, chúng ta biết cách để trở về với hơi thở chánh niệm và làm lắng dịu cảm xúc, và nhờ vậy mà chúng ta cảm thấy bớt khổ liền. Vì vậy mà chúng ta hy vọng rằng cha mẹ cũng có thể làm được như vậy, chắc chắn là cha mẹ có thể làm hay hơn chúng ta nhiều.
Chúng ta hãy viết cho cha mẹ một lá thư với nhiều thương yêu, thay vì giận hờn và trách móc. Khi đó cha mẹ của chúng ta sẽ nhận ra rằng là một người trẻ, chúng ta cũng có những khổ đau, nhưng chúng ta vẫn có thể hành xử với rất nhiều thương yêu và cảm thông, từ đó họ sẽ cố gắng để làm được như chúng ta. Thầy chúc con may mắn!
========
Một em gái: Có một người luôn đối xử không tốt với con, nhưng sau khi làm cho con bị tổn thương thì người đó lại quan tâm, lo lắng cho con. Con không hiểu vì sao người đó lại như vậy?
Thầy: Khi một người đối xử không tốt với con thì cũng có nghĩa là người đó cũng đồng thời đối xử không tốt với chính người đó. Người đó không biết thương mình và thường làm khổ chính mình. Và vì không biết thương mình và tự làm khổ mình cho nên người đó cũng hành xử tương tự với con hoặc với một ai khác. Khi chúng ta hiểu được điều đó thì tự nhiên chúng ta sẽ không còn trách móc, mà ngược lại chúng ta mong cho người đó biết cách thương chính mình, biết cách chăm sóc cho thân mình, chăm sóc các cảm xúc mạnh khi chúng phát khởi, và đồng thời biết cách chế tác niềm vui, niềm hạnh phúc trong tự thân. Đó là những gì mà chúng ta đã may mắn học được trong thời gian ở Làng Mai. Chúng ta mong rằng người đó học được cách thương chính mình, vì khi đã biết thương mình rồi thì người đó cũng đồng thời thương được con và những người khác.
Vì vậy con đừng trách móc người đó. Con có thể tìm cách nói chuyện với người đó. Con có thể nói rằng dù mới ở tuổi teen (tuổi thiếu niên) nhưng con đã có cơ hội học được cách chăm sóc cơ thể của mình, con biết cách buông bỏ những căng thẳng trong thân, con biết cách ăn uống, vui chơi như thế nào để không làm tổn hại đến cơ thể. Con cũng biết cách xử lý một cảm xúc mạnh, một niềm đau. Và con biết chắc rằng nếu thực tập trong một vài tuần thì ai cũng có thể làm được như vậy. Vì vậy mà con mong người đó cũng học được phương pháp thực tập như con. Thực ra, ở Làng Mai cũng thường tổ chức những khóa tu dành cho các giáo viên và các bậc phụ huynh. Trong các khóa tu này, các giáo viên được học cách chăm sóc cho chính mình, và khi đến lớp, họ có thể tươi mát và nhẹ nhàng với các học sinh của mình, nhờ vậy mà họ có thể giúp được những học sinh có nhiều khổ đau. Đối với các bậc phụ huynh cũng tương tự như vậy. Ai trong chúng ta cũng cần học cách chăm sóc chính mình, học cách thương chính mình. Đó là điều kiện căn bản để chúng ta có thể đối xử tốt và thương yêu những người khác.
Nếu người đó làm con khổ và khi thấy con khổ, người đó mới quan tâm, lo lắng thì như vậy là hơi trễ. Vì vậy, khi người đó bày tỏ sự quan tâm, lo lắng đối với con thì con nên chia sẻ với người đó rằng con mong người đó học được cách chăm sóc và thương yêu chính mình, có như vậy thì người đó mới không lập lại cách hành xử như trước đây đối với con. Con nói với người đó rằng: chắc chắn là nếu người đó biết cách chăm sóc và thương yêu chính mình thì người đó sẽ không bao giờ có thể làm tổn thương hay làm khổ con nữa.
=========
Câu hỏi của một bạn trẻ:
Thưa Thầy, khi con nhìn thấy Thầy, con cảm nhận được sự định tĩnh và niềm an lạc nơi Thầy, nhưng đồng thời con lại thấy một niềm đau trong con…Con muốn được như Thầy. Làm sao con có thể chuyển hóa niềm đau trong con thành niềm vui, sự an lạc và tĩnh lặng như Thầy?
Thầy: Con biết đó, ở Làng Mai, chúng ta luôn nói rằng không có bùn thì không có sen. Nếu như có một chút bùn thì chúng ta nên biết cách tận dụng bùn để trồng nên những đóa sen. Vào thời điểm này ở Làng Mai, sen bắt đầu nở ở các xóm. Và con thấy đó, nếu không có bùn thì làm sao có thể trồng sen được. Cũng như vậy, những khổ đau trong ta chính là một loại bùn và chúng ta nên biết cách tận dụng những khổ đau đó. Bản thân Thầy cũng có nhiều khổ đau, nhưng Thầy may mắn có được cơ hội học hỏi từ Bụt, từ Thầy Tổ cũng như các huynh đệ của mình cách thức xử lý khổ đau và chuyển hóa rác thành hoa.
Con vẫn còn rất trẻ, con còn nhiều cơ hội để làm điều đó. Chắc chắn là con có thể làm như Thầy, thậm chí là còn làm hay hơn nữa. Khi con đi, mỗi bước chân của con có thể mang lại cho con niềm vui và sự bình an. Khi con rửa chén hay chuẩn bị bữa sáng cũng vậy, mỗi giây phút rửa chén hay làm đồ ăn sáng có thể trở thành những giây phút đầy niềm vui và hạnh phúc. Và để làm được điều này chỉ đòi hỏi một chút tập luyện mà thôi. Con có rất nhiều cơ hội để tập luyện. Chẳng hạn như từ bãi đỗ xe cho đến nơi làm việc, con có thể tận hưởng từng bước chân của mình. Con phải đi như thế nào để mỗi bước chân đều mang lại cho con sự bình an, nuôi dưỡng và trị liệu. Ai cũng có thể làm được như vậy nếu mình thực sự muốn làm. Muốn thì sẽ được!
=========
Câu hỏi:
Thưa Thầy, làm sao con có thể chuyển hóa mặc cảm tội lỗi trong con cũng như mặc cảm tội lỗi của cha mẹ khi cha mẹ ly dị nhau? Làm sao con có thể tha thứ cho con và tha thứ cho cha mẹ của mình? Con phải làm gì để không bị cuốn đi bởi những cảm xúc tiêu cực?
Thầy: Là con người, ai trong chúng ta cũng có lúc lầm lỗi. Chúng ta không đủ khéo léo, và vì vậy mà chúng ta làm khổ mình và làm khổ người khác, đó là chuyện thường xảy ra. Nhưng điều quan trọng hơn hết là chúng ta có thể học hỏi và lớn lên từ những lầm lỗi này. Chúng ta cần phải học hỏi từ khổ đau. Nếu mọi thứ đều hoàn hảo thì làm sao chúng ta có cơ hội để học hỏi và lớn lên được. Cho nên chúng ta có thể học hỏi được rất nhiều từ những vụng về, lầm lỗi của mình, cũng như từ những khổ đau của chính mình. Chúng ta có thể tận dụng bùn để trồng nên sen. Chúng ta chỉ giữ mặc cảm tội lỗi khi chúng ta không thể chuyển hóa nó. Còn nếu chúng ta biết cách chuyển hóa thì mặc cảm tội lỗi đó sẽ tan biến.
Giả sử như ngày hôm qua, ta có một tư tưởng giận hờn, thù ghét một ai đó và ngày hôm nay ta cảm thấy hối hận. Tuy nhiên, ngày hôm nay ta vẫn có thể làm phát khởi trong ta một ý nghĩ đầy thương yêu, tha thứ và bao dung đối với người đó. Chúng ta có cơ hội để làm điều đó. Nếu nhìn thật sâu, chúng ta có thể thấy được niềm đau, nỗi khổ nơi người đó và trong chính chúng ta. Khi đã hiểu được khổ đau nơi mình và nơi người thì tình thương trong ta sẽ phát khởi ngay lập tức. Và khi trong trái tim đã có tình thương thì ta có thể làm phát khởi một tư tưởng đầy thương yêu và từ bi. Nếu hôm nay chúng ta có thể làm phát khởi một tư tưởng thương yêu thì tư tưởng đó sẽ làm trung hòa và xóa đi tư tưởng mà ta đã phát khởi ngày hôm qua. Vì vậy có thể nói chúng ta có khả năng thay đổi cả quá khứ.
Nếu ngày hôm qua ta đã lỡ nói một điều gì đó không dễ thương với người đó và hôm nay ta cảm thấy hối tiếc. Vậy thì tại sao ta không ngồi xuống và nhìn thật sâu để hiểu được khổ đau nơi chính mình và nơi người kia, rồi thì ta có thể gọi điện thoại và nói chuyện với người đó bằng những lời đầy thương yêu và hiểu biết. Sau khi ta đã làm, đã nói được như vậy thì mặc cảm tội lỗi trong ta cũng tan biến. Chúng ta đã làm thay đổi quá khứ, làm cho quá khứ trở nên tươi đẹp hơn. Chúng ta hãy nên tận dụng giây phút hiện tại để làm thay đổi quá khứ và xây dựng tương lai. Đó là điều hoàn toàn có thể làm được với năng lượng của niệm, định và tuệ. Với niệm, định và tuệ, ta sẽ có tự do. Năng lượng của niệm, định và tuệ có công năng giải phóng, giúp ta ra khỏi những tình huống khó khăn, ra khỏi những mặc cảm, kể cả mặc cảm tội lỗi. Chuyển hóa là điều ta có thể làm được nếu ta biết tận dụng giây phút hiện tại để thay đổi chính mình, thay đổi cách ta tư duy, nói năng và hành động, khi đó ta sẽ tạo ra hạnh phúc cho chính mình và cho người khác.
==========
Câu hỏi:
Thầy ơi, con không biết làm gì với cơn giận trong con. Khi cơn giận phát khởi, con có thể cảm nhận được sự có mặt của nó, cơ thể con nóng lên, mặt con đỏ bừng và đầu con thì rối bời…Con biết là con được trao truyền từ cha của con hạt giống nóng giận đó và con không muốn giống cha. Con muốn trở thành một con người dễ thương. Nhưng khi giận lên thì con không thể suy nghĩ được gì hết. Thầy hãy chỉ cho con là con nên làm gì khi con giận? Bởi vì lúc đó đầu óc của con dường như bị tê liệt và con không thể suy nghĩ được gì hết.
Thầy: Có những người rất dễ nổi giận, năng lượng bực bội, sân hận trong họ rất mạnh và dễ biểu hiện. Có thể là mười năm trước, người đó không nóng tính và dễ giận như bây giờ. Và điều đó có nghĩa là hạt giống giận trong người đó được tưới tẩm và không ngừng lớn lên mỗi ngày. Vì vậy, nếu ta thấy cơn giận trong ta quá lớn thì điều đó cũng có nghĩa là ta đã để cho hạt giống giận lớn lên trong ta. Vấn đề là ở thức ăn. Bụt đã dạy rằng không có gì có thể tồn tại nếu không có thức ăn. Và nếu cơn giận trong ta không ngừng lớn lên, đó là vì ta đang cung cấp thực phẩm, đang nuôi cơn giận trong ta mỗi ngày. Những gì chúng ta nghe, những gì chúng ta thấy đều đi vào trong ta và nuôi hạt giống giận lớn lên. Nếu ta biết làm thế nào để dừng lại, không nghe những điều đó, không xem những thứ đó, thì chúng ta có cơ hội ngăn không cho hạt giống giận lớn lên.
Điều này cũng đúng với những hạt giống khác như bạo động, sợ hãi, tuyệt vọng, v.v.Nếu bạo động, sợ hãi và tuyệt vọng trong ta lớn lên, đó là vì ta đã để cho chúng lớn lên. Trong đời sống hàng ngày, ta đã tiêu thụ như thế nào để nuôi cơn giận, sự sợ hãi và tuyệt vọng trong ta ngày một lớn lên. Khi ta đọc một bài báo trong một tạp chí nào đó tức là ta đang tiêu thụ, bởi vì bài báo đó có thể chứa đựng rất nhiều bạo động và hận thù, đọc bài báo đó chính là ta đang cung cấp thực phẩm cho hạt giống giận trong ta. Cũng tương tự như vậy, khi ta trò chuyện với một ai đó và những gì người đó chia sẻ toàn là giận hờn và thù hận thì trong khi nghe, ta đã để cho hạt giống giận trong ta bị tưới tẩm và nuôi dưỡng. Vì vậy mà chúng ta cần phải rất chánh niệm để không tiêu thụ những loại thực phẩm có khả năng nuôi dưỡng cơn giận trong ta. Đó là sự thực tập chánh niệm.
Những thực phẩm nuôi hạt giống giận có thể đi vào trong ta qua đường mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Đó là vấn đề tiêu thụ. Chẳng hạn như Internet, khi ta vào mạng Internet, ta có thể tiếp xúc với rất nhiều những thức ăn không lành mạnh như thèm khát, bạo động, giận hờn, tuyệt vọng, và ta tiêu thụ những thực phẩm đó. Vì vậy mà điều đầu tiên ta cần thực tập đó là không cung cấp thực phẩm để nuôi dưỡng hạt giống giận. Không nhìn, không nghe, không làm những gì có khả năng làm cho hạt giống giận lớn lên. Chúng ta phải quyết tâm và đề ra những cách thức cụ thể để làm điều đó. Chẳng hạn như: ta nguyện rằng từ nay trở đi ta sẽ không nhìn, không nghe, không nói chuyện, không suy nghĩ về những điều có khả năng nuôi dưỡng hạt giống giận trong ta. Và ta phải nhờ bạn bè giúp đỡ, ta có thể nói với bạn bè rằng: “Xin các bạn hãy giúp tôi, tâm giận hờn trong tôi rất lớn, vì vậy xin đừng cho tôi bất kỳ một loại thực phẩm nào có thể nuôi dưỡng hạt giống giận trong tôi. Xin hãy yểm trợ cho tôi.” Chúng ta phải tự mình thực tập và đề nghị bạn bè yểm trợ chúng ta trong sự thực tập đó. Đây là điều đầu tiên chúng ta cần thực tập.
Điều thứ hai chúng ta cần làm, đó là quán chiếu về khổ đau, khổ đau trong chính chúng ta, khổ đau nơi cha, nơi mẹ, nơi vợ/chồng, hoặc con cái, v.v. Những người thân của ta có thể đã nói, đã làm những điều không được dễ thương đối với chúng ta. Nhưng đó không phải là vì họ muốn làm cho chúng ta khổ, mà bởi vì trong bản thân họ có quá nhiều khổ đau. Và họ chính là nạn nhân của khổ đau đó. Họ không biết xử lý những khổ đau trong chính mình. Và nếu nhìn thật sâu, chúng ta sẽ thấy được nỗi khổ, niềm đau nơi họ cũng như những gốc rễ của khổ đau đó. Ta sẽ nhận ra rằng họ chính là nạn nhân của những khổ đau của chính họ. Cái thấy đó sẽ làm phát khởi tình thương và lòng từ bi trong trái tim ta. Từ bi là năng lượng duy nhất có khả năng làm trung hòa cơn giận, một loại thuốc giải độc giúp chuyển hóa cơn giận (antidote of anger). Vì vậy, điều thứ hai mà chúng ta cần thực tập, đó là nuôi dưỡng lòng từ bi. Một người không có từ bi là người có rất nhiều khổ đau. Nếu chúng ta biết cách nuôi dưỡng lòng từ bi thì năng lượng từ bi đó sẽ có khả năng trung hòa cơn giận trong ta và giúp làm vơi bớt khổ đau nơi người kia, bởi vì với lòng từ bi, chúng ta có thể nói và làm một điều gì đó đầy tình thương để giúp cho người kia bớt khổ. Con đường của đạo Bụt là con đường của từ bi. Không một ngày nào mà chúng ta không thực tập nuôi dưỡng lòng từ bi. Nếu lòng từ bi trong ta lớn lên mỗi ngày thì hạt giống giận trong ta sẽ tiếp tục được chuyển hóa. Mọi người ai cũng nên thực tập điều này.
Nếu cha mẹ của chúng ta không biết phương pháp thực tập thì với sự thực tập của mình, chúng ta sẽ giúp cho cha mẹ làm được điều đó. Khi chúng ta thực tập, chúng ta làm cho cơn giận trong ta ngày một yếu đi và năng lượng từ bi ngày một lớn, điều này sẽ nuôi dưỡng và mang lại nhiều lợi lạc cho cha mẹ của chúng ta. Vì cha mẹ không chỉ ở bên ngoài chúng ta mà còn nằm bên trong từng tế bào của cơ thể chúng ta. Vì vậy mỗi khi ta làm phát khởi lòng từ bi trong trái tim ta thì cha mẹ ở trong ta cũng đang được chuyển hóa nhờ vào năng lượng từ bi đó. Và khi chúng ta có con, chúng ta sẽ không tiếp tục trao truyền cho con mình hạt giống giận, bởi vì chúng ta đã thực tập và đã chuyển hóa được cơn giận trong ta. Chúng ta đã dừng lại được bánh xe luân hồi. Chúng ta chỉ trao truyền cho thế hệ tương lai hạt giống của hiểu biết và thương yêu mà thôi. Chúng ta đã chuyển hóa được năng lượng giận hờn trong ta thành năng lượng tích cực. Và đó là điều mà chúng ta hoàn toàn có thể làm được ngay ngày hôm nay.
=========
Câu hỏi: Làm sao con có thể hình dung ra cha của con khi con chưa bao giờ được gặp ông ấy?
Thầy: Có những người nhìn thấy cha mình mỗi ngày nhưng chưa bao giờ thực sự tiếp xúc với cha mình. Nhiều khi giữa vợ và chồng, giữa cha và con, tuy gặp nhau mỗi ngày nhưng giữa họ không hề có sự truyền thông. Họ nhìn thấy nhau nhưng họ không thực sự gặp nhau, bởi vì giữa họ không hề có sự truyền thông, không có tình thương, không có sự cảm thông hay thấu hiểu. Vì vậy trong trường đó, nhìn thấy cha mỗi ngày nhưng lại không hề có hạnh phúc thực sự, bởi vì giữa hai cha con không có sự thấu hiểu và thương yêu.
Nhưng nếu con thực tập nhìn sâu thì con sẽ thấy mình là sự tiếp nối của cha. Đây là sự thật. Con không chỉ là sự tiếp nối của cha mà con chính là cha. Con không thể lấy cha ra khỏi con được. Con hãy nhìn đám mây trên bầu trời. Đám mây có thể trở thành mưa, và mưa lại trở thành trà và khi nhìn vào tách trà, con có thể thấy được đám mây. Không quá khó để nhận ra đám mây trong tách trà. Vì vậy khi nhìn vào chính con, con sẽ dễ dàng nhận ra cha trong con. Con không chỉ là sự tiếp nối của cha mà con chính là cha. Mưa cũng chính là đám mây, mà trà cũng là mưa và cũng là đám mây. Hình tướng bên ngoài không phải là điều quan trọng nhất. Chính nội dung bên trong mới là điều quan trọng. Vì vậy nếu con có thể mỉm cười với niềm vui và sự bình an thì cha của con cũng đang cười đồng thời với con. Con luôn mang cha trong con. Khi con đi được những bước chân an lạc thì cha của con cũng đang bước những bước chân an lạc cùng với con. Và con gần với cha hơn bao giờ hết, còn gần hơn là con nghĩ. Con có thể nói chuyện với cha bất cứ lúc nào. Cha của thầy chưa bao giờ chết, mỗi ngày cha của thầy và thầy đều đi thiền hành với nhau, cùng thở với nhau và thầy thường xuyên nói chuyện với cha. Con thấy đó, đám mây không hề chết, nó chỉ mang một hình tướng mới mà thôi, hình tướng của mưa hoặc của trà, vì vậy mà con có thể nói chuyện với đám mây và con có thể uống cả đám mây nữa. Thiền tập có khả năng giúp ta nhìn sâu như vậy. Khi chúng ta có khả năng nhìn sâu vào vạn vật, ta sẽ có thể buông bỏ hết mọi giận hờn, nuối tiếc, buồn phiền và khổ đau.
===========
Câu hỏi:
Thưa thầy, một người bạn của con bị nghiện và con rất muốn giúp cô ấy. Nhưng mỗi khi lắng nghe cô ấy tâm sự, con lại thấy khổ tâm và nhiều lúc bị chìm ngập trong khổ đau của cô ấy. Con cần phải làm sao thưa Thầy?
Thầy: Thầy nghĩ rằng chúng ta phải biết giới hạn của mình. Ta chỉ nên dành một khoảng thời gian “trong giới hạn” đó để có mặt cho người bạn kia, như vậy ta mới có thể bảo vệ được cho chính mình. Nếu con không giữ gìn và chăm sóc cho chính mình thì con cũng không thể nào có thể giúp được cho người bạn đó trong tương lai. Giữ gìn, chăm sóc cho chính mình là điều rất quan trọng. Con cần phải biết mình có thể dành ra tối đa là bao nhiêu thời gian trong mỗi ngày hoặc mỗi tuần cho người bạn đó. Con có thể nhờ sự giúp đỡ của bạn bè hoặc người thân. Nếu con có một Tăng thân để nương tựa thì con có thể nhờ sự giúp đỡ của anh chị em trong Tăng thân đó. Nếu có được anh chị em trong Tăng thân yểm trợ thì con sẽ mạnh hơn nhiều và con có thể giúp được nhiều hơn cho người bạn đó. Và nếu người bạn đó cũng tham gia tu học với Tăng thân thì người đó sẽ có nhiều cơ hội hơn để chuyển hóa.
Con biết không, có nhiều nhà tâm lý trị liệu phải dành rất nhiều thời gian nói chuyện và lắng nghe các bệnh nhân và không có thời gian để chăm sóc cho chính mình, điều này không tốt chút nào. Chúng ta không thể nào dành cả ngày để lắng nghe khổ đau của người khác. Ta cần phải có thời gian để tiếp xúc với những yếu tố vui tươi, nuôi dưỡng và trị liệu cho chính chúng ta. Các nhà tâm lý trị liệu cũng vậy, họ cũng cần được nuôi dưỡng để có thể tiếp tục công việc của mình một cách lâu dài. Vì vậy, biết được giới hạn của mình là điều rất quan trọng, và con cần phải có một Tăng thân ở đằng sau để yểm trợ con, đó là câu trả lời cho vấn đề của con.
Thượng Đế là gì ?
(Trích những câu hỏi của em nhỏ trong buổi vấn đáp tuần thứ ba của khóa tu mùa hè 2013)
1.Câu hỏi của một bé trai: Thượng Đế là gì?
Thầy : Câu hỏi này khó quá nhưng Thầy sẽ cố gắng. Thầy nghĩ rằng Thượng Đế là tất cả mọi sự, mọi vật. Thượng Đế là mọi sự, mọi vật, do vậy mà Thượng Đế không còn là một ý niệm hay khái niệm nữa. Thượng đế đang rất thật và con có thể tiếp xúc với Thượng đế nếu con có niệm, có định và có tuệ.
Khi con đến Làng Mai để thực tập thiền nghĩa là con đang vun trồng năng lượng của Niệm, của Định và của Tuệ trong con. Và khi mà con có được 3 năng lượng này thì chắc chắn con sẽ tiếp xúc được với Thượng đế. Ngay tại làng Mai hay khi trở về nhà, con đều có thể tiếp tục tiếp xúc với Thượng Đế.
Con biết rằng khi con dừng lại những suy nghĩ, khi con thở trong chánh niệm và thưởng thức những hơi thở của mình thì con cũng đang tiếp xúc với Thượng Đế rồi. Bởi vì khi thở vào như vậy, con thưởng thức hơi thở vào và con nhận thấy rằng thở là một cái gì rất mầu nhiệm.
Thở vào, con biết mình còn sống và còn sống là một điều rất mầu nhiệm. Khi thở vào, con trở nên rất sống động, con thấy thân con và tâm con quá mầu nhiệm. Con có thể tiếp xúc với ánh nắng, với những ngọn đồi, với những bông hoa hướng dương, với nước đang chảy ra từ vòi nước. Có quá nhiều điều mầu nhiệm đang xảy ra trong con và chung quanh con.
Khi con đi thiền hành, con nhận thấy con đường dẫn lên đồi hay vào rừng có đầy những điều tuyệt diệu như cỏ xanh, những bông hoa li ti, những con côn trùng nhỏ, ánh nắng mặt trời… Mỗi thứ đều là một mầu nhiệm. Một hòn sỏi, một chiếc lá, một bông hoa, một con bướm, mỗi thứ đều tuyệt diệu.
Con có thể thấy Thượng Đế trong những người bạn. Và khi con nhìn thấy Thượng Đế như vậy thì con là một người hạnh phúc, con không muốn làm bất cứ điều gì có hại cho chính mình và cho người khác cho dù họ có hung dữ, bạo động. Người ta khổ bởi vì người ta không thể tiếp xúc được với Thượng Đế.
Nhưng nếu người ta thực tập chánh niệm, nếu người ta có niệm, có định và có tuệ thì người ta sẽ có cơ hội nhận ra được là người ta đang sống trong nước Chúa. Chúng ta đang thực sự sống trong nước Chúa. Khi chúng ta đi thiền hành, chúng ta đang đi trong nước Chúa. Và nếu nước Chúa đang ở đây thì Thượng Đế cũng đang có ở đây.
Vì vậy cho nên chúng ta có thể tiếp xúc được với Thượng Đế qua mỗi bước chân, mỗi hơi thở. Đó là những gì mà Thầy đã làm trong suốt các buổi thiền hành. Ở đây chúng ta có quý thầy, quý sư cô và những bạn thiền sinh cũng có khả năng làm như vậy - thưởng thức những mầu nhiệm trong nước Chúa, thưởng thức Thượng Đế.
Với Thầy, Thượng Đế không phải là một khái niệm mơ hồ mà là một cái gì rất thật chúng ta có thể tiếp xúc trong mỗi giây phút cuộc sống hàng ngày của mình. Thân thể của chúng ta thuộc về nước Chúa, tâm của chúng ta cũng vậy và mỗi bông hoa, dòng suối, cỏ cây cũng đều thuộc về nước Chúa.
Rất là uổng nếu chúng ta bị kẹt vào những giận dữ, sợ hãi, ghen tị của mình mà không tiếp xúc được với nước Chúa. Nếu chúng ta không biết làm sao tiếp xúc với nước Chúa và với Thượng Đế thì thật là uổng phí cho cuộc đời ta. Vì vậy cho nên ở Làng Mai, chúng ta phải học cách đi, cách ngồi, cách ăn, cách tắm… như thế nào để có thể tiếp xúc được với những mầu nhiệm của cuộc sống đang có mặt trong nước Chúa.
Và Thầy nói cho con biết rằng tất cả mọi thứ đều thuộc về nước Chúa, kể cả bông hoa này, kể cả cậu bé này. Con cần phải tiếp tục học để hiểu được điều này sâu hơn.
2.Câu hỏi của một bé gái: Con phải làm sao để đừng có lo lắng nữa?
Thầy : Dễ lắm! Khi con thở vào một cách có chánh niệm và để hết tâm ý vào hơi thở vào thì sự lo lắng của con sẽ biến đi ngay lập tức. Hoặc nếu con biết cách đi thiền hành và chú ý đến từng bước chân, thưởng thức mỗi bước chân của mình thì trong suốt thời gian đó sự lo lắng sẽ không có cơ hội có mặt nữa.
Hoặc khi con chơi bóng chuyền hay bóng rổ, nếu con để hết lòng vào cuộc chơi, tận hưởng giây phút hiện tại thì con cũng không còn lo lắng gì nữa. Tương tự như vậy, mỗi khi ăn sáng, nếu con nhìn sâu vào bữa ăn sáng của mình, thưởng thức món muesli, yaourt hay miếng bánh mì và trân quý sự có mặt của những người bạn tu hay những người thân xung quanh mình thì sự lo lắng cũng không thể có mặt được nữa.
Chúng ta cần có niệm, định về những gì đang xảy ra và tận hưởng những điều đó thì những lo lắng sẽ không thể làm gì được chúng ta.
Vì sao mà con khổ ?
(Trích pháp thoại của Thầy, phần câu hỏi trả lời – tuần thứ 3, khóa tu mùa hè 2013 - phần II)
Câu hỏi của một em gái : Vì sao mà con khổ?
Thầy : Con có thể nói cho Thầy biết một chút về nỗi khổ của con không?
Em gái : Khi con khổ, con thấy buồn và cô độc…
Thầy : Khổ là một chuyện bình thường. Tuy nhiên, có nhiều cách để khổ. Ở làng Mai, chúng ta phải học cách khổ. Đau khổ là một phần của cuộc sống. Quan trọng là chúng ta có biết cách khổ hay không. Nếu chúng ta biết cách khổ, chúng ta sẽ khổ ít hơn. Và chúng ta có thể sử dụng nỗi khổ của mình để tạo ra hạnh phúc. Cũng giống như bùn và sen.
Nếu chúng ta biết cách sử dụng bùn thì chúng ta có thể trồng lên được những bông sen đẹp. Vì vậy mà những người không biết cách khổ, họ khổ rất nhiều. Họ chìm ngập trong những đau khổ của mình. Trong khi đó, những người biết cách khổ sẽ khổ ít hơn. Chúng ta có thể sử dụng bùn của khổ đau để tạo ra những bông hoa hạnh phúc.
Mọi người ai cũng khổ hết, kể cả Bụt, kể cả Thầy. Nhưng những người tu tập như chúng ta thì sẽ biết cách khổ và vì vậy cho nên chúng ta không than phiền. Đau khổ giúp chúng ta hiểu và cảm thông nhiều hơn, vì đau khổ cũng có ích như bùn vậy. Bùn không vô dụng đâu, nó rất có ích, vì chúng ta có thể trồng được những bông sen từ bùn. Vì vậy, nếu con đang có một nỗi khổ thì có lẽ con nên tự hỏi rằng mình có thể được lợi ích gì từ nỗi khổ này ?
Có một sự cô đơn trong chúng ta. Nỗi cô đơn này không dễ chịu chút nào nhưng chắc chắn có một nguyên do vì sao mà mình cảm thấy cô đơn. Chúng ta nghĩ rằng mình cô đơn vì mọi người xung quanh mình quá bận rộn, ba mẹ đều bận rộn, ai cũng bận rộn và không có ai hiểu được nỗi khổ của mình. Rất nhiều người trong chúng ta cũng có cảm giác cô đơn này. Nhưng nếu chúng ta biết thiền quán, chúng ta sẽ nhìn sâu vào nỗi cô đơn và chúng ta có thể hiểu được nhiều điều.
Chúng ta hiểu rằng cha đang quá bận rộn, cha cũng có những lo lắng của cha và mẹ cũng có những vấn đề riêng tư của mẹ. Và có lẽ họ không có khả năng giải quyết những điều đó, vì vậy cho nên họ không đủ thời gian để chăm sóc chúng ta và không thấy được những cô đơn, đau khổ của chúng ta. Vì vậy mà đôi khi họ nói một điều gì đó làm cho chúng ta cảm thấy khổ và cô đơn hơn.
Những hiểu biết này có thể làm an dịu và làm chúng ta bớt khổ. Vì vậy thực tập là để mang lại nhiều hiểu biết và từ bi hơn. Một khi mà hiểu biết và từ bi có mặt thì chúng ta sẽ bớt đau khổ đi nhiều. Và khi đó chúng ta có thể giúp những người xung quanh ta bớt khổ. Nếu chúng ta biết cách sống cho tươi mát, nhẹ nhàng, vui vẻ và lân mẫn, nếu chúng ta biết mỉm cười và hoan hỉ trong những lúc khó khăn thì chúng ta có thể giúp được cả cho người lớn. Đây là một việc mà con cần học.
Như vậy, đau khổ là một phần của cuộc sống và chúng ta phải học cách khổ. Nghĩa là thực tập niệm, định và nhìn sâu để hiểu. Làm được như vậy thì chúng ta sẽ không còn khổ nữa và những người xung quanh chúng ta cũng vậy. Giống như thầy đã chia sẻ với với một bạn gái đã hỏi trước con, khi mình nhìn vào một đứa con trai hay một đứa con gái đã làm một điều không dễ thương với mình mà mình thấy được nỗi khổ trong cô bé hay cậu bé đó và mình thấy tội nghiệp, thấy thương thì mình sẽ không còn khổ vì giận nữa. Mình chỉ còn muốn nói hoặc làm một cái gì đó để giúp cô bé, cậu bé đó bớt khổ mà thôi.
Vì vậy, chúng ta phải học cách làm sao để bớt khổ và xử lý khổ đau cho giỏi. Hiểu được nỗi khổ mang lại cho chúng ta lòng từ bi và tình thương. Lòng từ bi và tình thương làm cho chúng ta tươi vui, thoải mái hơn, đồng thời, tình thương và lòng từ bi cũng chuyển hóa những cơn giận, sự cô đơn và tâm trạng lo lắng bất an trong ta. Chúng ta đừng mong cho những nỗi khổ, niềm đau hoàn toàn biến mất. Nếu đau khổ hoàn toàn biến mất thì hạnh phúc cũng sẽ không còn. Cũng giống như bùn vậy, nếu chúng ta tìm cách quét sạch bùn ra khỏi thế giới này thì hoa sen cũng không bao giờ xuất hiện nữa. Những nỗi khổ niềm đau cũng tương tự như vậy. Dù sao thì cũng cần có đau khổ. Đó cũng là lý do tại sao chúng ta lại đến đây để học cách ôm ấp, xử lý những đau khổ của mình, học cách để bớt khổ và học cách tận dụng đau khổ để chế tác ra những bông hoa hạnh phúc. Rất là tuyệt vời nếu chúng ta có thể nói về sự hữu ích và mặt tích cực của khổ đau.
Câu hỏi (của một em bé bị ung thư và bị rụng hết tóc): Con phải làm gì để những đứa bạn không xa lánh con và cho con chơi cùng?
Thầy: Thầy nghĩ là có một số chuyện mà con có thể làm. Khi mà những đứa bạn không muốn chơi với mình, các bạn loại mình ra là vì các bạn chưa thấy được con người mình. Mình có thể đóng góp rất nhiều vào những trò chơi, vào niềm vui của các bạn. Chúng ta ai cũng có tài năng, chúng ta có thể tham gia, có thể góp phần vào niềm vui và hạnh phúc của các bạn. Thầy nghĩ con nên thực tập để tươi vui như một bông hoa bằng phương pháp thiền sỏi. Thở vào, con thấy con là một bông hoa, thở ra, con thấy con tươi mát. Những bài thiền tập như vậy giúp chúng ta hồi phục lại cái đẹp và sự tươi mát trong con người mình. Thở vào, con thấy con là nước tĩnh lặng. Thở ra, con cảm thấy yên tĩnh và bình an. Chúng ta sẽ thực tập như vậy và chúng ta có được sự bình an, có được vẻ đẹp trong tự thân, và chẳng bao lâu sau người ta sẽ thấy được rằng: "À, chơi với cô bé này rất là dễ chịu vì cô ta dịu dàng, tươi mát, có nhiều bình an và nhiều điều đẹp đẽ trong cô".
Khi các bạn loại cô bé ra thì cô bé cũng không giận mà vẫn có thể mỉm cười. Cô bé vẫn vui vẻ dù cho các bạn không cho cô bé nhập bọn. Từ từ, các bạn sẽ thấy rằng nếu có cô bé này trong nhóm thì sẽ làm cho nhóm vui vẻ, hạnh phúc hơn. Vì thế, mọi thứ tùy thuộc rất nhiều vào chúng ta mà không phải vào những người kia. Nhóm người đó đã không cho mình chơi chung bởi vì họ chưa thấy được những giá trị, vẻ đẹp và sự bình an của mình. Do đó mà sự thực tập sẽ giúp chúng ta dễ thương hơn, tươi mát hơn, bình an hơn, vững chãi hơn, vui vẻ hơn và chắc chắn là người ta sẽ muốn có chúng ta chơi chung trong nhóm. Có thể trong nhóm đó có những người hơi bạo động hay có nhiều giận hờn, sợ hãi… vì vậy mà trong nhóm cũng có nhiều khổ đau. Và khi chúng ta gia nhập vào nhóm đó thì chúng ta có thể giúp họ bớt khổ đau và có nhiều niềm vui hơn. Vì vậy cho nên sự thực tập quan trọng biết chừng nào. Tất cả tùy thuộc vào chúng ta nhiều hơn vào những người kia.
(Sư cô Duyệt Nghiêm chuyển ngữ)
Mũi tên thứ hai
(Trích pháp thoại của Thầy, phần câu hỏi trả lời – tuần thứ 3, khóa tu mùa hè 2013 - phần III)
Câu hỏi: Kính bạch Thầy, cách đây 2 tháng, con phát hiện ra một khối u trong ngực, nhưng may mắn cho con, diễn biến của nó lành tính và không gây nguy hiểm chết người. Vào lúc đầu, con bị sốc rất nhiều và tự hỏi là : đạo Bụt có thể giúp những người bị bệnh nặng hoặc bệnh nan y như thế nào ?
Thầy:Sự thực tập hơi thở có ý thức, nhất là khi chúng ta thở sâu, có thể giúp cho phổi của chúng ta khỏe mạnh hơn. Và khi phổi của chúng ta khỏe mạnh hơn, chúng ta có thể đề kháng được những bệnh viêm nhiễm hay những điều tương tự như vậy. Hơi thở chánh niệm không những giúp cho phổi mà còn giúp cho mỗi tế bào trong cơ thể.
Tôi nhớ thời gian Việt Nam bị phân chia thành hai miền Nam, Bắc và mẹ tôi qua đời, khi đó tôi đã bị trầm cảm nặng. Bác sĩ không thể giúp gì được cho tôi, nhưng với hơi thở chánh niệm tôi đã vượt qua được hoàn cảnh đó. Vì vậy sự thực tập hơi thở có ý thức là một sự thực tập rất mầu nhiệm, nó có thể chữa trị rất nhiều chứng bệnh. Trong suốt thời gian bị trầm cảm, tôi đã thực tập hơi thở và bước chân chánh niệm.
Trong bệnh viện cũng vậy, tôi luôn tìm cách để có thể đi thiền hành mỗi ngày. Bất kỳ lúc nào có thể là tôi đều dành để đi thiền hành và thở. Đặc biệt là khi không khí trong lành và có chất lượng tốt thì việc thực tập hơi thở có thể giúp ích cho cơ thể rất nhiều. Khi chúng ta có một trục trặc nào đó trong thân mà chúng ta không biết làm gì, trong khi bác sĩ lại không nói cho chúng ta biết phải làm gì để xử lý vấn đề mà cơ thể đang gặp phải thì chúng ta phải biết rằng cái mà chúng ta có thể làm ngay lập tức là thực tập hơi thở có ý thức.
Hãy quay về với sự thực tập hơi thở, mỗi hơi thở là một sự trị liệu. Tôi tin chắc như vậy, đó là sự thực tập của tôi. Mỗi hơi thở là nuôi dưỡng. Mỗi hơi thở là trị liệu. Mỗi hơi thở không những có thể giúp cho phổi mà còn cho thận, gan và tất cả các tế bào trong cơ thể. Điều này rất rõ. Trong khi thiền hành, thiền tọa, chúng ta cần thực tập như thế nào để mỗi hơi thở vào là một niềm vui, mỗi bước chân đi là một niềm vui và chúng ta biết rằng mỗi hơi thở, mỗi bước chân đều có thể giúp cho sự trị liệu. Đối với tôi, đây là một điều chắc chắn.
Một điều quan trọng nữa là chúng ta không nên để cho năng lượng lo âu trấn ngự. Nếu chúng ta tưởng tượng quá nhiều và nghĩ rằng mình sẽ chết trong nay mai thì sẽ làm cho tình trạng càng tồi tệ hơn. Vì vậy lo lắng không có ích lợi gì cả. Có nhiều cách để giải quyết sự lo lắng của chúng ta. Bụt đã dạy về "mũi tên thứ hai". Đây là một giáo lý rất hay. Bụt dạy rằng người bị trúng một mũi tên thì sẽ rất đau và khổ sở, nhưng nếu có một mũi tên thứ hai phóng tới và đâm ngay đúng vào vết thương đó thì nỗi đau khổ sẽ không chỉ tăng lên gấp đôi mà có thể tăng lên đến gấp mười lần. Vì thế chúng ta đừng để mình trúng mũi tên thứ hai.
Mũi tên thứ hai đó chính là sự lo lắng. Nếu chúng ta để cho giận dữ, lo lắng chiếm ngự trong ta thì chúng ta có thể sẽ đau khổ thêm gấp 100 lần. Đó là lý do tại sao chúng ta phải thực tập để những giận dữ, đau buồn, sợ hãi không làm chủ được ta. Những thứ đó chính là mũi tên thứ hai, rất độc hại. Vì vậy bằng hơi thở ý thức, bước chân ý thức, chúng ta sẽ nhìn sâu và nhận diện ra chân tướng của sự vật, sự việc. Đừng thổi phồng sự việc lên, nếu cần chúng ta có thể hỏi ý kiến một bác sĩ, một vị giáo thọ, một nhà tâm lý trị liệu… nhưng đừng bao giờ tưởng tượng và thổi phồng mọi thứ lên quá nhiều. Đó là mũi tên thứ hai.
Như vậy, có hai việc mà mỗi người trong chúng ta đều có thể nắm lấy và thực tập. Đó là trở về theo dõi hơi thở để xử lý những gì không ổn đang xảy ra trong thân tâm ta và đừng để cho mũi tên thứ hai đâm trúng.
Việc thứ ba là quán chiếu về sự sống và cái chết. Dù đang lâm bệnh vào giai đoạn cuối đi nữa, chúng ta đều có thể thực tập để luôn có được niềm vui. Bản chất của chúng ta là vô sinh, bất diệt. Khi nhìn vào một đám mây, chúng ta thấy rằng đám mây không thể nào chết đi. Đám mây có thể biến thành mưa, tuyết, băng hoặc thành sông, thành cây cối chứ không thể trở thành không có gì. Một đám mây có thể biểu hiện dưới hình tướng một cơn mưa, hay một dòng sông...
Chúng ta có thể thay đổi hình thức biểu hiện nhưng chúng ta không thể chết đi. Khi một người đang đối diện với giai đoạn cuối của căn bệnh, nếu người đó được một vị thầy hướng dẫn cách thiền quán như vậy thì người đó sẽ không còn sợ chết nữa bởi vì người đó hiểu rằng mình sẽ được biểu hiện trở lại trong những hình thức khác.
Vì vậy trong đạo Bụt, chúng ta học được rất nhiều cách để xử lý bệnh tình của mình. Và hãy nhớ rằng điều trước tiên chúng ta cần làm là thực tập hơi thở và bước chân chánh niệm. Niềm vui, sự bình an sẽ giúp ngăn chặn bệnh hoặc mang đến sự an dịu và cho phép sự trị liệu xảy ra nhanh chóng. Điều thứ hai là đừng để mũi tên thứ hai đâm trúng ta.
Làm thế nào để thực sự mở lòng ra ?
(Trích pháp thoại của Thầy, phần câu hỏi trả lời – tuần thứ 3, khóa tu mùa hè 2013 - phần IV)
Câu hỏi: Làm thế nào để con có thể thực sự mở lòng ra ?
Thầy: Những hiểu lầm, những tri giác sai lầm là một phần của cuộc sống, cũng giống như bùn. Hiểu lầm, tri giác sai lầm chính là nền tảng của những cuộc chiến tranh xung đột, chết chóc, đau khổ. Đó là bùn. Sự thực tập giúp chúng ta giải tỏa được những hiểu lầm, lấy đi những tri giác sai lầm để phục hồi lại truyền thông và mang lại hòa giải. Chuyển hóa bùn thành sen, đó là một điều có thể làm.
Giáo lý của Bụt có thể giúp chúng ta làm được điều đó với tư cách một cá nhân hay một nhóm người. Và khi làm được điều đó với một nhóm người thì chúng ta có thể thay đổi được tình trạng xã hội. Đó là lý do tại sao thực tập với tư cách một cá nhân là không đủ. Chúng ta cần thực tập với một nhóm người dưới hình thức một tăng thân. Có những người trong chúng ta rất sợ phải yêu, chúng ta không dám mở lòng mình ra. Chúng ta sợ bởi vì chúng ta đã đau khổ và chúng ta nghĩ rằng yêu là khổ. Như vậy rất đáng tiếc, bởi vì tình yêu thương chân thật có thể mang lại cho chúng ta rất nhiều niềm vui và sự trị liệu.
Có những lúc mùa xuân đến, tất cả những bông hoa đều nở rộ nhưng tại sao chúng ta lại từ chối mở lòng ra ? Bởi vì có một sự sợ hãi, sợ rằng ta sẽ đau khổ thêm một lần nữa. Đó là do chúng ta đã không được học nghệ thuật để thương yêu. Cố nhiên là người kia đã không khéo léo, nhưng chúng ta cũng không khéo léo nốt, chúng ta chưa biết cách để thương. Chúng ta đã để cho những hiểu lầm và tri giác sai lầm sai sử, người kia đã làm cho ta đau khổ và ta cũng làm cho người đó đau khổ. Vì vậy, chúng ta cần phải học giáo lý mà Bụt dạy về nghệ thuật thương yêu.
Yếu tố thứ nhất của tình thương đích thực là Từ (Maitri). Tình thương đích thực là phải có khả năng mang lại hạnh phúc. Lòng Từ là một năng lượng có thể mang lại hạnh phúc cho ta và cho người kia. Nếu một tình yêu mà không thể mang lại hạnh phúc thì đó không phải là tình yêu. Đó là một cái gì đó khác. Đam mê, thèm khát, thú vui dục tình, mong muốn chiếm hữu… tất cả đều không phải là tình yêu. Vì vậy, Từ là một loại năng lượng mà chúng ta phải vun trồng, tưới tẩm. Nếu đó là một tình yêu đích thực thì nó phải mang lại sự lành mạnh, hạnh phúc cho mình và cho người kia. Và cách để vun trồng, nuôi dưỡng lòng từ là phải có thời gian để nhìn và để hiểu. Hiểu được những đau khổ, khó khăn và nhu cầu của người kia, cũng như là những đau khổ, khó khăn và nhu cầu của chính mình. Chúng ta cần thời gian để nhìn vào chính mình. Chúng ta cần phải hiểu được những đau khổ, khó khăn cũng như những ước vọng sâu xa của chúng ta. Và chúng ta phải có khả năng chấp nhận được mình như mình đang là, do vậy hiểu biết chính là nền tảng của lòng Từ. Chúng ta phải nên tự hỏi xem mình có hiểu được chính mình chưa, mình có hiểu được những đau khổ, khó khăn của mình chưa. Nếu chúng ta có thể hiểu được những khó khăn, đau khổ của mình, chúng ta sẽ cảm thấy yên ổn hơn nhiều, chúng ta chấp nhận được chính mình. Kế đó, khi chúng ta nhìn vào người kia, chúng ta sẽ hiểu những đau khổ và khó khăn của người đó một cách dễ dàng hơn nhiều. Do đó, bước thứ nhất là phải hiểu mình và chấp nhận chính mình. Bước thứ hai là hiểu người kia và chấp nhận người đó. Không có sự hiểu biết và chấp nhận này thì cũng khó mà có được hạnh phúc và nuôi dưỡng được tình yêu đích thực.
Yếu tố thứ hai của tình yêu đích thực là Bi. Bi là một năng lượng có thể giúp trị liệu. Khi chúng ta có sự bi mẫn trong lòng thì chúng ta sẽ bớt khổ đi nhiều và có thể mở lòng ra một cách dễ dàng hơn. Hãy nhìn sâu vào người kia, chúng ta sẽ thấy những nỗi khổ niềm đau trong người đó. Người đó là nạn nhân của những khổ đau của chính họ. Và người đó không biết cách ôm ấp những đau khổ của mình nên cứ tiếp tục đau khổ và làm chúng ta đau khổ dù không phải người đó muốn như vậy. Vì vậy, hiểu được nỗi khổ trong người đó, chúng ta không còn giận họ nữa mà ngược lại, muốn làm một cái gì đó, nói một điều gì đó để giúp người đó bớt khổ. Như vậy có nghĩa là chúng ta đã có được lòng từ bi trong lòng mình. Khi chúng ta muốn làm một điều gì đó hoặc nói một điều gì đó làm cho người khác bớt khổ thì cũng có nghĩa là lòng từ bi đang có trong trái tim ta. Và khi lòng từ bi có trong ta thì ta sẽ không khổ nữa vì ta đã mở lòng ra với chính mình và giờ đây ta có thể mở lòng ra với người khác. Đó là năng lượng thứ hai của tình thương đích thực, Karuna.
Khi chúng ta có rất nhiều năng lượng của Bi, gọi là Đại Bi, thì chúng ta cũng là một vị Bồ Tát. Chúng ta là một vị Bồ Tát vì tình thương trong ta rất lớn, trái tim ta có thể ôm hết, không những người thương của ta mà bao trùm lên tất cả. Đại Từ, năng lượng từ phải được vun trồng. Và nếu không tiếp xúc với khổ đau, không có sự hiểu biết về khổ đau, chúng ta không thể chế tác được lòng Từ. Khi lòng Từ được sinh ra thì cũng bắt đầu có sự trị liệu, trị liệu cho chúng ta và trị liệu cho thế giới. Với sự thực tập Từ quán và Bi quán, chúng ta sẽ ít khổ hơn, chúng ta bắt đầu nếm được cam lộ của tình thương và chúng ta dễ dàng mở lòng ra hơn với cuộc đời.
Yếu tố thứ ba của tình thương đích thực là Hỷ (niềm vui). Nếu tình yêu của ta không mang lại cho ta niềm vui và làm cho người kia khóc suốt ngày thì đó không phải là tình yêu đích thực. Vì vậy, dấu ấn của tình thương đích thực là niềm vui và niềm vui cũng là sự trị liệu.
Yếu tố thứ tư là Xả, nghĩa là sự mở lòng, không loại trừ, không kỳ thị. Xả có nghĩa là chúng ta mở lòng mình ra và để cho người kia đi vào trong trái tim của mình. Bởi vì nếu không mở lòng thì làm sao mà chúng ta có thể ôm lấy người kia được. Nếu cứ tiếp tục như vậy, trái tim ta sẽ càng ngày càng lớn và lớn thêm ra. Và chẳng bao lâu sau, chúng ta sẽ ôm hết mọi người vì chúng ta không còn sự kỳ thị với ai nữa. Trái tim của chúng ta sẽ rộng lớn vô cùng nếu chúng ta có thể ôm hết tất cả mọi người trong trái tim mình. Đó là tình thương của Bụt, tình thương không loại trừ bất cứ một ai, không chỉ đối với loài người mà còn cả với các loài động vật, cỏ cây, đất đá. Tất cả được ôm trọn trong tình thương đó. Đó là sự bình đẳng, không phân biệt.
Như vậy, giáo lý của Bụt về tình thương rất rõ ràng và cụ thể. Nếu chúng ta thực tập, chúng ta tưới tẩm bốn yếu tố này thì hạnh phúc sẽ đến với chúng ta ngay lập tức. Chúng ta không cần phải mất nhiều năm, nhiều tháng. Khi chúng ta thực tập Từ, Bi, Hỷ, Xả, hạnh phúc sẽ bắt đầu có mặt trong trái tim ta. Ngay khi đó, chúng ta sẽ mở lòng ra được với chính mình và với những người xung quanh ta.
Luân hồi và Nhân quả trong đạo Bụt
(Trích từ tác phẩm Cho Đất Nước Đi Lên - chương "Văn hóa và đạo đức trong đời sống tâm linh")
Hỏi:Tôi xin hỏi là có kiếp luân hồi không? Người ta nói tới nhân quả. Không biết trong đạo Phật có sự nhân quả này không: Kiếp trước ăn ở như thế nào đấy, kiếp sau đến đời con cháu phải nhận. Liệu người chết ở kiếp trước rồi sau này đầu thai vào những kiếp sau không?
Thiền sư Nhất Hạnh: Luân hồi có nghĩa là sự tiếp nối. Chúng ta đã nghe trong bài nói chuyện là không có cái gì từ có trở thành không hết. Tất cả đều được tiếp nối dưới một hình thức này hay một hình thức khác. Đám mây luân hồi ra thành cơn mưa và cơn mưa luân hồi ra thành ra nước trà. Khi uống trà trong chánh niệm, tôi thấy tôi đang uống mây. Không cần phải là thi sĩ mới thấy mình đang uống mây, mình chỉ cần là một thiền giả thôi. Khi nhìn vào nước trà mình thấy đây là cơn mưa, đây là đám mây và mình đang uống mây. Nước trà là sự tiếp nối của cơn mưa, cơn mưa là sự tiếp nối của đám mây và đám mây là sự tiếp nối của sức nóng mặt trời cùng nước ao, hồ, sông, biển. Luôn luôn có sự tiếp nối như vậy, gọi là luân hồi.
Nhưng mình đừng đi tìm cái tướng, mình đừng kẹt vào tướng. Nếu kẹt vào tướng, mình không nhận diện được sự tiếp nối. Nhìn vào cơn mưa, mình phải thấy đám mây, đó là nhìn với con mắt vô tướng. Nhà khoa học người Pháp Lavoisier nói rằng: Không có cái gì mất đi hết. Ðúng như vậy. Có ba cái sẽ còn mãi, ít nhất có ba cái. Thứ nhất là tư duy, thứ hai là ngôn ngữ và thứ ba là hành động của chúng ta. Tư duy, ngôn ngữ, hành động trong đạo Bụt gọi là thân, khẩu và ý. Ý là tư duy, khẩu là ngôn ngữ và thân tức là hành động.
Mỗi tư duy của chúng ta mang chữ ký của chúng ta. Tư duy của chúng ta có thể đi theo với sự độc ác, sự kỳ thị, sự thèm khát, sự giận dữ. Nếu chúng ta phát ra một tư duy như vậy, tư duy đó mang chữ ký của chúng ta. Chúng ta không thể nói rằng tư duy đó không phải là của tôi. Khi mình phát ra một tư duy như vậy, tư duy đó lập tức đi luân hồi. Thấm vào mình, nó có ảnh hưởng trên mình. Thấm vào người kia, nó ảnh hưởng tới người kia. Tư duy làm cho mình đau khổ và làm cho những người khác đau khổ không phải là chánh tư duy mà là tà tư duy.
Lời nói cũng như vậy. Nói ra một câu không có tình, không có nghĩa, một câu gieo sự bất hòa, nghi kỵ, hận thù, câu nói đó cũng mang chữ ký của mình, mình chịu trách nhiệm hoàn toàn. Một câu như vậy nói ra gây đổ vỡ trong lòng, gây những đổ vỡ chung quanh. Ðó là sự tiếp nối của chính mình. Nói một câu nói ân tình giúp người ta hòa giải với nhau, giúp người ta có niềm tin vào tương lai, câu nói đó cũng mang chữ ký của mình. Đó là chánh ngữ chứ không phải là tà ngữ, đó là sự tiếp nối của mình. Đó là sự luân hồi của mình.
Khi có một hành động nhân ái, biết bảo vệ sự sống và hòa giải người khác, hành động đó mang chữ ký của mình. Ðó là sự tiếp nối đẹp đẽ của mình, còn nếu hành động của mình là chia rẽ là giết chóc là tàn phá, nó cũng mang chữ ký của mình và mình sẽ tiếp nối, sẽ luân hồi dưới một dạng rất xấu.
Thân nghiệp, khẩu nghiệp và ý nghiệp được mình tạo ra thì nó sẽ đi luân hồi mãi mãi, đó là sự tiếp nối của mình, nó không có thể nào mất đi được và nó sẽ ảnh hưởng dài dài sau này cho nên mình chỉ muốn luân hồi đẹp thôi.
Muốn có tiếp nối đẹp mình phải làm sao cho tư duy của mình là chánh tư duy, tư duy với tình thương, với sự hiểu biết. Mình phải làm sao cho lời nói của mình là chánh ngữ, đi theo sự hiểu biết và tình thương. Hành động của mình phải là chánh nghiệp. Ba nghiệp đó mang chữ ký của mình và ba nghiệp đó tiếp nối mình trong tương lai, dưới dạng này hay dạng kia, dưới hình thức này hay là hình thức kia. Nghiệp đã được gây rồi, không bao giờ mất hết. Nghiệp tốt sẽ đưa đến kết quả tốt. Nghiệp xấu đưa đến kết quả xấu.
Chữ nghiệp chỉ có nghĩa là hành động thôi. Tư duy là một hành động vì có kết quả. Ngôn ngữ là một hành động vì nó có kết quả. Và động tác của cơ thể là một hành động vì nó có kết quả. Không có nhân nào mà không có quả cho nên mình phải rất cẩn thận khi chế tác những tư duy, những lời nói hay những hành động của mình, đó là sự tiếp nối của mình. Quán chiếu cho kỹ thì mình thấy mình đã đi luân hồi rồi, đã được tiếp nối rồi chứ không chờ đến khi thân xác này hoàn toàn tiêu diệt, mình mới đi luân hồi.
Trong truyền thống Tây Tạng có một niềm tin bình dân là sau khi một vị đại sư chết rồi thì ba năm sau người ta đi tìm một em bé và cho đó là hậu thân của vị đạo sư nhưng theo truyền thống của đạo Bụt ở Việt Nam thì khác. Khi tôi phát ra những tư duy, những ngôn ngữ và hành động thì những tư duy, ngôn ngữ và hành động đó đã đi vào trong các bạn của tôi, vào trong các đệ tử của tôi và tôi đã được tiếp nối. Tôi đã bắt đầu luân hồi rồi và tôi đi luân hồi rất xa. Có những người ở trong tù đang đọc sách tôi viết và đang ngồi thiền ở trong nhà tù bên Mỹ, bên Anh hay bên Pháp, họ cũng là sự tiếp nối của tôi. Tôi đi vào trong họ để giúp cho họ nhẹ nhàng hơn, cho họ bớt khổ hơn và tôi muốn luân hồi một cách tốt đẹp.
Tôi luân hồi ra nhiều hình thái chứ không phải một hình thái. Khi mình gieo một hạt bắp, hạt đó có thể thành ra một cây bắp. Cây bắp đó có thể cho hai trái bắp. Từ một hạt bắp có thể thành ra mấy trăm hạt bắp. Luân hồi cũng như vậy, có thể từ một trở thành nhiều. Thầy Nhất Hạnh luân hồi thành biết bao nhiêu đệ tử xuất gia và tại gia. Thầy Nhất Hạnh đang có mặt ở bên Pháp dưới dạng của những người học trò của thầy. Thầy đang có mặt bên Hà Lan. Nếu quý vị nói thầy Nhất Hạnh chỉ đang ngồi ở đây thôi, quý vị chưa thấy thầy Nhất Hạnh, quý vị mới thấy một phần nhỏ của thầy Nhất Hạnh thôi. Luân hồi là như vậy, mình đã luân hồi rồi, đã bắt đầu luân hồi rồi. Nếu nhìn cho kỹ thì mình thấy rằng mình đang có mặt nhiều nơi chứ không phải chỉ có mặt ở đây mà thôi.
Con phải làm gì khi con giận?
Trích buổi vấn đáp ngày 11/7/2013 trong khóa tu mùa hè 2013 tại xóm Hạ, Làng Mai
Câu hỏi (của một em gái): Thầy ơi, con không biết làm gì với cơn giận trong con. Khi cơn giận phát khởi, con có thể cảm nhận được sự có mặt của nó, cơ thể con nóng lên, mặt con đỏ bừng và đầu con thì rối bời…Con biết là con được trao truyền từ cha của con hạt giống nóng giận đó và con không muốn giống cha. Con muốn trở thành một con người dễ thương. Nhưng khi giận lên thì con không thể suy nghĩ được gì hết. Thầy hãy chỉ cho con nên làm gì khi con giận? Bởi vì lúc đó đầu óc của con dường như bị tê liệt và con không thể suy nghĩ được gì hết.
Thầy: Có những người rất dễ nổi giận, năng lượng bực bội, sân hận trong họ rất mạnh và dễ biểu hiện. Có thể là mười năm trước, người đó không nóng tính và dễ giận như bây giờ. Và điều đó có nghĩa là hạt giống giận trong người đó được tưới tẩm và không ngừng lớn lên mỗi ngày. Vì vậy, nếu ta thấy cơn giận trong ta quá lớn thì điều đó cũng có nghĩa là ta đã để cho hạt giống giận lớn lên trong ta. Vấn đề là ở thức ăn. Bụt đã dạy rằng không có gì có thể tồn tại nếu không có thức ăn. Và nếu cơn giận trong ta không ngừng lớn lên, đó là vì ta đang cung cấp thực phẩm, đang nuôi cơn giận trong ta mỗi ngày. Những gì chúng ta nghe, những gì chúng ta thấy đều đi vào trong ta và nuôi hạt giống giận lớn lên. Nếu ta biết làm thế nào để dừng lại, không nghe những điều đó, không xem những thứ đó, thì chúng ta có cơ hội ngăn không cho hạt giống giận lớn lên.
Điều này cũng đúng với những hạt giống khác như bạo động, sợ hãi, tuyệt vọng, v.v.Nếu bạo động, sợ hãi và tuyệt vọng trong ta lớn lên, đó là vì ta đã để cho chúng lớn lên. Trong đời sống hàng ngày, ta đã tiêu thụ như thế nào để nuôi cơn giận, sự sợ hãi và tuyệt vọng trong ta ngày một lớn lên. Khi ta đọc một bài báo trong một tạp chí nào đó tức là ta đang tiêu thụ, bởi vì bài báo đó có thể chứa đựng rất nhiều bạo động và hận thù, đọc bài báo đó chính là ta đang cung cấp thực phẩm cho hạt giống giận trong ta. Cũng tương tự như vậy, khi ta trò chuyện với một ai đó và những gì người đó chia sẻ toàn là giận hờn và thù hận thì trong khi nghe, ta đã để cho hạt giống giận trong ta bị tưới tẩm và nuôi dưỡng. Vì vậy mà chúng ta cần phải rất chánh niệm để không tiêu thụ những loại thực phẩm có khả năng nuôi dưỡng cơn giận trong ta. Đó là sự thực tập chánh niệm.
Những thực phẩm nuôi hạt giống giận có thể đi vào trong ta qua đường mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Đó là vấn đề tiêu thụ. Chẳng hạn như Internet, khi ta vào mạng Internet, ta có thể tiếp xúc với rất nhiều những thức ăn không lành mạnh như thèm khát, bạo động, giận hờn, tuyệt vọng, và ta tiêu thụ những thực phẩm đó. Vì vậy mà điều đầu tiên ta cần thực tập đó là không cung cấp thực phẩm để nuôi dưỡng hạt giống giận. Không nhìn, không nghe, không làm những gì có khả năng làm cho hạt giống giận lớn lên. Chúng ta phải quyết tâm và đề ra những cách thức cụ thể để làm điều đó. Chẳng hạn như: ta nguyện rằng từ nay trở đi ta sẽ không nhìn, không nghe, không nói chuyện, không suy nghĩ về những điều có khả năng nuôi dưỡng hạt giống giận trong ta. Và ta phải nhờ bạn bè giúp đỡ, ta có thể nói với bạn bè rằng: “Xin các bạn hãy giúp tôi, tâm giận hờn trong tôi rất lớn, vì vậy xin đừng cho tôi bất kỳ một loại thực phẩm nào có thể nuôi dưỡng hạt giống giận trong tôi. Xin hãy yểm trợ cho tôi.” Chúng ta phải tự mình thực tập và đề nghị bạn bè yểm trợ chúng ta trong sự thực tập đó. Đây là điều đầu tiên chúng ta cần thực tập.
Điều thứ hai chúng ta cần làm, đó là quán chiếu về khổ đau, khổ đau trong chính chúng ta, khổ đau nơi cha, nơi mẹ, nơi vợ/chồng, hoặc con cái, v.v. Những người thân của ta có thể đã nói, đã làm những điều không được dễ thương đối với chúng ta. Nhưng đó không phải là vì họ muốn làm cho chúng ta khổ, mà bởi vì trong bản thân họ có quá nhiều khổ đau. Và họ chính là nạn nhân của khổ đau đó. Họ không biết xử lý những khổ đau trong chính mình. Và nếu nhìn thật sâu, chúng ta sẽ thấy được nỗi khổ, niềm đau nơi họ cũng như những gốc rễ của khổ đau đó. Ta sẽ nhận ra rằng họ chính là nạn nhân của những khổ đau của chính họ. Cái thấy đó sẽ làm phát khởi tình thương và lòng từ bi trong trái tim ta.
Từ bi là năng lượng duy nhất có khả năng làm trung hòa cơn giận, một loại thuốc giải độc giúp chuyển hóa cơn giận (antidote of anger). Vì vậy, điều thứ hai mà chúng ta cần thực tập, đó là nuôi dưỡng lòng từ bi. Một người không có từ bi là người có rất nhiều khổ đau. Nếu chúng ta biết cách nuôi dưỡng lòng từ bi thì năng lượng từ bi đó sẽ có khả năng trung hòa cơn giận trong ta và giúp làm vơi bớt khổ đau nơi người kia, bởi vì với lòng từ bi, chúng ta có thể nói và làm một điều gì đó đầy tình thương để giúp cho người kia bớt khổ. Con đường của đạo Bụt là con đường của từ bi. Không một ngày nào mà chúng ta không thực tập nuôi dưỡng lòng từ bi. Nếu lòng từ bi trong ta lớn lên mỗi ngày thì hạt giống giận trong ta sẽ tiếp tục được chuyển hóa. Mọi người ai cũng nên thực tập điều này.
Nếu cha mẹ của chúng ta không biết phương pháp thực tập thì với sự thực tập của mình, chúng ta sẽ giúp cho cha mẹ làm được điều đó. Khi chúng ta thực tập, chúng ta làm cho cơn giận trong ta ngày một yếu đi và năng lượng từ bi ngày một lớn, điều này sẽ nuôi dưỡng và mang lại nhiều lợi lạc cho cha mẹ của chúng ta. Vì cha mẹ không chỉ ở bên ngoài chúng ta mà còn nằm bên trong từng tế bào của cơ thể chúng ta. Vì vậy mỗi khi ta làm phát khởi lòng từ bi trong trái tim ta thì cha mẹ ở trong ta cũng đang được chuyển hóa nhờ vào năng lượng từ bi đó. Và khi chúng ta có con, chúng ta sẽ không tiếp tục trao truyền cho con mình hạt giống giận, bởi vì chúng ta đã thực tập và đã chuyển hóa được cơn giận trong ta. Chúng ta đã dừng lại được bánh xe luân hồi. Chúng ta chỉ trao truyền cho thế hệ tương lai hạt giống của hiểu biết và thương yêu mà thôi. Chúng ta đã chuyển hóa được năng lượng giận hờn trong ta thành năng lượng tích cực. Và đó là điều mà chúng ta hoàn toàn có thể làm được ngay ngày hôm nay.
Tha thứ cho chính mình
Trích từ tác phẩm "Hơi thở nuôi dưỡng và trị liệu" - Thầy Làng Mai.
Câu hỏi: Kính bạch Thầy, trong khóa tu Thầy có dạy về giáo lý tha thứ, bao dung thật thâm sâu. Những lời dạy ấy đã giúp ích cho con rất nhiều. Con vô cùng biết ơn Thầy. Kính thưa Thầy, nhiều lần con nhận thấy người mà con khó tha thứ nhất lại là chính mình. Xin Thầy ban cho con những phương pháp thực tập để con có thể thực tập tha thứ chính mình một cách hữu hiệu?
Thầy: Trong đời sống, có nhiều lúc vì thiếu chánh niệm, thiếu sự khéo léo, ta đã làm những điều gây khổ đau, đổ vỡ cho những người ta thương và nhiều người khác. Ta hối hận, cảm thấy tội lỗi và trở nên chán ghét chính ta, không có khả năng tha thứ cho chính mình. Nhưng ta không biết rằng chính mình cũng đã gây khổ đau, tàn hoại cho thân tâm mình rất nhiều. Sự thực là tất cả những khổ đau, hư hoại ta đang gánh chịu đều do chính mình tạo ra. Xin quý vị quán chiếu về điều này. Nếu nhìn kỹ lại, quý vị sẽ thấy rằng người làm mình khổ nhiều nhất lại chính là mình chứ không phải ai khác. Đây là sự thực hiển nhiên mà ta không hề hay biết.
Vì vô minh, giận hờn, thù hận, kỳ thị và thiếu sự khéo léo, ta đã gây khổ đau, đổ vỡ cho chính ta và cho những người ta thương. Ta biết rằng năng lượng của tập khí chịu trách nhiệm về tình trạng khổ đau của ta. Đôi khi ta có đủ thông minh để biết rằng những lời nói hoặc hành động của ta sẽ gây khổ đau, nhưng năng lượng tập khí trong ta quá mạnh; nó sai khiến, thúc đẩy ta nói hoặc làm những điều mà ngay sau đó ta cảm thấy hối tiếc. Ta nguyện là lần sau ta sẽ không nói hoặc làm những điều như thế nữa, nhưng khi đụng chuyện, ta lại lặp lại giống hệt như lần trước. Con ma tập khí luôn mạnh hơn ta. Ta không có chủ quyền để làm chủ lấy năng lượng tập khí của ta.
Đức Thế Tôn đã dạy chúng ta phương pháp thực tập nhận diện sự có mặt của năng lượng tập khí mỗi khi nó biểu hiện và làm chủ lấy nó, không để cho nó tác yêu tác quái. Ta chỉ nhận diện đơn thuần và mỉm cười với nó, gọi đúng tên của nó, thì từ từ sức mạnh của nó sẽ bị yếu đi. Như chúng ta đã được học trong những lần trước, nếu ta biết cách chế tác và vun trồng năng lượng chánh niệm mỗi ngày, thì ta sẽ có khả năng nhận diện được năng lượng tập khí của ta một cách dễ dàng và nhanh chóng. Khi đã nhận diện được nó, ta có thể thầm nói: ''A! chào anh bạn tập khí. Tôi biết anh có mặt đó. Lần này anh không thể tác yêu tác quái được tôi đâu.'' Đó là chánh niệm, là Bụt, là năng lượng thánh thiện. Khi năng lượng chánh niệm có mặt, tức là Bụt có mặt thì ta được bảo hộ, che chở.
Mỗi khi ta nhận diện được sự có mặt của năng lượng tập khí, tập khí sẽ yếu dần yếu dần đi. Nếu ta tiếp tục thực tập nhận diện đơn thuần như thế nhiều lần, thì một ngày nào đó nó sẽ không đủ sức để khống chế, sai sử ta, thúc đẩy ta nói hoặc làm những điều gây khổ đau, đổ vỡ nữa. Có thể năng lượng tập khí ấy đã được trao truyền cho ta qua nhiều thế hệ của tổ tiên. Vì vậy ta không nên tự trách mình, cảm thấy tội lỗi với chính mình; mà phải thấy rằng mình chỉ là nạn nhân của sự trao truyền. Nếu không học cách nhận diện và chuyển hóa năng lượng tập khí ấy thì ta sẽ tiếp tục là nạn nhân của nó và ta sẽ trao truyền lại cho con cháu của ta và các con em của họ trong nhiều thế hệ tương lai.
Ta không phải là người duy nhất gánh chịu trách nhiệm về những năng lượng của tập khí ấy; ta phải thấy rằng nó là sản phẩm chung của rất nhiều thế hệ tổ tiên và xã hội của ta. Nếu thấy được năng lượng tập khí của ta đã được trao truyền từ ông bà, cha mẹ và tổ tiên, ta sẽ không còn cảm thấy tội lỗi, ta không tự hành hạ, trách phạt mình nữa. Khi có cơ duyên gặp được chánh pháp và học được những phương pháp thực tập chánh niệm quý vị nên biết rằng quý vị đã được trao truyền những khí cụ có khả năng giúp mình chuyển hóa năng lượng tập khí ấy. Khi quý vị chuyển hóa được chính mình thì tất cả các thế hệ tổ tiên cũng đều được chuyển hóa, bởi vì quý vị là sự tiếp nối của ông bà tổ tiên. Làm được như thế, quý vị có thể lấy đi được mặc cảm tội lỗi và oán hận chính mình. Quý vị chạm tới được bản chất đích thực của mình - bản chất tương tức tương nhập, bản chất của an lạc, hạnh phúc thật sự. Khi có năng lượng của niềm vui và hạnh phúc trong lòng, quý vị tự khắc có đủ sức mạnh để tiếp tục làm công việc chuyển hóa và trị liệu. Quý vị biết rằng năng lượng tự trách phạt, hối hận và chán ghét chính mình đã được trao truyền lại từ ông bà, cha mẹ và tổ tiên. Khi thấy năng lượng tập khí này cũng thuộc về họ, quý vị có thể nói: ''Chào bà nội! Cháu biết bà đang có mặt đó.'' Ngay lúc đó mình và bà nội đều được cứu thoát. Quý vị đang làm công việc chuyển hóa không phải cho bản thân mà cho tất cả dòng họ tổ tiên và cho các thế hệ tương lai của quý vị nữa.
Nghệ thuật thả bò
Trích từ tác phẩm "Hơi thở nuôi dưỡng và trị liệu" - Thầy Làng Mai.
Hỏi: Thưa thầy, có rất nhiều câu hỏi về vấn đề thả bò - những đối tượng của tham đắm và ràng buộc, những ý niệm về hạnh phúc mà mình đang theo đuổi. Có một câu hỏi như thế này: Có phải cái tâm kỳ thị, phân biệt và khuynh hướng muốn phán xét người khác là những con bò cần được buông bỏ không?
Thầy: Khi tôi sử dụng danh từ ''bò,'' cái nghĩa căn bản đầu tiên là những ý niệm ta nghĩ là thiết thực cho hạnh phúc của ta. Nó là những gì mà ta chưa bao giờ đặt lại vấn đề như địa vị, sự giàu sang và quyền hành của ta trong xã hội, cơ sở kinh doanh, bằng cấp hay một ý thức hệ v.v… Khi ta đã đạt được những thứ đó rồi, ta lại cảm thấy không thỏa mãn, không hạnh phúc với chúng và ta tiếp tục đau khổ. Đây là lời mời chúng ta nhìn lại bản chất của những con bò của ta để xem chúng có thật sự cần thiết cho niềm an lạc và hạnh phúc của ta không. Nếu ta thấy chúng chỉ là những con bò tạo thêm nhiều sầu khổ, sợ hãi, bất an và ràng buộc, thì ta sẽ có khả năng buông bỏ chúng một cách dễ dàng. Vì vậy tôi xin mời quý vị thực tập nhìn sâu vào bản chất của những con bò - tức là đối tượng hạnh phúc của mình và gọi đúng tên của nó.
Hôm kia tôi có chia sẻ về một người bạn ở Đức về khả năng thả bò của ông ta. Trong số những con bò của ông, có những con bò có tính chất rất lý tưởng, phục vụ nếp sống tâm linh. Ông ta là chủ tịch của nhiều hội Phật Giáo ở Đức. Ông phải tham gia nhiều cuộc họp và làm rất nhiều việc. Việc Phật sự của ông chiếm rất nhiều thì giờ, năng lực và vì vậy nó đã tạo ra nhiều căng thẳng cho ông. Ông không có khả năng dừng lại để thưởng thức từng hơi thở vào, hơi thở ra, không có khả năng đi từng bước thảnh thơi hoặc ngồi yên như một người tự do. Ông rất thành công về mọi mặt - việc đời cũng như việc đạo, thế mà ông không cảm thấy hạnh phúc với đời sống của ông. Vì vậy muốn được an lạc, hạnh phúc và tự do, ông phải thực tập thả bò - tức là buông bỏ bớt một vài con bò của ông. Càng thả nhiều bò, ta càng có nhiều không gian để sống, để thảnh thơi và hạnh phúc. Đó là ý nghĩa của sự thực tập thả bò. Con bò lớn nhất cản trở hạnh phúc và tự do của ta là ý niệm của ta về hạnh phúc.
Có lẽ quý vị đã có công ăn việc làm rồi, nhưng có thể quý vị vẫn nghĩ rằng như thế vẫn chưa đủ và muốn có thêm một công việc thứ hai để kiếm thêm lợi nhuận. Quý vị làm đầu tắt mặt tối, làm thêm giờ, nghĩ rằng mình cần tạo cơ hội để dành dụm thêm tiền hoặc muốn có thêm tiếng vang trong xã hội, cộng đồng. Hết tháng này sang năm nọ, quý vị bị cuốn hút vào trong dòng suy tư như thế. Nhưng một hôm nào đó, quý vị chợt nhận thấy rằng mình chưa bao giờ có được một giây phút hạnh phúc, an lạc thật sự trong cuộc sống, mặc dầu mình đã đạt được địa vị cao trong xã hội, làm ra được nhiều tiền, được nhiều người quý trọng...; và quý vị muốn có hạnh phúc thật sự. Quý vị không muốn bỏ phí thì giờ và năng lực một cách vô ích của mình trong sự lo lắng, giận hờn, chạy theo bóng dáng của hạnh phúc theo hướng ngũ dục và do đó quý vị quyết tâm thả bò. Chúng ta nên thực tập nhìn sâu, nhìn lại và nhận diện cho được bản chất của những con bò để xem chúng có phải là nguồn hạnh phúc đích thực của mình hay không và khi thấy được bản chất của chúng rồi thì ta có thể buông bỏ bớt. Con bò nguy hiểm nhất của ta có thể là một ý thức hệ hoặc một ý niệm mà ta đã trả một cái giá rất đắt để thành đạt. Nghĩ rằng ta sẽ là một người đặc biệt, sẽ được nổi tiếng, sẽ được mọi người kính nể nếu ta đeo đuổi và thực hiện được cái ý thức hệ hoặc ý niệm đó của ta. Nhưng nếu cái đó không thật sự đem lại chân hạnh phúc cho ta, nó làm cho ta ngày đêm ăn không ngon, ngủ không yên, thì nó chính là con bò ta cần phải buông bỏ. Ta có thể chết chỉ vì một ý niệm về hạnh phúc của ta.
Kỳ trước tôi có kể câu chuyện về một ông thầy tu bận rộn trong việc xây chùa. Quý vị có thể nói: ''Thầy tu xây chùa, đúc tượng là việc đáng làm. Đó là Phật sự. Đâu có gì sai trái?'' Nhưng trong trường hợp của thầy này, thì trong quá trình xây chùa, thầy đã lo lắng quá nhiều đến nỗi thầy không có thì giờ để thở, để thực tập thiền đi, để uống một ly trà cho thoải mái hoặc để tiếp xúc với sự sống mầu nhiệm đang có mặt trong giây phút hiện tại. Thầy bị cuốn hút trong việc xây chùa và cho đó là công việc quan trọng nhất. Thầy đã hy sinh hạnh phúc, tự do của thầy cho việc xây chùa và nghĩ rằng xây chùa xong rồi hãy thảnh thơi, rồi mới hạnh phúc. Thầy đã hy sinh việc quan trọng nhất của người tu và chú trọng vào những việc không phải là mục đích chính của người tu. Và như vậy thầy bận rộn suốt ngày đêm. Có lần những người cư sĩ thân hữu của thầy tới thăm, trong buổi uống trà, thầy đã than thở với họ là thầy thấy mình bận rộn quá. Nghe thầy nói như thế, họ nói đùa với thầy: ''Nếu thầy cảm thấy bận rộn như vậy sao thầy không xuất gia lại; đi thầy!’’ Người tu thiệt là người có tự do, là người không bị ràng buộc bởi những đam mê, danh lợi và vướng bận dù đó là việc xây chùa, đúc tượng. Vậy thì chùa chiền có thể cũng là một con bò ràng buộc ta. Nói như thế không có nghĩa là thầy ấy không được phép xây chùa, đúc tượng, nhưng có rất nhiều cách để xây chùa và đúc tượng mà không biến công việc xây chùa, đúc tượng thành sự ràng buộc - thành con bò và thầy có thể vẫn là một người tự do trong khi làm những công việc đó. Công việc có trở thành sự ràng buộc, trở thành con bò hay không, hoàn toàn tùy thuộc vào cách hành xử của ta. Thả bò không có nghĩa là buông bỏ trách nhiệm mà chính là buông bỏ những ý niệm, ý tưởng của ta.
Nghề nghiệp chân chính
Làm thế nào biết được mình đang sống một đời sống có thể cống hiến được nhiều nhất cho nhân loại? Tất cả chúng ta ai cũng phải có nghề nghiệp để sinh sống nhưng làm thế nào để chọn được một nghề nghiệp có thể đồng thời giúp cho thế giới này tốt đẹp hơn?
Thầy trả lời:
Chúng ta hãy tưởng tượng cây tùng đang đứng ngoài kia, nó hỏi:
- Tôi phải làm gì để giúp ích cho đời?
Câu trả lời sẽ rất đơn giản:
- Cây tùng ơi, em chỉ cần làm một cây tùng xanh tốt là được rồi!
Nếu cây tùng xanh tươi, khỏe mạnh thì tất cả chúng ta đều được nhờ. Nếu cây tùng không được xanh tốt thì chúng ta cũng sẽ khổ vì nó. Do vậy công việc hữu ích nhất mà ta có thể làm là hãy làm một con người hạnh phúc. Chúng ta phải vững chãi, tươi mát và hạnh phúc. Và khi chúng ta giữ cho mình được tươi mát, vững chãi và hạnh phúc thì chúng ta cũng đồng thời đang giúp ích cho mọi người. Vì vậy vấn đề là làm sao để mình được khỏe mạnh và tươi mát. Đó là câu trả lời!
Trong câu hỏi này còn có một ý hỏi về nghề nghiệp: Tôi cần có một nghề để sinh sống, vậy làm thế nào để chọn được một nghề mà có thể giúp cho tôi sống hòa bình với chính mình và với thế giới? Câu hỏi này liên quan đến sự thực tập chánh mạng.
Chúng ta ai cũng cần có một nghề nghiệp để sinh sống, nhưng có nhiều nghề giúp cho mình làm phát khởi được niềm vui và lòng từ bi. Chúng ta nên chọn một nghề có thể giúp mình trở nên từ bi hơn, hạnh phúc hơn, cho dù mình có nhận được lương tiền ít hơn đi nữa. Nếu may mắn thì mình sẽ tìm được một nghề giúp cho mình thể hiện được lòng từ bi đối với mọi người và mọi loài trong đó có các loài cỏ cây, cầm thú và đất đá. Nếu không được như thế thì chúng ta có thể tiếp tục hành nghề mà mình đang có, nhưng vẫn giữ tâm nguyện là khi điều kiện cho phép mình có được một nghề tốt hơn, một nghề cho mình cơ hội làm phát khởi được niềm vui và lòng từ bi thì mình sẽ đổi nghề ngay, cho dù là lương tiền sẽ ít hơn. Tuy kiếm được ít tiền hơn nhưng mình có hạnh phúc nhiều hơn.
Khổ đau trên thế giới
Câu hỏi: Làm thế nào để chống lại những bất công trên thế giới mà không bị chìm đắm trong sự giận dữ, cay đắng, phẫn nộ và oán hận ?
Thầy trả lời:
Chúng ta cứ tưởng tượng có một ông bác sĩ, ông gặp rất nhiều bệnh nhân và ông nói:“ Làm thế nào mà tôi thấy vui vẻ, khỏe mạnh được trong khi nhiều người chung quanh tôi đều bị bệnh?“ Chúng ta biết là nếu ông bác sĩ cũng bị bệnh thì không còn hy vọng gì nữa cả. Bổn phận của ông bác sĩ là phải giữ cho mình được khỏe mạnh để có thể chữa trị cho các bệnh nhân.
Cũng tương tự như vậy, nếu thấy có quá nhiều người đau khổ chung quanh mà ta không biết cách nào để đau khổ ít hơn, ta không biết cách nuôi dưỡng mình bằng niềm vui và hạnh phúc thì ta sẽ không giúp được gì cho ai cả. Có một phương pháp thực tập có thể giúp ta bớt khổ đau để ta có thể giúp được cho những người đau khổ nhiều hơn mình, đó là sự thực tập chánh niệm.
Chúng ta biết là có rất nhiều yếu tố tươi mát đang có mặt cho mình như nước mát, không khí trong lành,...những mầu nhiệm của sự sống đang có mặt ở trong ta và chung quanh ta. Nếu tiếp xúc với những yếu tố đó thì ta được nuôi dưỡng và trị liệu. Và khi ta đau khổ ít, ta nuôi dưỡng được mình bằng niềm vui và hạnh phúc thì ta sẽ có khả năng giúp được cho những người xung quanh mình.
Sự thực tập của chúng ta là phải tự bảo hộ cho mình, không để bị tràn ngập bởi những đau khổ chung quanh. Điều này ta có thể làm được bằng sự thực tập chánh niệm. Ta ý thức là không khí trong lành, ánh sáng mặt trời, nước mát và rất nhiều mầu nhiệm của sự sống đang có mặt cho ta. Đất Mẹ có mặt đây để nuôi dưỡng và trị liệu cho ta. Nếu ta ý thức được điều đó và để cho Đất Mẹ cùng những mầu nhiệm của sự sống nuôi dưỡng và trị liệu thì ta mới có thể giúp ích được cho những người chung quanh mình.
Ông bác sĩ phải biết chăm sóc cho mình. Ông phải ý thức là sức khỏe và hạnh phúc của mình rất cần thiết cho những bệnh nhân đang tìm đến ông để được chữa trị. Sự thực tập thở trong chánh niệm, đi trong chánh niệm, thực sự có mặt trong giây phút hiện tại để được nuôi dưỡng và trị liệu bởi thiên nhiên là sự thực tập rất quan trọng.
Khi ta dừng lại mọi rong ruổi, tìm cầu thì ta mới có thể thật sự có mặt trong giây phút hiện tại để được nuôi dưỡng và trị liệu bởi những yếu tố tươi mát của thiên nhiên. Khi đó ta sẽ chuyên chở năng lượng của bình an, niềm vui và hạnh phúc để giúp cho người khác bớt khổ hơn.
Chung quanh ta có rất nhiều hận thù, giận dữ, cay đắng, v.v. Nếu ta không biết cách trở về với tự thân để chăm sóc cho mình thì ta sẽ bị tràn ngập bởi năng lượng tập thể của sự hận thù, giận dữ, cay đắng đó. Vì vậy chăm sóc cho chính mình là điều rất quan trọng! Muốn như vậy thì ta phải biết cách trở về với hải đảo tự thân trong chính mình bằng hơi thở và bước chân chánh niệm để làm lắng dịu hình hài và cảm thọ của mình. Khi đó trong ta bắt đầu có sự bình an, tĩnh lặng và ta có thể thấy được rõ hơn. Ta biết điều gì nên làm và điều gì không nên làm để đừng đưa đến tình trạng tệ hại hơn.
Chúng ta nhận ra rằng chỉ cần một hơi thở vào hay một bước chân chánh niệm cũng đã có thể giúp ta có được một chút lắng dịu và bình an. Vì vậy ta đừng nên chịu chết, ta phải biết là luôn luôn còn có hy vọng. Ta không nên cảm thấy bất lực, tại vì nếu biết cách thực tập thở trong chánh niệm và đi trong chánh niệm thì một hơi thở vào hay một bước chân thôi cũng có thể làm thay đổi tình trạng rồi.
Vấn đề ở đây không chỉ là “mình làm được gì?“ Thường thì chúng ta có ước muốn phải làm một cái gì đó để giúp cho thế giới bớt khổ. Nhưng “hành động“ (to do) chỉ là một trong những điều mà ta có thể cống hiến. “Sự có mặt“ (to be) cũng là một cách hành động. Nếu trong ta có sự thư giãn, sự bình an và lòng từ bi thì đó đã là hành động rồi. Cách ta nhìn người kia cũng có thể giúp được cho người đó rất nhiều. Nếu trong ta có sự bình an, tĩnh lặng và lòng từ bi thì sự có mặt của ta đã giúp ích được rất nhiều rồi. “Sự có mặt“ rất quan trọng và nó là nền tảng cho hành động. Trước hết mình phải có bình an trong tự thân, rồi sau đó mình mới có thể hành động để đem lại bình an cho người khác (To be peace first and to do peace later).
Chúng ta nói đến yếu tố tăng thân. Nếu thực tập với những người bạn nắm vững được phương pháp “có mặt“, có mặt một cách thư giản, bình an, tươi mát và lành mạnh thì ta sẽ được yểm trợ bởi năng lượng tập thể hùng hậu của sự bình an, niềm vui, hạnh phúc và ta có thể giúp được được rất nhiều người. Khi chúng ta có sự bình an, tươi mát và lòng từ bi thì năng lượng tập thể của sự bình an, sự tươi mát và lòng từ bi đó đã là sự đóng góp cho bình an và hạnh phúc trên thế giới. Chính năng lượng bình an và từ bi sẽ cho ta biết cần phải làm gì để nuôi lớn bình an, sự tươi mát và niềm vui cho thế giới này.
Câu trả lời là: Chúng ta phải thực tập chánh niệm để tự bảo hộ mình, không để cho năng lượng lượng tập thể của hận thù, bạo động, giận dữ, ... cuốn mình đi. Đồng thời ta phải biết cách trở về với hải đảo của bình an, tươi mát và từ bi trong tự thân. Nếu chúng ta có một nhóm bạn cùng thực tập như vậy thì chúng ta sẽ là chỗ nương tựa cho nhiều người khác. Vì vậy xây dựng một tăng thân cùng nhau tu tập là điều rất quan trọng!
Ai cũng có thể thành Bụt?
Trích phần vấn đáp trong pháp thoại dành cho người Việt ngày 09.08.2014, tại EIAB, Đức
Câu hỏi:
1. Có rất nhiều Phật tử đi chùa tụng kinh. Vậy con xin hỏi tụng kinh để làm gì?
2. Bụt nói rằng ai cũng có thể trở thành Bụt. Xin Thầy giải thích tại sao Bụt nói như vậy?
Thầy trả lời:
1. Tụng có nghĩa là ôn đọc lại. Có nhiều thứ kinh, ví dụ như sáng hôm nay chúng ta đã học kinh Quán Niệm Hơi Thở. Mỗi kinh có một chủ đề và mình tụng kinh không phải để cầu nguyện mà để nhớ lại những điều Bụt dạy mà làm theo. Đó là mục đích của sự tụng kinh. Vì vậy chúng ta đừng tụng kinh như những con vẹt. Ta đừng nghĩ là ta tụng kinh thì Bụt thích lắm, Bụt rất ưa ta tụng kinh.
Bụt muốn ta tụng kinh và làm theo lời dạy. Tụng kinh có nghĩa là nhớ lại những lời Bụt dạy và làm theo mà không phải là để có công đức. Nếu ta không làm theo thì có tụng bao nhiêu cũng vậy thôi. Ví dụ ta thường niệm “Nam mô A Di Đà Phật” hay “Nam mô Bụt Thích Ca Mâu Ni”. Tụng và niệm hơi giống nhau. Niệm là nhớ lại, tụng cũng để nhớ lại. Nhưng mình nhớ lại như thế nào để có thể đem lại sự bình yên, đem lại khả năng hiểu và thương trong con người thì nhớ lại mới có ích lợi. Còn nếu quí vị cứ “Nam mô A Di Đà Phật, Nam mô A Di Đà Phật” hoài mà sự căng thẳng, sự giận hờn, buồn phiền trong lòng không bớt chút nào thì quí vị có lặp lại câu “Nam mô A Di Đà Phật” một triệu lần cũng không có ích lợi gì, cũng như mình nói “một, hai, ba, bốn, năm, sáu,…” vậy thôi.
Niệm Bụt có mục đích để tiếp xúc được với Bụt. Mà Bụt là gì? Bụt là khả năng có bình an, khả năng hiểu và thương. Vì vậy mình phải niệm Bụt như thể nào để chế tác được từ từ khả năng đó trong con người của mình. Chúng ta không thể làm như một con vẹt hay như một cái máy.
Có một câu chuyện buồn cười xảy ra trong bệnh viện tâm thần Biên Hòa. Một ông nọ có tri giác sai lầm về ông, ông nghĩ mình là một hạt bắp. Vì vậy mỗi khi thấy con gà đi ngang thì ông sợ hãi bỏ chạy. Ông nghĩ con gà sẽ tới mổ ông. Trên đời có rất nhiều tri giác sai lầm. Người ta không thù mình mà mình nghĩ là người ta thù mình. Người ta không ghét mình mà mình tưởng là người ta ghét mình. Ngưòi không muốn thủ tiêu mình mà mình tưởng là người ta muốn thủ tiêu mình. Người không muốn lợi dụng mình mà mình cứ tưởng tượng là người ta lợi dụng mình.
Bác sĩ nói với ông bệnh nhân:
- Anh nên biết, anh là một con người, anh không phải là một hạt bắp. Anh làm bài tập đi! Anh viết xuống câu “Tôi là một con người, tôi không phải là một hạt bắp”. Mỗi ngày anh phải viết xuống và lặp lại nhiều lần”.
Đó là tụng niệm. Viết xuống nhiều lần là chép kinh. Đọc đi đọc lại là tụng niệm.
Sau đó một tháng anh ta lên gặp bác sĩ, bác sĩ hỏi:
- Anh là cái gì?
Anh ta nói:
- Thưa bác sĩ, tôi là một con người! Tôi không phải là một hạt bắp!
- Giỏi lắm! Anh về đi, chiều nay chúng tôi sẽ cho anh xuất viện!
Trưa hôm đó đi lang thang gặp một con gà, anh ta bỏ chạy làm cô ý tá chạy theo bắt lại không kịp. Bác sĩ rất thất vọng. Ông triệu tập bệnh nhân tới văn phòng hỏi:
- Hồi sáng này anh nói rất rõ với tôi rằng anh là một con người, anh không phải là một hạt bắp. Vậy tại sao trưa hôm nay gặp con gà anh lại bỏ chạy?
- Tôi biết rất rõ tôi là một con người chứ không phải là hạt bắp. Nhưng con gà đâu có biết, nó vẫn tưởng tôi là một hạt bắp nên tôi phải bỏ chạy thôi.
Kiểu tụng niệm như vậy không có ích lợi gì cả vì không có tuệ giác. Vì vậy niệm Bụt A Di Đà hay niệm Bụt Thích Ca một triệu lần cũng không có ích lợi. Nếu trong mình không có sự bình an, mình không làm tăng thêm cái hiểu và cái thương, mình nhìn người kia vẫn còn hận thù, bực bội thì tụng kinh không có ích lợi.
Như vậy có nghĩa là: không phải tụng kinh niệm Bụt không có ích lợi, nhưng tùy theo cách mà mình tụng kinh niệm Bụt. Nếu mình tụng như cái máy, như con vẹt thì không có ích lợi gì hết. Nghe chuông cũng vậy. Chúng ta ai cũng nghe chuông, nhưng có người nghe chuông thì rất khỏe còn những người khác nghe chuông như vịt nghe sấm, có nghe một ngàn tiếng cũng vậy thôi. Trong khi đó chúng ta nghe ba tiếng chuông thôi mà có rất nhiều bình an.
2. Trong kinh nói: Người nào cũng có thể thành Bụt. Bụt là gì? Bụt là một con người nhưng có nhiều chất liệu của hiểu và thương. Hiểu là trí tuệ, thương là từ bi. Trong chúng ta ai cũng có cái hiểu và cái thương, nhưng có thể hiểu và thương của ta còn ít quá. Chúng ta hiểu mình chưa đủ, và khi chưa hiểu được mình thì làm sao mà hiểu được người khác. Chúng ta có những nỗi khổ niềm đau mà ta chưa hiểu và nhận diện được thì làm sao ta có thể hiểu được nỗi khổ niềm đau của người kia.
Ta có cái hiểu nhưng cái hiểu đó chỉ lớn bằng hạt đậu phụng trong khi cái hiểu của đức Thế Tôn thì rất lớn. Ngài hiểu được nỗi khổ niềm đau của chính Ngài. Ngài hiểu được nỗi khổ niềm đau của con người và của muôn loại. Tại vì có hiểu và thương nhiều nên hạnh phúc cũng rất nhiều. Khả năng hiểu và thương được gọi là Phật tính. Người nào cũng có Phật tính, nhưng ta phải tu tập hàng ngày để cái hiểu và thương đó mỗi ngày mỗi lớn lên. Chúng ta phải đặt câu hỏi:”Hôm nay cái hiểu và thương của tôi có lớn hơn hôm qua chút nào không?” Nếu nó không lớn hơn là ta giẫm chân tại chỗ. Trong sự liên hệ vợ chồng ta có thể hỏi:”Này anh, anh có thấy cái hiểu và thương của em có lớn hơn ngày hôm qua không? Anh nói thật đi!”
Là một người tu thì mỗi ngày cái hiểu và thương của mình phải lớn lên. Mình phải giúp nhau, mình có thể giúp cho người kia hiểu thêm và thương thêm. Hạnh phúc tùy thuộc vào cái hiểu và cái thương. Mình chế tác cái hiểu và cái thưong cho mình và giúp người kia chế tác cái hiểu và cái thương. Người kia có thể là con hay là bố của mình.
Bây giờ mình cũng đã là Bụt rồi nhưng là Bụt rất nhỏ. Khi nào cái hiểu và cái thương của mình lớn thì mình mới thật sự là Bụt lớn. Mỗi người đều có khả năng làm cho cái hiểu và thương trong con người mình lớn lên. Vì vậy cho nên trong kinh nói người nào cũng có khả năng thành Bụt. Nếu có thì giờ tu thì mỗi hơi thở, mỗi bước chân có thể giúp cho cái hiểu và cái thương của mình lớn lên hơn. Và mình phải có sự tiến bộ.
Trong chùa có truyền thống “an cư kiết hạ”. Mỗi năm các thầy, các sư cô tu chung với nhau trong vòng 90 ngày để đào sâu và làm lớn lên cái hiểu và cái thương của mình. Đến rằm tháng 7 tức ngày tự tứ thì tính sổ xem thử cái hiểu và cái thưong của mình đã lớn được chừng nào. Trong ngày lễ tự tứ một thầy quì trước một thầy khác và hai thầy đối thoại với nhau:
- Bạch thầy, con đã có cơ hội tu với thầy trong 90 ngày. Xin thầy dạy cho con trong 90 ngày đó con có sự tiến bộ trong sự thực tập hiểu và thương hay không hay là con còn giẫm chân tại chỗ? Xin thầy nói thẳng cho con biết.
Khi được hỏi như vậy người kia sẽ nói thật cho mình biết là mình đã tiến bộ được bao nhiêu. Đó gọi là lễ tự tứ vào ngày rằm tháng bảy. Các thầy, các sư cô, các vị Phật tử được tu 90 ngày có cơ hội trong 90 ngày để làm lớn lên cái hiểu và cái thương của mình.
Mình đừng nên tưởng tượng Bụt là một vị thần linh. Bụt là một con người như mình, nhưng là một người có rất nhiều khả năng hiểu và thương. Vì vậy Bụt không khổ đau nhiều, có khả năng làm hạnh phúc cho rất nhiều người và giúp cho người bớt khổ đau. Có nhiều hiểu biết và từ bi thì quí vị là một người hạnh phúc và quí vị có thể giúp cho người khác bớt khổ và có nhiều niềm vui. Như vậy thì quí vị đã là một vị Bụt gọi là Phật sống.
Ở đời có rất nhiều Phật sống, mình đừng nên coi thường. Có những người không mang danh hiệu Phật tử nhưng họ có cái hiểu và cái thương rất lớn. Ngay trong loài người đã có những vị Bụt và những vị Bồ tát, tuy họ không tự xưng mình là Bụt hay là Bồ tát. Đó là những Bồ tát đại nhân. Vì vậy trong kinh nói “ai cũng có thể thành Bụt”, có nghĩa là ai cũng có thể làm lớn lên khả năng hiểu và thương của mình để cho mình bớt khổ và giúp cho người khác cũng bớt khổ và có niềm vui.
Đối diện với niềm đau trong ta
Thầy trả lời câu hỏi của các đọc giả trên Facebook Thích Nhất Hạnh (tháng 6/2014)
Câu hỏi: Làm thế nào để có thể an trú được trong giây phút hiện tại khi ta không thể chịu đựng nổi giây phút đó?
Thầy trả lời:
Tại Làng Mai chúng ta thường nói: Đừng để cho quá khứ hay tương lai kéo ta đi, ta phải trở về với giây phút hiện tại. Câu hỏi đặt ra là: Làm sao để có thể an trú trong giây phút hiện tại khi ta không thể chịu đựng nổi giây phút đó? Đây là một câu hỏi rất hay!
Người thực tập chánh niệm biết rằng mình luôn phải trở về với giây phút hiện tại. Khi trở về với giây phút hiện tại, chúng ta có thể đối diện với hai loại tình huống:
- Tình huống thứ nhất là ta thấy có rất nhiều điều kiện hạnh phúc đang có mặt cho ta ngay bây giờ và ở đây. Khi thở vào và đem tâm trở về với thân, ta an trú trong giây phút hiện tại. Ta nhận ra được rất nhiều yếu tố tươi mát có tính cách nuôi dưỡng và trị liệu, rất nhiều điều kiện hạnh phúc đang có mặt trong giây phút hiện tại. Ý thức được điều đó thì niềm vui và hạnh phúc sẽ được chế tác một cách dễ dàng. Ta nuôi dưỡng mình bằng niềm vui và hạnh phúc. Đó là tình huống thứ nhất mà ta gặp phải khi trở về với giây phút hiện tại.
- Tỉnh huống thứ hai là khi trở về với giây phút hiện tại, ta có thể đối diện với những cảm xúc đau buồn trong ta. Sự thật là thỉnh thoảng có những cảm thọ hay những cảm xúc đau buồn đi lên trong ta. Nhưng khi chúng bắt đầu phát khởi thì ta thường tìm cách trốn chạy, giả vờ như là chúng không hề tồn tại. Ta không có mặt để chăm sóc những cảm thọ và những cảm xúc đau buồn trong ta. Trong trường hợp này, ta trở về với giây phút hiện tại để có cơ hội chăm sóc và chuyển hóa niềm đau nỗi khổ trong ta.
Vì vậy cho dù giây phút hiện tại có khó chịu thế nào đi nữa thì ta cũng phải trở về, vì đó là cơ hội duy nhất của ta, cơ hội để làm lắng dịu và chuyển hóa nỗi khổ niềm đau trong ta. Nhưng phần đông trong chúng ta không làm như vậy, bởi vì chúng ta sợ bị tràn ngập bởi khổ đau khi trở về đối diện với chính mình. Ta chạy trốn khổ đau bằng cách tưởng tượng ra một cái gì trong tương lai hay trở về quá khứ để tìm sự quên lãng. Nhưng quá khứ và tương lai chỉ là những hình ảnh mà không phải là thực tại, chỉ giây phút hiện tại là có thật mà thôi. Nhiều người trong chúng ta tìm cách khỏa lấp khổ đau bằng cách tiêu thụ. Ta đọc sách báo, xem truyền hình, nghe nhạc, tìm cái gì để ăn, nói chuyện điện thoại, v.v... Ta hy vọng rằng làm như vậy thì ta khỏi phải đối diện với khổ đau trong mình. Nhưng kỳ thực, khi làm như vậy, ta đang cho phép khổ đau tiếp tục lớn lên trong ta.
Phương pháp thực tập của chúng ta là trở về với giây phút hiện tại cho dù giây phút đó không được dễ chịu, tại vì chính nhờ giây phút đó mà ta có thể hiểu được khổ đau và thực tập để chuyển hóa khổ đau. Vì vậy, lần sau khi phải đối diện với giây phút không được dễ chịu thì ta đừng nghĩ rằng chạy trốn là phương pháp hay nhất. Giây phút không dễ chịu đó có thể là một cơ hội để ta nhìn sâu vào bản chất của khổ đau. Ta phải có mặt trong giây phút đó và nhìn sâu vào khổ đau của chính mình. Nếu biết cách trở về với hơi thở và bước chân chánh niệm thì năng lượng chánh niệm mà ta chế tác được sẽ giúp cho ta trở nên vững mạnh để có thể đối diện và ôm ấp niềm đau nỗi khổ trong mình. Ôm ấp niềm đau nỗi khổ một cách nhẹ nhàng trong một vài phút thì ta có thể làm cho nó lắng dịu lại. Và nếu có những người khác cùng thực tập chung thì ta có thể thừa hưởng được năng lượng chánh niệm và từ bi tập thể. Ta có thể tiếp xúc với khổ đau và hiểu được nguồn gốc của khổ đau. Năng lượng của hiểu biết và từ bi có công năng trị liệu cho ta và cho những người chung quanh ta. Nếu có một nhóm người cùng tu tập với nhau, ôm ấp khổ đau một cách nhẹ nhàng thì năng lượng tập thể của chánh niệm và từ bi sẽ trị liệu cho ta. Và khi ta bớt khổ thì ta sẽ giúp cho những người khác cũng làm được như vậy.
Có một vị Bồ tát tên là Ksitigarbha - Bồ tát Địa Tạng. Bồ tát Địa Tạng có lời nguyện rằng Ngài sẽ tìm đến những nơi có thật nhiều đau khổ để giúp người, độ đời. Nhiều vị bác sĩ, ý tá và tác viên xã hội cũng đang làm như vậy. Họ tình nguyện đi đến những nơi có nhiều khổ đau trên trái đất để giúp người. Bồ tát Địa Tạng đang có mặt trong cuộc đời này, chứ không phải là một sự tưởng tượng. Rất nhiều người trẻ đang phụng sự như những Bồ tát Địa Tạng. Họ không sợ khổ đau vì họ biết là mình có thể giúp làm vơi bớt khổ đau. Những Bồ tát Địa Tạng này có một nguồn năng lượng mạnh mẽ và hùng hậu, đó là chí nguyện, một loại tư niệm thực.
Ý thức là mình đang còn sống và mình muốn làm một cái gì đó với cuộc đời của mình, mình muốn có một đời sống hữu ích và có ý nghĩa, cho nên họ phát khởi tâm nguyện đi vào cuộc đời để giúp cho mọi người bớt khổ. Họ không sợ hãi và trốn tránh khổ đau. Những vị Bồ tát đó cần sự yểm trợ của chúng ta. Chúng ta phải yểm trợ cho họ để họ không đánh mất đi chí nguyện của mình sau vài năm phụng sự. Chúng ta phải gửi năng lượng và sự khích lệ đến với họ, tại vì họ cũng cần được nuôi dưỡng và trị liệu. Sau 6 tháng hay một năm làm việc trong những điều kiện khó khăn, họ trở về nhà để được chăm sóc và trị liệu. Chúng ta phải cố gắng trị liệu cho họ để họ có thể trở lại tiếp tục công việc phụng sự. Bồ tát Địa Tạng cũng cần sự giúp đỡ. Chúng ta có mặt đây để giúp cho những vị Bồ tát Địa Tạng trẻ đang có mặt khắp nơi trên thế giới có thể tiếp tục công việc của họ.
Khi trong ta có từ bi thì ta không ngại những tình huống khó khăn. Nếu có đủ từ bi thì chúng ta sẽ được bào hộ bởi năng lượng từ bi đó. Ta sẽ không bị tràn ngập bởi năng lượng khổ đau tập thể của những người chung quanh. Bồ tát Địa Tạng ý thức rằng mình cũng cần có một tăng thân để có thể tiếp tục được lâu dài. Chúng ta không nên thực tập một mình mà phải thực tập như một tập thể. Ta hãy cố gắng thuyết phục những người trong gia đình cùng thực tập với ta, mà cách thức hay nhất là mỗi ngày ta trở nên vui vẻ hơn, tươi mát hơn và dễ thương hơn. Như vậy thì những người thân của ta mới có niềm tin vào sự thực tập. Và khi trong gia đình hay trong đoàn thể có sự hòa hợp, sự lành mạnh và tình huynh đệ thì ta có thể thực hiện được chí nguyện của mình một cách dễ dàng hơn. Không có tăng thân, không có một tập thể thì giấc mơ của ta không thể nào trở thành sự thật. Ta có thể thực tập như một cá nhân, nhưng nếu ta thực tập như một tập thể hay như một tăng thân thì sẽ hay hơn rất nhiều.
Làm thế nào khi mất người thương?
Trích phần vấn đáp trong pháp thoại ngày 29 tháng 7 năm 2014, tại Xóm Trung trong khóa tu mùa hè.
Câu hỏi: Trường hợp vợ chồng sống với nhau tương đối hạnh phúc, con cái đã trưởng thành và lập gia đình. Nay một trong hai người đã qua đời thì người kia phải làm như thế nào để có đủ năng lượng đi hết đoạn đường còn lại. Thường thì người này sẽ chết vì đau buồn, nhớ thương sau một khoảng thời gian ngắn khi người kia qua đời. Phải làm sao để đi hết đoạn đường còn lại trong an lạc, thong dong, không bị ám ảnh bởi quá khứ?
Thầy trả lời:
Trịnh Công Sơn có bài hát Hạ trắng, trong đó có câu: “áo xưa dù nhàu, cũng xin bạc đầu gọi mãi tên nhau”. Có lần Trịnh Công Sơn nói rằng câu chuyện đó bắt nguồn từ câu chuyện của một cặp vợ chồng ở Huế. Hai ông bà sống với nhau cho tới già và con cái đã lớn, có gia đình riêng. Sống với nhau tới khi đầu bạc răng long là một thành công. Trong suốt sáu mươi, bảy mươi năm sống với nhau, sáng nào bà cũng xuống bếp pha cho ông một bình trà. Không có ngày nào không làm như vậy nên nó là một lễ nghi.
Buổi sáng hôm đó, như thường lệ bà xuống bếp làm cho ông bình trà nhưng chẳng may bị trúng gió, ngã ra và qua đời ngay tại bếp. Trên nhà ông đợi hoài không thấy bình trà đem lên. Trong lúc đó, tình cờ đứa con trai ghé nhà và thấy mẹ đã qua đời dưới bếp liền tìm cách đưa mẹ về nhà làm lễ an táng. Anh sợ báo tin cho cha biết là mẹ đã mất thì cha sẽ buồn và mất theo nên tìm cách giấu tin đó. Sau đó anh đã nói với cha: "mẹ của chúng con đang ở với các cháu nên con qua đây để chăm sóc cha". Anh đã tìm cách giấu tin đó trong nhiều ngày nhưng giấu lâu không được nên một buổi sáng ông đã hỏi: "có phải mẹ của các con đã mất rồi phải không?" Lúc đó anh đã òa ra khóc và nói: "thưa cha, đúng như vậy". Từ đó trở đi ông không ăn cơm nữa, không có uống trà nữa cho tới khi ông mất. Vì người đã sống với mình sáu, bảy chục năm giờ không còn nữa thì mình không có lạc thú sống ở trên đời nữa và người đó không muốn sống nữa. Đó là trường hợp của khá nhiều người.
Để trả lời cho câu hỏi này phải dựa trên sự quán chiếu về sống, chết. Khi mình chết rồi thì mình đi về đâu, vì có nhiều người nghĩ rằng chết rồi là hết. Kỳ thực không phải. Ví dụ như đám mây. Khi đám mây không còn là đám mây thì nó tiếp tục trong một hình thức mới là cơn mưa, hoặc là tuyết. Không có gì là từ có trở thành không. Cái gì cũng tiếp tục. Nó chỉ thay hình đổi dạng. Vậy nên khi người thương của mình chết không có nghĩa là người đó không còn. Người đó vẫn còn dưới những hình thức khác. Không có gì mất đi. Khoa học bây giờ cũng công nhận điều đó. Họ nói rằng vật chất và năng lượng không mất đi. Trên phương diện hình thức thì mình không thấy nó nhưng trên phương diện nội dung thì nó vẫn còn. Vật chất dưới hình thức này có thể trở thành vật chất dưới hình thức kia và vật chất có thể biến thành năng lượng. Năng lượng dưới hình thức này có thể trở thành năng lượng dưới hình thức kia và năng lượng có thể trở lại thành vật chất. Đó là luật thứ nhất của nhiệt động học. Khoa học cũng đồng ý rằng không có gì sinh cũng không có gì diệt, giống như trong Tâm Kinh Bát Nhã có nói bản chất của sự vật là không sinh không diệt.
Trong trường hợp bà mất thì ông phải quán chiếu là bà vẫn còn và đang được tiếp nối trong ông và trong các con. Một ví dụ rất dễ hiểu là ai trong chúng ta cũng đã từng trải qua một thời gian làm em bé. Khi mình ba tuổi thì cha có chụp cho mình chụp một bức hình. Hình đó còn nằm trong album. Bây giờ lật ra và ta thấy em bé ba tuổi là mình thì mình hỏi em bé ba tuổi này đã chết chưa? Nếu chưa chết thì tại sao mình không còn thấy nữa. Cũng như đám mây. Mình không thấy đám mây ở trên trời thì mình nói đám mây đã chết rồi. Vậy nên mình phải thấy sự tiếp tục của đám mây trong cơn mưa. Bây giờ mình không thấy mẹ của các cháu nữa nhưng không có nghĩa là bà đã chết. Bà còn đang tiếp tục ở trong chính mình và trong các cháu, cả ở những chỗ khác nữa.
Trong đạo Bụt mình được học về nghiệp (nghiệp tức là hành động). Trong đời sống hàng ngày mình chế tác những tư tưởng, lời nói và hành động. Những cái đó là sự tiếp nối của mình, gọi là nghiệp. Mọi tư tưởng của mình đều mang chữ ký của mình. Chính mình đã phát ra những tư tưởng đó. Dù là tư tưởng từ bi hay tư tưởng hận thù đều là tư tưởng. Những tư tưởng phát ra làm cho mình khổ hay hạnh phúc thì mỗi tư tưởng đều mang chữ ký của mình. Mỗi lời nói của mình cũng vậy. Lời nói của mình dễ thương hay khó thương thì mỗi câu nói đó đều mang chữ ký của mình. Mình là tác giả. Những hành động của cơ thể mình có thể là những hành động tàn sát, giết hại thì những hành động đó đều mang chữ ký của mình. Những hành động cứu trợ, giúp đỡ, che chở thì cũng là hành động của mình. Tất cả những hành động đó đều mang chữ ký của mình. Tư tưởng, hành động, lời nói của mình là sự tiếp nối của mình trong tương lai. Khi cơ thể của mình tàn hoại thì mình cũng tiếp tục như thường, vì những hành động kia (tam nghiệp) được tiếp nối dưới những hình thức khác. Vậy nên mình không thể nói người kia không còn nữa. Người kia vẫn còn. Tại vì mình không nhận ra sự tiếp nối của người kia mà thôi.
Cho nên ông cụ cần phải thấy được bà vẫn còn sống, vẫn đang có mặt nơi các con và các cháu của mình. Ông cụ vẫn phải làm công việc nuôi dưỡng các con và cháu của mình. Ví dụ mình có một cây bắp mới lên. Khi nẩy mầm nó cắm rễ xuống đất và cho ra hai chiếc lá. Năm, bảy ngày sau có thêm năm hay sáu, hay bảy chiếc lá. Nếu quán sát thì mình sẽ thấy hai lá đầu từ từ vàng và khô lại. Cây chuối cũng vậy. Những lá chị vàng đi và khô lại trong khi những lá em xanh tươi mơn mởn đi lên. Nếu quan sát cho kỹ thì ta thấy hai lá đầu đã từng sống, đã từng tiếp thu nước và những chất ở dưới đất đi lên. Nó tự nuôi nó và nó nuôi những chiếc lá em. Bây giờ đây, nếu nhìn cho kỹ thì ta thấy hai chiếc lá chị đang có mặt đây, trong tất cả những chiếc lá em. Vậy nên hai chiếc lá chị đó dầu có khô, có vàng đi nhưng không phải là đã chết. Nó vẫn còn tiếp tục sống ở trong những chiếc lá non, lá còn xanh. Điều đó cũng dễ hiểu, cũng dễ thấy.
Cũng vậy, mình không chết được Mình còn đang được tiếp tục ở những thế hệ tương lai. Những gì mình nói, mình làm, mình suy nghĩ đang tiếp tục trong cuộc đời. Nếu ông cụ thấy được điều đó thì ông sẽ tới và sống với các con, các cháu. Ông sẽ thấy ông vẫn còn tiếp tục nuôi dưỡng được các con, các cháu. Nếu làm được như thế thì sẽ không có sự mất mát. Điều này cũng cần tuệ giác. Tuệ giác đó chỉ có thể do thiền quán đưa lại mà thôi. Tuệ giác đó có thể giúp ông vượt thắng được sự cô đơn của mình. Ông không còn bị kẹt vào cái tướng của bà. Ông có con mắt vô tướng. Ông không còn thấy bà trong hình dáng quen thuộc mà ông thường thấy, mà ông thấy bà trong hình thái mới, rất trẻ, rất đẹp.
Cũng như ngày mai, nếu quý vị nghe tin thầy Nhất Hạnh không còn nữa thì quý vị đừng có khóc, vì quý vị nhìn vào quý thầy, quý sư cô trẻ, quý vị phật tử trẻ đang tiếp nối Thầy. Quý vị thấy cách họ đi, cách họ đứng, cách họ ngồi, cách họ giúp đời thì đó là Thầy. Thầy đang còn tiếp tục. Thầy không chết đi. Mình không cần phải khóc, mình không cần phải buồn. Không có gì chết hết. Cái gì cũng tiếp tục. Cái đó chỉ có tu thiền, quán chiếu thì mới thấy được mà thôi. Mình sẽ vượt thắng được cô đơn, tuyệt vọng.
Tiêu thụ có chánh niệm
Trích phần vấn đáp trong pháp thoại ngày 29 tháng 7 năm 2014, tại Xóm Trung trong khóa tu mùa hè.
Câu hỏi: Khi con dạy con trai của con sống giản dị, không nên mua sắm, tiêu xài hoang phí thì con trai của con nói rằng nếu ai cũng sống giản dị như Bụt thì xã hội làm sao phát triển được. Phải có tiêu xài mua bán thì nhà máy sản xuất mới phát triển chứ? Con không biết phải trả lời con trai như thế nào, kính xin Thầy giúp con.
Thầy trả lời:
Mình phải thấy được nguyên do sâu xa của lý luận này. Mục đích của con người là có hạnh phúc, nhưng có nhiều người nghĩ rằng mình không thể hạnh phúc nếu không có nhiều tiền để mua sắm. Khi nhìn xung quanh mình thấy nhiều người rất giàu, rất nhiều tiền, muốn mua gì cũng được, muốn sắm gì cũng được nhưng điều đó không có nghĩa là người đó có hạnh phúc. Có những người rất giàu nhưng rất cô đơn, không có bạn, không có ai hiểu mình và có cảm tưởng rằng người ta tới với mình không phải vì tình bạn mà vì mình giàu. Do đó người đó có ít bạn, rất cô đơn.
Tôi đã từng gặp những ông tỷ phú như vậy. Họ rất giàu, họ có nhiều quyền thế nhưng họ không có tình thương, họ rất cô đơn. Vì vậy nếu kết luận rằng có nhiều tiền để mua sắm thì có hạnh phúc là không đúng. Có nhiều người rất giàu, nhiều quyền lực, nhiều danh vọng nhưng họ có rất nhiều khổ đau. Đã rất nhiều người đi tự tử. Quý vị phải giúp cho con trai hay con gái mình biết được điều đó.
Hạnh phúc chỉ có được khi nào mình được hiểu, được thương, cũng như khi mình có khả năng hiểu và thương người khác. Khi mình hiểu được mình, thương được mình; mình hiểu được người khác, thương được người khác thì dầu mình sống đơn giản, ít tiêu xài như các thầy các sư cô ở Làng Mai cũng vẫn có hạnh phúc rất nhiều. Các thầy, các sư cô ở Làng Mai không ai có tài khoản riêng, có nhà riêng, có xe riêng, không mua sắm nhiều nhưng tại sao ai cũng cứ cười hoài. Vậy nên nếp sống đơn giản không phải là nếp sống không có hạnh phúc.
Nếu mình muốn có nhiều tiền để mua sắm thì mình phải làm việc rất nhiều, mình không có thì giờ để chăm sóc, thương yêu chính mình và chăm sóc cho người khác. Vì vậy mình không có hạnh phúc. Nếu ai cũng sống giản dị như Bụt thì hạnh phúc lắm, vì mình có nhiều thì giờ để thương yêu. Cuộc đời của Bụt là cuộc đời của sự thương yêu. Cho nên mình gọi Bụt là Đức Từ Bi. Đức Từ Bi nói nôm na là người biết thương, người có khả năng thương và thương được rất nhiều người. Sở dĩ thương được nhiều người là nhờ mình có tu tập. Nếu không có tu tập thì thương một người cũng khó chứ đừng nói nhiều người. Cứ lên, xuống, hệ luỵ rất nhiều. Cho nên phải học thương. Phải nói cho con trai biết là hạnh phúc không nằm ở chỗ tiêu thụ. Hạnh phúc nằm ở chỗ ta có thì giờ để chăm sóc cho chính mình, cả về thân và tâm, cũng như có thì giờ để chăm sóc và thương yêu những người khác.
Hiểu và thương là hai yếu tố căn bản của hạnh phúc. Nếu không có hiểu thì không có thương. Người thực sự thương mình là người có khả năng hiểu mình và mình có thể nhận diện người đó dễ dàng. Người đó có khả năng lắng nghe mình. Mình nói điều gì người đó cũng lắng nghe và hiểu được. Còn mình nói điều gì cũng cắt lời mình và chỉ muốn nói cho mình nghe thôi thì mình biết người này không có khả năng lắng nghe, không có khả năng hiểu mình và người đó có thể làm cho mình khổ suốt đời.
Bên Cali có một anh chàng rất thông mình và đẹp trai, tốt nghiệp một trường đại học nổi tiếng, có công ăn việc làm rất tốt và có rất nhiều bạn gái. Anh sống với mẹ. Bà mẹ nhận thấy con trai mình đặc biệt chú ý tới một trong những cô bạn mà theo bà thì cô này không phải là đẹp nhất. Một bữa, hai mẹ con ngồi nói chuyện, bà nói rằng: Má thấy con chú ý tới cô đó nhưng đó đâu phải là người đẹp nhất. Có rất nhiều người đẹp hơn mà sao con không thương, con lại thương cô ấy. Anh rất ngạc nhiên khi thấy mẹ mình cũng quán sát và biết được điều đó. Ban đầu anh không tìm được câu trả lời nhưng cuối cùng anh cũng tìm ra. Anh nói : Má ơi, tại vì cô ấy hiểu con, cô ấy biết lắng nghe con, cô ấy hiểu được những khổ đau và ước vọng của con. Vậy nên con biết rằng con cần một người như vậy, cần một người hiểu và thương con. Câu chuyện rất đơn sơ nhưng rất rõ là muốn thương thì phải hiểu.
Trong cuộc đời mình, phải có nhiều may mắn lắm mình mới gặp một người có thể hiểu mình. Nếu mình muốn thương một người thì mình cũng phải có khả năng hiểu được người đó, mình phải có khả năng thấy được những khó khăn, những bức xúc, những khổ đau của người đó. Mình phải có khả năng nghe, nhìn và thấy được. Khi mình hiểu được rồi thì mình sẽ thương. Hai chữ hiểu và thương khác nhau nhưng kỳ thực nó là một. Khi không hiểu nhau thì đừng nói là thương. Có khi người cha không hiểu được đứa con của mình. Dù đứa con của mình mới chỉ 14, 15 tuổi nhưng nó đã có những khó khăn, khổ đau của nó rồi. Nếu mình áp đặt ý của mình lên đứa con và bắt nó làm, bắt nó nói, bắt nó hành xử theo kiểu mà mình cho là đúng thì có thể mình làm khổ nó thêm.
Nếu mình muốn làm một người cha thật sự thì mình phải có thì giờ để lắng nghe con. Phải biết được những khó khăn, khổ đau của nó trong trường học, trong gia đình, trong giới bạn bè. Phải ngồi nói chuyện với nó. Nếu không hiểu con thì mình không thương con được. Cha nào cũng muốn thương con nhưng có thể mình càng thương thì mình càng làm khổ cho nó, tại vì mình không hiểu. Hiểu là chất liệu làm ra thương. Vậy nên cha phải ngồi nói chuyện với con để hiểu con. Con cũng vậy. Con cũng muốn thương cha lắm nhưng thương không được tại vì không hiểu được niềm đau nỗi khổ của cha. Cho nên hai cha con phải ngồi với nhau, phải có thì giờ cho nhau. Con phải hỏi cha về những khó khăn, khổ đau, bức xúc của cha. Vì cha có những khổ đau của cha nhưng tại vì con không biết cho nên cứ trách móc cha. Khi hiểu được những khó khăn, bức xúc của cha thì tự nhiên con không còn trách cha nữa và hai cha con mới có sự truyền thông. Có sự truyền thông thì mới có sự hòa giải. Vậy nên chất liệu của hiểu đã làm ra thương.
Theo phương pháp của đạo Bụt thì mình phải hiểu mình. Lắng nghe mình trước rồi sau đó mình lắng nghe để hiểu được người kia. Cái hiểu càng lớn thì cái thương càng lớn. Trong liên hệ bạn bè hay liên hệ vợ chồng, cá nhân mình có thể tìm cách hiểu được người kia và mình có thể nhờ người kia giúp cho mình. Ví dụ như mình nói: anh ơi, anh có nghĩ rằng em đã hiểu được anh chưa ? Em có cảm tưởng là em đã hiểu được anh nhưng chưa chắc em đã hiểu được. Vậy anh hãy giúp em hiểu anh hơn . Anh hãy nói thêm về những khó khăn, những khổ đau, những bức xúc của anh để cho em có thể hiểu được anh hơn. Mình đừng nghĩ rằng mình hiểu người kia quá rồi. Thực ra hai mẹ con có thể không hiểu nhau vì hai mẹ con chưa có thì giờ ngồi để tâm tình với nhau.
Hôm qua Thầy có nói chuyện với các em nhỏ. Thầy nói rằng mình thường có cảm tưởng là mình hiểu mẹ mình là ai rồi nhưng thực tình mình không biết gì về mẹ hết. Phải ngồi lại và hỏi mẹ: Mẹ ơi, hồi còn bé mẹ sống ra sao, mẹ có những khổ đau nào, những nỗi niềm nào? Mẹ có thể ngồi nói chuyện với con, con nói chuyện với mẹ. Cái đó rất đẹp, nó giúp cho hai bên hiểu nhau và thương nhau. Điều này đúng với mối liên hệ cha con, bạn bè hay hai người yêu nhau. Chúng ta phải có thì giờ để nhìn nhau, để thấy được những khổ đau của nhau và lắng nghe nhau. Có hiểu thì mới có thương.
Thầy thích điều gì nhất trong đạo Bụt?
(Trích phần vấn đáp trong khóa tu mùa hè ở Làng và khóa tu dành cho người nói tiếng Đức và tiếng Hà Lan năm 2014)
Câu hỏi: Thầy thích điều gì nhất trong đạo Bụt?
Thầy trả lời:
Điều mà thầy thích nhất trong đạo Bụt là tinh thần bao dung, không kỳ thị. Nếu chúng ta thực tập tình thương theo giáo lý đạo Bụt thì tình thương đó phải trải rộng đến tất cả mọi người, không loại trừ bất kỳ ai. Ta không chỉ thương giáo lý đạo Bụt mà còn thương cả giáo lý của đạo Thiên Chúa, đạo Hồi, đạo Do Thái, v.v. Ta không cho rằng chỉ có cái thấy, cái hiểu của ta là đúng, còn cái hiểu, cái thấy của những truyền thống khác là sai. Đó là lý do vì sao một Phật tử chân chính sẽ không bao giờ gây chiến với các tôn giáo khác.
Đạo Bụt không mang tính giáo điều. Những giáo nghĩa Bụt dạy là con đường giúp cho ta chuyển hóa, không phải là chân lý để ta thờ phụng và bảo vệ, nhất là bảo vệ bằng những phương tiện bạo động. Bụt đã từng dạy rằng chúng ta phải thực tập như thế nào để có tự do, không bị mắc kẹt vào những giáo lý của đạo Bụt, và cả ý niệm về Bụt trong ta. Đây là điều mà thầy thích nhất. Cảm ơn con đã đặt một câu hỏi rất hay!
Câu hỏi: Tại sao có lúc một hạt giống biểu hiện ra thành một bông hoa, có lúc lại không? Tại sao con lại không giống với những người khác?
Thầy trả lời:
Thông thường, hạt giống của hoa thường biểu hiện ra thành một bông hoa. Nhưng nhiều khi những điều kiện giúp cho sự biểu hiện đó không được thuận lợi hay không được đầy đủ, ví dụ như không có mưa, hay gió nhiều quá, v.v. Vì vậy nên trên tiến trình hạt giống biểu hiện thành bông hoa có sự gián đoạn. Phải có đầy đủ những điều kiện để một hạt giống có thể tiếp tục tiến trình của nó và biểu hiện ra. Nhưng có lúc vì vài điều kiện không có mặt nên hạt giống không thể tiếp tục biểu hiện. Và hạt giống sẽ tìm cách để biểu hiện trở lại. Cũng giống như những nụ hoa sắp nở, bỗng nhiên một cơn lạnh kéo tới và nụ hoa không nở được nữa. Nhưng cây hoa vẫn còn đó. Vài tuần sau, khi thời tiết ấm áp trở lại thì những nụ hoa mới lại xuất hiện. Lần này những điều kiện thuận lợi hơn và nếu thời tiết ấm kéo dài vài tuần thì những nụ mới sẽ nở thành hoa.
Vì vậy câu trả lời là: Nếu không có đầy đủ điều kiện thì một hạt giống không thể tiếp tục tiến trình của nó. Khi các điều kiện đầy đủ thì hạt giống sẽ tiếp tục tiến trình lớn lên và biểu hiện ra thành hoa.
Ngay đến những sự vật cùng một loại như hoa sen chẳng hạn, nhìn cho kỹ chúng cũng không giống nhau, ví dụ như có những hoa sen lớn và có những hoa sen nhỏ. Cũng là hoa sen nhưng hoa sen này khác với hoa sen kia. Điều này cũng đúng với những chiếc lá trên cây. Các sự vật không giống nhau là một sự kiện mầu nhiệm, vì nếu các sự vật giống y như nhau thì thật là chán. Mọi vật phải khác biệt nhau. Ở Pháp người ta có câu: “Sự khác biệt muôn năm!” (Vive la différence!) Vì vậy không giống với những người khác là một điều hay, nếu mình giống y hệt như những người khác thì thật là nhàm chán.
Con phải làm gì khi mẹ nổi giận với ba?
(Trích phần vấn đáp trong khóa tu mùa hè ở Làng và khóa tu dành cho người nói tiếng Đức và tiếng Hà Lan năm 2014)
Câu hỏi: Con phải làm gì khi mẹ nổi giận với ba?
Thầy trả lời: Có nhiều cách lắm! Một trong những điều mà con có thể làm là đến bên mẹ và nói: “mẹ ơi, hình như có bánh trong tủ lạnh” (Mommy, there is a cake in the refrigerator). Đây là câu thần chú rất nổi tiếng ở Làng Mai đó, con có biết không? Khi mẹ hoặc ba đang giận và không khí trong nhà căng thẳng không thể chịu nổi thì con hãy đến bên ba mẹ và đọc câu thần chú: “mẹ ơi (ba ơi), hình như có bánh trong tủ lạnh”. Câu đó có ngụ ý là “mẹ ơi, con đang khổ. Con không muốn thấy mẹ giận như vậy. Con không muốn thấy không khí gia đình nặng nề như vậy”. Đó là một cách để nhắc cho mẹ thấy là mẹ đang giận và đang làm cho không khí trong gia đình rất nặng nề, khiến cho chồng con đều không vui. Đó là một cách hay để nhắc cho mẹ: “mẹ ơi, đừng giận nữa, đừng làm cho cả nhà khổ nữa.” Con đừng nên nói: “Mẹ đừng có giận nữa”, mà hãy đọc câu thần chú: “mẹ ơi, hình như có bánh trong tủ lạnh” thì mẹ sẽ hiểu ngay. Mẹ sẽ thức tỉnh và thấy là “mình đang làm cho con gái đau khổ, mình không nên làm như vậy”. Và mẹ sẽ cố gắng mỉm cười với con và nói: “Đúng rồi, con đi ra vườn và chuẩn bị bàn ghế, mẹ sẽ mang bánh ra và mời ba ra ăn chung với mẹ con mình luôn”. Mẹ sẽ nói như vậy và không khí gia đình sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn. Mẹ sẽ không còn giận ba nữa và ba sẽ ra ăn bánh cùng với hai mẹ con. Lần sau, khi thấy mẹ hoặc ba đang giận thì con hãy đọc thần chú mà thầy vừa chỉ, “mẹ ơi, hình như có bánh trong tủ lạnh”, con nhớ chưa? Có thể con còn thắc mắc: “vậy nếu không có bánh trong tủ lạnh thật thì sao?”. Không sao hết! Mẹ của con rất thông minh, dù không có bánh thì mẹ cũng sẽ tìm ra một cái gì khác, cho nên con đừng lo!
Câu hỏi: Con phải làm sao để bày tỏ được cơn giận của mình mà không trút sự tức giận đó lên người khác?
Thầy trả lời:
Khi giận, mình muốn bày tỏ cơn giận của mình vì mình nghĩ rằng nếu không bày tỏ ra, nếu cứ đè nén cơn giận thì mình sẽ khổ hơn. Vì vậy mình thấy cần phải nói ra hay phải làm gì đó để bày tỏ cơn giận của mình. Nhưng kỳ thực nói ra một lời gì đó hay làm một hành động nào đó trong khi giận sẽ không giúp ích được gì cho mình cả. Nói và hành động khi đang giận luôn làm cho mình và người kia bị tổn thương.
Bụt dạy đừng bao giờ nói hay làm điều gì để bày tỏ sự giận dữ của mình, vì làm như thế mình sẽ gây ra đổ vỡ nhiều hơn. Thay vì làm cho bớt giận thì mình sẽ càng giận hơn nữa và mình cũng làm cho người kia giận luôn.
Nhưng nói như vậy không có nghĩa là mình phải đè nén cơn giận. Phương pháp hay nhất là mình trở về với tự thân để chăm sóc cơn giận. Tới Làng Mai, mình được học những phương pháp thực tế giúp mình chăm sóc cơn giận. Mình phải học cho được vì đây là một việc rất quan trọng! Trong đời sống hàng ngày có rất nhiều chuyện làm cho mình giận dữ và đau khổ cho nên mình phải học cách chăm sóc cơn giận.
Việc đầu tiên mình làm là không nói gì, không làm gì cả mà chỉ trở về với chính mình bằng phương pháp thở. Mình thở vào thật sâu và nói: “Thở vào, con biết cơn giận đang có trong con!” Mình nhận diện cơn giận. Mình không cố đàn áp nó, mình không chiến đấu với nó, mình chỉ nhận diện nó: “Cơn giận ơi, chào em. Ta biết là em có đó và ta sẽ chăm sóc cho em!”. Đó gọi là nhận diện cơn giận.
Bước kế tiếp là mình ôm lấy cơn giận. Khi thở vào và thở ra một cách có ý thức thì mình chế tác được năng lượng chánh niệm. Năng lượng chánh niệm có công năng nhận diện và ôm lấy cơn giận như một bà mẹ ôm lấy đứa con của mình. Đây là một sự thực tập rất hay! Khi giận thì mình sẽ không nói, không làm gì cả mà chỉ thở và ôm lấy cơn giận. Cha mẹ và bạn bè thấy mình thực tập ôm lấy cơn giận như vậy sẽ rất nể phục vì mình là người có tu tập, mình biết cách chăm sóc cơn giận.
Nếu mình tiếp tục thở vào, thở ra hay đi thiền hành chậm và ôm lấy cơn giận thì cơn giận sẽ lắng dịu xuống. Khi thấy em bé khổ, bà mẹ sẽ ôm em bé vào lòng một cách dịu dàng và em bé sẽ bớt khổ. Cơn giận giống như em bé của mình, trở về chăm sóc cho em bé (cơn giận). Mình nói: “Em bé giận ơi, chào em. Ta biết em có đó, ta không đánh lộn, ta không đàn áp em đâu! Ta sẽ chăm sóc cho em!”. Mình thở trong chánh niệm, đi trong chánh niệm và ôm lấy cơn giận. Có hai loại năng lượng: năng lượng của cơn giận và năng lượng của chánh niệm được chế tác bởi hơi thở. Mình sử dụng năng lượng chánh niệm để nhận diện và ôm ấp cơn giận.
Tôi nghĩ cha mẹ cũng nên thực tập như vậy. Nếu cha mẹ quên thực tập thì mình phải nhắc: “mẹ ơi, mẹ đang giận đó, mẹ hãy chăm sóc cho cơn giận của mẹ nhé. Con sẽ giúp cho mẹ, con sẽ thở với mẹ!”. Mình tới ngồi gần bên mẹ và thở với mẹ. Hai mẹ con cùng ngồi thở và ôm lấy cơn giận. Đây là sự thực tập rất tuyệt vời! Nếu ba giận thì mình có thể tới giúp cho ba: “Ba ơi, hình như là ba đang có chút giận dữ trong ba. Mình thực tập với nhau đi ba! Con sẽ yểm trợ cho ba”. Hai cha con cùng thở với nhau để nhận diện và ôm ấp cơn giận một cách dịu dàng. Mình sẽ có sự lắng dịu sau vài phút thở vào và thở ra.
Những người làm cho mình giận cũng có nhiều sự giận dữ mà không biết cách để xử lý. Vì vậy nên họ vung vãi sự giận dữ ra khắp chung quanh họ. Nhưng mình đã được học phương pháp chăm sóc cơn giận, mình không hành xử như những người đó. Mình không vung vãi sự giận dữ ra khắp nơi và làm khổ luôn những người chung quanh. Mình hãnh diện với chính mình và nói: “Những người kia thật là tội nghiệp! Họ có nhiều giận dữ mà không biết cách để xử lý, còn mình thì biết cách!”. Thấy được như vậy thì mình không còn giận họ nữa, mình muốn nói hay làm cái gì đó để giúp cho những người kia bớt khổ. Vì vậy thay vì giận thì trong tâm của mình phát sinh ra tình thương. Mình không còn muốn trừng phạt nữa mà chỉ muốn giúp cho họ, vì trong tâm mình đã có tình thương.
Tình thương là liều thuốc chữa trị sự giận dữ. Khi tình thương phát sinh thì cơn giận sẽ tắt ngấm. Thật là mầu nhiệm! Tình thương được phát sinh khi mình nhìn người kia và thấy được rằng trong người kia có sự giận dữ và khổ đau. Người đó không có khả năng chăm sóc cơn giận nên trở thành nạn nhân của cơn giận và đã vung vãi cơn giận đó ra khắp nơi. Thấy được như vậy thì mình sẽ không giận nữa và tình thương sẽ phát sinh trong mình. Mình trở nên tươi mát và có thể giúp được cho người kia. Biết được phương pháp thực tập không những mình không đau khổ mà mình còn giúp được cho những người trong gia đình hay bạn bè ở trường bớt khổ hơn. Đây là một phương pháp thực tập rất mầu nhiệm!
Ai trong chúng ta cũng có lúc nổi giận, nhưng không phải ai cũng biết cách xử lý cơn giận của mình. Tôi hy vọng là một ngày nào đó người ta sẽ đem sự thực tập này vào học đường. Các thầy cô giáo cùng các bậc phụ huynh phải biết cách xử lý cơn giận và phải có khả năng chỉ dạy lại cho các em học sinh. Nếu các thầy cô giáo và các bậc phụ huynh làm được thì đương nhiên các em học sinh cũng học được. Khi cha mẹ biết cách thực tập thì con cái sẽ học được từ họ. Đây là sự thực tập rất hay mà mình có thể mang về nhà sau khóa tu!
Làm thế nào để thương yêu chính mình?
(Trích phần vấn đáp trong khóa tu mùa hè ở Làng và khóa tu dành cho người nói tiếng Đức và tiếng Hà Lan năm 2014 - được chuyển ngữ từ tiếng Anh)
Câu hỏi: Con thường cảm thấy buồn và cô đơn. Con ghét chính bản thân mình, vì vậy mà con đã tàn hại thân tâm của con. Con phải làm thế nào để chăm sóc và thương yêu chính mình khi mà đau buồn đã trở thành tập khí sâu dày trong con? Con phải làm thế nào để buông bỏ những tri giác sai lầm về bản thân mình?
Thầy trả lời:
Câu hỏi này phải được đặt ra cho các bậc cha mẹ và các thầy cô giáo. Nếu để ra một ít thì giờ để quán chiếu thì cha mẹ và thầy cô giáo sẽ thấy được rằng chính môi trường sống đã làm cho người trẻ rơi vào tình trạng đó.
Trước hết là trong gia đình, có thể các em không có cơ hội được học cách thương yêu và chăm sóc cho bản thân mình. Nếu cha mẹ biết thương yêu và chăm sóc cho chính mình thì đương nhiên con cái sẽ học được từ cha mẹ. Vì vậy, cha mẹ cũng chịu trách nhiệm trong chuyện này. Có những gia đình, cha mẹ có khổ đau mà không biết cách xử lý khổ đau của mình. Cha mẹ làm khổ nhau, vì vậy cha mẹ đã tạo ra một môi trường gia đình mà trong đó con cái không được nuôi dưỡng và có nhiều vết thương trong lòng.
Khi các em đến trường, các thầy cô giáo cũng không giúp được cho các em, vì có thể thầy cô cũng có những khó khăn ở nhà như các bậc cha mẹ. Và họ mang theo những khó khăn đó đến trường. Ở nhà họ có khó khăn với con cái và khi đến trường, họ có khó khăn với học sinh. Nếu các thầy cô giáo không biết xử lý khổ đau, không biết thương yêu và chăm sóc cho chính mình thì làm sao có thể giúp được cho học sinh? Nếu có được các thầy cô giáo hạnh phúc, những người biết cách thương yêu và chăm sóc cho chính bản thân thì người trẻ sẽ có một cơ hội thứ hai. Cơ hội đó là học đường, một môi trường mà trong đó các thầy cô giáo có sự bình an và có khả năng thương yêu. Nhưng nếu thầy cô giáo không biết cách xử lý khổ đau của chính họ thì người trẻ sẽ không có cơ hội thứ hai.
Những vị làm trong Bộ Giáo dục phải thấy rằng môi trường học đường và môi trường gia đình hiện nay không đem lại sự bình an, sự tôn trọng lẫn nhau, sự hiểu biết và thương yêu cho các em học sinh. Họ cần tìm cách thay đổi hệ thống giáo dục và đưa vào trường học những phương pháp thực tập giúp các em học sinh biết cách thương yêu, chăm sóc, trị liệu cho chính mình. Khi đã biết thực tập, các em sẽ mang sự thực tập này về giúp cho cha mẹ.
Tuy nhiên, người trẻ cũng có thể giúp thay đổi tình trạng. Người trẻ có thể nói lên những khó khăn, khổ đau của mình. Ví dụ như sáng hôm nay khi con đặt câu hỏi này thì con đã giúp cho cha mẹ và thầy cô thấy được tình trạng. Có thể chúng tôi đã quá bận rộn với khổ đau, với cái giận và những khó khăn của chính mình nên chúng tôi không có thì giờ lắng nghe con. Con có mặt ở đây và đặt câu hỏi giúp cho chúng tôi ý thức được cái gì đang xảy ra. Nhờ vậy chúng tôi có cơ hội tìm cách thay đổi hướng đi của mình để cho con có được cơ hội thay đổi tốt hơn.
Ở Làng Mai, chúng ta được học cách trở về để ý thức rằng mình đang có một hình hài và hình hài đó là một mầu nhiệm, một kiệt tác của vũ trụ. Các nhà sinh học và các nhà khoa học thần kinh não bộ cũng có cùng cái thấy với chúng ta. Chúng ta phải biết cách trân quí, bảo vệ và giữ gìn kiệt tác của vũ trụ này. Nếu biết thực tập, chúng ta có thể bảo hộ và trị liệu để hình hài trở thành suối nguồn của niềm vui cho ta và cho những người khác.
Chúng ta cũng được học những phương pháp cụ thể như phương pháp làm lắng dịu hình hài. Ở Làng Mai mình học cách thở và đi như thế nào để làm thư giãn những căng thẳng, đau nhức trong thân. Mình cũng được học cách làm lắng dịu những cảm xúc mạnh để có bình an. Cha mẹ và thầy cô không dạy cho chúng ta điều này nhưng bây giờ chúng ta có may mắn học được. Vì vậy có rất nhiều thứ mà người trẻ có thể học để trước hết làm cho mình trở nên dễ chịu hơn. Chúng ta cũng được học là hình hài của chúng ta được trao truyền từ các thế hệ tổ tiên. Tổ tiên của ta không chết, tổ tiên vẫn còn sống trong ta. Vì vậy, nếu ta đối xử tàn tệ với hình hài cũng có nghĩa là ta đối xử tàn tệ với tổ tiên. Cha mẹ cũng đang có mặt trong hình hài của ta, ta là sự tiếp nối của cha mẹ. Chúng ta cần thực tập nhìn lại hình hài của mình để biết trân quí, giữ gìn và bảo hộ nó.
Năm giới là những phép thực tập cụ thể giúp ta làm được điều đó. Sống theo Năm giới thì ta bảo hộ được cho chính mình. Ta không để cho thân và tâm của mình bị tàn hoại bởi môi trường sống. Nếu ta không tôn trọng thân của ta thì người khác cũng không tôn trọng thân của ta. Nếu ta không tôn trọng chính mình thì người khác cũng không tôn trọng ta. Vì vậy điều đầu tiên mà chúng ta cần làm là phải tôn trọng chính mình. Năm giới không phải là sự ép buộc! Vì có tuệ giác nên mình biết là mình không muốn sống một lối sống như trước nữa, một lối sống luôn tàn hoại thân và tâm của mình. Mình nhận ra rằng sống theo Năm giới thì mình có thể tự trị liệu được nên mình thực tập hết lòng để có thể trị liệu cho mình, đồng thời giúp được cho gia đình và cộng đồng.
Ở Làng Mai chúng ta cũng học phương pháp quay về nương tựa tăng thân. Tăng thân là một nhóm nguời gồm những cá nhân biết cách thực tập chế tác sự bình an và niềm vui. Mỗi người trẻ trong chúng ta phải có được một chỗ như thế để nương tựa. Trong một số truyền thống, trẻ em đều có cha mẹ đỡ đầu để các em có thể được giúp đỡ mỗi khi có khó khăn. Ở Làng Mai chúng ta có sự thực tập đệ nhị thân. Mỗi người đều có một đệ nhị thân. Khi có khó khăn ta có thể tìm đệ nhị thân để xin được giúp đỡ. Đó là thiên thần hộ mạng của mình. Đệ nhị thân có thể là một thầy, một sư cô hay là chú, là cậu, là một người bạn của mình, một người có đủ vững chãi, bình an, niềm vui và sự tự do. Mỗi người trẻ phải có một đệ nhị thân như vậy. Bất cứ lúc nào khi gặp khó khăn chúng ta cũng có thể tìm tới người đó để được che chở và giúp đỡ. Vì vậy những người trẻ phải tìm cho mình một nhóm người, một tăng thân như tăng thân Làng Mai. Các em có thể thành lập một tăng thân tại địa phương của mình để làm nơi nương tựa. Mỗi khi có nỗi khổ niềm đau thì các em có thể quay về để được an ủi và bảo hộ. Ai trong chúng ta cũng cần một người hay một tăng thân để nương tựa.
Thầy cũng vậy, thầy cũng cần một tăng thân. Thầy cũng thực tập quay về nương tựa tăng thân. Ở Làng Mai có những thầy, những sư chú, những sư cô trẻ dưới 20 tuổi. Họ thực tập giới luật và uy nghi để bảo hộ thân tâm nên họ trong sáng, tươi mát và vững chãi. Vì thực tập giới luật nên họ chế tác được chất thánh. Chất thánh là cái có thể có được. Thực tập Năm giới là chúng ta đang chế tác năng lượng của chất thánh, và năng lượng đó sẽ bảo hộ cho ta. Ở Làng Mai thầy thấy có những thầy, những sư cô và những Phật tử cư sĩ tuổi còn trẻ nhưng họ đã có khả năng chế tác năng lượng của chất thánh và thầy đã quay về nương tựa nơi họ. Chất thánh được chế tác ra từ năng lượng của niệm, định và tuệ cũng giống như chúa thánh thần trong Cơ đốc giáo. Nếu có chúa thánh thần che chở thì thân và tâm của mình sẽ được bảo hộ. Nếu có chất thánh của sự trong sáng, sự bình an và niềm vui thì mình sẽ được trị liệu một cách dễ dàng. Và khi mình khỏe mạnh, vui vẻ, có tình thương thì mình có thể giúp cho cha mẹ và thầy cô giáo. Vì vậy những người trẻ hãy tổ chức những nhóm tu tập để yểm trợ lẫn nhau trong sự thực tập nuôi dưỡng và trị liệu hàng ngày. Như vậy thì mình sẽ có được sự trị liệu như mong muốn.
Mình có tập khí để cho tham dục, giận dữ, sợ hãi, hận thù và tuyệt vọng lôi cuốn đi. Nhưng bây giờ mình bắt đầu chế tác năng lượng của những thói quen mới, năng lượng của chất thánh, của bình an, của chánh niệm và của tình huynh đệ có công năng trị liệu cho mình. Điều này mình có thể làm được nhờ giáo lý của Bụt mà mình được học ở Làng Mai.
Như chúng ta đã biết, Làng Mai là một nơi bình dị, không hào nhoáng nhưng là một môi trường lành mạnh trong đó có tình huynh đệ, có sự bình an, vì tất cả mọi người đều thực tập đi trong chánh niệm, ngồi trong chánh niệm, nói năng trong chánh niệm, tiêu thụ trong chánh niệm. Một môi trường như vậy có công năng đưa tới sự trị liệu. Những người trẻ phải tạo cho mình một môi trường như vậy và chúng ta cùng nhau tạo ra những môi trường như vậy trong trường học, trong gia đình. Một người có thể không làm được nhưng ba, bốn hay năm người sẽ cùng nhau làm được. Nếu mình có năng lượng tập thể của sự bình an, của tình huynh đệ thì đi tới đâu mình cũng đem năng lượng đó theo. Mình sẽ bắt đầu làm thay đổi con người và làm thay đổi bầu không khí của những nơi mình tới. Vì vậy mình đừng nên tuyệt vọng, mình có thể tạo ra những thói quen mới: thói quen thương yêu, thói quen có sự bình an. Mình có thể chữa trị được sự giận dữ, niềm tuyệt vọng trong mình. Mình không nên bỏ cuộc!
Thầy đề nghị là những người trẻ hãy ngồi lại chia sẻ với nhau để tìm cách tạo ra những thói quen mới, những thói quen tốt. Các em học lại cách đi như thế nào, ngồi như thế nào, ăn như thế nào, uống như thế nào, nói năng như thế nào để có được sự bình an, tình thương và tình huynh đệ. Thầy tin rằng những người trẻ có thể làm được. Chúc các con may mắn!
Con phải làm thế nào với áp lực trong trường học?
(Trích phần vấn đáp trong khóa tu mùa hè ở Làng và khóa tu dành cho người nói tiếng Đức và tiếng Hà Lan năm 2014)
Câu hỏi: Có rất nhiều cạnh tranh và áp lực trong trường học. Con có xu hướng gây áp lực lên chính mình, đòi hỏi mình phải luôn cố gắng hơn nữa để có thể trở thành người giỏi nhất. Nếu con không đủ thông minh, nhanh nhẹn hay hoạt bát so với người khác thì con lại cho mình là một người vô tích sự. Con phải làm thế nào để không bỏ cuộc mà cũng không làm tổn thương chính mình?
Thầy trả lời:
Nhiều người có rất nhiều danh vọng, quyền hành nhưng họ không có hạnh phúc. Sự tranh đua trong trường học có mục đích là để đạt được danh vọng, sự tự hào, quyền hành, tiền bạc và sự thành công nhiều hơn nữa. Nhưng con hãy tự hỏi: “Điều quan trọng nhất mà tôi muốn làm trong đời mình là gì? Tôi có một cuộc đời để sống và tôi thật sự muốn làm điều gì có ý nghĩa với cuộc đời của mình. Được ngang bằng những người khác hay trở thành số 1 có ý nghĩa gì không khi mà tôi không có hạnh phúc, không có sự bình an trong tâm, không có khả năng giúp cho người khác bớt khổ?”. Đó là những câu hỏi mình có thể đặt ra.
Giả sử như có một người tới hỏi thầy: “Thưa Thầy, Thầy là người có nhiều tuệ giác, tại sao Thầy không làm thủ tướng của một nước mà lại chịu làm một thầy tu?”. Đối với thầy, làm thủ tướng của một nước không có gì hấp dẫn cả. Thầy thấy có nhiều khổ đau, nhiều căng thẳng, nhiều ganh tị trong đó. Thầy thích làm một ông thầy tu bình dị để có nhiều thì giờ đi thiền hành và ít phải đau khổ hơn.
Mỗi người trong chúng ta đều có một ước muốn, một động lực thúc đẩy, điều này rất quan trọng! Có những động lực tốt như ước muốn có được sự bình an trong tâm. Thầy không muốn có sự xung đột trong tâm mình. Thầy muốn có hòa bình trong chính mình. Nếu không tạo được hòa bình cho chính mình thì mình cũng không thể tạo hòa bình cho thế giới và cho những người khác. Có hòa bình trong chính mình, đó là ưu tiên mà thầy đặt ra, là ước muốn sâu sắc nhất của thầy. Thầy muốn sống như thế nào để mỗi giây phút của đời sống là một giây phút mãn ý. Khi đi thì thầy thưởng thức từng bước chân. Khi làm một việc gì thì thầy cảm thấy thích thú với công việc mà mình đang làm. Thầy không làm cho xong để làm công việc khác. Trong khi nghiên cứu, trong khi viết bài hay trong khi nói pháp thoại, thầy đều thưởng thức công việc mình đang làm.
Vì vậy con phải nhìn cho kỹ, xem mình thật sự muốn làm gì. Thầy thấy có những người có được cái mà họ mong muốn nhưng họ vẫn không có hạnh phúc. Dục lạc sẽ đem tới cho mình rất nhiều khổ đau. Hạnh phúc của thầy không dựa trên dục lạc. Thầy biết nếu không có sự bình an, không có tình thương, không có tình huynh đệ và không có khả năng giúp cho người khác bớt khổ thì thầy sẽ không thật sự hạnh phúc. Vì vậy thầy sử dụng thì giờ, năng lượng và sự chú tâm của mình để làm công việc đó. Làm như vậy thì thầy có hạnh phúc và sự mãn ý trong mỗi giây phút.
Thầy cần tuệ giác, tức là cái thấy đúng đắn để có thể làm được việc đó. Sự thực tập niệm và định đưa tới cái thấy đúng đắn giúp thầy buông bỏ được những thứ có thể làm cho mình đau khổ. Và thầy có nhiều thì giờ cũng như năng lượng để tập trung vào những công việc mang lại cho mình sự bình an, hạnh phúc và có khả năng giúp được cho mọi người.
Vì vậy chúng ta cần phải có chánh kiến. Và muốn có chánh kiến thì ta phải thực tập chánh niệm và chánh định. Việc này rất cụ thể! Mình có thể có hạnh phúc ngay bây giờ và ở đây. Mình không cần phải tranh đua với người khác. Đây là giáo lý của Làng Mai! Nhiều người trong chúng tôi, tuy còn rất trẻ nhưng không muốn làm gì khác hơn là trở thành một người tu. Chúng tôi thấy đây là nhà của mình. Chúng tôi yêu thích công việc mình làm mỗi ngày. Và chúng tôi có thể giúp cho những người khác có được sự bình an và hạnh phúc. Như vậy, sự mãn ý có thể có được nhờ sự tu tập. Mình không cần phải rong ruổi đi tìm sự mãn ý. Thực ra, nếu luôn chạy tranh đua với người khác thì mình sẽ không có cơ hội thực tập và đạt tới cái mà mình mong muốn. Vì vậy mỗi người trong chúng ta cần phải ngồi xuống và tự hỏi: “Tôi thật sự muốn gì?” Mình sẽ biết được con đường mình nên đi. Mình sẽ không có sự xung đột trong tâm và mình sẽ không bị thúc đẩy phải chạy đi làm việc này hay việc kia nữa.
Làm thế nào để giúp người thân bị bệnh nan y?
Hỏi: Kính thưa Thầy, có một người bị lâm bệnh ung thư đã nhiều năm, người ấy rất đau đớn khổ sở. Nếu sau khi người ấy đã bàn thảo với gia đình và Tăng thân của người ấy và được họ chấp thuận, thì người ấy có thể kết liễu cuộc đời của mình được không? Hành động ấy sẽ đưa tới những kết quả nào và có đi ngược với tinh thần Năm Giới - không sát hại, bảo vệ sự sống của giáo lý đạo Bụt không?
Thầy: Đây là một câu hỏi khó. Trong thời Bụt còn tại thế, có những thầy bị bệnh, họ rất đau đớn, khổ sở. Bụt đã hướng dẫn nhiều phương pháp tu tập cho các thầy ấy thực tập trong những ngày còn lại của đời mình. Những lời dạy ấy đã được ghi chép lại trong tạng kinh. Chúng ta có thể học hỏi các kinh ấy để giúp cho những người khổ đau, đang vướng vào những chứng bệnh nan y và đang hấp hối. Chúng ta cũng có thể học cách áp dụng những lời dạy ấy vào trong đời sống hàng ngày của mình nếu mình đang có những nỗi lo sợ, ám ảnh về cái chết của bệnh tật.
Đức Thế Tôn đã hướng dẫn chúng ta những phương pháp thực tập cụ thể để làm thuyên giảm niềm đau trong thân và tâm của ta. Có những phương cách làm thuyên giảm những niềm đau về thân. Chúng ta nhận diện sự có mặt của niềm đau nhức về thể xác và ôm ấp, làm êm dịu niềm đau của ta mà không nên phóng đại nó vì nỗi lo sợ và tuyệt vọng. Đức Thế Tôn có dạy khi một người bị trúng tên, người ấy đau đớn vô cùng. Nhưng nếu có mũi tên thứ hai cũng lao trúng vào vết thương của mũi tên thứ nhất, thì cơn đau không phải chỉ tăng gấp đôi mà nó tăng lên gấp mười lần, hai mươi lần hoặc ba mươi lần hoặc nhiều hơn. Cũng thế, khi một người phóng đại niềm đau nhức về thể xác của mình bằng niềm lo sợ, giận hờn và tưởng tượng của mình, thì niềm đau ấy sẽ tăng lên gấp trăm ngàn lần. Vì vậy chúng ta cần phải trở về với hơi thở chánh niệm, thở vào và thở ra thật sâu sắc và nhận diện niềm đau của thể xác như nó đang là, mà không nên thổi phồng, phóng đại nó vì nỗi lo sợ, giận hờn và tưởng tượng của mình. Cái đó gọi là nhận diện đơn thuần, không sinh tâm lo sợ, chán nản và tuyệt vọng, không suy tưởng về nó.
Nếu có một bác sĩ hoặc một người bạn biết về bệnh tình của quý vị, quý vị có thể nhờ người ấy nói cho mình biết rằng đây chỉ là niềm đau thuộc về thể xác. Bác sĩ chẩn đoán một cách chính xác về bệnh tình của mình và cho mình biết để mình yên tâm mà không vì quá lo sợ, tuyệt vọng mà phóng đại, suy tưởng ra thêm. Có những phương cách thực tập khác để đối trị với niềm đau, nỗi khổ của thân và tâm. Quý vị có thể phục hồi trở lại sự thăng bằng của nội tâm để có khả năng chấp nhận và ôm lấy niềm đau của mình. Khi biết thực tập tiếp xúc, tự tưới tẩm những niềm vui, những yếu tố tích cực, những hạt giống tốt, quý vị sẽ bớt khổ rất nhiều và sẽ cảm thấy rằng mình có thể sống hòa bình và an vui với niềm đau ấy. Khi quá khổ, quá tuyệt vọng, mình có cảm tưởng rằng mình không đủ năng lực để tự chăm lo cho chính mình. Nhưng khi có một người bạn đạo đến cầm tay mình, chuyền cho mình năng lượng thương yêu, chăm sóc và khích lệ, thì mình cảm thấy dễ chịu và có đủ khả năng để chấp nhận, ốm ấp niềm đau nỗi khổ của mình và vượt thắng được. Sự thật là trong tự thân của ta luôn có sẵn tiềm năng tự chữa trị rất lớn. Nếu ta trở về với tự thân để tiếp xúc với những yếu tố lành mạnh, hiểu biết, thương yêu và trị liệu, thì những năng lượng tốt đẹp trong ta sẽ có cơ hội biểu hiện và giúp ta phục hồi lại sự thăng bằng trong cuộc sống. Ta sẽ có khả năng chấp nhận và ôm ấp niềm đau nỗi khổ của ta một cách dễ dàng mà không cần phải trốn chạy, loại trừ hay tuyệt vọng về chúng.
Tôi nhớ vào năm nọ khi chị của sư cô Chân Không đang bị hấp hối trên giường bệnh tại bệnh viện ở Mỹ, cái lá gan nhân tạo của chị sư cô đã bắt đầu bị hư sau hơn ba năm hoạt động. Trong giờ phút lâm chung, bà đau đớn khôn xiết. Cuối cùng bà rơi vào cơn hôn mê; chồng bà, con cái của bà và các bác sĩ, y tá đã cố gắng làm đủ cách để làm thuyên giảm niềm đau nhức trong bà nhưng đều bó tay. Trong cơn đau quằn quại, bà vặn vẹo, rên rỉ và khóc than không ngừng. Sau đó sư cô Chân Không tới, sư cô biết mình không thể nói chuyện được với chị mình vì chị đang ở trong cơn hôn mê trầm trọng. Tuy thế, sư cô vẫn biết cách giúp chị mình. Sư cô biết chị từ nhỏ thường ưa tới chùa nghe các thầy, các sư cô tụng kinh, niệm Phật và những hạt giống ấy đã được gieo trồng trong tâm thức của chị từ nhỏ. Sư cô đã mang theo bên mình một băng cassette niệm danh hiệu của đức Bồ Tát Quán Thế Âm do các thầy, các sư cô Làng Mai niệm và mở lên cho chị nghe. Sư cô đặt ống nghe vào tai của chị rồi tăng âm thanh lên thật lớn. Mầu nhiệm thay, sau đó khoảng ba mươi giây, phép lạ đã xảy ra, chị của sư cô trở nên yên bình trở lại và từ lúc đó cho đến giây phút lâm chung, bà không còn khóc rên hoặc vặn vẹo nữa.
Tâm thức của chị sư cô đã được gieo trồng những hạt giống tốt, hạt giống tu tập, chánh pháp từ nhỏ đến lớn. Bà đã từng được nghe tiếng tụng kinh cho nên tâm thức của bà đã nhận ra được những lời tụng quen thuộc mà mình đã từng được nghe trong truyền thống tâm linh của mình. Những lời kinh tụng ấy đã trở thành nguồn suối an lạc, hạnh phúc và trị liệu cho đời sống của bà trong những năm tháng qua, trong khi đó những người thân chung quanh, trong đó có cả bác sĩ, y tá đã không biết làm thế nào để giúp bà tiếp xúc với những hạt giống tốt như thế trong tâm thức của bà. Những hạt giống này đã từ lâu không được chạm đến, không được tưới tẩm mỗi ngày nên chúng đã bị hao mòn và ngủ yên trong chiều sâu tâm thức, không có cơ hội phát triển và cũng không có ai có khả năng đánh thức chúng dậy. Và trong cơn đau nhức, sợ hãi, bà đã bị trấn ngự bởi những năng lượng của sầu khổ và tuyệt vọng. Những lời tụng kinh, niệm Bụt và Bồ Tát đã thâm nhập vào tâm thức bà và đã chạm tới được nguồn năng lượng tâm linh trong bà. Khi nghe được những lời tụng niệm ấy, tự nhiên bà tiếp xúc được với nguồn năng lượng lành mạnh, mầu nhiệm của Bồ Tát Quán Thế Âm - năng lượng của tình thương, an bình trong bà. Nguồn năng lượng ấy đã cho bà đủ sức mạnh để thiết lập lại sự an bình. Nhờ vậy mà bà đã có khả năng nằm yên cho tới lúc ra đi.
Trong khi thân thể có những niềm đau nhức, chúng ta phải nhớ thực tập tiếp xúc với những yếu tố lành mạnh có khả năng nuôi dưỡng và trị liệu như năng lượng của sự vững chãi, hạnh phúc và niềm tin; những hạt giống này luôn có sẵn trong mình và chung quanh mình. Ta cần phải tiếp xúc với những hạt giống ấy để có thể thiết lập sự thăng bằng, vững chãi và thảnh thơi trong ta. Nếu thực tập những lời dạy của đức Thế Tôn thành công, ta sẽ biết làm gì trong giây phút đó để giúp những người đang hấp hối hoặc đang khổ đau có thể phục hồi lại sự bình an hoặc giúp họ ra đi một cách nhẹ nhàng. Chúng ta đã được nghe, được đọc kinh Độ Người Hấp Hối trong cuốn Nhật Tụng Thiền Môn 2000 của Làng Mai. Kinh Độ Người Hấp Hối cống hiến cho chúng ta rất nhiều phương pháp thực tập cụ thể để ta thực tập và hướng dẫn những người đang hấp hối vượt qua giây phút khó khăn của cơn bệnh trong giờ phút lâm chung.
Mỗi khi đức Thế Tôn hoặc các đệ tử lớn của Ngài viếng thăm những người đang hấp hối, các Ngài luôn luôn biết mình phải làm gì để giúp những người đang hấp hối phục hồi lại sự thăng bằng, vững chãi để họ vượt được cơn đau nhức của thể xác và thoát được nỗi sợ hãi về tử sinh. Phép thực tập là tưới tẩm những hạt giống lành mạnh, thương yêu và hạnh phúc trong người kia. Phép thực tập này luôn luôn đem lại hiệu quả tốt. Chính tôi cũng thực tập phương pháp này mỗi ngày và luôn luôn có hiệu quả, đem lại rất nhiều lợi lạc. Khi hỏi rằng nếu đời sống của mình có quá nhiều khổ đau, bế tắc, không thể chịu đựng được nữa, nhất là khi thân mình phải mang những chứng bệnh nan y, đau đớn vô cùng thì mình nên chọn cái chết hay không nếu có sự chấp thuận của những người thân trong gia đình và tăng thân? Hành động ấy sẽ đem lại những kết quả nào? Theo tôi, chúng ta nên cố gắng hết lòng tìm cách chữa trị trước. Chúng ta phải tin vào khả năng tự chữa trị của bản thân ta.
Có một hôm, sau khi giúp đỡ cho người cư sĩ đang hấp hối, đức Thế Tôn trở lại Núi Thứu để hướng dẫn, dạy dỗ cho các thầy. Ngay ngày hôm sau Ngài hay tin người cư sĩ mà Ngài cố gắng cứu giúp đã dùng con dao để tự sát. Cố nhiên ông ấy đã được bớt khổ, bớt đau nhức rất nhiều sau khi được gặp Bụt. Ông đã thực tập hết lòng theo những lời chỉ dẫn của Ngài. Trong khi ở bên cạnh đức Thế Tôn, ông ta cảm nhận được năng lượng từ bi và nâng đỡ rất lớn của Bụt và năng lượng ấy đã giúp ông ta thiết lập được sự vững chãi và đức vô úy trong tâm, mặc dầu thân thể đang rất đau nhức. Sau khi đức Thế Tôn rời khỏi nơi ông ta cư ngụ, ông ta không thể một mình duy trì được niềm an lạc ấy, vì thế ông đã tự sát. Khi đức Thế Tôn hay được tin ấy, Ngài rất lấy làm thương tâm và Ngài đã gởi một số các thầy đến nơi ông ấy ở để chăm lo việc mai táng. Đó là tất cả những gì tôi có thể chia sẻ với quý vị trong lúc này: Hành động của Bụt chứa đầy lòng thương yêu ngay trong khi ông ấy đang còn sống và sau khi ông ra đi.
(Trích từ tác phẩm: "Hơi thở nuôi dưỡng và trị liệu" - Thiền sư Thích Nhất Hạnh)
Sống chung an lạc
Hỏi: Kính thưa Thầy, khi lạy xuống, con có thể tiếp xúc được với tất cả các thế hệ tổ tiên của con và hòa nhập vào dòng sinh mạng của tổ tiên con. Nhưng khi thực tập như vậy đối với mẹ chồng, con cảm thấy không thành công lắm. Xin Thầy giúp con.
Thầy: Tôi nghĩ cái cảm nhận ấy xuất phát từ sự thật là quý vị vẫn xem mẹ chồng của mình không phải là một người trong gia đình. Nếu quý vị không thay đổi cái nhìn ấy thì khó có thể chấp nhận, ôm ấp mẹ chồng của mình như đã làm đối với những người thân trong gia đình, dòng họ của mình. Phải thấy rằng dù muốn hay không, người ấy vẫn là mẹ chồng của mình, đó là một sự thật. Chồng của mình là một phần của bà và của dòng họ bà. Khi lập gia đình, quý vị đã cam kết sẵn sàng chia sẻ tất cả những hạnh phúc và khổ đau của chồng hay vợ mình; và mẹ chồng hay mẹ vợ mình là một phần của hạnh phúc và khổ đau ấy. Vì vậy, là vợ chồng, quý vị phải có khả năng chấp nhận, ôm lấy tất cả những hạnh phúc và khổ đau của mẹ vợ hay mẹ chồng mình với tâm không phân biệt. Đó là thực tập thương yêu theo tinh thần Xả, tức là tình thương độ lượng, bao dung và vô phân biệt.
Hạnh phúc của chồng mình hay vợ mình tùy thuộc rất nhiều nơi hạnh phúc của mẹ chồng hay mẹ vợ mình. Nếu chồng hay vợ quý vị không hạnh phúc, thì quý vị không thể hạnh phúc được. Vì vậy chăm sóc, thương yêu mẹ chồng hay mẹ vợ mình tức là chăm sóc cho hạnh phúc của chính mình và của chồng mình hay vợ mình.
Khi người Phật tử có người yêu khác tôn giáo, ví dụ như người Ki Tô giáo chẳng hạn, thì anh ta hoặc chị ta cần phải tìm hiểu, học hỏi về truyền thống Ki Tô giáo, phải tôn kính đức Ki Tô và vị Cha đạo của người ấy như mình tôn kính Bụt và thầy Bổn Sư tâm linh của mình. Bởi vì tình bạn rất quý giá và cần thiết cho hạnh phúc của ta và ta muốn trân quý, gìn giữ nó. Những gì thuộc về bạn mình cũng là thuộc về mình. Đó là điều tất nhiên. Những gì bạn mình yêu thích thì mình cũng yêu thích.
Tình thương và sự cam kết lâu dài rất quan trọng trong liên hệ vợ chồng, bè bạn hay thầy trò v.v... Quý vị phải thực tập chăm lo tất cả những gì thuộc về người bạn hôn phối của mình đứng về mọi phương diện, bởi vì quý vị quan tâm đến niềm vui và hạnh phúc của người ấy. Phải nhìn cho thật sâu và thấy cho được rằng tất cả mọi người, mọi sinh hoạt đều có liên hệ mật thiết tới mẹ chồng hay mẹ vợ của mình để quý vị có thể thật sự sống an lạc, hòa bình và hạnh phúc với bà; hạnh phúc của quý vị tùy thuộc vào hạnh phúc của mẹ chồng hay mẹ vợ của quý vị. Trước hết ta phải đối xử tử tế với bà. Mỗi khi quý vị tới nhà mẹ chồng, quý vị phải tử tế chào hỏi mẹ chồng và tất cả mọi người trong gia đình, bởi vì họ là những người thân của chồng mình. Dù bà có đối xử hơi lạnh lùng hoặc dễ thương hay không dễ thương, điều đó không quan trọng; quan trọng là mình vẫn giữ thái độ niềm nở, tôn kính, ôm ấp, chấp nhận và giúp đỡ mẹ chồng của mình với tâm độ lượng, bao dung, bởi vì điều ấy có liên quan đến hạnh phúc của mình và chồng. Càng nhìn sâu, càng hiểu và càng bao dung, độ lượng bao nhiêu thì cái bức tường ngăn cách giữa quý vị và mẹ chồng sẽ được xóa đi và quý vị sẽ có khả năng chấp nhận bà như một thành phần quan trọng trong dòng họ tổ tiên của chồng quý vị.
(Trích từ tác phẩm: "Hơi thở nuôi dưỡng và trị liệu" - Thiền sư Thích Nhất Hạnh)
Thế nào gọi là nhìn sâu?
Hỏi: Kính thưa thầy, thế nào gọi là nhìn sâu? Có phải có công thức chăng? Xin Thầy dẫn chứng cho chúng con biết một vài phương cách nhìn sâu, ví dụ như đối với cơn giận, niềm đau và lòng thiếu kiên nhẫn. Sau khi đã thực tập nhận diện, ôm ấp và làm lắng dịu những tâm hành ấy, chúng con phải thực tập như thế nào với những bước kế tiếp?
Thầy: Nhìn sâu là động từ tôi thường sử dụng trong quá trình tu tập và giảng dạy. Chúng ta không phải chỉ thực tập nhìn sâu bằng mắt mà còn thực tập nhìn sâu bằng tai nữa. Sử dụng tai để lắng nghe, gọi là lắng nghe sâu. Nhìn sâu sẽ đưa tới cái thấy sâu, gọi là tuệ giác, tức là sự hiểu biết lớn; lắng nghe sâu sẽ giúp cho cái thấy của ta sâu hơn, phù hợp với thực tại. Chúng ta người nào cũng có hai con mắt và hai lỗ tai, nhưng nếu không có ánh sáng của chánh niệm soi chiếu vào thì không thể thực tập nhìn sâu và lắng nghe sâu được. Ví dụ, muốn nhìn sâu vào bản chất của hơi thở vào, ta không cần sử dụng đến nhãn căn và nhĩ căn, ánh sáng chánh niệm trong vùng ý thức (thức thứ sáu) của ta sẽ làm công việc ấy. Nhìn sâu nghĩa là có mặt đích thực và ý thức sâu sắc với đối tượng ấy, tâm ý ta không bị tán loạn, an trú vững vàng và trở thành một với đối tượng; trạng thái đó gọi là Định. Có khi ta sử dụng mắt, có khi ta sử dụng tai, có khi ta sử dụng tâm thức của ta để nhìn sâu. Thế nhưng Niệm và Định là hai nguồn năng lượng mà ta phải thường xuyên sử dụng để làm nền tảng cho sự thực tập nhìn sâu. Không có Niệm và Định, ta không thể có mặt lâu bền với đối tượng quán chiếu được.
Đôi khi ta cũng có thể vận dụng sự suy tư của ta. Tuy nhiên suy tư có hai loại: Tầm (vitarka) và Từ (vichara). Trong nhiều trường hợp, suy tư có thể dẫn đến sự lầm lạc, ảo giác và dễ bị đánh mất mình. Nhưng thỉnh thoảng, nếu ta biết điều phục những dòng suy tư của ta một cách khéo léo, thì suy tư có thể giúp ta thấy sâu và rõ hơn. Đức Thế Tôn dạy rất rõ về phép thực tập nhìn sâu. Ngài nói rằng ta phải tập nhìn để tiếp xúc cho được với bản chất Vô thường về đối tượng đang được quán chiếu. Chúng ta học giáo lý Vô thường không phải để đem ra bàn luận hoặc nói suông: “Cái này vô thường. Cái kia vô thường. Đời là Vô thường cho nên khổ...” mà phải thật sự tiếp xúc với bản chất Vô thường của mọi sự mọi vật. Chúng ta có thể sử dụng trí năng để nói rằng: ''Tôi biết bông hoa này Vô thường'', nhưng đó có thể chỉ là trên bề mặt ý thứ thôi. Chúng ta phải chạm cho được thực tại của Vô thường trong chiều sâu của nó để vượt thắng ý niệm về Vô thường. Ý niệm về Vô thường không phải là thực tại của Vô thường.
Nếu ta thật sự tiếp xúc được với bản chất của Vô thường, ta cũng đồng thời tiếp xúc được với bản chất của Vô ngã, Tương tức và Niết bàn. Vô thường, Vô ngã và Niết bàn là ba cánh cửa giải thoát - Tam Giải Thoát Môn; có khi gọi là Tam Pháp Ấn. Phần đông chúng ta đã có một ít kinh nghiệm qua sự học hỏi từ kinh sách về giáo lý Vô thường, Vô ngã và Niết bàn rồi tự cho là mình đã hiểu, đã nắm bắt được thực tại. Coi chừng! Có thể mình đang tự đánh lừa mình đấy. Khi đọc lại những lời kinh và quán chiếu lại, ta thấy rằng thực ra mình chưa hiểu, chưa thực nghiệm chút xíu gì về thực tại Vô thường cả.
Khi nhìn vào bông hoa này, ta có thể thấy ngay được bông hoa này là Vô thường. Ta chấp nhận sự Vô thường của bông hoa. Nhưng khi va chạm với đời sống thực tế, nhất là đối với bản thân ta, thì hình như cái thấy ấy không dính líu gì đến ta cả; lý do là vì ta chưa thật sự trực nhận, chưa thật sự sống một cách sâu sắc với thực tại của vô thường, ta chỉ thấy một cách hời hợt trên bề mặt của trí năng mà thôi. Nếu sống sâu sắc với thực tại của vô thường, ta sẽ tiếp xúc được với thực tại của vô ngã và của Tương tức - thế giới không sinh không diệt của mọi sự mọi vật. Nếu ta thật sự tiếp xúc được với bản chất không sinh không diệt của mọi sự mọi vật, thì tất cả các phiền não, sầu đau, sợ hãi sẽ tan biến hết. Chừng nào nỗi u sầu, sợ hãi, ghen tỵ và thèm khát còn có mặt, thì ta biết rằng ta chưa thật sự tiếp xúc sâu sắc với thực tại Vô thường, Vô ngã và Tương tức của mọi sự mọi vật.
Phép thở thứ mười bốn của kinh Quán Niệm Hơi Thở giúp ta nhìn sâu vào đối tượng của sự tham đắm, thèm khát của ta và nếu nhìn cho thật thấu đáo, ta sẽ giác ngộ rằng những thứ ấy không phải là đối tượng của chân hạnh phúc. Ta có cái ảo tưởng về hạnh phúc và ảo tưởng ấy thường đem lại cho ta rất nhiều khổ đau. Nếu thật sự hiểu được bản chất của đối tượng ấy không phải là đối tượng đích thực của ước muốn sâu kín của ta, ta sẽ buông bỏ và đạt tới tự do lớn. Những đối tượng mà ta đang chạy theo, đang tìm cầu có thể chỉ là sự thèm khát về danh, lợi, quyền hành và sắc dục. Nếu nhìn thật kỹ vào bản chất của năm dục ta sẽ thấy được tính chất tàn phá và nguy hại của chúng; nếu sa lầy vào chúng ta sẽ đau khổ cực kỳ. Năm dục là cạm bẫy. Nếu vì tri giác sai lầm, ta tiếp tục bám chặt vào cái ước muốn, bám sát vào sự thèm khát của ta, tin rằng những thứ này sẽ đem lại cho ta chân hạnh phúc thì ta sẽ khổ và sẽ làm cho những người thương của ta khổ theo. Hạnh phúc chân thật không thể có được nếu ta không thấy rõ được bản chất đích thực của đối tượng thèm khát, ước muốn của ta. Bản chất đích thực của thực tại chỉ có thể đạt được bằng sự thực tập nhìn sâu - quán chiếu.
Khi đức Thế Tôn dạy về giáo lý Vô thường, Vô ngã, Không, Tương tức, không sinh không diệt v.v… và gợi ý cho ta thấy bản chất của những giáo lý này không phải là những đối tượng của sự tìm cầu, không phải là những đối tượng của sự nắm bắt và bám víu, tức là Ngài đang giúp ta nhìn sâu. Nếu quý vị nhìn vào những đặc tính này của thực tại - Vô thường, Vô ngã, Không, Tương tức, không sinh không diệt - không phải như là những đối tượng của sự tìm cầu, thèm khát, nắm bắt để đàm luận, quý vị mới thật sự được tự do, giải thoát. Có khi vận dụng sự suy tư nhưng có khi quý vị chỉ cần ôm ấp đối tượng của sự quán chiếu. Có rất nhiều cách để thực tập nhìn sâu, nhưng mục đích của ta là để chứng nghiệm thực tại, thâm nhập vào sự sống và trở thành một với sự sống. Đây là điểm then chốt của sự thực tập nhìn sâu, gọi là thiền quán, tiếng Phạn là vipashyana. Muốn thực tập thành công, quý vị phải tinh tấn vun trồng năng lượng của Niệm và Định, vì hai nguồn năng lượng này sẽ giúp quý vị thể nhập sâu sắc vào lòng sự vật và đạt được tuệ giác Vô thường, Vô ngã và Tương tức, an trú được vào cảnh giới của Niết bàn tịch tĩnh. Niết bàn là sự vắng lặng của tất cả các khái niệm.
____
(Trích từ tác phẩm: "Hơi thở nuôi dưỡng và trị liệu" - Thiền sư Thích Nhất Hạnh)
Sự thực tập khó khăn nhất
Câu hỏi: Theo Thầy thì sự thực tập nào là sự thực tập khó khăn nhất?
Thầy trả lời:
Theo tôi thì thì sự thực tập khó khăn nhất là không để bị tràn lấp bởi tuyệt vọng. Chìm đắm trong tuyệt vọng là điều tệ hại nhất có thể xảy ra cho chúng ta.
Tôi nhớ hồi đó trong chiến tranh, chúng tôi không thấy chút ánh sáng nào ở cuối đường hầm cả, như là cuộc chiến cứ kéo dài và kéo dài mãi vậy. Những người trẻ đến gặp tôi hỏi:
- Thưa thầy, thầy có nghĩ là chiến tranh sẽ sớm chấm dứt hay không?
Thật khó mà trả lời câu hỏi này tại vì mình không thấy chút ánh sáng nào ở cuối đường hầm, nhưng nếu trả lời rằng “tôi không biết“ thì mình sẽ tưới tẩm hạt giống tuyệt vọng trong lòng những người trẻ. Tôi đã thở vào, thở ra một lúc rồi nói:
- Này các bạn, Bụt đã dạy là tất cả đều vô thường. Chiến tranh cũng vô thường và nó cũng sẽ chấm dứt một ngày nào đó thôi. Chúng ta cứ tiếp tục làm việc cho hòa bình.
Hồi đó chúng tôi, các thầy, các sư cô và các Phật tử cư sĩ cùng nhau thành lập Trường Thanh Niên Phụng Sự Xã Hội, một tổ chức giống như “Đoàn thanh niên phụng sự Hòa Bình“ (Peace Corps) của J. F. Kennedy vậy. Chúng tôi đi vào những vùng chiến để giúp cho đồng bào bị thương. Chúng tôi lập những trại tị nạn để giúp cho người dân trở về đời sống bình thường và xây dựng lại những ngôi làng đã bị dội bom. Có một ngôi làng tên Trà Lộc, nằm không xa vùng quân sự giữa miền Bắc và miền Nam. Trà Lộc bị dội bom và bị phá hủy hoàn toàn. Chúng tôi gồm các thầy, các sư cô và các vị cư sĩ đã giúp xây dựng lại, nhưng ngôi làng lại bị dội bom và bị phá hủy lần nữa. Các tác viên xã hội hỏi tôi là mình có nên xây dựng lại hay không. Tôi nói:“Xây dựng lại“. Chúng tôi xây dựng lại, rồi làng lại bị dội bom, rồi xây dựng lại... bốn lần như vậy.
Nếu bỏ cuộc thì mình sẽ bị tuyệt vọng nên chúng tôi cứ tiếp tục xây dựng lại và xây dựng lại... Vì vậy điều khó khăn nhất là đừng để mất đi hy vọng, là đừng để bị đắm chìm trong tuyệt vọng. Và chúng tôi đã đi qua hai cuộc chiến như thế. Chúng tôi đã chứng kiến những người lính bạn đến để tiêu diệt và để bị tiêu diệt, những người lính Mỹ trẻ đến để giết người và để bị người giết. Chúng tôi biết có đến 50 ngàn người lính Mỹ đã chết ở Việt Nam và hàng trăm ngàn người bị thương, trong đó còn rất nhiều người vẫn còn đang được trị liệu về tâm lý.
Trong những trường hợp có quá nhiều khổ đau như thế, nếu không có sự thực tập thì mình sẽ không sống sót được. Chúng tôi thực tập như thế nào để duy trì được niềm hy vọng và lòng từ bi. Và khi các nhà báo đến đặt những câu hỏi như là “Quí vị nghĩ như thế nào về những người lính Mỹ trẻ đến việt Nam để giết người và để bị người giết?“ thì chúng tôi trả lời:
- Họ cũng là những nạn nhân. Chúng tôi không thù ghét họ. Họ là nạn nhân của một chính sách không được thông minh cho lắm, một chính sách dựa trên sự sợ hãi, sợ rằng cộng sản sẽ nắm trọn vùng Đông Nam Á. Họ là những nạn nhân, họ phải đến Việt Nam để giết người và để bị người giết. Chúng tôi thông cảm cho họ.
Vào năm 1956 tôi được mời sang Hoa Kỳ và có cơ hội được nói chuyện với dân Mỹ về chiến tranh Việt nam. Lúc đó có nhiều người trẻ giận dữ đứng lên nói:
- Thầy không nên tới đây. Thầy nên về Việt Mam mà chiến đấu với đế quốc Mỹ. Thầy phải tiêu diệt những người lính Mỹ ở đó.
Câu trả lời của tôi là:
- Theo tôi thì nguồn gốc của chiến tranh là ở đây mà không phải là ở Việt Nam. Những người lính trẻ đến Việt Nam chỉ là những nạn nhân. Vì vậy chúng tôi phải đến để nói cho dân Mỹ biết rằng chiến tranh không giúp ích gì cho dân tộc Việt Nam cả.
Nếu không có sự hiểu biết và thương yêu thì mình có thể tự đánh mất mình trong sự giận dữ và thù hận. Mình sẽ không nói được những lời như thế để giúp cho người Mỹ hiểu được và thay đổi chính sách. Ở Hoa Kỳ lúc đó có phong trào phản đối chiến tranh Việt Nam. Người ta đòi hòa bình, và nếu không được thỏa mãn thì họ sẽ trở nên rất giận dữ. Có rất nhiều sự giận dữ trong các phong trào hòa bình. Trong chuyến đi vận động kêu gọi hòa bình ở khắp nước Mỹ tôi đã nói với họ như thế này:
- Nếu có quá nhiều giận dữ trong lòng thì quí vị sẽ không thực hiện được hòa bình. Quí vị phải là hòa bình trước khi quí vị làm được hòa bình. Sự hiểu biết rất là quan trọng. Quí vị phải biết làm thế nào để viết một lá thư thật dễ thương cho ông Tổng thống hay cho Quốc hội nói là quí vị không muốn chiến tranh. Và nếu quí vị viết một lá thư chứa đầy sự giận dữ thì họ sẽ không thèm đọc thư của quí vị.
Tôi đã có thể nói như vậy và đã đóng góp một phần nào trong việc chấm dứt chiến tranh. Sự hiểu biết về khổ đau làm phát sinh ra tình thương trong chúng ta. Chúng ta sẽ thoát ra khỏi sự tuyệt vọng, sự giận dữ và có thể đóng góp vào công việc kêu gọi hòa bình.
Tưới tẩm hạt giống thủy chung
Câu hỏi: Thưa thầy, con có một cô bạn, cô có một anh chồng bị chứng bệnh hưng-trầm cảm (manic depressive), một loại vui buồn thất thường. Anh ta đã phản bội cô nhiều lần. Anh ta không chỉ ngoại tình với những người đàn bà khác mà còn làm cho người ta mang thai và cuối cùng phải phá thai. Bây giờ anh ta sống trong sự tuyệt vọng và từ chối mọi sự trị liệu. Anh ta không biết phải làm thế nào. Cô bạn của con cũng không biết phải làm thế nào: chấm dứt sự liên hệ này rồi trở lại giúp anh chồng với tư cách của một người bạn, hoặc giữ sự liên hệ và chấp nhận chồng mình như vậy với hy vọng rằng mọi sự đều vô thường và một ngày nào đó thì sự việc cũng sẽ kết thúc. Con không biết phải nói gì với bạn, phải chăng có hôn nhân là có sự phản bội cũng như có bên trái là có bên phải?
Thầy trả lời:
Có sự phản bội là có sự thủy chung. Chúng ta chưa biết cách tưới tẩm sự chung thủy nơi người kia. Trong mỗi người chúng ta đều có hạt giống của sự phản bội và hạt giống của sự chung thủy. Phản bội và chung thủy là một cặp, vấn đề là biết tưới tẩm. Nếu có chánh niệm, có tình thương thì mình tưới tẩm hạt giống của sự chung thủy nơi người kia, hạt giống đó sẽ lớn mạnh lên và hạt giống phản bội sẽ không có cơ hội biểu hiện ra. Vì vậy cho nên nếu tình trạng này xảy ra thì mình cũng có phần nào trách nhiệm. Mình không thể đổ hết trách nhiệm cho người kia. Đó là điều mình phải thấy trước tiên.
Nếu mình biết thực tập, mình tươi mát và có tình thương thì mình có cơ hội khuyên bảo người kia làm theo mình, tại vì lối sống của mình là sự giảng dạy. Cách mình nói, cách mình nhìn, cách mình hành động chứa đầy sự thương yêu và mình rất tươi vui. Mọi người đều thích tới ngồi gần một người tươi vui như vậy, cũng như là thích tới ngồi gần cây linden. Chúng ta đều thích tới ngồi gần cây linden tại vì cây linden có một thứ năng lượng của sự bình an và sự thư giãn.
Nếu mình biết thực tập, nếu mình tươi mát, kiên nhẫn và có tình thương thì mình có thể giúp cho người kia chuyển hóa. Người kia đại diện cho thế giới, giúp được người kia là mình giúp được thế giới. Nếu không có đủ vững chãi, sự tươi mát và thương yêu thì mình cần có một tăng thân để giúp mình trong sự thực tập.
Mình có một nguồn năng lượng. Có thể lúc ban đầu mình có đủ sự tươi mát, sự vững chãi và tình thương nhưng vì không biết cách giữ gìn và nuôi dưỡng chúng nên khi tình trạng trở nên quá khó khăn thì năng lượng của mình bị hao mòn và mình không thể tiếp tục giúp được cho người kia. Vì vậy một người thực tập giỏi cần có một tăng thân đứng sau lưng. Mình có thể sử dụng nguồn năng lượng rất lớn của chánh niệm, của tình thượng và của sự tha thứ đó để tiếp tục giúp cho thế giới, nhất là giúp cho người kia. Nhìn cho kỹ thì mình thấy người kia rất đau khổ mà không biết làm thế nào để thoát ra. Còn mình thì biết cách và mình có thể chỉ dẫn cho người kia.
Sở dĩ người kia không làm theo sự chỉ dẫn của mình tại vì lời nói của mình chưa đủ khôn khéo, chưa đủ từ bi và tươi mát. Mình phải là một vị bồ tát đầy từ bi và tươi mát. Mình phải thực tập chánh niệm để có thể trở thành một vị bồ tát tươi mát như Đất Mẹ. Đất Mẹ luôn luôn tha thứ và kiên nhẫn. Mỗi khi trở về với Đất Mẹ thì mình được nuôi dưỡng và trị liệu. Là con của Đất Mẹ, mình phải học được phương pháp làm thể nào để có sự tươi mát, sự tha thứ và có tình thương. Và mình đừng để mất đi hy vọng, nhất là khi mình có một tăng thân, một đoàn thể tu học, đứng sau lưng yểm trợ. Mình có thể sử dụng được rất nhiều năng lượng từ đoàn thể đó. Cứ tiếp tục tu tập để nuôi dưỡng sự tươi mát và lòng từ bi thì mình sẽ bớt khổ, tại vì khi có từ bi trong tâm thì mình sẽ khổ rất ít. Lòng từ bi có công năng trị liệu, mình khổ ít hơn và có đủ sức mạnh để giúp được cho người kia. Giúp cho người kia cũng là giúp cho chính mình. Bụt dạy rất rõ: Nếu không thương được chính bản thân thì mình cũng không thể giúp cho người khác bớt khổ.
Vì vậy cho nên câu trả lời rất là rõ: Hãy chăm sóc cho bản thân, nuôi dưỡng lòng từ bi, sự tha thứ, sự tươi mát trong mình và quay về nương tựa tăng thân để được nuôi dưỡng thì mình sẽ giúp được cho người kia và cho thế giới.
Mặc cảm hơn, kém, bằng
Câu hỏi: Bạch Thầy, trong mỗi buổi tụng kinh trước pháp thoại, chúng con được nghe lời quán niệm trong đó hướng dẫn thực tập buông bỏ cái tôi để vượt thoát mặc cảm hơn người, mặc cảm thua người và mặc cảm bằng người. Những người bạn Mỹ của con rất hoang mang và khó chịu về "mặc cảm bằng người", vì họ luôn ca tụng sự bình đẳng và hy vọng được bình đẳng. Bình đẳng không chỉ được luật pháp công nhận mà còn là thuật ngữ thông thường được các phong trào nhân quyền sử dụng. Con xin thầy chỉ dạy cho con và các bạn phương pháp thực tập để xử lý những mặc cảm đó.
Thầy trả lời:
Mặc cảm bằng người có thể đem lại rất nhiều đau khổ. Sự bình đẳng không đem lại khổ đau nhưng mặc cảm bằng người sẽ gây ra đau khổ. Chúng ta phải hiểu rõ ý nghĩa của chữ “bình đẳng“. Đạo Bụt dùng chữ “xả“. Trong tiếng Pháp có chữ “tự do, bình đẳng“. Người ta nghĩ rằng bình đẳng là bằng nhau, là một đức tính.
Chúng ta biết rằng mặc cảm hơn người làm cho ta và làm cho người khác khổ và mặc cảm thua người (mặc cảm tự ti) có thể là một trong những nguyên do gây ra các chứng bệnh tâm thần. Vì vậy chúng ta nghĩ rằng sự bình đẳng là một giải pháp, là quyền được bằng nhau. Nhưng trong đạo Bụt thì sự thực tập đi sâu hơn. Ta khổ tại vì ta so sánh mình với người khác. “Tôi hơn người kia“, đó là mặc cảm hơn người. “Tôi tệ hơn, tôi không theo kịp người kia“, đó là mặc cảm thua người. “Tôi bằng người kia“, đó cũng là một mặc cảm. Ta cố gắng để được bằng người kia, ta tranh luận để được bằng người kia và ta vẫn còn khổ.
Theo giáo lý đạo Bụt thì không có “cái tôi“, cho nên không có sự so sánh và điều đó làm cho mình hoàn toàn hạnh phúc. Ta thấy rằng: “Em là anh mà anh cũng là em. Đau khổ của em là đau khổ của anh, hạnh phúc của em là hạnh phúc của anh“. Cái thấy này sâu sắc hơn. Vì vậy tuệ giác rất là quan trọng. Khi quán chiếu ta thấy rằng chúng ta chỉ có thể tương tức với nhau, ta không thể tự mình mà có, ta phải “cùng có“ (inter-be) với người khác. Vì vậy cho nên ở Làng Mai chúng tôi nói:“Anh có đó cho nên tôi có đây“ (You are, therefore I am), chúng ta tương tức. Vì vậy ta không thấy có người nào khổ riêng một mình hay hạnh phúc riêng một mình. Một cặp sống hòa hợp với nhau là vì người này thấy hạnh phúc của người kia là hạnh phúc của mình, đau khổ của người kia là đau khổ của mình. Sự hòa hợp là căn bản của bình an và hạnh phúc mà sự hòa hợp có được là nhờ tuệ giác tương tức.
Trong sự thực tập chánh niệm, không những ta phải lấy đi mặc cảm hơn người, mặc cảm thua người mà còn phải lấy đi cái mặc cảm bằng người:“Tôi giỏi bằng anh“. Ta đòi cái quyền được giỏi bằng người kia, như vậy thì vẫn còn một “cái tôi“ và vẫn còn sự so sánh. Khi nào còn sự so sánh thì ta còn khổ. Với tuệ giác tương tức ta không còn so sánh nữa tại vì ta là người kia và người kia là ta. Ta có sự hòa hợp, sự bình an và hạnh phúc.
Con là sự tiếp nối của cha mẹ, tổ tiên
Trích từ buổi vấn đáp ngày 14.06.2014 trong khóa tu 21 ngày tại xóm Hạ, Làng Mai. Bài được chuyển ngữ từ tiếng Anh
Câu hỏi thứ nhất: Làm sao có thể chữa trị được khổ đau của tổ tiên khi mà con không biết được họ khổ như thế nào?
Câu hỏi thứ hai: Làm sao tiếp xúc được với tổ tiên khi mình mồ côi và lớn lên mà không có sự liên hệ nào với gia đình huyết thống?
Thầy trả lời:
Tôi nghĩ hai câu hỏi này có liên quan tới nhau. Mình không hiểu được khổ đau của tổ tiên mình. Làm sao mình có thể giúp được khi mình không biết mặt cha, không biết mặt mẹ của mình? Làm sao mình có thể hiểu và thương được cha mẹ khi mà mình không hề liên lạc với họ?
Có những ngưòi có cha mẹ còn sống mà cũng không nói chuyện được với cha mẹ, không truyền thông được với cha mẹ. Nhưng có những người đã mất cha mẹ, không biết cha mẹ mình là ai và không thể nào có cơ hội tiếp xúc được với cha mẹ vì cha mẹ không còn ở trên đời nữa. Vậy thì làm sao mình có thể tiếp xúc được với cha mẹ? Làm sao mình có thể hiểu được khổ đau và hạnh phúc của họ? Làm sao mình có thể tiếp xúc được với tổ tiên, với gốc rễ huyết thống? Một người không có gốc rễ không thể nào là một người có hạnh phúc. Vì vậy hai câu hỏi có liên quan tới nhau. Với sự thực tập thiền quán, nhìn sâu chúng ta có thể tiếp xúc được với cha, với mẹ ngay cả khi họ không còn nữa, hay khi họ không muốn gặp mình.
Trong tăng thân Làng Mai có một sư cô, ba của sư cô vẫn còn sống nhưng ông từ chối không muốn gặp sư cô. Ông giữ một chức vụ cao trong xã hội nhưng ông muốn quên hết và từ bỏ hoàn toàn quá khứ của mình. Sư cô đã viết thư cho ba: “Ba ơi, con là con của ba, con muốn được gặp ba, được nói chuyện với ba”. Nhưng ông đã từ chối.
Trong chúng ta cũng có những người mồ côi, không có cơ hội gặp được cha, không biết cha mình là ai, mẹ mình là ai. Nhưng với sự thực tập, chúng ta có thể tiếp xúc được với cha mẹ. Nhìn sâu vào hình hài, vào cảm thọ, vào khổ đau của mình, chúng ta sẽ thấy được hình hài, khổ đau và hy vọng của cha mẹ. Sự thật chúng ta là sự tiếp nối của cha mẹ, cũng như cây bắp là sự tiếp nối của hạt bắp. Cây bắp không thấy được hạt bắp nhưng nó biết nó là sự tiếp nối của hạt bắp và hạt bắp có mặt trong mỗi tế bào của cây bắp.
Người thực tập chánh niệm và nhìn sâu sẽ có khả năng tiếp xúc sâu sắc được với cha mẹ. Nhiều người tuy còn cha mẹ nhưng không nói chuyện được với cha mẹ của mình. Họ có cảm tưởng rằng họ biết được cha mình là ai, biết được mẹ mình là ai nhưng kỳ thực họ không biết gì hết. Như vậy thì mình không thể tiếp xúc được với cha mẹ trong khi họ vẫn còn sống.
Câu trả lời là nếu thực tập quán chiếu, mình có thể thấy được cha mẹ trong mình. Mình giống cha rất nhiều, giống mẹ rất nhiều. Mình được làm bằng hình hài, bằng cảm thọ, bằng tri giác, và cha đã trao truyền rất nhiều hình hài, cảm thọ và tri giác của cha cho mình. Mình tiếp xúc được với cha liền lập tức. Mình là sự tiếp nối của cha.
Tôi nhớ nhiều năm trước, một lần đi ngang qua một tiệm sách ở thành phố London, tôi thấy một cuốn sách được trưng bày trong tủ có tựa đề: “My mother, my self" ("Mẹ tôi, chính tôi”). Tôi không mua cuốn sách đó vì tôi có cảm tưởng là tôi đã biết trong cuốn sách đó nói gì rồi. Chúng ta là sự tiếp nối của mẹ, chúng ta là mẹ. Sự liên hệ đã có mặt sẵn đó, chúng ta chỉ cần ý thức mà thôi.
Mình có thể bắt đầu nói chuyện với ba trong mình: “Ba ơi, con biết ba đang có mặt. Ba có mặt đầy khắp trong hình hài của con. Ba đã trao truyền những khổ đau, những khó khăn của ba lại cho con. Giờ đây con đã gặp được chánh pháp, ba và con sẽ cùng thực tập với nhau để chuyển hóa những tiêu cực và nuôi lớn lên những tích cực mà ba đã trao truyền cho con. Với sự giúp đỡ của giáo pháp và của tăng thân, chúng ta sẽ cùng thực tập chung với nhau để làm cho những cái tích cực biểu hiện ra. Chúng ta sẽ cùng thở với nhau, cùng đi với nhau, cùng ngồi với nhau để chế tác được sự bình an, sự trị liệu, sự chuyển hóa mà chúng ta cần”. Mình nói chuyện được với ba, với mẹ dù cho hiện giờ mình không thấy được mặt ba mẹ.
Điều này cũng đúng với tổ tiên tâm linh của mình. Mình chưa hề được gặp Chúa Jesus, mình chưa hề được gặp Bụt nhưng đã tiếp nhận được giáo pháp của các Ngài. Mình phải đem ra thực tập. Trong mỗi người chúng ta đều có pháp thân. Vì vậy Chúa Jesus có mặt trong mỗi tế bào cơ thể mình, Bụt trong mỗi tế tào cơ thể mình. Mình có thể nói chuyện với họ: “Chúa Jesus ơi, con biết là Ngài đang có mặt trong con”. Mình không cần phải đi tìm chúa Jesus ở nơi nào khác. Ngài là tổ tiên của mình, mình là sự tiếp nối của Ngài. Mình phải biết đi như Ngài, biết bẻ một miếng bánh mì như Ngài, biết rót rượu như Ngài, nghĩa là làm trong chánh niệm. Trên đường đi tới Emmaus, những người khách hành hương không nhận ra Chúa Jesus, nhưng khi tới quán trọ và thấy người đó gọi bữa ăn trưa, bẻ một miếng bánh mì, rót rượu thì họ biết ngay rằng Chúa Jesus chưa chết, Ngài vẫn còn sống. Nếu biết bẻ một miếng bánh mì trong chánh niệm và biết thưởng thức miếng bánh mì trong tay thì mình tiếp xúc được với hình hài của Chúa Jesus. Đó là tinh ba của Bí Tích Thánh Thể. Chúa Jesus có mặt cho mình 24 giờ đồng hồ trong ngày. Nếu biết cách đi như Ngài, ngồi như Ngài, thở như Ngài, bẻ một miếng bánh mì như Ngài thì lúc nào mình cũng ở với Ngài. Đó là sự tiếp xúc sâu sắc nhất.
Điều này có thể áp dụng cho tổ tiên huyết thống cũng như tổ tiên tâm linh của mình. Tôi không bao giờ than thở rằng tôi đã sinh ra hơi trễ, trễ 2500 năm sau Bụt tại vì tôi biết rằng Bụt đang có mặt bây giờ và ở đây. Cha của mình cũng vậy, mà mẹ của mình cũng vậy! Đó là tuệ giác mình có được khi thực tập niệm và định.
Thế nào là công lý?
Trích từ buổi vấn đáp ngày 14.06.2014 trong khóa tu 21 ngày tại xóm Hạ, Làng Mai. Bài được chuyển ngữ từ tiếng Anh
Câu hỏi của một sư cô Nhật Bản: Kính bạch thầy, ở đất nước con - Nhật Bản, vẫn còn áp dụng án tử hình trong tội phạm hình sự. Trước khi xuất gia, con từng là một vị thẩm phán, và trong những phiên tòa, có lúc con phải quyết định có kết án tử hình hay không. Ví dụ như trường hợp có hai người đàn ông đã bắt cóc hai cô gái, cướp của và giết hại hai cô gái đó. Gia đình nạn nhân đã đòi tòa kết án tử hình đối với hai kẻ phạm tội. Con rất hiểu niềm đau của gia đình nạn nhân, nhưng thật là khó mà tuyên án tử hình vì đó cũng là một cách giết người được pháp luật cho phép. Con thật sự muốn biết Thầy có cái thấy như thế nào về án tử hình.
Thầy trả lời:
Tôi thấy chúng ta cần quán chiếu cho kỹ về ý nghĩa của chữ “công lý”. Cái gì được gọi là công bằng và cái gì là không công bằng? Chúng ta có một ý niệm về công lý, cho nên ta nghĩ sự trừng phạt là cần thiết. Để phục vụ cho công lý, chúng ta phải trừng phạt. Ta phải trả giá cho việc làm của mình, điều này nghe có vẻ rất hợp lý. Nhưng sự sống đâu chỉ giới hạn trong sự hợp lý (logic) mà thôi!
Bụt có một cách nhìn có thể giúp cho chúng ta bớt khổ ngay tức thì. Bụt thấy tất cả chúng ta đều đau khổ và cần sự giúp đỡ. Quý vị có biết là Bụt cũng có khổ đau hay không? Bụt cũng đau khổ, tôi tin chắc như vậy, tại vì Bụt có một trái tim biết thương yêu, Bụt không phải là gỗ đá. Khi Bụt nghe tin đệ tử thân yêu của mình là thầy Xá Lợi Phất (Sariputra) tịch, tôi tin là Ngài cũng đau khổ trong lòng tuy bề ngoài Ngài không có vẻ gì là khổ. Ngài là Bụt nhưng cũng là một chúng sinh. Trở thành Bụt không có nghĩa là phải lấy đi hết tính chúng sinh ra khỏi mình. Đó là giáo lý của Thiền tông: Sinh Phật bất nhị, tức Bụt và chúng sinh tương tức, chúng ta không thể lấy cái này ra khỏi cái kia. Vì vậy Bụt cũng đau khổ và Bụt cũng cần sự giúp đỡ.
Bụt chứng kiến quê hương mình bị vua Tỳ Lâu Ni (Virudhaka) - con trai của Vua Ba Tư Nặc tàn phá. Bụt đã cố hết sức mình, Ngài đã ngăn chặn được vua Tỳ Lâu Ni lần đầu tiên và lần thứ hai, nhưng đến lần thứ ba thì Bụt không thể ngăn vua được nữa tại vì năng lượng của hận thù quá lớn. Nếu tôi có mặt ở đó thì tôi sẽ tìm cách giúp cho Bụt. Nếu quý vị có mặt ở đó thì quý vị sẽ tìm cách giúp cho Bụt. Bụt cần sự giúp đỡ. Cũng như Đức Đạt-lai Lạt-ma, dù là một người thực tập đạo Bụt xuất sắc, Ngài cũng cần sự giúp đỡ. Và chính tôi cũng cần sự giúp đỡ. Tất cả chúng ta đều cần sự giúp đỡ.
Điều chúng ta cần là sự giúp đỡ mà không phải là sự trừng phạt. Ai trong chúng ta cũng có những lúc vụng về, dù không muốn nhưng đôi khi chúng ta cũng gây ra tàn hại và đau khổ. Tất cả chúng ta đều cần sự giúp đỡ, kể cả Bụt, kể cả một thầy giỏi. Bắt giam một kẻ giết người vào tù là việc mà mình cần phải làm. Nhưng đó có thể là một hành động thương yêu mà không phải là một hành động trừng phạt. Mình giam người đó vào tù để người đó đừng tiếp tục giết người nữa. Việc làm này giúp cho người đó và đồng thời cũng giúp cho mình. Mình bắt giữ tội phạm với tình thương chứ không phải với sự hận thù và sợ hãi.
Những người cảnh sát, những thẩm phán, những luật sư đều có thể làm việc với tình thương đối với cả những tội phạm tại vì tội phạm cũng cần được giúp đỡ. Nếu cần thì chúng ta bắt giam họ, nhưng không phải là để trừng phạt mà là để giúp họ đừng tiếp tục hành động sai lầm nữa. Tùy cách chúng ta suy nghĩ, bị giam 10 năm, 20 năm không phải là một sự trừng phạt. Thời gian bị giam của một tội phạm phải được căn cứ trên khả năng chuyển hóa của người đó. Và nhà tù phải là nơi để người đó học hỏi và tu tập Năm Giới. Mình cần gởi các vị giáo thọ tới những trại giam để giúp cho những người tù học hỏi và tu tập Năm Giới, để họ bớt khổ.
Nếu họ được ra ngoài làm việc như cuốc đất, trồng rau, v.v… thì đó là chúng ta cho họ có cơ hội phục vụ để làm nhẹ đi cảm giác tội lỗi về những việc mà họ đã làm. Thời gian ở tù phải là thời gian thực tập để chuyển hóa và trị liệu. Đó là một hành động thương yêu mà không phải là sự trừng phạt. Các thẩm phán và Ban quản lý trại giam cần phải làm như vậy. Thời gian ở tù là thời gian để tù nhân thực tập thương yêu, hiểu biết và chuyển hóa. Nhà tù không còn là chỗ để trừng phạt mà là nơi có sự thương yêu, là nơi để người ta học thương yêu. Chúng ta phải huấn luyện những thẩm phán, những luật sư, những người cai tù của chúng ta theo phương pháp thương yêu. Đó là một nền văn minh mới, nền văn minh thương yêu.
Rất nhiều tù nhân đã nói với chúng tôi: Nhà tù là nơi tốt nhất để thực tập đạo Bụt, thực tập thiền và chuyển hóa. Họ đã viết cho chúng tôi rất nhiều thư, vì có nhiều người trong chúng tôi đã gởi sách và pháp môn thực tập vào nhà tù. Chúng tôi cũng đã vào nhà tù để tổ chức những khóa tu.
Điều này cũng nên áp dụng cho án tử hình. Án tử hình không phải là một hành động trừng phạt. Trong những trường hợp cùng cực thì mình phải bắn một người. Người đó có khí giới trong tay, người đó mang đầy hận thù và sợ hãi và mình không còn cách nào khác để ngăn người đó đừng giết người. Trong trường hợp này mình giết người đó vì lòng từ bi. Nhưng mình chỉ giết người đó khi mình là một vị bồ tát, mình giết với tâm từ bi. Có thể mình có đủ khéo léo, mình chỉ làm cho người đó bị thương và chế ngự được họ. Nhiều người trong chúng ta không cần sử dụng súng, họ khéo léo chế phục và ngăn chặn được tội phạm. Có rất nhiều cách, và giết người là biện pháp cuối cùng. Và mình, nếu phải làm là do lòng từ bi mà làm. Cũng như một con ngựa đang hấp hối, nếu mình không thể cứu được nó thì vì lòng từ bi mình cho nó "một phát ân huệ“ (coup de grâce) để nó chết được bình an. Chúng ta nhìn và suy nghĩ với lòng từ bi mà không cần phải trừng phạt, vì người đó cần sự giúp đỡ. Bụt cần sự giúp đỡ, tôi cần sự giúp đỡ, quý vị cần sự giúp đỡ. Tất cả chúng ta đều cần sự giúp đỡ. Nếu biết cách giúp đỡ thì mình không cần phải trừng phạt, đó là sự thực tập của Bụt, là tình thương của Bụt.
Án tử hình không phải là câu trả lời. Từ bi, sự thực tập chánh niệm, sự chuyển hóa trong nhà tù mới là câu trả lời. Sư cô nên viết một bài báo, một cuốn sách chia sẻ sự thực tập này với những người tiếp nối sư cô trong tòa án và giúp họ nhìn lại. Sư cô nên ký tên mình như một thẩm phán chính thức. Làm như vậy, sư cô có thể tưới tẩm hạt giống của từ bi, trí tuệ trong họ.
Làm sao để lấy cái giận của con ra?
(Trích từ buổi vấn đáp tuần thứ ba của khóa tu mùa hè 2013 - bài được chuyển ngữ từ tiếng Anh)
Câu hỏi của một bé gái: Khi con giận, làm sao để lấy cái giận của con ra?
Sư Ông Làng Mai trả lời: Có phải con nghĩ là cơn giận là từ bên ngoài đi vào trong con và bây giờ con muốn lấy nó ra? Con có chắc là cơn giận là một cái gì đó đến từ bên ngoài? Ở Làng Mai, chúng ta có cơ hội được học cách xử lý và chăm sóc cơn giận. Có cơn giận trong người là một điều không dễ chịu lắm. Tuy nhiên, cơn giận cũng giống như bùn, nếu không có bùn, chúng ta không thể trồng sen được. Vì vậy, bùn cũng rất cần thiết và có ích.
Cơn giận của con cũng vậy, nó cũng có ích. Do đó con không cần phải lấy cơn giận ra, con không nên tìm cách để vứt bỏ nó đi cho bằng được. Nếu con biết làm sao để sử dụng cơn giận của mình một cách đúng đắn, con có thể trồng được đóa sen của bình an, của niềm vui và tha thứ.
Đây là một giáo pháp rất sâu sắc ở Làng Mai mà chúng ta đã được học. Thực ra, giận không phải là một cái gì đến từ bên ngoài ta mà là ở bên trong ta. Con không cần phải lấy cơn giận ra để quẳng nó đi. Cơn giận thực ra là một cái gì đó hữu dụng và nếu chúng ta ôm ấp cơn giận với hiểu biết, với lòng từ bi thì cơn giận sẽ trở thành tình thương. Chúng ta hãy thử lấy một ví dụ. Sáng nay, có một người nào đó đã đã làm hay đã nói một điều gì đó không dễ thương với con và làm con nổi giận.
Thông thường, nếu không phải là một người thực tập giỏi, con muốn đấm cho người kia một cái. Đó là cơn giận trong chúng ta. Cơn giận đó là một loại bùn và nó làm vấy bẩn lên mọi thứ. Vì vậy mà chúng ta cần ý thức về loại bùn này do cơn giận gây ra. Chúng ta cần phải quán sát nó, không để vết bùn đó vấy bẩn lên mình và lên người kia.
Vì vậy cho nên chúng ta phải thở vào, thở ra một cách bình tĩnh, có chánh niệm và nhìn vào người kia cũng như những gì đang có trong người đó. Mình thấy trong người đó có sự bạo động, có sự giận dữ, có những nỗi khổ niềm đau. Nếu người đó có hạnh phúc thì người đó sẽ không nói, không làm những gì có tính chất bạo động như vậy. Khi một người đau khổ, họ muốn tống cái khổ của mình đi bằng việc nói hay làm một cái gì đó không dễ thương với người khác và nghĩ rằng khi làm như vậy thì họ sẽ bớt khổ. Nhưng làm như vậy là dại lắm.
Do đó khi con nhìn và con thấy người đó không có hạnh phúc, người đó có sự bạo động, giận dữ trong mình và người đó không biết cách ôm ấp, xử lý những bạo động và bất hạnh của mình. Người đó đang khổ. Và khi người đó khổ thì tự nhiên những người xung quanh người đó cũng khổ.
Khi con nhìn thấy cơn giận của người đó và con cảm thông được với người đó thì con không còn giận người đó nữa. Đứa con trai, đứa con gái tội nghiệp đó – mình không muốn trừng phạt nó để làm nó đau khổ thêm nữa. Mình muốn làm nó bớt khổ. Do đó mà con mỉm cười với người đó và nói : “Bạn ơi, mình biết là bạn đang khổ, mình không có giận bạn đâu, cho dù bạn đã nói, đã làm những điều như vậy với mình. Mình biết là bạn đang khổ nhiều lắm nên mình không trách bạn, mình không giận bạn. Mình đang thở và mình thông cảm với bạn, vì vậy mình không giận bạn và mình cũng không khổ.”
Làm được như vậy thì con sẽ là một người thực tập giỏi và người kia sẽ hết sức ngạc nhiên. Những người khác thường thường phản ứng khác, họ có thể đánh anh ta hay nói với anh ta những điều rất tồi tệ nhưng con thì không làm như vậy. Con đang hành xử rất khác bằng sự lân mẫn nhẹ nhàng, tình thương và nụ cười.
Người đó sẽ rất kinh ngạc và một ngày nào đó có thể anh ta sẽ hỏi con làm thế nào mà con làm được như vậy. Có khi nào có một người nào đó nói một điều khiếm nhã, tồi tệ hay hành xử một cách thô lỗ với con mà con vẫn giữ được sự trầm tĩnh, bình an của mình không? bằng cách nào?
Khi đó con sẽ kể cho họ nghe là con đã đến Làng Mai và học cách thở chánh niệm, cách nhận diện cơn giận, niềm đau trong mình và trong người đó. Con có thể chia sẻ những điều này với những đứa bạn của mình khi con trở lại trường học.
Cầu nguyện có phải là mê tín hay không?
(Trích pháp thoại của Thiền sư Nhất Hạnh ngày 18.03.2005, tại Học Viện Chính trị Quốc Gia Hồ Chí Minh)
Câu hỏi: Trong khi cúng lễ mình có sự cầu xin, vậy sự cầu xin đó có phải là mê tín hay không?
Thầy trả lời:
Trước hết, tôi nghĩ cầu nguyện là một hình thức truyền thông. Thờ cúng tổ tiên là mình thực tập để có truyền thông với tổ tiên mỗi ngày: Mỗi khi chúng ta thắp một cây hương và cắm lên bàn thờ của tổ tiên hay mỗi khi chúng ta thay nước bình hoa trên bàn thờ tổ tiên là chúng ta có thể tiếp xúc được với tổ tiên, không phải trên bàn thờ mà là tổ tiên trong từng tế bào của cơ thể chúng ta. Điều này rất quan trọng. Mỗi khi có việc gì đó xảy ra trong gia đình chúng ta, chúng ta có bổn phận phải báo cáo lên tổ tiên và tổ tiên có quyền được biết. Ví dụ như chúng ta gả con gái cho một anh chàng ở làng bên hoặc chúng ta gởi con trai vào trường đại học, tổ tiên cũng phải biết những điều đó. Thắp một cây hương, dâng một cành hoa trên bàn thờ, đó là một hành động truyền thông, không có gì là mê tín hết và bàn thờ có nghĩa là trái tim của chúng ta.
Vì không có truyền thông cho nên xã hội ngày nay đã tạo ra không biết bao nhiêu là ma đói. Cha không truyền thông được với con, vợ không được truyền thông với chồng. Người trẻ không cảm thấy gia đình là tổ ấm hạnh phúc nên đã không tin vào gia đình. Nếu không tin vào gia đình, không tin vào cha mẹ thì làm sao tin được vào tổ tiên? Xã hội chúng ta ngày nay, mỗi ngày tạo ra hàng trăm, hàng ngàn những con ma đói. Những con ma bằng thịt, bằng xương đàng hoàng, họ đi bơ vơ trong cuộc đời, họ không cảm thấy có chút gì dính líu tới gia đình, tới truyền thống, tới tổ tiên. Đó là những con người rất đói, họ không biết họ thuộc vào một truyền thống, một gia đình, một nền văn minh nào. Họ khước từ tất cả những truyền thống, những cơ cấu, những cấu trúc xã hội mà họ đang có. Tại vì họ đã từng đau khổ nhiều vì những cái đó, vì gia đình, vì học đường, vì nhà thờ, vì chùa, vì xã hội, cho nên họ trở thành những con ma đói.
Nhìn quanh, chúng ta sẽ thấy có rất nhiều ma đói, ở Tây phương cũng như ở Đông phương. Họ đói cái gì? Họ đói hiểu, đói thương, họ cảm tưởng rằng không ai hiểu, không ai thật sự thương họ, từ cha mẹ cho đến bạn bè, anh em, tổ tiên, giòng họ. Họ hoàn toàn mất gốc. Ðó là hiện tượng phóng thể (Aliénation). Phóng thể tức là không còn thấy dính líu tới cái gì nữa. Chúng tôi gọi đó là những con ma đói. Những con ma đói không phải là những linh hồn đi vất vơ, vất vưởng trên mây mà là những con người bằng xương bằng thịt ngày hôm nay. Chúng tôi đã từng gặp rất nhiều những con ma đói như vậy. Chúng tôi đã đem tuệ giác và pháp môn của đạo Phật để cứu những con ma đói đó, đưa họ về với gia đình, với truyền thống, với nền văn hóa của họ.
Khi nhìn những con ma đói, chúng ta có thể nhận diện họ dễ dàng: Cách họ đi, cách họ nhìn, cách họ làm một cái gì đó cũng đủ chứng tỏ họ là một người không có gốc rễ, không có một dính líu gì với xã hội, với nền văn minh và với cấu trúc gia đình này. Tuy họ đói tình thương, đói hiểu biết nhưng giá như chúng ta đem tình thương, đem hiểu biết để tặng họ thì họ cũng không tiếp nhận được, tại vì họ có nỗi nghi ngờ rất lớn. Dù mình có tình thương, có hiểu biết đích thực hiến tặng cho những người đó, họ vẫn còn nghi ngờ. Vì vậy muốn giúp những con ma đói đó chúng ta phải có rất nhiều kiên nhẫn.
Chúng tôi đã đi ngang qua những kinh nghiệm đó, chúng tôi đã từng giúp những con ma đói gốc Âu châu, gốc Mỹ châu, gốc Phi châu, trung Á và Á đông. Bây giờ xã hội Á đông cũng đã bắt đầu sản xuất rất nhiều những con ma đói, những thanh niên và những thiếu nữ bơ vơ trong cuộc đời. Những con ma đói đó không có được sự truyền thông với gia đình, với truyền thống, với tổ tiên, với xã hội. Nếu họ cầu nguyện được tức là họ có thể nói chuyện được. Ví dụ như khi họ nói: Lạy các vua Hùng, chúng con rất đội ơn các vua Hùng đã dựng nước, đã giữ nước để cho chúng con hôm nay có một giang sơn. Nói như vậy tức là đã truyền thông rồi, mà nếu truyền thông được thì không còn bị bế tắc và người đó sẽ khỏi bệnh, không mắc bệnh tâm thần. Cho nên quý vị đừng vội vàng cho những lời cầu nguyện, những lời cầu xin đó là mê tín. Những bà cụ, những phụ nữ, những thiếu niên, thanh niên đó, nếu họ còn cầm được cây hương, cầu nguyện được với tổ tiên, tức là họ còn nói chuyện, còn truyền thông được. Chính cái đó giữ cho họ không bị bệnh tâm thần, không bị bệnh bế tắc. Chúng ta phải cẩn thận lắm mới được. Nếu thực sự có tình thương và sự hiểu biết lớn, chúng ta sẽ dung nạp được tất cả, chúng ta sẽ không vội vàng gán cho họ cái nhãn hiệu mê tín dị đoan.
Khi chúng ta có một đứa cháu bị ốm nặng, chúng ta cần phải lo nhiều chuyện. Chuyện thứ nhất là chúng ta gọi điện thoại cho bác sĩ. Chuyện thứ hai là chúng ta có thể nấu cháo cho cháu. Chuyện thứ ba chúng ta có thể làm là đốt một cây hương trên bàn thờ tổ tiên và cáo với tổ tiên là: Cháu đang bệnh nặng, xin tổ tiên ông bà phù hộ cho cháu. Đốt một cây hương trên bàn thờ tổ tiên để cầu sự che chở cho cháu, tôi nghĩ không là một sự mê tín. Ta thấy rằng: Tổ tiên không phải ở ngoài chúng ta, không phải ở trên bàn thờ mà tổ tiên ở trong từng tế bào cơ thể chúng ta. Đã biết bản chất của tổ tiên là không sinh, không diệt mà chúng ta lại nói tổ tiên không còn nữa thì đó là một sai lầm. Tổ tiên đang có mặt đích thực trong từng tế bào của cơ thể chúng ta vì vậy chúng ta có thể đối thoại, có thể nói chuyện với tổ tiên. Khi mà chúng ta nói với tổ tiên: Cháu nó ốm rất là nặng, xin ông bà, xin tổ tiên che chở cho cháu là chúng ta đánh động đến sự có mặt của tổ tiên trong từng tế bào cơ thể chúng ta và cơ thể cháu. Nếu chúng ta lắng nghe cho kỹ, chúng ta sẽ thấy có sự đáp ứng của tổ tiên.
Có lần một phụ nữ, người Tây phương tới khóa tu trong tình trạng có bệnh cancer (ung thư), trong lúc buồn chán, tuyệt vọng có tiết lộ cho chúng tôi biết rằng bà có ông nội sống đến chín mươi sáu tuổi. Tôi nói với phụ nữ Tây phương đó nên cầu nguyện với ông nội đi: Ông nội ơi giúp con! Con biết là ông nội đang có mặt trong từng tế bào cơ thể của con, ông nội giúp con đi! Con biết ông nội có một sức khỏe rất vững chãi. Con biết là những tế bào của ông nội đang có mặt trong tế bào của con. Tôi chỉ hướng dẫn cho người phụ nữ Tây phương đó cầu nguyện như vậy, cầu nguyện với ông nội của mình đã sống đến chín mươi sáu tuổi. Sau một thời gian cố gắng thì căn bệnh cancer của phụ nữ đó đã lành.
Mình đánh động được sự có mặt của ông nội trong từng tế bào cơ thể, mình tiếp xúc được và ông nội có thể đáp ứng được, tại vì những tế bào rất tốt, rất khỏe mạnh của ông nội cũng có mặt ở trong từng tế bào của chúng ta. Chúng ta biết những gen mà tổ tiên để lại trong từng tế bào đang chờ đợi nếu có điều kiện thích ứng thì nó phát hiện, nếu không có những môi trường thuận lợi thì nó không phát hiện. Chúng ta ai cũng có những gen của bệnh tâm thần nhưng nếu chúng ta sống trong môi trường tốt, gen của tâm thần sẽ không bao giờ xuất hiện. Vì vậy vấn đề môi trường rất là quan trọng, đó là vấn đề hậu thiên. Tiên thiên (gen di truyền) có đó nhưng phải có hậu thiên (môi trường thuận lợi) mới có cơ hội phát hiện.
Có một hôm, tôi ngồi thiền, bỗng nhiên tôi thấy trong người rất khỏe và tôi nói chuyện với bố tôi. Tôi nói: Bố ơi, hai bố con mình đã thành công rồi! Tôi nói chuyện như vậy và tôi cảm thấy hạnh phúc của tôi lớn lao vô cùng. Quý vị hỏi thành công ở chỗ nào? Tôi sẽ nói: Trong giây phút ngồi thiền đó tôi cảm thấy hoàn toàn được tự do, tôi không còn một ước mơ nào nữa hết, tôi không còn một dự án nào phải theo đuổi nữa hết. Tôi thấy hoàn toàn thảnh thơi, hoàn toàn tự do, không có một cái gì lôi kéo được mình nữa. Mình ngồi yên như núi Tu Di, rất vững chãi, rất thảnh thơi. Sự thành công đây là tự do, tự do lớn. Mình không bị một hận thù hay một tham vọng nào kéo mình đi được nữa. Tại vì mình đã có được tự do, mình đã có được giải thoát.
Trước kia, bố tôi đã từng làm việc ở trong chính phủ Nam triều, đã có những lúc lên, lúc xuống và cũng đã từng đi tìm sự an bình của tâm hồn, cũng đã từng niệm Phật, tụng kinh nhưng chưa thành công. Đến đời tôi, tôi thực tập thành công. Tôi thấy rõ ràng là mỗi ngày mình đều được làm cái việc mình thích, mình được bước những bước chân thảnh thơi. Mỗi bước chân đưa mình tiếp xúc được những mầu nhiệm của sự sống, có tính cách nuôi dưỡng, trị liệu. Mỗi ngày mình tiếp xúc được với những mầu nhiệm sự sống bằng mắt, bằng tai. Mỗi ngày mình có thể trao truyền được những gì đẹp nhất, hay nhất, quý nhất mà mình chế tác được trong đời sống tu tập của mình cho những người đệ tử xuất gia và tại gia.
Tổ chức được những khóa tu cho người cư sĩ giúp cho họ thiết lập lại được truyền thông đem lại được sự hòa giải, nở lại được nụ cười. Những điều đó là những điều đưa lại cho chúng tôi rất nhiều hạnh phúc. Mỗi ngày đều được làm những gì mình thích thì mình đâu cần cái gì nữa. Mỗi hơi thở, mỗi bước chân, mỗi nụ cười, mỗi cái nhìn đều đem lại hạnh phúc thì rõ ràng mình không còn tham vọng, hận thù nào hay vướng mắc nào nữa. Đó là sự thành công của người tu cho nên tôi mới nói chuyện với bố là: Bố ơi, cha con mình đã thành công rồi! Bởi vì con thành công tức là bố thành công. Ngày xưa bố cũng niệm Bụt, cũng tụng kinh nhưng bố không thành công, chưa thành công nhưng con bây giờ có cơ hội làm thành công được. Như vậy, thành công cũng là thành công cho bố. Khi mình nói chuyện với bố như vậy thì đó là sự truyền thông, sự thông thương.
Tôi xin quý vị hiểu cho, nếu những người thực tập cầu nguyện, cầu xin chưa có được tuệ giác: Đối tượng cầu xin với chủ thể cầu xin là một. Nhưng trong hiện tại, họ đang có thể truyền thông được với tổ tiên tâm linh hay là tổ tiên huyết thống của họ, chính cái đó giữ cho họ không bị bệnh tâm thần. Khi mình còn nói chuyện được, dù nói chuyện với tổ tiên huyết thống tức ông bà hay tổ tiên tâm linh tức Phật, Bồ Tát hay các vị Tổ sư là còn có sự thông thương, mình chưa bị phóng thể, mình chưa bị mất gốc. Chúng tôi thấy rằng sự truyền thông đó rất quan trọng và mình đừng vội cho đó là mê tín.
Khi chúng ta đến đền Hùng hay đưa những người trẻ lên thăm đền Hùng, đó là một sự thực tập truyền thông tiếp xúc với tổ tiên. Chúng ta thấy hình ảnh cụ Hồ, hình ảnh của một trong những vị tổ tiên còn trẻ ở những nơi gặp gỡ. Khi mình tiếp xúc được với cụ Hồ là mình cũng có thể tiếp xúc được với Lý Thường Kiệt, với Trần Hưng Ðạo, với các vua Hùng. Phải có truyền thông chúng ta mới không bị bệnh, không bị mất gốc. Số người bị bệnh tâm thần ở trong xã hội chúng ta hôm nay rất đông mà nguyên do sâu sắc nhất là bị mất gốc, là phóng thể, là không còn truyền thông được với cha mẹ, với tổ tiên, tổ tiên huyết thống và tổ tiên tâm linh. Thực tập như thế nào để giữ được truyền thông, tái lập được truyền thông rất là quan trọng. Trong đạo Phật chúng ta có rất nhiều phương pháp cụ thể để giúp tái lập truyền thông giữa cha mẹ, con cái, giữa vợ chồng và giữa mình với tổ tiên huyết thống và tổ tiên tâm linh.
Chúng tôi đã thiết lập ra sự thực tập: Ba cái lạy và năm cái lạy. Người Tây Phương đã thực tập và đã chữa trị được nhiều nỗi cô đơn, bức xúc và giúp cho họ thiết lập lại truyền thông với truyền thống của họ và với gia đình họ. Quý vị hãy tưởng tượng một khu đồi rất lớn và năm ngàn người Châu Âu thực tập lạy xuống dưới sự hướng dẫn của một thầy gốc Việt Nam. Khi họ lạy xuống như vậy, đầu, hai tay, hai chân của họ dính vào đất, chúng ta gọi là ngũ thể đầu địa 5*. Họ buông hết ra những giận hờn, những tuyệt vọng để cho đất ôm lấy họ, họ tiếp xúc được với tổ tiên. Họ được hướng dẫn rằng: Tổ tiên có mặt trong từng tế bào của cơ thể và tất cả những đức tính của tổ tiên luân lưu trong dòng máu của họ. Với sự hướng dẫn của một thầy hay là một sư cô, họ có thể nằm trong tư thế phủ phục hai ba phút để quán chiếu, để thấy rõ ràng rằng họ có gốc rễ và họ tiếp xúc được với tổ tiên tâm linh, tổ tiên huyết thống. Khi họ đứng lên thì họ đã trở thành một con người khác, họ buông bỏ tất cả những hận thù, tuyệt vọng, giận hờn và họ tiếp xúc được với tổ tiên của họ.
Chúng tôi xin đề nghị, nếu có dịp quý vị nghiên cứu ba cái lạy, năm cái lạy mà chúng tôi chế biến từ những nguyên liệu trong kho tàng giáo lý đạo Phật. Chúng tôi đã chế tác ra để giúp cho những người Tây Phương móc nối được, tiếp nối được với tổ tiên huyết thống của họ. Chúng tôi có sáng tác ra lời cầu nguyện đầu năm cho người Tây phương vào ngày tết Tây. Thay vì mở nút chai champagne và chơi nhạc, họ có thể đốt hương, đứng chắp tay trước bàn thờ tổ tiên, đọc bài cầu nguyện và hứa với tổ tiên là trong năm mới họ sẽ sống một cuộc sống vững chãi hơn, thảnh thơi hơn. Ở đây chúng tôi chỉ có một lời cầu nguyện mà chúng tôi sáng chế cho các thầy các sư cô mỗi khi có buổi giỗ Tổ. Tổ này là Tổ tâm linh.
Lời cầu nguyện:
Chúng con tăng thân xuất gia, hôm nay vào ngày giỗ sư tổ, tập hợp tới chùa, kính cẩn trình diện trước Tổ đường với tất cả lòng dạ chí thành của chúng con. Cúi xin các thế hệ Tổ Sư của chúng con từ bi chứng giám. Chúng con ý thức được rằng cây có cội nước có nguồn, chúng con biết Bụt và các thế hệ Tổ sư là cội nguồn của chúng con và chúng con là sự tiếp nối của liệt vị.
Chúng con nguyện tiếp nhận tuệ giác từ bi và an lạc mà Bụt và chư Tổ đã trao truyền, nguyện nắm giữ và bồi đắp không ngừng gia tài tâm linh quý giá ấy. Chúng con nguyện tiếp tục thực hiện chí nguyện độ sinh của quý vị, nguyện chuyển hóa những khổ đau trong chúng con, giúp được người đương thời chuyển hóa những khổ đau của họ và mở ra cho những thế hệ tương lai những pháp môn thích hợp có khả năng giúp họ đem đạo Bụt áp dụng được vào trong mọi lãnh vực của sự sống.
Chúng con nguyện thực tập để sống an lạc ngay trong giờ phút hiện tại để nuôi dưỡng chất liệu vững chãi và thảnh thơi trong chúng con và để giúp được những người chung quanh. Chúng con nguyện nhìn nhận nhau là anh chị em trong một gia đình tâm linh, bởi vì chúng con biết rằng tất cả chúng con đều là con cháu tâm linh của liệt vị. Chúng con nguyện sẽ chăm sóc cho nhau để thấy được những khó khăn và khổ đau của nhau để hiểu để thương và để giúp nhau trong công trình chuyển hóa.
Chúng con xin hứa sẽ tập sử dụng các hạnh ái ngữ và lắng nghe để nuôi dưỡng tình huynh đệ trong tăng thân. Nguyện chấp nhận sự soi sáng của tăng thân để nhận diện những khả năng cũng như những yếu kém của mình mà vun trồng hoặc chuyển hóa. Nguyện xóa bỏ mọi tỵ hiềm để có thể nương vào nhau mà đi lên trên con đường thành tựu đạo nghiệp. Chúng con biết chỉ khi nào chúng con làm được như thế thì chúng con mới xứng đáng là con cháu của Bụt và các vị Tổ sư. Chúng con cúi xin sư Tổ cùng tất cả các liệt vị Tổ sư từ bi chứng minh cho tâm thành kính và hiếu thảo của chúng con, những phẩm vật quý giá nhất của sự cúng dường trong ngày giỗ Tổ.
Khi chúng ta cầu nguyện như vậy thì làm gì có chất mê tín ở trong đó. Chúng ta chỉ truyền thông với tổ tiên tâm linh hoặc là tổ tiên huyết thống của chúng ta mà thôi. Chúng ta hứa với tổ tiên tâm linh và huyết thống là sẽ thương yêu nhau và chấp nhận nhau, tha thứ cho nhau. Đó là thứ truyền thông giúp cho tinh thần chúng ta được khỏe mạnh.
Tôi nghĩ rằng nếu trong mỗi gia đình Việt Nam, chúng ta duy trì được bàn thờ tổ tiên và mỗi ngày dành ra một phút để cha mẹ, con cái cùng đứng trước bàn thờ đó thắp một cây hương, chúng ta không cần nói gì hết cũng được, im lặng trong một phút. Cái đó đủ giúp cho chúng ta không lâm vào tình trạng mất gốc và phóng thể. Tôi nghĩ bàn thờ tổ tiên chứng tỏ chúng ta tin vào truyền thống, tin vào tổ tiên của chúng ta. Chúng ta như là cây có gốc, sông có nguồn và chúng ta sẽ không bao giờ đánh mất chúng ta. Chúng ta luôn luôn mang tổ tiên đi vào tương lai.
Người trẻ và vấn đề thất nghiệp
Trích "Đối thoại về tuổi trẻ ngày nay" - ngày 13/3/2014
Câu hỏi: Hiện nay trên thế giới đang xảy ra tình trạng những người trẻ sau khi tốt nghiệp không tìm được việc làm. Điều này khiến cho giới trẻ luôn sống trong trạng thái bất an và nhiều buồn giận. Xin Thầy chia sẻ tuệ giác của mình để giúp cho người trẻ có thể đối diện với hoàn cảnh khó khăn hiện nay và tìm lại được niềm vui sống.
Thầy: Những người không có việc làm chắc chắn là khổ rồi, nhưng tôi thấy ngay cả những người có việc làm cũng vẫn khổ như thường. Vì vậy đây không phải là vấn đề của những người không có việc làm mà thôi.
Như quý vị đã thấy, trong tăng thân chúng tôi, nhiều người đã từng có công ăn việc làm rất tốt nhưng họ đã từ bỏ những công việc đó để trở thành “thất nghiệp”. Tôi nghĩ chúng ta phải nói với người trẻ về hạnh phúc chân thực là gì. Bởi vì nhiều người nghĩ rằng hạnh phúc được làm bởi tiền tài, danh vọng, địa vị, sắc dục, v.v. Và nếu không đạt được những thứ đó thì họ khổ. Nhưng chúng ta thử nhìn xem, trong xã hội có nhiều người đã có đầy đủ những thứ đó nhưng vẫn tiếp tục khổ đau, thậm chí có nhiều người còn đi đến chỗ tự tử.
Vì vậy, theo tôi, hạnh phúc chân thực chỉ có được khi ta được hiểu, được thương, và ta có khả năng hiểu và thương những người khác. Chúng ta hoàn toàn có thể sống hạnh phúc mà không cần có nhiều tiền bạc.
Ở Làng Mai, chúng tôi đang chứng minh cho điều đó. Ở đây các thành viên trong tăng thân không ai có nhà riêng, xe riêng, tài khoản riêng và cũng không có lương hàng tháng. Nhưng chúng tôi đâu có khổ, chúng tôi rất hạnh phúc, các bạn có thể thấy chúng tôi vui cười cả ngày. Đó là bởi vì chúng tôi sống trong sự hòa hợp và biết cách chế tác tình huynh đệ. Ngoài ra, chúng tôi thấy mình sống có ích và giúp được cho nhiều người bớt khổ. Chúng tôi thấy rằng hạnh phúc chân thực được làm bởi lòng từ bi và tình thương chân thực. Vì vậy mà dù ta sống rất giản dị và tiêu thụ rất ít thì ta vẫn có thể hạnh phúc như thường.
Tôi nhớ trong một buổi nói chuyện với các học giả, các nhà lý luận theo chủ nghĩa Mác-xít tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tại Hà Nội, tôi có chia sẻ với họ về nếp sống ở Làng Mai: chúng tôi không ai có tài khoản riêng, nhà riêng, thậm chí không có điện thoại riêng, máy vi tính riêng, cũng không có lương hàng tháng, và tôi nói rằng: “chúng tôi mới là những người cộng sản thứ thiệt!”. Tất cả mọi người có mặt ở đó đều cười lớn. Bởi vì đó là sự thật mà ai cũng có thể thấy.
Vì vậy theo tôi, điều quan trọng là chúng ta cần thay đổi quan niệm về hạnh phúc. Mỗi người trong chúng ta đều có một ý niệm về hạnh phúc và ý niệm đó có thể là trở ngại chính ngăn chúng ta tiếp xúc với hạnh phúc chân thực. Nếu chúng ta chưa tìm được việc làm thì chúng ta vẫn có thể sống một cách đơn giản, tiêu thụ ít lại nhưng vẫn có thể hạnh phúc hơn nhiều người đang có rất nhiều tiền bạc, địa vị và quyền lực trong xã hội.
Đó là lý do vì sao công tác giáo dục đóng vai trò rất quan trọng. Chúng ta cần đưa những nội dung như nghệ thuật xử lý khổ đau và chế tác hạnh phúc vào giảng dạy tại trường học. Điều này rất quan trọng. Tôi nghĩ các thầy cô giáo là những người cần phải nắm cho được nghệ thuật chế tác hạnh phúc và xử lý khổ đau, rồi sau đó mới trao truyền lại cho các sinh viên của mình. Chúng ta cần phải bắt đầu với các giáo viên trước. Thầy cô giáo hạnh phúc thì học trò cũng sẽ hạnh phúc và thế giới này cũng nhờ đó mà trở nên tốt đẹp hơn.
Tâm an và nhiệt huyết sống, có mâu thuẫn không?
Trích: "Đối thoại với Thiền sư Nhất Hạnh về hạnh phúc" - 2008
Câu hỏi: Thưa thiền sư, liệu có mâu thuẫn không khi ta đề cao tâm an, nhẹ nhàng, thanh tịnh, nhưng thực tế cuộc sống lại rất sôi động, cạnh tranh, mỗi con người phải vươn lên. Cũng có khi người ta coi stress, căng thẳng như là một thách thức thú vị của cuộc sống (như việc chơi game chẳng hạn). Đạo Phật có mâu thuẫn khi gạt đi những sôi động, những thách thức khiến con người phát triển và có nhiệt huyết sống không?
Thiền sư Thích Nhất Hạnh: Một nhà chính trị thì luôn muốn mình đem lại thành công cho đất nước. Một doanh thương cũng muốn thành công cho cả doanh nghiệp chứ không phải chỉ cho mình. Nếu hình hài không có an thì không thành công được. Thực tập đem lại sự an ổn trong thân, trong tâm sẽ giúp họ thành công, dù là nhà chính trị hay doanh nhân, không có gì chống đối hết. Khi sử dụng ái ngữ và lắng nghe thì họ thành công hơn trong lĩnh vực chính trị, kinh doanh của họ. Những niềm vui của họ có thể rất lớn khi họ thực hiện những điều họ mơ ước. Sự thành công của mình không hẳn phải trả giá bằng sự thất bại của người khác. Tại sao người kia phải thất bại thì mình mới thành công? Đó là câu hỏi quan trọng. Làm thế nào để tôi thành công và anh cũng thành công? Có như vậy thì hạnh phúc của ta sẽ lớn hơn, vì không ai đau khổ do sự thành công của chúng ta hết. Hạnh phúc của chúng ta đâu phải chỉ là quyền lực, danh vọng, tiền bạc. Hạnh phúc là khi chúng ta có tình thương và sự hiểu biết.
Trong mỗi chúng ta có hai nhu cầu sâu sắc, đó là nhu cầu hiểu biết và thương yêu. Những nhà khoa học vì nhu cầu hiểu biết mà thức đến 3 - 4 giờ khuya để nghiên cứu thí nghiệm. Những nhà đạo học không dùng phương tiện đo lường mà dùng thiền quán để tìm hiểu. Con đường tâm linh cũng khám phá, làm thỏa mãn nhu yếu hiểu biết của con người.
Nhu yếu thứ hai sâu sắc của con người là thương yêu và được thương yêu. Sở dĩ ngày xưa thái tử Siddharta bỏ nhà đi tu là tại vì Siddharta thấy rằng tình thương dành cho một người không đủ, không làm thỏa mãn ý chí của người con trai đó. Vì vậy Siddharta đã ra đi tìm tình thương có thể ôm lấy mọi người, mọi loài, tình thương không biên giới.
Ta có khao khát rất lớn là được thương yêu, thương yêu có thể phát triển tới vô biên, ôm lấy vũ trụ. Khi ta có hiểu biết lớn, thương yêu lớn thì hạnh phúc sẽ lớn. Vì vậy nhà doanh thương, nhà chính trị mà trong khi hoạt động mở rộng được tình thương, hiểu biết của mình (càng hiểu thì càng thương, hiểu sâu thì thương nhiều) thì hạnh phúc rất lớn, không có gì mâu thuẫn.
Làm sao để giữ được tính thiện trong môi trường kinh doanh khốc liệt?
(Trích phần vấn đáp trong buổi nói chuyện với doanh nhân tại công viên Văn Thánh, Sài Gòn, ngày 15.03.2007)
Hỏi: Thưa thầy, sự cạnh tranh gay gắt trong giới kinh doanh khiến người ta ví thương trường như chiến trường. Vậy doanh nhân phải làm gì để có thể giữ được tính thiện và sống đúng theo Năm Giới trong một môi trường kinh doanh đầy khốc liệt này?
Đáp: Tờ báo Fortune ở Mỹ mỗi năm đều nêu ra danh sách một trăm doanh nghiệp đứng hàng đầu mà mình có thể đầu tư vào. Khi nghiên cứu thì người ta thấy rõ ràng rằng điểm chung của tất cả một trăm doanh nghiệp đó là biết lo lắng, biết chăm sóc cho những người trong doanh nghiệp như là trong một gia đình. Như vậy thì yếu tố tình thương có mặt, yếu tố trách nhiệm có mặt, yếu tố tình huynh đệ có mặt ở trong đó. Niềm hạnh phúc được đem lại cho doanh nghiệp không phải chỉ là lợi tức mà là sự an vui của tình thương. Không phải tại vì có tình thương mà doanh nghiệp của mình sụt xuống hàng thứ ba, thứ tư, hay thứ năm. Chính vì có tình thương mà doanh nghiệp mình lên hàng đầu trong số một trăm doanh nghiệp được chọn lựa, phải nhớ như vậy.
Khi mình có tình thương rồi thì mình có khả năng sống đúng theo năm giới của đạo Bụt, trong đó có giới bảo vệ sự sống. Nếu mình chỉ nghĩ đến lợi tức mà khai thác thiên nhiên đến mức làm cho hư hoại môi trường sinh sống của mọi loài thì tức là mình không có tình thương. Mình ý thức được là mình gây ra sự giết chóc, hủy hoại môi trường. Cái đó trở thành ra một nút thắt nằm trong đáy lòng mình, khiến cho tâm mình không an. Tuy có thêm lợi tức nhưng mình biết trong thâm tâm rằng mình đang phá hoại môi trường, phá hoại sinh mạng của những người khác. Vì vậy trong những giấc mơ và khi mình già lớn tuổi thì mình sẽ ăn năn, sẽ hối hận và không có hạnh phúc.
Có tình thương trong doanh nghiệp thì thế nào mình cũng tránh được hành động hủy hoại môi trường và hủy hoại sinh mạng của những loài khác. Khi mình nhận thức rằng tuy đang có lợi tức nhưng mình đang sát sanh quá nhiều, thì tâm mình không an. Nếu tiếp tục như vậy thì cái không an của tâm mình càng ngày càng lớn lên và một ngày nào đó, mình sẽ đánh mất hạnh phúc hoàn toàn. Vì vậy mình nên có can đảm thay đổi doanh nghiệp. Thay vì phải sát sanh nhiều thì mình đi tìm một loại doanh nghiệp nào có thể bảo hộ được sinh mạng, bảo hộ được môi trường của sự sống. Sự thực tập đó trong đạo Phật gọi là chánh mạng.
Chánh mạng (right livelihood) tức là một nghề nghiệp sinh sống chân chánh, không tàn hại môi trường, không tàn hại sinh mạng của những loài khác. Sinh sống một cách chân chính là một trong tám con đường của Bát Chánh Đạo. Thế nên khi mình nhận thức được doanh nghiệp của mình tuy đang làm ra tiền nhưng đang hủy hoại sinh môi, làm hao tổn sinh mạng của những loài khác thì mình hãy lập tức nói với mình rằng, doanh nghiệp này không có đủ tình thương trong đó! Mình không muốn tiếp tục như vậy. Mình sẽ tìm cách thay đổi doanh nghiệp đó trở thành một doanh nghiệp mà trong đó mình có cơ hội bảo hộ được môi trường và bảo hộ được sinh mạng.
Có những doanh nghiệp như vậy. Trong một trăm doanh nghiệp được báo Fortune nêu danh mỗi năm thì tất cả đều có xu hướng bảo vệ môi trường, bảo hộ sự sống, giúp đỡ cho những người hiểu biết và giúp đỡ những người trong doanh nghiệp. Làm doanh nghiệp đúng theo tinh thần của tình thương thì mình thành công nhiều hơn. Không những thế mình còn không có mặc cảm tội lỗi và sau này mình sẽ không trả một giá rất đắt cho nó. Trong thương trường có sự tranh đấu hình như là không nương tay, không có tình thương. Nhưng mục đích của mình là gì? Mục đích của mình là hạnh phúc chứ không phải chỉ thành công về hình thức. Mình có thể có rất nhiều tiền, có rất nhiều quyền hành, nhưng mà mình có thể đau khổ cực kỳ. Cho nên mình phải xét lại điều này. Rất là quan trọng. Mục đích của mình là có hạnh phúc, hạnh phúc cho bản thân, hạnh phúc cho những người thương và mình biết rằng tình thương là yếu tố căn bản của hạnh phúc đó. Khi mình có hạnh phúc và tình thương rồi thì mình không nỡ nào làm tàn hoại và hủy hoại môi trường sinh sống của các loài khác.
Kinh Kim Cương có nói phải xét lại ý niệm của mình về người. Ngã, nhân, chúng sanh, thọ giả, là bốn ý niệm: ý niệm về ngã, ý niệm về nhân, ý niệm về chúng sanh, ý niệm về thọ giả. Nhân ở đây có nghĩa là con người. Theo đạo Phật con người được làm bằng những yếu tố không phải người. Con người xuất hiện trên trái đất này rất trễ so với các loài sinh vật khác. Nếu không có các loài khoáng vật, thực vật và động vật thì con người không thể nào sống được. Bảo hộ cho các loài khoáng vật, bảo hộ cho các loài thực vật và động vật tức là bảo vệ con người. Bảo vệ những yếu tố không phải người tức là bảo vệ yếu tố người. Đó là văn kiện về bảo hộ sinh môi sớm nhất trong lịch sử văn học của nhân loại. Theo Kinh Kim Cương, muốn bảo hộ con người phải bảo hộ những yếu tố làm ra con người, đó là: đất đá, thực vật, các loài sinh vật khác.
Cho nên tình thương có thể đi đôi một cách toàn hảo với sự thành công của một nhà doanh nghiệp. Nó có thể làm cho nhà doanh thương thành công hơn những nhà doanh thương không có tình thương ở trong doanh nghiệp của mình. Vì vậy thực tập tình thương thì mình thực tập được sự bảo hộ sinh mạng, bảo hộ môi trường. Khi mình thấy những nhà doanh thương khác không để ý đến điều đó, mình cũng có lòng thương đối với họ. Mình tội nghiệp họ chỉ biết chạy theo tiền tài và uy quyền. Họ là những người không có hạnh phúc. Mình sẽ tìm mọi cách để có thể giúp được những người đó. Cách hay nhất là cho họ thấy qua sự sống của chính mình. Họ thấy mình thương người như vậy mà mình vẫn thành công, mình thành công nhiều hơn họ nữa, từ đó họ sẽ thay đổi. Đừng thấy họ tranh đua một cách không nể nang và không tôn trọng một cái gì hết mà mình cũng phải đi theo cách đó. Mình đi theo cách khác, cách của tình thương. Tại vì mình đã được học bài học rồi. Chỉ có tình thương mới tạo nên sự liên hệ tốt giữa người với người, giữa người với những chủng loại khác trong đó có các loài thảo mộc, các loài cầm thú và các loài khoáng vật.
Hỏi : Thưa thầy khi quản lý một doanh nghiệp con luôn phải vươn tới, phải tham vọng. Tất cả các đối thủ đều như vậy, nếu con không như vậy sẽ tụt hậu. Như vậy làm sao con có thể đi, ăn mà chỉ nghĩ về hiện tại cho được. Như thế đối với doanh nghiệp như thế nào là đủ ?
Đáp : Làm giàu không phải là chuyện xấu. Nhưng mình nên biết rằng mình muốn giàu là tại mình muốn hạnh phúc. Nếu giàu mà không có hạnh phúc thì giàu để làm gì? Khi mình hạnh phúc rồi thì tiền bạc đó sẽ tạo thêm hạnh phúc chung quanh mình. Khi chung quanh mình người ta hạnh phúc thì hạnh phúc của mình cũng tăng lên.
Chúng ta hay lo lắng cho tương lai, lo lắng cho sự thành công của tương lai, chúng ta lại hay sợ hãi về tương lai. Nhưng trong tuệ giác của đạo Bụt thì tương lai được làm bằng hiện tại cũng như hiện tại được làm bằng quá khứ. Nếu mình biết quản lý hiện tại với tất cả khả năng của mình tức là mình đã làm tất cả mọi cái cho tương lai rồi đó. Còn ngồi đó mà tiêu phí năng lượng trong sự lo lắng sợ hãi thì làm hư tương lai thêm.
Mình có quyền thiết kế tương lai nhưng mà mình phải thả neo trong giây phút hiện tại. Mình vẫn an trú trên mảnh đất của thực tại để thiết kế tương lai, có nghĩa là mình đừng có đánh mất mình trong sự lo lắng, sợ hãi về tương lai. Lo lắng và sợ hãi không có ích lợi gì cho tương lai hết mà còn làm hại cho tương lai nữa. Vấn đề không phải là lo lắng, sợ hãi cho tương lai mà là ngồi cho thật vững trong hiện tại để nếu cần thì thiết kế cho tương lai. Trở về với giây phút hiện tại, mình chăm sóc được cho thân và tâm của mình. Có những căng thẳng, đau nhức trong thân. Nếu mình cứ tiếp tục sống như lâu nay thì những căng thẳng, những đau nhức đó càng ngày càng bị dồn nén và nó sẽ sinh ra đủ thứ bệnh.
Stress cũng sinh ra đủ thứ bệnh rồi nó ảnh hưởng tới tâm. Trong tâm sẽ có những buồn khổ, những lo lắng, những bực dọc và những căng thẳng. Có những căng thẳng trong tâm rồi thì những tư tưởng, những lời nói, những cử chỉ của mình sẽ bạo động, tại vì nó bị thúc đẩy bởi những khổ đau, những lo lắng và những sợ hãi kia. Những cái này tạo ra sự đổ vỡ trong bản thân mình, trong gia đình mình và trong doanh nghiệp của mình.
Khi thành Bụt rồi, có còn phải tu nữa không?
Hỏi: Bụt có khổ không?
Thầy trả lời: Ngày xưa khi còn trẻ, thầy cũng tin như mọi người là khi mình thành Bụt rồi thì mình không còn khổ nữa. Nếu thành Bụt rồi mà còn khổ thì thành Bụt để làm gì? Đó là lý luận của mình. Nhưng nếu mình thấy được sự thật là khổ đau và hạnh phúc tương tức thì mình có một cái nhìn rất khác. Thành ra sự thật là Bụt có khổ, nhưng vì Bụt có tuệ giác và tình thương lớn, và vì Bụt biết cách khổ cho nên Bụt khổ rất ít. Thầy nghĩ rằng Bụt cũng có nhức đầu, đau bụng, nhức mỏi chứ không phải là không. Nói rằng Bụt không đau bụng, nhức đầu, không nhức mỏi là không đúng. Tại vì đã có hình hài thì phải có những chuyện đó thôi. Nhưng vì Bụt có trí tuệ và từ bi lớn, và vì Bụt biết cách khổ cho nên Bụt khổ rất ít.
Có thể có những người không đồng ý với Thầy. Họ nói: nếu thành Bụt mà còn khổ thì thành Bụt để làm gì? Đó là lý luận của đa số. Nhưng Thầy thấy rất rõ là Bụt cũng khổ như mình nhưng Bụt khổ rất ít, tại vì Ngài có quá nhiều trí tuệ và từ bi. Nếu cần khổ thì Ngài cũng khổ. Ví dụ như nghe tin đệ tử thương yêu của mình là thầy Xá Lợi Phất tịch thì Bụt có buồn không? Bụt có phải là một tảng đá đâu? Khi đệ tử thương của mình qua đời mà Bụt tỉnh bơ thì đâu được. Chắc chắn là Bụt có khổ nhưng vì Bụt có sẵn tuệ giác về vô thường, vô ngã, biết rằng thầy Xá Lợi Phất đang tiếp tục có mặt trong các sư em của thầy, thì Bụt khổ ít hơn các thầy khác nhiều. Bụt khổ ít hơn thầy Ananda, có phải vậy không? Cho nên sự thật Thầy trao truyền là Bụt có khổ nhưng Ngài khổ rất ít. Ngài biết cách khổ. Cũng như Thầy vậy, Thầy cũng khổ nhưng Thầy khổ ít hơn nhiều người khác. Ví dụ nếu mình biết giáo lý về mũi tên thứ hai. Mũi tên thứ hai là sự lo lắng, sự bực bội của mình, nó làm cho mình khổ gấp mười lần, và vì vậy đừng để cho mũi tên thứ hai cắm vào thì mình đã bớt khổ nhiều rồi, huống hồ mình lại còn có những phương pháp khác.
Hỏi: Khi thành Bụt rồi thì mình còn phải tu nữa hay không?
Thầy trả lời: Khi còn là một thầy tu trẻ, Thầy cũng từng đặt câu hỏi: khi thành Bụt rồi thì mình còn phải tu nữa hay không? Thực tế trong kinh nói rất rõ là Bụt cũng có ngồi thiền, đi thiền hành và thực tập an ban thủ ý như các thầy khác. Thành ra mình hỏi tại sao thành Bụt rồi mà còn phải thực tập nữa, còn phải tu nữa? Tu là để thành Bụt, tại sao thành Bụt rồi còn phải tu nữa? Đó là những câu hỏi rất thực tế.
Câu trả lời cũng dễ thôi, nhưng tại sao mình loay hoay mất bao nhiêu năm mà tìm không ra. Đó là vì hạnh phúc cũng vô thường. Bụt có rất nhiều hạnh phúc, và vì hạnh phúc của Bụt cũng vô thường như hạnh phúc của mình cho nên Ngài phải tiếp tục tu để tiếp tục chế tác hạnh phúc. Thí dụ như mình đạp xe đạp, mình đạp mấy cái thì xe chạy, nhưng nếu mình không tiếp tục đạp thì xe đâu chạy nữa. Hạnh phúc của Bụt cũng vậy. Ngài biết cách nuôi dưỡng hạnh phúc cho nên hạnh phúc của Ngài kéo dài. Còn mình không biết nuôi dưỡng hạnh phúc cho nên hạnh phúc của mình rất ngắn ngủi.
Bởi vậy cho nên thành Bụt rồi mà Bụt cũng phải thực tập thôi. Ngài cũng thực tập an ban thủ ý, Ngài cũng thực tập thiền hành, thiền tọa, ăn cơm im lặng như mình vậy để nuôi dưỡng hạnh phúc của Ngài. Câu trả lời rất dễ, vậy mà trước đây mình cứ dại dột cho rằng: đã thành Bụt rồi thì còn tu nữa để làm gì?
Tu học
Tự tin nơi chính mình
Hỏi: Làm thế nào để có sự tự tin nơi chính mình?
Câu trả lời này do Ban biên tập ghi lại tóm tắt lời dạy của Sư Ông.
Khi nhìn sâu vào chính mình ta thấy bản thân mình vốn có sẵn một gia tài rất lớn. Gia tài đó được trao truyền từ ông bà tổ tiên, gia tài đó gồm có rất nhiều tài ba, kiên nhẫn, từ bi, trí tuệ.... Mình có cảm tưởng mình là con số, mình nghèo nàn, mình vô giá trị bởi vì mình không có thời gian để nhìn kỹ, để tiếp xúc với những gia tài đó.Chính những lo buồn khổ đau đã ngăn cản không cho mình tiếp xúc với nguồn giá trị quý giá đó.
Có khi ta phạm phải sai lầm rồi lại tiếp tục mắc phải những sai lầm khác, nhưng khi nhìn lại thì chúng ta thấy ta vẫn còn rất nhiều thành quả đã đạt được. Qua các bài học lịch sử ta thấy rõ có rất nhiều kinh nghiệm quý báu mà ta đang được thừa hưởng từ tổ tiên mình. Không những tổ tiên huyết thống mà cả tổ tiên tâm linh, những bậc thầy, những bậc tiền nhân của đất nước cũng có mặt trong ta ngay trong giây phút này. Nếu nhận ra được điều ấy thì những đức tính đẹp đẽ đó lập tức đi vào trong mình và mình cũng sẽ làm được như các vị. Trong quá khứ mình đã từng làm được, và đã từng có những kinh nghiệm đó. Chúng ta phải tổ chức lại đời sống hàng ngày để những điều hay, điều đẹp có thể biểu hiện ra được. Môi trường rất quan trọng, gia đình mình, tăng thân mình có thể giúp mình nhận diện những giá trị cao đẹp trong con người mình để những đức tính đó ngày càng lớn mạnh. Bụt nói, ai cũng có thể thành Bụt hết và chúng ta phải có niềm tin nơi bản thân.
Thiền và Tịnh độ khác nhau?
Con xin được hỏi: Năm nay con 26 tuổi. Con có một số thắc mắc về phương pháp tu tập:
1. Sau khi đọc cuốn “Thiền Tông và Tịnh Độ Tông” của Hòa Thượng Thích Thanh Từ và “Thiền Tịnh Song Tu” của Ni trưởng Như Thanh, con đã quyết định thực tập niệm Phật và tu tập Thiền song song với nhau, vì con thấy sự kết hợp này rất phù hợp với con. Nhưng con không biết rằng tu tập như vậy có được không? Con muốn dung hòa tự lực và tha lực chứ không nghiêng về một bên. Kính mong quý thầy quý sư cô hướng dẫn giúp con một đường đi cụ thể hơn?
2. Người sơ cơ như con liệu có thể thực hành thiền Minh sát được không? Có cần một nền tảng nào không? Ví dụ như thiền chỉ samatha hay các thế khí công,… Khi ngồi kiết già con thấy tâm dễ yên hơn là bán già, nhưng bàn chân trái của con lại tím dần, vì con mới tập ngồi kiết già và chân con rất cứng, không dẻo, con có ngồi sai không? Khi thiền hành thì đi trong nhà có được không (vì ngoài đường bụi và ồn ào)? Thời gian thiền hành có nhất thiết phải bằng thời gian ngồi thiền không? Làm thế nào để duy trì nhẫn nại?
3. “Tượng pháp” và “Mạt pháp” là gì? Tại sao mỗi thời kỳ lại có sự sai khác về pháp môn tu tập để đạt được giải thoát? Thời mạt pháp cũng có chánh pháp, tại sao không được gọi là thời chánh pháp?
4. Hiện con rất khó xử, vì tuy con đã ăn chay trường nhưng tháng 9 này con lại sang UK học và ở homestay nên hoang mang không biết liệu chủ nhà có cho mình ăn chay không, ra ngoài ăn thì có đồ chay nhưng làm sao đủ tiền ăn nhà hàng? Con phải làm sao đây? Phải nói với họ như thế nào?
Thầy Từ Thông xin được chia sẻ cùng bạn:
1. Thiền hay Tịnh đều là pháp môn của Phật giáo. Nếu theo đúng chân tinh thân đạo Bụt, hai pháp môn này không bao giờ chống trái nhau, bởi nó được sinh ra từ một cội gốc: tuệ giác của đức Thế Tôn. Và do đó, nó cũng có cùng chung đích: tuệ giác giải thoát. Theo lời Bụt dạy, muốn đạt được tuệ giác giải thoát thì phải thành tựu cho được chánh định, mà con đường duy nhất đưa tới chánh định đó là niệm (niệm, định, tuệ), chánh niệm. Khi các thiền sinh thực tập theo pháp môn Làng Mai thì lấy hơi thở, bước chân, mọi động thái sinh hoạt suốt hai mươi bốn giờ làm đối tượng của chánh niệm để làm duyên cho chánh định có mặt và lớn lên theo thời gian công phu thực tập. Nhưng người thực tập pháp môn Tịnh độ thì dùng danh hiệu Bụt để làm đối tượng của chánh niệm nhằm đạt đến đích điểm là “nhất tâm bất loạn”, mà nhất tâm bất loạn cũng chính là chánh định. Cho nên thực tập chánh niệm với đối tượng nào cũng được, miễn là mình có được chánh định và càng thực tập mình càng có nhiều tuệ giác, cái thấy mỗi ngày mỗi sâu sắc và sáng suốt hơn, định tĩnh hơn. Và một điều quan trọng nữa là trong khi thực tập, mình phải cảm thấy thoải mái, an lạc chứ không bị gò ép, khó chịu từ tâm lý và vật lý mình. Ngày xưa, Bụt đã dạy như thế với các thanh niên Kalama, hãy đọc lại “Đường xưa mây trắng” chương “Đừng vội tin cũng đừng vội bài bác”.
Tuy nhiên, theo pháp môn Sư Ông Làng Mai dạy thì Thiền và Tịnh là một, các thiền sinh đến thực tập tại Làng Mai, tăng thân cũng đang thực tập tịnh độ, nhưng là thứ tịnh độ hiện tiền, tịnh độ có mặt ngay trong giờ phút hiện tại. Nghĩa là, trong luồng ánh sáng của chánh niệm, hành giả nhận diện được những gì đang xảy ra trong mình và quanh mình đều rất mầu nhiệm và đẹp không thua gì những sự kiện được diễn tả trong kinh. Hơn nữa, một mục đích quan trọng mà kinh A-di-đà đưa ra để trả lời “tại sao cần phải phát nguyện sinh về nước Cực lạc?” thì đó là vì ở đó mình “sẽ được sống chung và gần gũi với các bậc “thiện nhân cao đức” (舍利弗!眾生聞者,應當發願,願生彼國。所以者何?得與如是諸上善人俱會一處。Xá-lợi-phất, chúng sinh văn giả, ưng đương phát nguyện sanh bỉ quốc độ. Sở dĩ giả hà? Đắc dữ như thị chư thượng thiện nhơn câu hội nhất xứ (366 - tạng kinh Đại Chánh tân tu).
Như thế, bây giờ thử xét lại, ở ngay đời này mình có được cùng các thượng thiện nhơn tu học không? Thượng thiện nhơn là ai? Mình tiếp xúc, học hỏi, tu tập với ai mà tâm bồ đề, niềm vui, hạnh phúc an lạc trong cuộc sống mình được nuôi dưỡng và năng lượng tu học của mình được nâng cao mãi, thì mình biết ‘đây chính là thượng thiện nhân’ rồi. Và nếu ngay thế giới này mà mình có thể có được thượng thiện nhân thì tại sao đây không phải là Tịnh độ? Đây là Tịnh độ, Tịnh độ là đây (Tây thiên thử độ, thử độ Tây thiên), các vị Tổ sư ngày xưa đã dạy như thế. Xin hãy tìm đọc thêm ở sách “Thiết lập tịnh độ” và sách “Thông điệp tình huynh đệ” của Sư Ông để rõ thêm.
2. Trước hết, xin lỗi bạn là vì truyền thống thiền tập Làng Mai không phải là thuyền thống thiền Minh sát, cho nên các thầy, các sư cô không trả lời được cho bạn.
Còn thế ngồi kiết già hay bán già, thì bạn cảm nhận như vậy cũng rất gần với cảm nhận của nhiều thầy và sư cô tu tập lâu năm. Nếu vì ngồi lâu nên bị bầm tím thì phải xoa bóp ngay những nơi bị tê, máu ít lưu thông đến trong khi mình ngồi thiền. Khi tập ngồi thiền, mình không nên quá ép cơ thể mình (cố nhiên là phải có cố gắng rồi), mà nên thoải mái cơ thể một chút, nếu chân mình đau quá rồi thì nên đổi chân hoặc xả chân ra, hoặc xả thiền ngồi và tiếp tục thiền tập bằng đi kinh hành hoặc thiền hành ngoài trời. Còn về thực tập thiền hành thì tùy theo hoàn cảnh mình cho phép mà mình thực tập. Tuy nhiên, phép thực tập thiền hành nếu được thực tập trong một khung cảnh thoáng mát, có nhiều cây xanh, không khí trong lành thì rất lý tưởng. Nhưng nếu hoàn cảnh mình không được như vậy không phải là mình không thể thực tập thiền hành. Ngày xưa, khi mới viết “Thiền Hành Yếu Chỉ” Sư ông Làng Mai đã nhờ người gởi cho một người học trò đang ở trong tù (VN) một bản chép tay, và người học trò đó thực tập rất thành công ngay trong khung cảnh tù đày, rất chật chội và ồn ào (người học trò đó là cố Ni sư Thích nữ Trí Hải, đã tịch năm 2003). Phép thực tập thiền hành đã đem lại cho sư cô đó (hồi đó chưa gọi là Ni sư) những tháng ngày hạnh phúc, an lạc ngay trong tù. Mình chắc chắn bạn đang còn nhiều tự do hơn sư cô đó lắm. Vậy tại sao bạn không thành công! Còn thời gian thực tập không nhất thiết là bao nhiêu hết, hễ lúc vào được thì thực tập liền. Nhưng thiền hành đâu phải chỉ có một số thời gian quy định đâu, theo tinh thần Làng Mai, phép thiền hành phải được đem áp dụng khắp nơi, hễ lúc nào cất bước đi là đi trong chánh niệm (thiền hành), dù dưới tàu điện ngầm, trong siêu thị, ngoài chợ, từ bến xe buýt về nhà, lên xuống cầu thang... đều nên áp dụng phép thiền hành. Có nắm được, làm chủ được bước chân thì mới mong nắm được, làm chủ được tâm mình. Không làm chủ được tâm thì sức mấy làm chủ được mình trong đời sống hàng ngày!
Độ nhẫn nại của mỗi người tùy thuộc vào độ cao của lý tưởng. Lý tưởng càng cao thì mới thúc đẩy được độ nhẫn nại cao. Mà muốn lý tưởng cao thì phải biết học hỏi và tu tập cho có niềm vui và lợi lạc từ sự chuyển hóa thân tâm thật sự.
3. Câu hỏi này cũng hay, nhưng chúng tôi thấy báo Văn Hóa Phật Giáo trả lời những câu hỏi thuộc loại này rất hay, bạn hãy gởi cho VHPG đi. Cảm ơn bạn.
4. Mình đã thực tập ăn chay và đã thấy được lợi ích từ ăn chay từ con đường ăn uống mà mình đang đi thì chắc chắn mình phải biết tìm cách để bảo vệ con đường ấy. Bây giờ đã tháng 10 rồi, chắc là bạn đã sang UK rồi, nhưng không biết là chủ nhà có tạo điều kiện cho bạn không. Xin gợi ý cho bạn mấy cách giải quyết: bạn có thể tự đi chợ nấu ăn riêng trong nhà không? Đó cũng là một cách. Hai, là tìm một tiệm ăn chay rẻ tiền để đăng ký cơm tháng như ở Việt Nam! Ba, tìm một chỗ ở khác, có thể tìm chung với một vài người bạn khác. Bốn, bạn cũng tiếp tục ở đấy và ăn đấy nhưng mình tìm cách, trong bữa ăn mình hạn chế tối đa ăn thịt động vật thôi, và mình thưa với chủ nhà như vậy cho chủ nhà và nhà bếp biết, thì có thể họ sẽ cho mình thêm một món rau quả/củ gì đó. Ngày xưa, khi Tổ Huệ Năng còn lánh nạn, ở chung với một nhóm người trong rừng, thì Ngài không ăn thịt, nhưng rau quả nấu chung trong nồi thì Ngài cũng ăn, vì đó là thời gian tạm thời. Mình bây giờ cũng vậy, thời gian ở nhà đó để đi học thì chắc cũng là thời gian tạm thôi, mình có thể phương tiện cho qua thời gian này, nếu trường hợp bất đắc dĩ. Chúc bạn sống vui và khỏe những tháng ngày ở UK.
Chuyển hóa tâm hành
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý thầy và quý sư cô!
Mỗi khi có tâm hành tiêu cực xuất hiện, con rất muốn chuyển hóa chúng. Nhưng con vẫn chưa rõ phải thực tập như thế nào? Phải quan sát làm sao, đọc kệ như thế nào,… để chúng không thể làm quấy rầy con nữa, và để lần sau chúng không còn xuất hiện nữa.
Một thầy xin được chia sẻ cùng bạn:
Thân chào bạn!
Mỗi khi bạn có những tâm hành tiêu cực xuất hiện, thì việc đầu tiên mà bạn phải nên làm là thực tập hơi thở có chánh niệm, để đưa tâm trở về với thân ngay trong giây phút hiện tại. Sự thực tập đó sẽ giúp bạn thấy được những gì đang xảy ra trong tâm của mình.
Khi bạn đã thực sự có chánh niệm rồi, thì bạn hãy duy trì hơi thở và quan sát, nhận diện tâm hành tiêu cực đang đi lên trong mình đừng có ý xua đuổi, ghét bỏ hay lo sợ, mà chỉ cần nhận diện chúng thôi.
“Thở và tôi biết rằng tôi đang giận
Thở ra tôi mỉm cười với cái giận trong tôi.”
Bạn chỉ cần nhận diện và mỉm cười với chúng thì trong vài ba hơi thở, tâm hành giận tự nó sẽ lắng xuống. Hoặc bạn thực tập theo bài thi kệ sau:
“Cái giận làm tôi xấu,
Biết vậy tôi mĩm cười,
Trở về thủ hộ ý
Từ quán không buông lơi.”
Thở vào bạn đọc thầm trong đầu một câu và thở ra bạn đọc một câu tiếp sau đó.
Bạn phải thực tập liên tục như vậy thì càng ngày năng lượng chánh niệm trong bạn sẽ lớn mạnh và những tâm hành tiêu cực kia sẽ từ từ yếu đi và không còn quấy rầy bạn nhiều vì bây giờ bạn đã có phương pháp thực tập.
Bạn nên nhớ trong tâm mình không chỉ có những hạt giống tiêu cực mà còn có rất nhiều những hạt giống tích cực như: từ bi, hiểu biết, tha thứ,…Nếu những hạt giống tích cực có cơ hội được biểu hiện thì từ từ những hạt giống tiêu cực tự nó sẽ biểu hiện ít hơn. Sư Ông có dạy cho chúng ta những bài thi kệ để thực tập trong đời sống hàng ngày, bạn có thể tìm ở sách “Bước Tới Thảnh Thơi” hoặc trong sách “Thiền Môn Nhật Tụng”…
Thực tập chuyển hóa tâm hành tiêu cực phải cần thời gian và thiện chí thực tập của mình.
Xin chúc bạn thành công.
Cảm nhận sự an lạc trong cuộc sống
Con xin được hỏi:
Con là một sinh viên vừa tốt nghiệp đại học. Mười một năm (kể từ sau ngày nhận giấy báo nhập học) là quãng thời gian dài mà con đã phải nhận rất nhiều sóng gió của cuộc đời. Trong thời gian đó vì quá lo lắng cho việc học nên con đã mắc phải chứng bệnh “Tâm thần phân liệt”. Rồi mọi chuyện cũng đã qua khi con được có cơ duyên tiếp xúc với đạo Phật, sức khỏe cũng như thân tâm của con đã ổn định và bình thường. Nhưng bây giờ khi bước đi trên con đường mưu sinh cho cuộc sống thì thật là khó khăn. Con đã được nghe khá nhiều lần về chuyện “Cửa Tùng Đôi Cánh Gài” và bây giờ con cảm thấy mình giống như nhân vật trong câu chuyện đó, qua những nụ cười hay lời nói đều ẩn chứa sự mưu toan, tính toán. Để có được một cuộc sống giàu có về tiền bạc thì con người ta hầu như đổi lấy sự liêm sỉ, lòng tự trọng và sự ngưỡng mộ của những gì tốt đẹp để lấy về cho mình “Tiền, bạc, tệ”. Con ở Nghệ An và có ý định tìm cuộc sống mưu sinh ở Hà Nội. Nhưng kể từ khi tốt nghiệp đến bây giờ không ngày nào con cảm nhận được “lạc thọ” và “khổ thọ” trong thân tâm con như Sư ông đã thuyết giảng. Nó chỉ có những mưu toan và tính toán cho tương lai mà đâu biết rằng mình đang hiện hữu trong hiện tại. Phải chăng mục đích của giáo dục không thể đưa con người đến con đường hướng thiện, để có một cuộc sống dễ thở hơn? Con mong muốn tìm một nơi nào đó để có thể trở về lại với chính mình, để con có thể cảm nhận được cảm giác an lạc trong cuộc sống này. Nếu về quê để tìm một cuộc sống bình thường thì có thể nhận được những lời dị nghị của bà con lối xóm. Con phải làm gì bây giờ? Kính mong quý thầy, quý sư cô cho con một lời khuyên.
Sư cô Cần Nghiêm & Sư cô Văn Nghiêm chia sẻ cùng bạn:
Ban Biên Tập Làng Mai đã nhận được thư bạn và nhiều bức thư khác gởi về với nội dung: muốn tìm một nơi nào mà ở đó mình về lại với chính mình, ở đó mình cảm nhận được cảm giác AN LẠC trong cuộc sống này mà không phải mưu tính cho tương lai mà đâu biết mình đang hiện hữu trong hiện tại. Phải chăng mục đích của giáo dục không thể làm cho người ta làm được những việc hướng thiện, để có một cuộc sống dễ thở hơn?
Có lẽ đây là một thực trạng xã hội hay là một nỗi đau chung không riêng của bạn mà nó đang lan nhanh trên toàn cầu. Một sức ép quá lớn từ cuộc sống đã buộc các bạn phải lựa chọn: hoặc là chấp nhận thay đổi chính mình để được sống, hoặc là sống mà cứ như là sống tạm… Và không riêng gì bạn, y học đã cảnh báo rằng hiện nay có rất nhiều người trẻ bị stress, tâm thần phân liệt một chứng bệnh đang được mọi người quan tâm. Cho nên, chúng ta đều là nạn nhân cho bệnh dịch này.
Mình có đọc được câu: “…chúng ta đều là những người chuẩn bị tốt cho cuộc sống nhưng chúng ta chưa thực sự sống tốt”. Câu nói này đã làm mình giật mình khi thấy mình chưa bao giờ được sống thật sự với chính mình. Và từ đó mình để tâm tìm kiếm cách để sống tốt nhưng loay hoay hoài, mình đã tiêu phí rất nhiều thời gian và sinh lực cho cuộc sống như đó là một lẽ đương nhiên để đươc sống còn.
Là một người trẻ được đồng hành trong thời đại văn minh khoa học này, mình cảm thấy rất hăng hái với những gì được học ở trường, những thành tựu, những phát minh để hăm hở bước vào cuôc sống. Với bạn, “11 năm kể từ ngày nhận giấy báo nhập học, cũng là khoảng thời gian bạn gặp rất nhiều sóng gió của cuộc đời.” Và mọi người hầu như đều phải nhập cuộc như thế để có thêm kinh nghiệm sống. Và đó cũng là những thương tích để lại trên cơ thể và tâm hồn mình, bạn và nhiều bạn trẻ khác. Lâu ngày mình thấy cuộc sống của mình dường như càng ngày càng xa lạ, và mình quên mất đường để trở về lại với chính mình. Niềm vui trở nên cạn cợt và nhạt nhẽo đến khó tả. Đã có bạn chia sẻ: “cái cảm giác ‘bình thường’ mà có cảm giác như là người vô cảm”. Hoặc sẽ trở nên “chán nản khi thấy cuộc sống không hề ngắn ngủi, mà là quá dài khi phải sống tiếp những ngày như vậy.” (Đây là lời chia sẻ của một bạn khác). Đó là những dấu hiệu bất thường của cảm xúc, nó sẽ khiến mình đi tìm kiếm niềm vui ở bên ngoài, ban đầu là những thú tiêu khiển như nhu cầu cần thiết, nhưng nếu không biết dừng lại mình sẽ chạy theo nó suốt cả cuộc đời.
Rất may bạn đã nhận ra được mặt mũi của cuộc sống và muốn thực hành cuộc sống mới có phẩm chất của sự an lạc. Mình thấy vui về điều đó và xin thật lòng chúc mừng bạn. Chúc mừng bạn đã vượt qua giai đoạn khó khăn của tâm thần phân liệt, đã thi đậu, có thể cảm nhận hạnh phúc từ đôi mắt sáng, từ đôi tay, đôi chân lành lặn… Đó chính là những điều kiện của hạnh phúc mà quý thầy, qúy sư cô thường nhận diện nó mỗi ngày. Bạn có thể thực tập viết xuống những điều kiện hạnh phúc khác để nuôi lớn niềm hạnh phúc được sống.
Khi bạn thấy mình có điều kiện hạnh phúc thì bạn có thêm niềm tin vào chính mình và người khác. Đồng thời bạn có thêm can đảm chấp nhận những khó khăn mà mình đang gặp phải. Bởi vì đó là những kinh nghiệm rèn luyện, nuôi lớn khả năng nhận diện điều kiện hạnh phúc. Phải làm công việc đó hàng ngày trong sự buông thư, bình tĩnh.
Tìm cho mình một công việc phù hợp. Công việc đó không làm cho mình căng thẳng mà nó giúp mình sống tốt, sống vui vẻ hơn. Khi bạn biết chấp nhận được sống với chính mình thì bạn sẽ biết chọn một nghề phù hợp cho mình.
Bạn nhớ thực tập buông thư khi cảm thấy căng thẳng. Điều căn bản là bạn nên theo dõi hơi thở, bạn sẽ cảm thấy mình được trở về với chính mình. Không cần đi tìm một nơi nào mới được trở về với chính mình.
Tuy nhiên nếu có điều kiện bạn nên đến các trung tâm tu học theo pháp môn Làng Mai để được hướng dẫn và thực tập chung một thời gian với tăng thân. Quý thầy, quý sư cô sinh hoạt như anh em một nhà với những sinh hoạt gần gũi trong cuộc sống hàng ngày như: ăn cơm, rửa bát, thiền đi, thiền ngồi, thiền buông thư, làm việc trong chánh niệm... Bằng ý thức sự có mặt của hơi thở và năng lượng của tăng thân sẽ giúp bạn tìm được chính mình và tập sống an lạc. Bạn có thể tham khảo thêm những phương pháp thực tập căn bản để sống có hạnh phúc như Phép Lạ Của Sự Tinh Thức, An Lạc Từng Bước Chân… Đây là một vài gợi ý từ sự thực tập của mình khi được tu học theo pháp môn Làng Mai. Chúc bạn thực tập vui và có nhiều an lạc.
Thương yêu và tin cậy
Chọn pháp môn để tu
Con xin được hỏi:
Con biết rằng thế giới này có nhiều pháp môn tu và đạo Phật luôn hướng con người đến con đường an lạc. Con rất muốn cảm thụ nhiều hơn về Phật pháp và hướng mình theo con đường tu đúng đắn, nhưng con thật sự bối rối không biết phải bắt đầu từ đâu và như thế nào? Có pháp môn khuyên niệm Phật, có pháp môn lại khuyên cúng dường bố thí, hay có pháp môn thực tập thiền. Con rất mong được quý thầy, quý sư cô hướng dẫn và chỉ dạy để con có thể hiểu và thực tập theo.
Kính thưa quý thầy, quý sư cô! Con tên là Anh Nhi, hiện nay con đang du học tại Pháp. Con biết rằng thế giới này có nhiều pháp môn tu và đạo Phật luôn hướng con người đến con đường an lạc. Con rất muốn cảm thụ nhiều hơn về Phật pháp và hướng mình theo con đường tu đúng đắn, nhưng con thật sự bối rối không biết phải bắt đầu từ đâu và như thế nào? Có pháp môn khuyên niệm Phật, có pháp môn lại khuyên cúng dường bố thí, hay có pháp môn thực tập thiền. Con rất mong được quý thầy, quý sư cô hướng dẫn và chỉ dạy để con có thể hiểu và thực tập theo.
Sư cô Nội Nghiêm chia sẻ:
Bạn Anh Nhi thân mến!
Đọc những dòng tâm sự của bạn, trong tôi có sự cảm thông. Ngày xưa, khi tôi bắt đầu có ước muốn đi xuất gia để tiếp nối con đường rất đẹp, rất sáng của Bụt. Con đường mà tôi được trao truyền từ các anh chị huynh trưởng trong tổ chức GĐPT - nơi tôi được sinh hoạt. Lúc đó, tôi cũng đã có những băn khoăn, bối rối như bạn bây giờ.
Đạo Bụt có tám vạn bốn ngàn pháp môn. Tất cả các giáo pháp này đều rất quý, giúp chúng ta có ý thức và chuyển hóa những khổ đau đang có mặt trong ta và trong cuộc đời. Sự cẩn trọng của bạn trong việc chọn một con đường mới để đi là cần thiết. Bởi vì đạo Bụt có khế cơ và khế lý. Tìm hiểu để biết cái gì phù hợp với mình, nuôi dưỡng mình trong đời sống hằng ngày là hiển nhiên thiết yếu. Để tôi kể cho bạn nghe một câu chuyện, chỉ nghe cho vui thôi bạn nhé.
Ngày xưa, có một cậu bé ao ước được nhận món quà nhỏ của mẹ nếu cậu đạt thành tích xuất sắc trong học tập vào dịp cuối năm. Do vậy, hằng ngày cậu chăm chỉ học tập hơn, bớt chơi những trò kém bổ ích và làm mất thì giờ. Món quà trong lời hứa của mẹ đã là động lực thúc đẩy cậu bé ấy. Và điều mẹ cậu mong ước cũng đã đến, cậu đạt thành tích xuất sắc, đứng đầu lớp trước sự ngạc nhiên của thầy cô, thán phục của bạn bè…. Rồi cái ngày cậu mong ước bấy lâu cũng đến, mẹ cậu dẫn cậu đến hiệu đồ chơi trẻ con lớn nhất thành phố để mua cho cậu một món đồ chơi mà cậu thích. Cậu háo hức, phấn khởi đi cùng mẹ, để rồi buồn bả ra về với đôi bàn tay không trước sự ngạc nhiên của mẹ. Vì sao? Cửa tiệm này lớn nhất và nổi tiếng nhất thành phố, vì vậy có vô số đồ chơi, món nào cũng đẹp, món nào cậu cũng thích. Cậu đắn đo, bối rối không biết phải chọn cái nào. Cầm cái này lên, cậu lại bỏ xuống, khi thấy món đồ chơi bên kia cũng đẹp không kém… Cậu cứ làm thế một hồi lâu, khó cho cậu để quyết định, chỉ chọn một cái cho mình. Cuối cùng cậu xin mẹ quay về và sẽ đi mua vào một ngày khác. Cậu bối rối chỉ vì cậu chưa thấy rõ thật sự mình thích cái gì nhất.
Anh Nhi thân mến!
Tôi kể chuyện này cho vui cũng để bạn dành cho mình chút ít thời gian, giữ tâm bình yên, lắng dịu để thấy cho rõ, cho sâu sắc, cho tường tận những ước mong, những hoài bão, chí nguyện của mình. Từ đó, bạn sẽ biết chọn con đường thích hợp cho bạn. Chỉ có bạn mới biết bạn cần gì và cần làm như thế nào. Khi một người chọn con đường tâm linh, ta biết rằng có một động lực nào đó thúc đẩy họ. Có thể động lực đó là một chí nguyện và chí nguyện này sẽ dẫn đường cho họ. Họ hướng tâm vào con đường tâm linh không phải vì danh vì lợi, mà vì tình thương yêu, vì hạnh nguyện giúp đời và một môi trường thực dụng, có thời gian để thực tập là điều kiện tốt để lý tưởng họ mỗi ngày một lớn.
Pháp môn mà tôi đang theo học và thực tập là pháp môn chánh niệm (thiền) và tôi cảm thấy rất hạnh phúc. Niềm tin với những pháp môn thực tập trong tôi vẫn đang lớn, vững chắc hơn. Nhưng tôi sẽ không khuyên bạn đi theo con đường của tôi, bạn có tự do quyết định lựa chọn con đường mà bạn sẽ đi và tôi tin bạn sẽ làm tốt. Chọn được con đường đúng đắn cho mình, nuôi dưỡng và bảo vệ được hạt giống tâm linh trong bạn dần lớn mạnh, vững chắc.
Hy vọng những gì tôi chia sẻ giúp bạn vững tin, mạnh mẽ hơn trong quyết định của mình. Chúc bạn sớm chọn được con đường thích hợp cho mình.
Tu mãi mà không tiến
Con xin được hỏi:
Cách đây hơn bốn năm, con đã từng phát nguyện tu tập mong giải thoát khỏi mọi khổ đau. Con đã từng quy y ngũ giới, từng đọc sách thiền và thực tập thiền, chánh niệm trong mọi lúc, mọi nơi. Con đã thực tập phép thiền của Sư Ông. Con đã từng cho rằng mình đã thành tựu, dù chưa là thành tựu viên mãn. Chí ít, con cho rằng mình đã biết thiền là thế nào, đời sống thiền là ra sao, an lạc thiền là mầu nhiệm như thế nào….
Ầy vậy mà, con đã lầm! Dường như chỉ là sự tự lừa dối. Điều nhận ra này khiến con rất đau khổ và gần như quyết chí bỏ tu (Thực ra con đã tự nhủ bỏ tu vô số lần, rồi sau đó lại trở lại thực tập thiền quán, thực tập chánh niệm, đọc sách thiền…) Có vẻ như lần này con thực sự thất vọng. Chữ “vọng” này có lẽ là nguồn gốc chăng. Con đã tham vọng giải thoát hay sao?
Con muốn nói đến việc con thường xuyên bùng nổ những tham, sân, si, và vô số sự cố chấp. Hoàn cảnh xung quanh dường như cũng hưởng ứng việc bùng nổ này bằng cách tạo ra vô số tình huống làm con khó chịu, tức giận, si mê, ham muốn... Con chẳng thể buông được. Chính vì thế con nói rằng con đã tự lừa dối mình. Thực ra con đã chẳng tu tập được gì cả, con đã chẳng sống thiền hay có được an lạc thiền nào hết!
Con không thể xuất gia, vì con còn gia đình phải chăm lo, con cái phải nuôi dạy. Việc tu tại gia gần như là không thể được đối với con, chẳng khác nào tự mình huyễn hoặc chính mình. Ai đó đã khuyên con hãy nhẫn nhịn, kiên trì, nhưng con đơn giản không làm được. Con cũng biết thân này tồn tại tạm bợ, rồi sẽ tan thành tro bụi và biến mất trong hư không, và mọi thứ từng giày vò con cũng sẽ tan biến, ấy vậy mà trong lúc này, tâm con vẫn không bình an, vẫn loạn động, vẫn đau khổ.
Cầu chúc Sư Ông luôn mạnh khỏe, sống lâu, để có thể hoằng pháp rộng khắp muôn phương.
Sư cô Túc Nghiêm chia sẻ:
Chào cô,
Tại sao ta phải thực tập chánh niệm hay gọi nôm na là tu tập? Bởi vì có khổ đau. Khi ta giận, khi ta buồn… những năng lượng đó làm cho ta bất an, khổ sở. Tại sao ta không muốn nhưng chúng vẫn hiện khởi khi đủ điều kiện? Vậy những điều kiện để cái gận có thể bùng nổ là gì? Là do thói quen phản ứng của chúng ta đối với những gì động đến quyền lợi, tiếng tăm, địa vị, uy thế của chúng ta. Chạm đến lòng tự ái của chúng ta. Chạm đến những gì ta thích hay không thích... Và do không tập một thói quen mới: nhận biết được mình đang giận, dừng lại mọi phản ứng nói hay bất cứ một hành động nào mà ngày xưa khi giận mình thường hay phản ứng. Thực tập: thở vào, biết rằng mình đang giận; thở ra, mình phải chăm sóc cái giận của mình. Hay tập trung toàn bộ sự chú tâm của mình vào sự phồng xẹp của bụng khi thở vào, thở ra. Hay tập trung toàn bộ sự chú tâm vào những bước chân: thở vào, bước 2 hoặc 3 bước; thở ra bước 2 hoặc 3 bước, tuỳ theo chiều dài của hơi thở và để sự chú tâm đến sự tiếp xúc giữa chân và mặt đất. Sự thực tập tập trung vào hơi thở khi giận này sẽ làm giảm thiểu rất nhiều sự đổ vỡ và làm cho cái giận không bùng nổ thêm. Sau đó khi yên tĩnh một chút ta sẽ sáng suốt hơn và có thể tìm ra giải pháp ổn thoả cho cả hai bên (mình và người làm mình giận). Sự việc sẽ trở nên dễ thở hơn...
Ngoài những lúc bất an khổ sở, cũng có những khi trái tim ta rất rộng mở, những giận hờn lặng hết và tâm ta trở nên yên lắng, vắng bặt những phân biệt này kia, ta chan hoà với mọi người, ta đau cái đau của người, ta hạnh phúc cái hạnh phúc của người, những ý niệm, ngôn từ dường như không có mặt trong tâm ta, ta rất tỉnh táo, an tịnh. Trạng thái đó trong nhà Phật gọi là Diệt đế. Cô đừng lầm nghĩ rằng cô không có những phút tịch mặc như vậy. Phật dạy trong mỗi chúng sanh đều có Phật tánh. Vậy làm sao để chúng ta có thể tiếp xúc lại và sống được trong Phật tánh. Đó là thực tập chánh niệm. Thực tập chánh niệm sẽ giúp chúng ta dừng lại sự rong ruổi, trở về sống thật sự ngay trong giây phút hiện tại. Sự nhận biết, ta đang thở vào, ta đang thở ra, hay nhận biết tâm hành giận đang có mặt... đó là ta đang tiếp xúc với tâm chân thật của mình. Đang sống trong phút tịch mặc của mình. Sống và thực tập chánh niệm, từ từ ta sẽ bớt gây khổ đau, bớt gây lầm lỗi, bớt tạo thêm những nhân tiêu cực… Đó là lý do tại sao ta phải tu tập. Tu tập là để thật sự nếm được an lạc liền. Tu tập là để dừng lại những giận hờn, tham đắm, si mê. Tu tập là để làm giảm bớt đi hay giải thoát được khỏi những giận hờn, tham đắm, si mê. Pháp hành thì luôn có đó cho chúng ta để thực hành và làm theo. Tuy nhiên, tuỳ theo sự học hiểu và thực hành như thế nào trong đời sống hằng ngày mà sự chuyển hóa xảy ra mạnh mẽ hay yếu ớt. Nguồn an lạc, hạnh phúc, bình an sẵn có đó chỉ có điều ta nếm được nó nhiều hay ít mà thôi.
Mong cô đừng tự trách mình những lúc rơi vào tuyệt vọng, đau khổ, hay khi thực tập chưa thành công. Vì thời gian cô tu tập mới có bốn năm thôi, trong khi những thói quen cũ đã được cô hình thành mấy chục năm rồi, cho nên muốn chuyển hóa ta phải từ bi với chính mình, cho mình thời gian. Để giúp cho việc học và tu tập được tiến bộ, cô nên dành thời gian đọc sách, nghe băng giảng để mưa pháp được thấm ướt đất tâm, để nguồn trí tuệ được khai mở. Học được cách theo dõi hơi thở để dừng lại tâm rong ruổi, tìm cầu. Học thiền, thực tập thiền hay tu tập là để học cách sống mới. Thay vì sống trong khổ đau, trong thất niệm, thì giờ đây Bụt dạy cho chúng ta cách sống có chánh niệm. Sống hạnh phúc, ngay trong giây phút hiện tại. Mỗi khi tâm đang bực bội, nóng giận ta trở về với hơi thở thì năng lượng chánh niệm lập tức có mặt khiến cho những nóng giận trong ta yếu dần. Cô có thể thực tập hơi thở ở mọi lúc mọi nơi. Thở vào biết rằng đây là hơi thở đang đi vào. Thở ra biết rằng đây là hơi thở đang đi ra. Khi ăn cơm thì biết rằng mình đang ăn cơm. Khi đi tới đi lui thì biết rằng mình đang thở và chân đang tiếp xúc với mặt đất… Cô đọc sách nhiều chắc hẳn nắm rõ các phép thực tập này.
Cô nên có thầy, có các bạn đồng tu giúp đỡ mình trên con đường tu tập thì sẽ dễ dàng hơn. Đừng để mình rơi vào tình trạng “Cứ để khổ đau tràn lấp, làm cho đen tối cuộc đời” thì rất là tội cho mình, và cho những người xung quanh. Không gặp giáo pháp thì không nói làm gì, nhưng gặp rồi mà không áp dụng được thì rất là uổng. Có gạo, có nước, có lửa, có nồi… mà không biết cách nấu thì vẫn bị đói như thường.
Trong sách Phép lạ của sự tỉnh thức, tác giả đã chỉ dẫn rất rõ ràng những phép thực tập chánh niệm trong đời sống hằng ngày. Có những bài kệ giúp mình có thêm kiên nhẫn để học hỏi và làm theo từ từ. Giả sử thực tập thi kệ khi đánh răng. Cô chú tâm trong việc vừa đánh răng, vừa đọc bài kệ. Tay vẫn chải răng hàm trên hay hàm dưới bên trái hay bên phải tất cả đều được nhận biết rõ rằng. Với hơi thở vào, thầm câu kệ “Đánh răng và súc miệng ”. Hơi thở ra, thầm đọc “Cho sạch nghiệp nói năng”. Hơi thở vào, thầm đọc “Miệng thơm lời chánh ngữ ”. Hơi thở ra, thầm đọc “Hoa nở tự vườn tâm ”. Rồi tiếp tục bằng trở lại từ đầu câu kệ lại. Cứ thế, thở vào thở ra, thầm đọc câu kệ, tay chải tới đâu biết tới đó. Tất cả động tác chải răng được song song với hơi thở vào/ra và câu kệ làm thầy nhắc nhở mình phải thực tập chánh ngữ trong đời sống hằng ngày. Chải răng cho miệng thơm tho sạch sẽ cũng đồng thời được nhắc nhở miệng thơm nữa bằng cách nói lời chánh ngữ để vườn tâm hoa nở. Cô thấy việc thực tập chánh niệm đâu có xa lạ gì với cuộc sống. Chuyển hóa sâu xa chưa biết, nhưng cái chắc chắn rằng khi đánh răng tâm cô ở đó. Thay vì nghĩ lung tung thì tâm cô giờ đây được ở yên một chỗ là chú ý vào việc đánh răng. Bài kệ đóng vai trò một người thầy nhắc nhở ta, muốn miệng thơm là phải nói lời ái ngữ, dễ thương, có chất liệu hiểu biết, bao dung trong lời nói. Vậy đó. Còn nhiều bài tập khác để ta áp dụng vào đời sống hằng ngày. Nếu áp dụng các bài thực tập này thì ta sẽ tiếp xúc ngay được với an lạc, hạnh phúc. Ngồi, hoặc đứng phải giữ cho thân thể và gương mặt buông thư, miệng mỉm cười hàm tiếu, thở vào, biết mình đang thở vào, thở ra biết mình đang thở ra, ý thức những gì đang diễn ra trong tâm. Cô thực tập ba hơi thở như vậy sẽ thấy khoẻ, nhẹ ngay. Việc thực tập là làm cả đời chứ không phải chuyện một sớm một chiều.
Kính chúc cô bình an..
Con tu không tiến
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý thầy, quý sư cô!
Con năm nay 33 tuổi, đã lập gia đình, con cũng ăn chay được ba năm. Tuy ở xa Sư Ông nhưng con luôn theo dõi mọi hoạt động Sư Ông qua báo chí và Net. Con rất muốn tham dự những khoá tu do Sư Ông hoặc tăng thân Làng Mai tổ chức nhưng khoá tu thường kéo dài ba đến bốn ngày nên chúng con không thể tham gia được. Chúng con chỉ rảnh vào dịp tết Nguyên Đán. Con xin mạn phép hỏi vào thời gian trên tăng thân có thể tổ chức khóa tu được không ?
Con có mua rất nhiều sách và băng đĩa do Sư Ông giảng nhưng sự tu tập của con không tiến triển bao nhiêu, con chỉ ngồi thiền được khoảng 20 đến 30 phút là không thể ngồi được nữa. Con rất mong nhận được sự chia sẻ.
Sư Cô Lĩnh Nghiêm chia sẻ cùng bạn:
Bạn mến!
Tôi rất tán thán công đức ăn chay và lòng khát khao tu tập của bạn. Thực sự là tu tập mà không có tăng thân bên cạnh quả rất khó khăn.
Hàng năm, tại tu viện Bát Nhã có tổ chức hai khoá tu lớn kéo dài từ ba đến bốn ngày vào dịp hè và dịp tết Nguyên Đán. Ngoài ra, hàng tháng vào ngày chủ nhật đầu tiên tại Bát Nhã cũng tổ chức một ngày tu chánh niệm. Bạn có thể liên lạc với tu viện Bát Nhã theo địa chỉ: Tu viện Bát Nhã thôn 13 xã Đambri- Bảo Lộc – Lâm Đồng, điện thoại : 063.751627 / 063.751970 / 063.751518
Bạn thân mến!
Ngồi thiền chỉ là một trong vô số cách tu tập thôi. Trong tư thế ngồi ngay ngắn thì việc hành thiền trở nên dễ dàng hơn đối với rất nhiều người nhưng không phải là tất cả. Tại làng Mai chúng tôi cũng chỉ ngồi thiền 30 phút vào buổi công phu sáng, sau đó tụng kinh 30 phút. Buổi tối cũng chỉ ngồi thiền 30 phút và tụng kinh 30 phút. Tuy nhiên chúng tôi thực tập thiền trong suốt cả ngày trong mọi sinh hoạt. Thiền có hai dạng : Thiền chỉ và thiền quán. Thiền chỉ là khả năng dừng lại mọi suy nghĩ vẩn vơ đưa thân trở về với tâm, có mặt trọn vẹn trong giây phút hiện tại. Thiền quán là khả năng tập chung cao độ để nhìn sâu sắc một vấn đề nào đó.
Nếu ngồi thiền khó khăn thì bạn có thể thực tập thiền hành, tức là đi trong chánh niệm, đi mà chú tâm vào từng bước chân kết hợp với theo dõi hơi thở. Thở vào bạn bước hai hay ba bước, thở ra bạn bước hai hoặc ba bước tuỳ theo hơi thở dài hay ngắn. Nên tìm một nơi khung cảnh thơ mộng, rộng rãi như công viên, vườn hoa, bờ hồ để đi thiền hành mỗi ngày. Bạn cũng có thể áp dụng bước chân thiền hành mỗi khi phải di chuyển bằng hai chân, từ phòng làm việc ra bãi gửi xe, từ phòng khách ra ngoài sân… Bạn áp dụng thiền tập trong lúc ăn cơm, uống nước. Khi ăn, hay uống bạn chú tâm vào việc ăn, uống mà đừng để tâm lo lắng những chuyện đâu đâu. Hơi thở là một phương tiện cực kỳ quyền sảo giúp thân trở về với tâm, khi thở vào bạn biết rõ là mình đang thở vào, khi thở ra biết rõ là mình đang thở ra. Công năng của hơi thở rất lớn, Sư Ông của chúng tôi luôn dạy “hơi thở giúp chúng ta đi rất xa, có thể dẫn tới giải thoát”. Vì vậy, nắm vững hơi thở của mình trong mọi động thái của đời sống hàng ngày là một điều hết sức cần thiết nếu bạn mong muốn tu tập có kết quả. Thiền buông thư cũng là một pháp môn rất hay tôi muốn sơ lược chia sẻ với bạn. Mỗi khi bạn có căng thẳng, mệt mỏi hay đau nhức trong thân thì mong bạn trước hết trở về với hơi thở, buông bỏ mọi lo lắng, bận rộn xuống, theo dõi hơi thở làm lắng dịu tâm. Sau đó buông thư mọi cơ bắp trên thân thể, cho cơ thể được thư giãn hoàn toàn, sau ba phút, năm phút hay mười phút bạn sẽ thấy thân tâm của mình rất khoẻ khoắn. Khi đang làm việc tại công ty bạn có thể ngồi yên trên ghế thở vào thở ra và buông thư toàn thân trong vài phút. Phương pháp thực tập này có thể áp dụng trong tư thế ngồi, đứng, nằm đều được cả.
Tu tập là có kết quả ngay lập tức chứ không phải đợi tới một tương lai xa xôi. Hễ có tu là có hạnh phúc. Chỉ cần trở về với hơi thở là có bình an, lúc đang giận mà chú tâm vào hơi thở thì cơn giận sẽ giảm xuống. Khi tâm đã an tĩnh mình mới có khả năng nhìn sâu sắc vào vấn đề để thấy được nguyên nhân của những buồn vui mà kiểm soát cũng như giả quyết chúng.
Giữ gìn chánh niệm trong mỗi lời nói, hành động, suy nghĩ sẽ đem lại an lạc cho bản thân và những người xung quanh. Nếu càng tu càng thấy vui, càng thấy tình thương trong mình lớn hơn và đem niềm vui, hạnh phúc tới cho những người xung quanh thì đó là tu đúng . Còn cứ cố cắn răng ngồi thiền cho lâu tới khi xả thiền chỉ thấy cơ thể đau nhức, tâm trí bực bội và lại văng cái bực bội của mình lên người khác thì đó không phải là tu mà là hành xác.
Tại công ty xin bạn chú tâm hết lòng vào công việc. Khi ở nhà xin bạn dành trọn vẹn sự có mặt cho vợ con mà đừng nghĩ gì tới công việc, hay những chuyện không đâu.
Thường xuyên sử dụng câu cảm ơn, xin lỗi và khen ngợi người khác dù là việc nhỏ. Vì đó là cơ hội để biểu lộ sự quan tâm tới người xung quanh. Khi gặp chuyện không vừa lòng thì bạn đừng vội lên án hay trách móc nặng lời mà nên sử dụng những câu nói giảm, nói tránh để người nghe dễ tiếp nhận. Và rồi ai gần bạn cũng cảm thấy thoải mái, an toàn, vui vẻ. Như vậy là bạn đang thực hiện hạnh nguyện của một vị bồ tát đem niềm vui tới cho mọi người.
Chúc bạn tu tập ngày càng có nhiều an lạc.
Để trở thành giáo thọ cư sĩ của Làng Mai
Con xin hỏi: để trở thành giáo thọ cư sĩ của Làng Mai thì cần những điều kiện nào? Công việc của một vị giáo thọ cư sĩ là gì?
Sư cô Đoan Nghiêm chia sẻ:
1) Muốn trở thành một vị giáo thọ cư sĩ, vị đó phải trải qua quá trình tu tập với tăng thân khi còn là vị cư sĩ thọ 5 giới, 14 giới (giới Tiếp Hiện) và sau cùng là vị đó được tăng thân công nhận và đề cử lên Thầy Làng Mai để được nhận truyền đăng. Cũng có những trường hợp đặc biệt như trong trường hợp vị Tiếp Hiện đó là người đầu tiên thành lập một tăng thân địa phương nơi vị đó cư ngụ và vị đó có khả năng sống hạnh phúc, khả năng chia sẻ sự thực tập đến cho nhiều người, giúp nhiều người được chuyển hóa, thì vị đó cũng sẽ được Thầy Làng Mai truyền đăng.
2) Vậy thì công việc mà một vị giáo thọ phải làm là gieo rắc những hạt giống lành và chia sẻ những pháp môn thực tập thiết thực cho những ai cần đến để những người đó có khả năng chuyển hóa khổ đau và mang lại hạnh phúc, vững chãi và thảnh thơi cho chính họ. Để làm được công việc này, vị giáo thọ cần có khả năng lắng nghe và ái ngữ, hiểu và thương. Công việc này không hề cản trở việc mưu sinh và thành lập gia đình của vị giáo thọ cư sĩ. Trái lại, nếu vị giáo thọ cư sĩ có thể làm được như vậy thì vấn đề mưu sinh sẽ trôi trải hơn và gia đình sẽ hạnh phúc nhiều hơn.
Tôi chỉ có thể trả lời tóm tắt hai câu hỏi này, tại vì có nhiều yếu tố để làm nên một vị giáo thọ và có nhiều việc mà một vị giáo thọ có thể làm. Vấn đề là chúng ta có tâm học hỏi, tu tập và chuyển hóa hay không để có thể làm lớn mạnh tâm bồ đề và sự vững chãi ở trong chúng ta ? Làm một vị giáo thọ không chỉ có nghĩa là trở thành một người đi dạy, đi chia sẻ cho người, mà thực ra là khi trở thành một vị giáo thọ thì vị đó nổ lực học hỏi nhiều hơn, quán sát nhiều hơn, chuyên cần hơn trong thực tập… được như vậy thì hiểu biết và thương yêu trong vị đó càng ngày càng lớn hơn và sâu hơn, có vậy thì vị đó mới có khả năng độ được nhiều người.
Xin được trả lời tóm tắt như vậy thôi.
Thực tập thiền hành?
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý thầy, quý sư cô!
Con có được học cách thở và thiền hành. Con thấy mình rất hạnh phúc, nhưng con có vài thắc mắc kính xin được giải đáp:Con được biết hơi thở giúp đưa thân về với tâm, giúp ta trở về với giây phút hiện tại, tiếp xúc được với những màu nhiệm của cuộc sống. Như vậy có phải lúc nào mình cũng chú tâm vào hơi thở kể cả khi làm một việc quan trọng khác như lái xe, giải một bài toán, khám bệnh…?Khi đi thiền hành, nếu con chú tâm vào hơi thở thì con quên mất sự xự xúc chạm giữa lòng bàn chân với mặt đất . Và khi con chú tâm tới bước chân thì lại đánh mất hơi thở. Con có thể vừa đi thiền hành vừa ngắm cảnh vật xung quanh không? Con không biết khi ấy con chỉ cần dừng tâm lại hay phải dừng chân lại?
Con xin chân thành cảm ơn
Thầy Pháp Thiên xin được chia sẻ:
Bạn thân mến!
Cảm ơn bạn đã thắc mắc những vấn đề rất thiết thực. Chứng tỏ rằng, bạn đang có mong muốn được tu tập nhằm làm đẹp đời sống của bạn và những người xung quanh bạn.
Bạn mến! Thực tập chánh niệm là cốt tuỷ của thiền tập đạo Phật. Niệm là sự tỉnh táo và không quên lãng, sự có mặt của ý thức và sự nhớ biết. Như vậy, niệm bao giờ cũng phải có đối tượng - niệm điều gì? Và chánh niệm bao giờ cũng là chánh niệm về một đối tượng gì? Ví dụ khi thực tập chánh niệm về hơi thở: Thở vào tôi biết tôi đang thở vào, thở ra tôi biết tôi đang thở ra, thì đối tượng của chánh niệm là hơi thở. Khi uống nước có chánh niệm thì sự uống nước là đối tượng của chánh niệm. Khi giải một bài toán hay khi lái xe có chánh niệm thì sự lái xe hay sự giải một bài toán là đối tượng của chánh niệm. Và khi chánh niệm có mặt thì định lực đương nhiên phát sinh. Định là sự ngưng tụ, sự tập trung, trạng thái không tán loạn, và không đi lạc của tâm thức. Chánh niệm có sâu sắc, định lực có đủ mạnh đều phụ thuộc vào công phu tu tập hằng ngày ( phụ thuộc vào sự thực tập thường xuyên và nghiêm túc hằng ngày). Hơn nữa, niệm lực và định lực phụ thuộc vào môi trường chú ý và môi trường định. Nếu môi trường chú ý, môi trường định càng lớn( có nhiều đối tượng) thì định càng yếu. Giống như mình cắm bàn ủi điện vào thì các bóng điện sẽ yếu đi. Do vậy, thời gian đầu, ta có quyền chọn lựa đối tượng cho sự thực tập. Ta thử lấy ví dụ về thiền hành. Thiền hành tạo niệm, định và sự an lạc. Trong thực tập thiền hành, chúng ta thường đề cập đến bốn yếu tố: bước chân, hơi thở, nụ cười và con số. Tuỳ theo hơi thở của bạn dài hay ngắn, bạn có thể điều chỉnh sự phối hợp giữa số bước chân và hơi thở. Khi thở vào bạn có thể bước hai bước, thở ra bước hai hoặc ba bước, đồng thời bạn đếm thầm theo bước chân và miệng điểm một nụ cười. Thực tập theo cách này, bạn có thể sẽ không đánh mất bước chân khi theo dõi hơi thở. Tuy nhiên không nhất thiết là bạn phải quy tụ cả bốn yếu tố: hơi thở, con số, bước chân, nụ cười thì bạn mới đạt được chánh niệm và sự an lạc. Có khi chỉ cần yếu tố bước chân thôi cũng đủ có chánh niệm và sự an lạc rồi. Nếu khi chánh niệm và sự an lạc ấy rời rạc, không liên tục thì bạn cần cầu viện đến hơi thở, nụ cười, con số. Sự phối hợp giữa bốn yếu tố trên nghe có vẻ phức tạp, nhưng khi thực tập thì không khó lắm đâu bạn. Trên đường thiền hành chắc chắn có nhiều cảnh đẹp, nếu bạn muốn ngắm cảnh, bạn có thể dừng lại và thực hiện điều đó trong sự duy trì hơi thở chánh niệm. Bởi vì, khi bạn dừng lại thì môi trường định sẽ được thu hẹp. Môi trường định thu hẹp thì định sẽ lớn hơn. Và sự tiếp xúc sẽ sâu sắc hơn. Bạn có bao giờ vừa đi vừa thưởng thức vẻ đẹp của hoa không? Chắc chắn là không rồi. Muốn thật sự thưởng thức hoa cần dừng lại.
Bạn mến! Trong kinh quán niệm hơi thở và kinh bốn lĩnh vực quán niệm, Bụt có đề cao sự thực tập hơi thở chánh niệm. Bởi nó cần thiết và quan trọng. Nếu biết phối hợp nó trong công việc hằng ngày thì sự thực tập của chúng ta sẽ tiến triển rất nhanh. Ví dụ, khi lái xe, bạn có thể thực tập: Thở vào, tôi ý thức mình đang lái xe; thở ra, tôi ý thức mình cần cẩn trọng hơn( để tự nhắc nhở, bạn có thể sáng tác những bài tập cho riêng mình). Nếu bạn phối hợp khéo léo thì bạn sẽ không cảm thấy sự rời rạc giữa hơi thở và hành động của công việc. Nhưng làm được điều này cần phải thêm một ít thời gian đó bạn. Khi sự thực tập của bạn kha khá, bạn sẽ cảm thấy rằng, không thể bỏ qua sự thực tập hơi thở chánh niệm. Bởi nó giúp bạn duy trì chánh niệm lâu hơn, sâu sắc hơn trong công việc.
Chúc bạn thành công.
Con có nhiều câu hỏi
Con xin được hỏi:
Con năm nay 20 tuổi, là sinh viên, hiện đang sống tại Việt Nam. Con có một vài câu hỏi mong quý thầy cô giải đáp.
1/ Trong quá trình tu tập nhiều khi con có cảm giác giống như là bị no Phật pháp, lúc đó con không muốn tụng kinh, niệm Phật hay đọc sách, nghe giảng gì cả. Khoảng thời gian đó đối với con là vô cùng khó chịu, con phải làm sao khi bị cảm giác đó?
2/ Hiện giờ con cảm thấy tâm con rất là yên, khi gặp trở ngại con vẫn giữ được tâm mình. Nhưng khi tâm yên quá con lại cảm thấy sợ là liệu con có bị an trụ trong cái yên này không, bởi vì con chỉ bắt đầu tu tập khoảng nửa năm nay thôi nên con không biết hiện giờ mình đã đi đúng hướng chưa, và con nên làm gì bây giờ?
3/ Con có nguyện trong lòng là khi nào con trả xong nợ trần như là báo đáp công ơn cha mẹ thì con sẽ đi tu, nhưng con không biết khi nào mới trả xong và nếu trả xong chắc là con đã già rồi, có vô chùa tu thì cũng phiền quý thầy cô chăm sóc và cũng không làm được phật sự bao nhiêu cả, vậy con có bị coi là thất hứa với Phật không? Quý thầy cô nhận người xuất gia từ bao nhiêu đến bao nhiêu tuổi vậy?
4/ Con muốn thỉnh sách như Ước hẹn với sự sống, Quán niệm hơi thở...Vậy thì con có thể thỉnh ở đâu? (con hiện ở TP HCM).
5/ Buổi sáng con hay thức dậy tụng kinh (công phu khuya) nhưng con không tụng kinh Lăng Nghiêm vì kinh viết toàn mật chú rất khó hiểu, con hay tụng những kinh khác như kinh Địa Tạng hay kinh A Di Đà...vậy có sao không? Và con hay tụng bữa đực bữa cái (vì khi nào rảnh con mới tụng được), vậy con có mang tội không?
Con xin cám ơn quý thầy cô và con xin kính chúc quý thầy cô luôn luôn tiến tu trong con đường đạo.
Thầy Pháp Thiên chia sẻ:
Bạn mến!
Nghe bạn “kê khai bệnh” khiến mình nhớ đến thời gian còn cư sĩ của mình. Dường như, đó là căn bệnh chung của tất cả chúng ta - những người đang làm quen với đạo. Tuy nhiên, điều cần quan tâm mà cũng là yếu tố thiết yếu quan trọng cần cho đời sống tâm linh là bạn đã có định hướng rõ ràng, và phần nào thể hiện được bản lĩnh của chính bạn. Nó sẽ tiếp sức cho bạn thực hiện những tâm nguyện trong đời sống tinh thần của chính mình.
Bạn biết không! khi còn sống đời cư sĩ, cái thú lớn nhất của mình là đọc sách. Mình mê tất cả các loại sách ở tất cả mọi lĩnh vực. Mình đọc ngấu nghiến. Cảm tưởng như bị đói sách từ nhiều năm vậy. Mỗi khi vớ được cuốn sách mới như bắt được khối vàng. Thật lạ, chỉ một khoảng thời gian ngắn sau đó, mình đã rơi vào tình trạng khủng hoảng với sách (khủng hoảng thừa). Mình đã bội thực với sách. Nhìn thấy sách, mình ngán ngẩm thay vì là một cảm giác hứng thú như trước. Người ta gọi hiện tượng này là hiện tượng bão hòa, nhưng cần phải xác định rõ ràng: đây là bão hòa lý thuyết. Nguyên nhân từ đâu vậy ? Cũng rất dễ hiểu, cho nhiều thức ăn vào cơ thể nhưng bộ máy tiêu hóa không làm việc được, tức là thức ăn không chuyển hóa được, tất yếu mình sẽ cảm thấy “ớn cơm ớn canh”. Chuyển hóa “thức ăn” thành gì? Đây là câu hỏi mãi đến khi sống đời sống xuất gia mình thực sự mới có câu trả lời thỏa đáng. Tuy đã có kinh nghiệm trong vấn đề này nhưng những năm đầu của đời sống xuất gia, một lần nữa mình suýt lại rơi vào hoàn cảnh “ớn cơm ớn canh”. Đức Phật dạy: đạo Phật phải là một cách sống. Có nghĩa là đạo phật phải được thể hiện sống động trong từng phút, từng giây của đời sống hằng ngày. Chúng ta phải vận dụng được một cách cụ thể những lời dạy của Đức Phật vào đời sống của chính mình. Càng khéo léo vận dụng, bạn sẽ có nhiều thành công hơn trong chuyển hóa thân tâm. Những thành công này sẽ mang lại cho bạn niềm vui, hạnh phúc, sự tịnh lạc. Nó chính là thức ăn quan trọng cho đời sống tu tập của bạn. Niềm vui, hạnh phúc càng nhiều càng kích thích bạn hứng thú thực tập. Thêm nữa, những thành công ấy sẽ cho bạn những kinh nghiệm trực tiếp sống động không thể tìm thấy được từ sách vở hay băng giảng. Và chắc chắn, sự thực tập của bạn sẽ được làm mới mỗi ngày từ những điều hoàn toàn cũ. Yếu tố mới mẻ xuất hiện thì sự nhàm chán, cảm giác “no giả” sẽ không thể nào hiện hữu trong đời sống thực tập của bạn. Nếu lỡ bạn rơi vào tình trạng no phật pháp thì hãy tạm dừng việc đọc sách, nghe băng giảng. Trở về nhận diện và chăm sóc cảm thọ bạn đang có, đồng thời suy ngẫm, rút tỉa điều cần thiết từ những gì đã được đọc, được nghe trước đó, áp dụng ngay cho sự thực tập hằng ngày của bạn, nhằm phục hồi lại sinh khí trong sự thực tập. Sinh khí trở lại, tự bạn sẽ có kinh nghiệm về việc cần phải học hỏi những gì có tính chất thiết thực cho sự thực tập của bạn. Và bạn cũng có được kinh nghiệm: quân bình giữa học hỏi và thực tập để không còn phải rơi vào tình trạng tương tự.
Bạn mến! Mỗi người chúng ta có căn tánh khác nhau, trình độ nhận thức cũng khác nhau, vì vậy Đức Phật, chư Tổ đã tùy duyên thi thiết ra nhiều pháp môn nhằm giúp chúng ta tu tập chuyển hóa, giúp chúng ta nuôi lớn tình thương (từ bi), nuôi lớn hiểu biết (trí tuệ). Mục đích tối hậu của tất cả các pháp môn đều hướng chúng ta đến giải thoát. Bạn có thể tự trắc nghiệm bản thân để biết được mình có đang đi đúng hướng hay không ? Bạn có cảm thấy nhẹ nhàng, hạnh phúc hơn trước ? Trái tim bạn đã rộng mở hơn để chấp nhận và thương được những người khó thương hay vẫn để người ấy mãi ngồi ngoài trời đông lạnh giá? Bạn đã cảm thấy thoải mái hơn khi tiếp xúc với những người xung quanh ? Bạn có thể truyền thông tốt hơn với những người xung quanh? Bạn biết quan tâm chăm sóc những người xung quanh, và nhất là những người thương của bạn nhiều hơn? Bạn có biết chăm sóc thân tâm mình khi có giận hờn, buồn bực, ganh tỵ hay để cho nó lôi kéo và làm tổn thương nặng nề đến thân và tâm ? …Theo sự chia sẻ của bạn: bạn có thể giữ được tâm mình khi gặp trở ngại, đây là một sự thành công trong tu tập. Tuy nhiên mình cũng muốn chia sẻ một chút cái thấy của mình về khía cạnh này. Tu là phải biết đối diện, nhìn sâu, chấp nhận và chuyển hóa chúng, hoàn toàn không được trốn chạy chúng. Trốn chạy khó khăn không phải là cách làm của một người tu. Trốn chạy chỉ cho ta cảm giác bình yên giả tạo, tạm bợ mà thôi. Rồi thì khó khăn vẫn còn nguyên khó khăn, đôi khi tính chất khó khăn còn tăng gấp bội. Bởi lẽ nguyên nhân gây khó khăn từ chính trong tâm của mình đi ra. Khi gặp hoàn cảnh bất như ý, cách thực tập của mình là chuyển hướng cách nhìn nhận vấn đề: nhìn vào mặt tích cực của vấn đề mà mình cho là bất như ý, thay vì chỉ nhìn vào mặt tiêu cực như lề thói thông thường. Cách thực tập như vậy sẽ giúp mình bớt khổ đau, có nhiều bình an hơn, chấp nhận hoàn cảnh và còn có cơ hội chuyển hóa được khó khăn.
Bạn mến! Dù muốn hay không muốn, mỗi người chúng ta đều đã kế thừa một gia tài đồ sộ về kinh nghiệm sống, đức tính của tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Ta tiếp nhận từ tổ tiên những cái hay và cả những cái còn hạn chế. Bạn có muốn thay mặt cha mẹ mình làm công việc “nhặt những hạt lúa lép” ra khỏi kho lúa được tiếp nhận, đồng thời bảo vệ và chăm sóc “những hạt lúa chắc mẩy” ? Hay để mặc tình những hạn chế được trao truyền và thừa kế từ thế hệ này sang thế hệ khác ? Cha mẹ chúng ta có thể chưa có cơ hội chuyển hóa những hạn chế, mình sẽ phải là người thay mặt cha mẹ chuyển hóa nó. Đó là cách báo hiếu có ý nghĩa tròn đầy nhất. Như vậy, vấn đề không ở chỗ xuất gia hay không xuất gia, xuất gia sớm hay muộn mà là chúng ta thật sự có ước muốn tu tập để giúp bản thân, giúp cha mẹ hay không. Nếu có ước muốn đó thì dưới bất kỳ hình thức nào, chúng ta đều có thể thực hiện được. Tuy nhiên, xuất gia ở tuổi còn trẻ sẽ cho chúng ta nhiều cơ hội thuận lợi hơn, hỗ trợ cho sự học hỏi và tu tập chuyển hóa. Hơn nữa, nếu chúng ta thành công trong đời sống xuất gia thì chúng ta sẽ là chỗ dựa vững chắc về tinh thần cho gia đình, cho cha mẹ trong những hoàn cảnh khó khăn.
Bạn mến! Tại các tu viện thực tập theo pháp môn Làng Mai, tất cả các buổi công phu đều bắt đầu bằng một thời thiền tọa, và sau đó là thời tụng kinh. Kinh văn được sử dụng cho công phu hoàn toàn bằng tiếng Việt trích từ cuốn Nhật Tụng Thiền Môn năm 2000, rất thiết thực với cuộc sống. Sự lắng tâm và niềm tịnh lạc có được từ buổi thiền tọa sẽ giúp bạn tiếp nhận lời kinh một cách sâu sắc. Trong lúc tụng niệm, những hạt giống lành trong chiều sâu tâm thức của bạn sẽ được xúc tác, đánh động và nuôi lớn. Bạn càng thường xuyên tụng kinh trong chánh niệm thì những hạt giống lành càng có nhiều cơ hội phát triển. Bạn càng có thêm nhiều năng lượng lành, người ta thường gọi năng lượng lành này là phước. Phước đức sẽ giúp quân bình hóa những năng lượng xấu trong người bạn. Nói như vậy không có nghĩa chỉ có tụng kinh mới là cơ hội duy nhất tạo ra nguồn năng lượng lành. Chúng ta có rất nhiều cơ hội để làm việc này trong những hoạt động bình thường của đời sống hằng ngày: nghe giảng, đọc kinh sách, làm việc, học tập…, nếu tất cả những hoạt động này được đặt trong chánh niệm. Nếu vì lý do học tập không thể tụng kinh thường xuyên được thì bạn có thể bù vào chỗ trống đó bằng sự thực chánh niệm trong đời sống hằng ngày.
Trên đây là một vài chia sẻ từ sự học hỏi và kinh nghiệm thực tập của bản thân mình. Mình thiết nghĩ dù thực tập pháp môn nào cũng cần có người hướng dẫn thì sự thực tập của bản thân mới có thể đi xa được. Nếu bạn thích những pháp môn Làng Mai, bạn có thể vào trang nhà để tham khảo những pháp môn căn bản làm nền tảng, đọc các bài viết, nghe pháp thoại,…Bạn cũng có thể thỉnh sách của sư ông làng mai để đọc và ứng dụng vào cuộc sống, bởi nó thiết thực và rất phù hợp với tuổi trẻ. Nếu bạn đang sống tại Sài Gòn, bạn có thể thỉnh sách: Ước Hẹn Với Sự Sống, Quán Niệm Hơi Thở,… tại chùa Pháp Vân – số 1 Lê Thúc Hoạch – phường Tân Phú – quận Bình Tân – Hồ Chí Minh.
Chúc bạn có nhiều niềm vui.
Cuộc đời là trống rỗng
Con xin được hỏi:
Con biết, con là sự tiếp nối của cha mẹ, ông bà, tổ tiên tâm linh và huyết thống. Mẹ con có đời sống rất tâm linh. Bà rất tin tưởng chúa. Nhưng những giờ phút cuối cùng của cuộc đời mẹ, bà lại nói, cuộc đời là trống không, cuộc đời không có gì hết. Điều này đã khiến con bị sốc. Tuy nhiên, thầy đã có giảng, mọi thứ tương tức với nhau. Do đó con nghĩ, từ “không” mà mẹ dùng có thể có nghĩa là không có một cái ta riêng biệt.
Sư Ông trả lời:
Chúng ta là sự tiếp nối của ông bà, tổ tiên. Nhưng do được sinh ra sau, nên chúng ta đã tiếp thu thêm những dữ kiện mới. Đơn cử như là sự thực tập chánh niệm. Sự thực tập này có thể giúp mình tiếp xúc sâu sắc với giây phút hiện tại. An trú trong giây phút hiện tại, ta có thể thấy rõ được quá khứ của mình qua những biểu hiện của tập khí của chính bản thân. An trú trong giây phút hiện tại, ta nhận diện và ngăn ngừa được những hành xử mang lại hậu quả xấu cho tương lai. Chúng ta đã có những phương pháp thực tập rất cụ thể có thể giúp mình tiếp xúc với tổ tiên một cách rõ ràng. Ta thử lấy ví dụ về mối quan hệ giữa hạt bắp và cây bắp. Cây bắp khác với hạt bắp, nhưng nó là sự tiếp nối của hạt bắp. Nếu mọc ở chỗ có nhiều nắng, có đủ nước, cây bắp sẽ rất khỏe, và nó sẽ là một sự tiếp nối rất hay của hạt bắp. Nhưng nếu mọc ở chỗ khô cằn, cây bắp sẽ không thể phát triển bình thường được, hoặc giả nó sẽ chết. Lúc này, cây bắp không thể là một tiếp nối tốt của hạt bắp, hoặc không thể tiếp nối hạt bắp. Mình cũng giống như cây bắp. Nếu có thêm sự tu tập chánh niệm, mình sẽ có cái nhìn sâu sắc hơn về mọi vấn đề của đời sống. Điều ấy giúp mình bước được những bước chính xác hơn những bước của tổ tiên. Tổ tiên có thể đã thiếu một chặn đường, mình có nhiệm vụ phải tiếp tục chặn đường đó để giúp họ đi xa hơn. Chặn đường ấy có thể là những thao thức của tổ tiên trên con đường tâm linh.
Theo cô kể, những giây phút cuối đời, mẹ cô đã nói, cuộc đời là trống không, cuộc đời không có gì hết. Trong đạo Bụt cũng có giáo lý nói về không rất hay. Một vị thiền sư sống ở thế kỷ thứ hai có nói, nhờ không mà tất cả có thể thực hiện được. Nhờ không có một cái ta riêng biệt mà tất cả có thể thành tựu được. Nhờ không có cái ta riêng biệt mà cây bắp có thể nhận được mưa, được nắng. Nhờ không có cái ta riêng biệt mà mình có thể lớn lên, có thể thực hiện được những hoài vọng. Giả sử, nếu có một cái ta riêng biệt, có một cái ta thường hằng liệu những cô bé, cậu bé có trưởng thành được không? Rõ ràng, mọi vật muốn hiện hữu cần phải có rất nhiều yếu tố giúp sức. Mọi vật không thể tự hiện hữu một mình. Không ở đây là không hiện hữu một mình và không có một cái ta riêng biệt, nhưng nó lại đầy cả vũ trụ vạn hữu, đầy những yếu tố khác không phải là ta. Ví như cái ly nước không có nước trà, nhưng nó đang đầy không khí. Cái ly phải có mặt để có một cái ly không có nước trà. Mình phải nhìn mọi sự mọi vật trong chiều sâu của nó để tiếp xúc được với cái không của mọi sự mọi vật - Không là không đồng nhất, không bất biến. Nếu đám mây bất biến, nó sẽ là mây hoài hay sao? Nó cần thành mưa, thành tuyết, rồi cuối cùng chuyển thành nước.
Phát nguyện sinh về Cực Lạc
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý thầy, quý sư cô!
Là người tu tại gia, gia đình chúng con đã thờ Bụt được mười năm và cả nhà đều ăn chay trường. Chúng con được nghe Sư Ông chỉ dạy thực tập làm chủ hơi thở và chánh niệm trong tứ oai nghi: đi đứng nằm ngồi. Tuy chúng con thực tập chưa thuần thục nhưng chúng con cũng thấy thảnh thơi, an lạc. Con xin được hỏi:
Chúng con ở tại gia, công việc bừa bộn lại phải tiếp xúc với bên ngoài nên chúng con dùng câu niêm Nam Mô A Di Đà Phật và tụng chú Đại Bi có được không? Chúng con có phải phát nguyện sinh về cõi Cực Lạc không và nên phát nguyện như thế nào? Con nghe nói: thiền định mà không phát nguyện sinh về Cực Lạc thì dù quả báo có được hưởng ở các cõi trời thì khi hết phước vẫn bị đoạ.
Kính xin quý thầy cô khai thị cho chúng con
Sư cô Lĩnh Nghiêm xin chia sẻ:
Chào chị! Thật mừng cho gia đình chị khi tất cả mọi thành viên trong gia đình đều nhất tâm đồng lòng hướng về quy y Tam Bảo, đã ăn chay trường và làm việc thiện hơn mười năm nay.
Mặc dù nếp sống tại gia bận rộn, lại luôn phải tiếp xúc với thế giới bên ngoài nhưng gia đình chị vẫn giữ được nếp sống tâm linh bằng cách quay về niệm Phật và tụng chú Đại Bi mỗi ngày. Đó là một việc vô cùng thiện lành, rất đáng khen ngợi.
Chị niệm hồng danh đức Phật A Di Đà cũng chính là đang thực tập chánh niệm. Vì lúc ấy đối tượng chánh niệm của chị là câu niệm Phật. Nhưng niệm thì phải niệm cho có phẩm chất, tức là niệm bằng tất cả thân tâm của mình, chứ không nên niệm tràng giang đại hải, vừa niệm vừa suy nghĩ hết chuyện này tới chuyện khác, như thế thì chẳng có phước đức gì hết, niệm kiểu đó thì dù niệm bao nhiêu năm phiền não vẫn ngập tràn, mà phiền não còn thì làm sao về Tịnh Độ được? Niệm Phật, điều cần thiết là phải nhất tâm, chuyên chú chứ không phải là niệm cho mau, cho nhiều. Khi niệm phải kết hợp câu niệm với hơi thở. Thở vào niệm Nam Mô, thở ra niệm A Di Đà Phật. Hơi thở chậm đều và bình an. Nếu niệm Phật kết hợp với hơi thở thì chỉ qua vài câu niệm là hành giả lập tức nếm được an lạc.
Trong khi đang nóng giận, lo buồn, sợ hãi… mà biết sử dụng câu niệm Phật kết hợp với hơi thở thì chỉ sau năm, mười phút những tâm hành tiêu cực lập tức lắng dịu. Lúc ấy, nếu có cơ hội tiếp xúc với thiên nhiên, hoặc ở một nơi yên tĩnh thì quá trình chuyển hoá còn diễn ra nhanh chóng hơn. Chị có thể thực tập niệm Phật kết hợp với hơi thở ở bất cứ nơi nào, ngoài chợ, tại nơi làm việc v.v…, trong mọi tư thế: đi, đứng, nằm,ngồi đều được. Đặc biệt, trước khi đi ngủ mà nằm buông thư, thực tập niệm Phật kết hợp với hơi thở thì giấc ngủ sẽ rất sâu và nhẹ nhàng. Những người bị bệnh mất ngủ có thể sử dụng phương pháp này sẽ thấy rất hiệu quả. Khi niệm Phật thì chỉ nên chú tâm tới câu niệm Phật và hơi thở vào - ra: vào Nam Mô, ra A Di Đà Phật, mà không nghĩ ngợi vẩn vơ. Và đến khi tâm an tịnh rồi thì nên buông câu niệm xuống chỉ chú tâm vào hơi thở thôi. Tụng chú Đại Bi cũng vậy, khi tụng thì phải nhất tâm.
Tu tập mà có phát nguyện thì đường tu sẽ vững chắc hơn. Nếu muốn, chị có thể phát nguyện sinh về nước Tịnh Độ, nhưng bên cạnh đó chị nên phát nguyện thêm rằng: Con nguyện từ nay sẽ không nói và làm gì có thể gây tổn thương tới người khác. Nguyện không làm việc gì chỉ mang lại lợi ích cho gia đình con mà làm thiệt hại tới cộng đồng xung quanh. Con nguyện sẽ thường xuyên đem tài vật của mình chia sẻ bớt cho những người nghèo khổ, thiếu thốn. Nguyện sẽ đem thì giờ, năng lực của con để giúp đỡ những người đang gặp khó khăn. Nếu chị quán nguyện như vậy mỗi ngày thì một thời gian sau tâm chị rất thanh.
Bụt có dạy rằng: “Tịnh Độ vốn sẵn nơi chân tâm. Niết bàn hiện ra từ tự tánh”. Tức là Tịnh Độ không nằm ở phương Đông hay phương Tây mà nằm trong tâm mình. Khi nào tâm thanh tịnh, không lo lắng, buồn phiền, tâm chan chứa từ bi thì khi ấy chị đang thực sự tiếp xúc với thế giới Cực Lạc, chứ không phải đợi tới khi chết mới sinh về Tịnh Độ. Hãy là Bồ Tát ngay trong kiếp này đi, đừng có mang tư tưởng, đợi con về cõi Cực Lạc con tu cho vững rồi con sẽ trở lại độ chúng sinh. Chỉ cần chị nhìn người khác với ánh mắt từ ái, nói một câu có nghĩa có tình làm cho người kia vui thì đó đã là một hành động tự lơi, lợi tha rồi.
Định có chánh định và tà định. Chánh định là sự định tâm kiên cố có được nhờ thực tập chánh niệm và trí tuệ. Còn tà định là sự định tâm có được không phải do chánh niệm và trí tuệ đem lại, vì vậy định này không kiên cố, nó có thể mất bất cứ lúc nào. Chánh định thuộc về phước vô lậu, còn tà định là phước hữu lậu. Nếu không muốn phát nguyện sinh về cõi Cực Lạc, thì có thể phát nguyện trở thành một vị bồ tát ngay trong kiếp này, làm nhiều việc thiện giúp đỡ mọi người vơi bớt khổ đau. Giống như một người được cha mẹ để lại một gia sản lớn, nếu người ấy không lo làm ăn mà chỉ biết hưởng thụ thì tài sản đó trước sau gì cũng hết. Còn nếu tài sản ấy được trao cho một người con tài ba, chí thú làm ăn thì số tài sản đó ngày càng sinh xôi nảy nở. Cho nên, đừng có sợ rằng kiếp này mình tu, đến kiếp sau mình hưởng phước, kiếp sau nữa hết phước bị đoạ lại. Một cái cây bị nghiêng, khi một cơn bão tới quật ngã thì cái cây sẽ đổ về hướng nào? Tất nhiên là cây nghiêng về phía nào thì sẽ đổ về hướng đó. Độ nghiêng của cái cây ẩn dụ cho nghiệp lực, nghiệp tức là thói quen. Nghiệp có nghiệp thiện và nghiệp ác (thói quen tốt và thói quen xấu). Một thói quen khi đã mạnh thì rất khó thay đổi, huống nữa mình lại không muốn thay đổi nó mà lại muốn nó vững bền hơn. Chị đã ăn chay trường mười năm, thì chắc chắn năm thứ mười một chị sẽ tiếp tục ăn chay trường, chị không thể ăn mặn nổi, vì không quen. Cũng như vậy, kiếp này chị đã quy y Tam Bảo, đã thiết tha cầu giải thoát, thì sang kiếp sau chị vẫn giữ được thói quen đó – khao khát tu tập mong thoát khỏi vòng sinh tử luôn hồi. Hễ có cảm thì có ứng. Miễn là mình luôn nghĩ tưởng tới Tam Bảo, thì chắc chắn mình sẽ được gần gũi Tam Bảo. Trong kinh có dạy: “Bụt thương chúng sinh như mẹ hiền thương con đỏ, con có thể quên mẹ chứ mẹ có phút nào mà không nghĩ tưởng đến con. Chỉ cần con quay đầu là thấy mẹ”.
Hy vọng rằng chị sẽ đồng cảm được với những lời chia sẻ vụng về của chúng tôi. Kính chúc chị và gia đình vững tâm tu tập. Nguyện cầu hồng ân Tam Bảo gia hộ cho gia đình chị luôn an lành.
Ăn chay
Con xin được hỏi:
Con là một phật tử, con có đi nghe pháp nhiều nơi nhưng vì còn nhỏ tuổi nên con thắc mắc và không hi ểu một số lời giảng của quý sư. Con có một số câu hỏi không biết hỏi ai, nhờ quý sư anh sư chị giảng giải giùm con:
1. Có hay không một cõi cực lạc có thật ở phương tây?
2. Ăn chay có đủ dinh dưỡng và tăng chiều cao đúng mức hay không? Ăn mặn có tội không? Và những vị sư tu bên Nam Tông, họ ăn mặn thì sao?
3. Con có nghe sư ông giảng, sư ông có nói rằng: khi chúng ta thở chúng ta phải biết chúng ta đang thở, khi chúng ta nhìn phải ý thức chúng ta đang nhìn. Như vậy, khi chúng ta đang nhìn làm sao ý thức được chúng ta đang thở. VD: khi đang chạy xe trên đường, con mắt chúng ta phải nhìn xung quanh, chân chúng ta phải đạp, mũi phải thở. Như vậy, chúng ta phải tập trung ý thức vào cái nào?
Em chưa hiểu mong các sư chị giải thích giùm em.
Em nhờ ban biên tập hỏi sư ông một điều là: theo sư ông điều quan trọng nhất của một đời người là gì?
Một sư cô xin chia sẻ:
1- Có hay không một cõi Cực Lạc ở Phương Tây?
Trong Kinh Phật Thuyết A Di Đà là có một cõi Cực Lạc ở Phương Tây. Kinh này tuy là kinh Đ ại Thừa xuất hiện nhiều trăm năm sau khi Bụt nhập diệt nhưng căn cứ trên những điều Bụt dạy có thể tìm thấy ở các kinh Nam Truyền bằng chữ Pali nữa. Khi mình nhìn cạn thì mình thấy ly nước trong nhạt nhẽo không có chất nước trái cây không ngon chi cả. Nhưng nhìn sâu hơn (thiền quán) thì thấy được nưóc từ nguồn suối cao, nước từ lòng đất sâu, nước mầu nhiệm tuôn chảy, ơn nước luôn tràn đầy. Ngụm một ngụm nưóc lạnh mát, sướng như ở cõi cực lạc. Vậy cõi nước Cực Lạc thực có hay không tùy thuộc vào khả năng nhìn thật sâu, thấy thật kỹ của từng người. Nếu cách sống còn hời hợt - mẹ còn sống mà không trân quý, còn có dịp cắp sách đến trường mà không trân quý, không viết thư, không điện thoại không thăm hỏi khi mẹ còn sống, có cơm ăn, áo mặc, còn sức khỏe mà không trân quý, đợi tới khi mẹ mất rồi, hay khi bị tai nạn có tật nguyền thì tiếc nuối, thì tiếp tục sống trong vòng khổ đau của cõi ta bà và than thở : ôi, hồi xưa tôi không tập nhìn sâu để ý thức có mẹ là mầu nhiệm, có sức khỏe là mầu nhiệm, có nước lạnh uống là mầu nhiệm, có hạt cơm dẻo thơm ăn là mầu nhiệm, là hồi đó đang sống trong cõi cực lạc. Bây giờ tiếc nuối thì trễ quá rồi. Nếu luyện tập, có được cái nhìn sâu hơn thì cõi nước này là cõi tịnh độ và mình còn có thể dạo chơi và sống trong cõi nước ấy hai mươi bốn giờ một ngày nữa.
2- Ăn chay có đủ dinh dưỡng và tăng chiều cao đúng mức hay không?
Theo các nhà dinh dưỡng học, muốn có một cuộc sống đầy đủ sức khỏe, muốn có đủ năng lực hoạt động hằng ngày, chúng ta phải lưu tâm đến việc ăn uống điều độ và đầy đủ chất dinh dưỡng. Vậy ăn chay với hai điều kiện điều độ và đầy đủ thì không những khỏe mạnh mà còn tăng chiều cao một cách đúng mức. Theo một chế độ ăn uống thích hợp, với bao nhiêu phân lượng chất đạm, chất xơ, chất bột, chất béo, chất ngọt, chất khoáng, chất vôi, chất sắt, nước và các loại sinh tố trong một ngày cơ thể có đủ năng lượng hoạt động một cách tốt đẹp, sống lâu và khỏe mạnh. Theo báo cáo khoa học, rau cải, ngũ cốc, hoa quả thực vật cũng đầy đủ chất dinh dưỡng cho sức khỏe, cho nhu cầu sinh hoạt hằng ngày trong đời sống của con người. Các người ăn chay vẫn sống thọ, không khác những người ăn mặn. Những thú vật như con voi, con tê giác, con trâu, con bò, con ngựa là những con thú ăn thực vật, thảo mộc nhưng rất khỏe mạnh, không khác các loài thú ăn thịt như sư tử, cọp, gấu, beo. Ăn chay còn có ích lợi cho sức khỏe như dể tiêu hóa hơn, ít gây bệnh tật hơn. Trên thế giới ngày nay, tây phương cũng như đông phương, số người ăn chay, vì lý do sức khỏe ngày càng nhiều theo khuyến khích của các nhà y học và số người ăn chay vì lý do tín ngưỡng cũng gia tăng nhiều hơn. Ở Tây phương những người thực sự văn minh thì chỉ ăn chay thôi dù họ chẳng biết Phật là ai, vì ăn chay làm cho lòng từ bi mình tăng trưởng và sức khỏe mìnhvững chắc mà nhẹ nhàng, nhưng phải ăn cho quân bình đủ chất như đã nói trên.
3- Ăn mặn có tội không?
Ăn mặn làm hao tổn lòng từ bi nhất là khi tự tay giết hại sinh vật để nấu nướng trong các buổi ăn của gia đình hay m? heo, bò, gà, vịt cho những đám tiệc cúng lễ. Nếu không trực tiếp làm thịt sinh vật nhưng vì có nhu yếu tiêu thụ cho nên có người hành nghề giết hại để đáp ứng cho người tiêu thụ, chính vì vậy ăn mặn đã gián tiếp hổ trợ cho sự sát hại. Sinh vật nào cũng sợ hãi cái chết và muốn được kéo dài mạng sống. Theo lời Bụt dạy về luật nhân quả, nếu mình có lòng từ bi cứu sống hay giúp bảo vệ sinh mạng các loài sinh vật thì mạng sống của chính mình sẽ được kéo dài và được kịp thời cứu cấp trong những trường hợp nguy khốn. Điều này cũng đúng với trường hợp ngược lại. Giết hại, bảo con cháu giết hại hay vui mừng chứng kiến sinh vật bị giết thì thọ mạng của mình sẽ ngắn lại. Vậy tội có nghĩa là mình phải chấp nhận những hậu quả chính mình đã gây ra trong quá khứ. Khi nhìn cạn, nhìn hời hợt, em ăn miếng thịt khen ngon, khen thơm, nhưng nhìn sâu một chút thì thấy rõ để cho miếng thịt gà trộn với rau thơm tới mâm cơm này đã có một sinh vật tên là gà bị kéo cổ ra khứa khứa, máu vọt ra, giảy giụa, chảy nước mắt khổ đau .. (mấy con vật này lúc sau không bị giết bằng tay mà giết bằng lò sát thì còn ghê gớm nữa, em chỉ cần đi thăm lò sát sanh thú vật một lần thôi là sẽ thích thú ăn chay ngay). Nhìn sâu thấy con vật khổ đau như vậy thì mình thương quá nên mình ăn bớt ngon và từ từ bỏ được tập khí mê thịt gà mà cũng hài lòng ăn món mì căn luộc ướp muối đường bột nấm, trộn rau răm chanh ớt cũng thơm ngon và lòng hạnh phúc thênh thang vì thấy món ăn thơm ngon của mình thật tinh khiết, không có giọt nước mắt của con gà, con heo, con bò..
4- Tại sao các sư Nam Tông ăn mặn?
Các sư Nam Tông chủ trương giữ nguyên hình thức truyền thống Phật giáo từ thời nguyên thủy, cho nên quý sư là các vị khất sĩ, mang bình bát đi khất thực. Thiên hạ bố thí vật thực gì, các ngài dùng như vậy và hoàn toàn không có tâm chọn lựa. Việc nhận vật thực giúp quý sư giữ được sự liên hệ với tín thí bằng cách giảng dạy giáo pháp lại cho họ. Ở đây các sư khác với người thường là muốn đem hết thì giờ vào việc hành thiền, thực tập pháp mà không xem việc ăn uống nấu nướng là quan trọng. Trong khi ăn, các sư thực tập các phép quán niệm để duy trì tâm niệm biết ơn và xem thức ăn như thuốc trị bệnh và chỉ ăn vừa đủ duy trì cơ thể để dễ dàng tu tập.
Khi đang thở phải ý thức là mình đang thở, vậy khi đang nhìn thì làm sao ý thức được mình đang thở.
Khi nhìn một cái gì đẹp ta thường quên thân phóng tâm về nơi cái đẹp đó và tâm bị vướng mắc vào đó. Chúng ta hay có thói quen là theo mắt rồi bị vướng vào hình sắc đó. Ví dụ nhìn thấy cái bảng hiệu nào đó, ta bị vướng vào một bảng hiệu đó mà quên là mình đang lái xe thì lúc ấy toàn thân đều bị bỏ quên và dễ dàng xảy ra tai nạn. Vì vậy khi chạy xe ý thức nhìn chung quanh mà không vướng vào cảnh là điều cần thiết. Hơi thở như sợi giây neo, không để cho thuyền tâm của chúng ta bị kéo đi xa quá phút giây hiện tại. Bên dưới sư cô sẽ chỉ cho em cách thở khi ngồi.Khi ngồi và nắm vững hơi thở rồi thì giống như khi luyện xe đạp khá lâu mới đạp được xe. Khi đã đạp được xe rồi thì ta đã đạt được thói quen giữ thăng bằng giỏi trong khi đạp mà không cần chú ý đôi chân lắm nên bắt đầu nhìn phong cảnh xung quanh mà vẫn không quên đạp. Khi đạp giỏi ta còn có thể buông một tay để sửa giây nón trên đầu hay làm chút gì khác nhưng vẫn không quên giữ tốc độ và thăng bằng cho xe. Chánh niệm về hơi thở cũng thế, em ngồi thiền cho nhuần rồi đứng dậy tập đi kinh hành mà vẫn theo hơi thở: Thở vào tôi bước một bước, thở ra bước một bước. Đi kinh hành nhiều vòng nhuần nhuyển trong thiền đường rồi đi mới luyện đi nhanh ở ngoài trời: Thở vào bước ba bước, thở ra ba hay bốn bước. Lúc đó vừa theo dõi hơi thở, vừa để ý bước chân (giống như vừa đạp xe vừa sửa quay nón lại). Và khi nhuần nhuyển vừa đạp xe, vừa sửa quay nón mà cũng vừa lách sang bên phải một chút vì xe kia đạp gần mình quá sợ đụng. Đôi khi phải tránh xe gấp nên buông hơi thở không nhớ thở để tránh thật khéo xe bên kia. Nhưng vừa tránh xe rồi thì lại trở về hơi thở và đạp tiếp xe. Như lách thuyền cho đừng bị đụng chướng vật gì đó nhưng phải trở về giây neo, để thuyền đừng bị trôi xa. Nếu tách rời hơi thở lâu quá, tâm ta dễ rong ruỗi rất xa và có thể bị cơn giận cơn buồn cơn ganh tị kéo đi lạc mất. Trở về hơi thở cho dều đặn để làm chủ tình hình khi không có chuyện gì quá khó khăn. Nhưng khi có chuyện gì bức xúc quá thì phải ngồi xuống nhìn sâu hơn để hiểu, để thương và để giải toả.
Hơi thở bắt đầu từ mũi, xuống khí quản, buồng phổi, hoành cách mạc và sau đó được thở ra theo chiều ngược lại. Ý thức được hơi thở ta sẽ ý thức được những gì đang xảy ra trong thân. Trong những bài tập thở có những câu như thở vào một hơi dài ý thức là mình đang thở vào một hơi dài. Có ý thức về hơi thở dài thì ta sẽ biết được nó rất khác với một hơi thở ngắn hay một hơi thở hổn hển. Khi ta giận , tức, tủi thân, đau đớn, hơi thở ta ngắn và hổn hẻn. Vậy hai chữ ý thức rất là quan trọng. Vì vậy khi thực tập hơi thở ta nên ý thức sáng tỏ về sự có mặt của hơi thở, như trở về với giây neo, neo lại chiếc thuyền tâm của mình, nhờ thế tâm mình - tạm thời !- không chạy theo cái giận cái bực kia. Nó an lại, nó vững chắc lại. Kế đó mình mới nhìn sâu để hiểu cái nguyên nhân của cái trạng thái này hay trạng thái kia của tâm. Khi thực tập hơi thở một cách thuần thục thì tất cả mọi hoạt động khác của thân đều được ý thức soi tỏ. Lúc ấy tâm ta không cần phân vân chọn lựa một đối tượng chú tâm nào như mũi đang thở, chân đạp ga hay mắt thấy cảnh. Vậy thắp sáng ý thức trong ta là điều quan trọng mà không phải là những đối tượng khác nhau của cảnh. Tuy nhiên khi mới bắt đầu thực tập ta cần ngồi thiền ở một nơi yên tĩnh và hướng sự chú tâm vào một đối tượng duy nhất là hơi thở. Khi ý thức về hơi thở đã được thường trực sáng tỏ rồi thì mọi vận hành khác của thân đều được ta nhận diện một cách dể dàng và đầy đủ. Chọn hơi thở để làm đối tượng của sự thực tập là rất hay bởi vì hơi thở lúc nào cũng có mặt cho ta và liên tục kéo dài chừng nào ta còn sống. Có ý thức về hơi thở giúp ta dễ dàng đem tâm trở về hợp nhất lại với thân, vậy thì mỗi hơi thở là một cơ hội quý báu cho ta thực tập được cách sống của một người tỉnh thức.
Thầy Pháp Lữ chia sẻ thêm:
1. Cõi Cực Lạc có mặt ở mọi nơi chứ không chỉ riêng ở Phương Tây. Nếu tu tập theo sư hướng dẫn qua sách vở của Sư Ông (Xin xem sách Tịnh Độ Cầm Tay) và nên nương tựa Tăng Thân. Nên tham dự các ngày quán niệm và các khóa tu tổ chức ở tại chùa Pháp Vân hoặc Bát Nhã,…có ngày em sẽ thấy được tịnh độ hiện tiền.
2. Ăn chay đầy dinh dưởng và cho phép tăng chiều cao đúng mức. Nên tập thể dục hay đi bộ nơi có không khí trong lành, chơi thể thao như bơi lội và bóng rổ, bóng chuyền nhưng quan trọng nhất là nên ngủ nghỉ đủ trước mười giờ tối. Thầy đi ngủ lúc trẻ vào 8-9 giờ tối nên cao trên 1, 74 m. Nếu mình đã 18 tuổi rồi thì chiều cao không còn tăng trưởng nữa nhưng vẫn nên ăn chay để gìn giữ sức khỏe. Ăn cá thịt thì khó tiêu và có nhiều độc tố hơn khi ta ăn rau và trái cây. Ăn mặn không có tội nếu ta không cố tình sát sinh thú vật để làm thức ăn. Nghĩa là nếu ta không gây đau khổ trực tiếp, nhưng nếu nhìn kỹ thì ta có gây đau khổ gián tiếp vì các trại chăn nuôi hiện tại không khác các nhà tù nên thú vật có nhiều khổ đau, bệnh tật.
3. Tâm thức của ta có thể di chuyển từ đối tượng này sang đối tượng khác một cách nhanh chóng. Cũng như khi ta đang đánh máy bài viết, nếu có chuông điện thoại ta vẫn có thể biết được và dừng tay trở về hơi thở. Sau đó, dù vẫn chú tâm vào việc đánh máy thỉnh thoảng ta vẫn có thể trong một thoáng chốc, vài giây trở về chú ý đến hơi thở, rồi trở về với bài viết… Dù chú tâm vào đối tượng nào mà ta biết ta đang chú tâm thì cũng là thực tập. Nên thực tập để thấy đây không phải lý thuyết mà mình có thể làm được. Ta có thể thực tập vừa thở vừa bước chân, nhưng nếu chưa làm được liền thì nên cố gắng làm nhiều lần sau đó sẽ quen và thấy rất dễ dàng.
Tu tại gia, tu tại chùa
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý Thầy, quý Sư Cô.
Con năm nay 32 tuổi, từ lúc sinh ra cho đến bây giờ lúc nào thân thể con cũng mệt mỏi, không có sức sống, nhiều lúc con thấy chết sẽ sướng hơn.
Nên con phải dùng tinh thần để lấn át sự mệt mỏi, cố gắng sống tốt, tập thể dục, sống khỏe. Nhiều lúc, con cũng thấy đuối, không thể thắng nổi cái thân xác đáng ghét kia. Xin vui lòng chỉ cho con phương pháp chống mệt mỏi, thiền định để cải thiện sức khỏe?
Cho con hỏi nếu mình chỉ sống tốt, hướng tới điều thiện, điều lành mà không tu hành (nghĩa là không vào chùa tu, ăn chay, niệm phật, thiền định, đọc kinh), thì mình chỉ có thể chuyển hóa sang một kiếp tốt hơn chứ không thể thoát khỏi kiếp luân hồi,như vậy có đúng không? Vậy làm thế nào để thoát khỏi kiếp luân hồi lên cõi niết bàn?
Con cũng thấy bể tu giống bể học bao la vạn trượng quá không thể nào nắm bắt hết được, con mơ hồ về con đường tu. Chỉ cho con con đường tu chánh đạo?
Mọi người thường nói: "mọi con đường đều đến La Mã". Vậy, tu tại gia và tu tại chùa có khác nhau không, hai con đường có đến cùng mục đích không? Con muốn tu tại gia vì con có con nhỏ, con còn mưu sinh. Xin Sư ông và Tăng thân cho con những lời chỉ dẫn.
Sư cô Đoan Nghiêm và Thầy Minh Hy chia sẻ:
Bạn hiền thân!
Cám ơn bạn đã tìm đến với trang nhà Làng Mai để được cùng lắng nghe và chia sẻ nỗi lòng của mình. BBT xin được trả lời bạn 3 vấn đề bạn đã đưa ra.
Trước hết, tu hành nghĩa là tu bổ và hành trì. Vậy thì ai cũng có cái quyền này cả, nghĩa là quyền tu hành. Chuyện vào chùa sống như quý thầy và quý sư cô chỉ là chuyện tìm cho mình một môi trường thích hợp và có sự yểm trợ, dìu dắt của một gia đình tâm linh. Nhưng dù ở đâu, môi trường nào cũng vậy, nếu không có tâm phấn đấu, biết nuôi dưỡng tâm bồ đề thì cũng không thể chuyển hóa tốt. Chuyển hóa tốt thì mình chỉ có luân mà không có hồi. Chữ luân nghĩa là quay, như bánh xe quay; hồi nghĩa là trở lại. Vậy thì luân hồi nghĩa là quay trở lại, nhưng không phải chỉ 1 vòng (1 kiếp) mà có thể quay nhiều vòng (nhiều kiếp). Đó là tùy mình. Khi bánh xe quay hoặc đưa mình về phía trước, hoặc đưa mình lùi về phía sau. Lùi về phía sau là luân hồi, mà đưa mình về phía trước là chuyển hóa tốt.
Ví dụ, nếu bạn biết khi giận mình hay nói lời cộc cằn, thì mình phải chuyển hóa cái tính này. Nhưng nếu bạn cứ lặp lại như vậy hoài, tức là mỗi khi giận là cứ nói lời cộc cằn, thì đó là luân hồi. Nếu bạn không chuyển hóa tính khí này, thì luân hồi của bạn sẽ trao truyền qua cho cháu bé. Cháu sẽ có tính khí giống bạn. Vì vậy cho nên, nếu bạn có thể chuyển hóa tốt tập khí xấu này, thì bạn đã chấm dứt được luân hồi, và con của bạn sẽ không phải đi lại con đường bạn đã đi. Cháu sẽ học được tính ôn hòa, dễ thương của mẹ. Khi giận cháu biết học chăm sóc cái giận của mình. Nói vậy, chúng tôi muốn trả lời cho bạn biết là chuyển hóa tốt giúp mình chấm dứt được luân hồi.
Còn niết bàn? Niết bàn không phải là một cái cõi mà là một trạng thái của tâm. Khi tâm bạn nhẹ nhàng, không chạy theo bất cứ một sự mong cầu nào nữa, bạn hạnh phúc với những gì bạn đang có, dù cho khổ đau đang có mặt, bạn vẫn có khả năng chấp nhận nó với nụ cười, đó là niết bàn. Vậy thì bạn có thể an trú niết bàn trong cuộc đời này. Khi một người đã thoát khỏi cái nóng giận của mình thì người đó đã thoái khỏi luân hồi của cái giận, tâm của họ mát mẻ, và như vậy là họ an trú được niết bàn ngay trong giờ phút đó.
Bạn biết không, bạn chỉ muốn làm những điều thiện, điều lành, sống cho tốt để mong có được hạnh phúc trong kiếp sau hay ở nơi một cõi niết bàn nào đó. Chính sự mong cầu này, sự chờ đợi này làm cho bản thân bạn mệt mỏi, chán đời, không có nhiều hạnh phúc nơi những gì mà bạn đang có. Vì vậy mà càng mệt mỏi thì càng không có hạnh phúc và càng không có hạnh phúc thì bạn sinh ra chán đời, chán cuộc sống. Bạn biết không, nếu không có hạnh phúc ngay đây và bây giờ thì khó mà có thể có được hạnh phúc trong tương lai. Tương lai là một xâu chuỗi dài của hiện tại, vì vậy bạn sẽ mang về tương lai tất cả những gì mình đang có ở đây, trong đó bao gồm cả con cháu của bạn.
Chúng tôi thiết nghĩ, bây giờ bạn nên học cách dừng lại để sống hạnh phúc với những gì mà bạn đang có, học chăm sóc lấy thân thể. Trong kinh Con Rùa Mù, Bụt nói rằng điều kiện có được thân người rất khó. Cái khó đó không khác chuyện con rùa mù sống ở đại dương sâu, một trăm năm mới trồi lên mặt biển một lần và chui vào được trong một cái bọng cây đang trôi dạt trên biển khơi. Đây có phải là một chuyện rất hy hữu không.
Trong thân thể của mình có rất nhiều sự mầu nhiệm, ví dụ như hơi thở chẳng hạn. Khi bạn đang ngồi trên ghế hay nằm thư giãn trên giường mà bạn chú ý đến hơi thở vào-thở ra và biết rất rõ ràng đây là hơi thở vào, đây là hơi thở ra thì bạn đã chế tác được một ít chất liệu bình an cho tâm mình rồi.
Thở vào – tôi biết rất rõ đây là hơi thở vào
Thở ra – tôi biết rất rõ đây là hơi thở ra.
Hãy để hơi thở vào ra tự nhiên. Có thể bạn thở vào sâu hơn thở ra dài hơn một chút để có thể cảm nhận đến hơi thở nhiều hơn nếu bạn muốn. Thở làm sao để để bụng của mình có được sự khỏe khoắn, nhẹ nhàng là được.
Sau mười hay mười lăm hơi thở vào-ra đó rồi thì bạn có thể vừa theo dõi hơi thở vào-ra vừa ý thức đến thân thể của mình.
Thở vào – tôi để ý đến thân thể tôi.
Thở ra – tôi biết rất rõ chuyện gì đang có mặt trên thân thể tôi.
Thở ra – tôi làm thư giãn thân thể tôi từ đầu, đến vai, hai tay, hai chân…
Thở ra – tôi mỉm cười với thân thể tôi.
Nếu bạn thực tập cho hết lòng thì đến lúc này bạn đã có thể thừa hưởng được một chút bình an đang có mặt thực sự trong thân tâm bạn. Một khi mà bạn đã thực sự theo dõi hơi thở vào-ra trong ý thức đến thân thể và mỉm cười thì lúc đó bạn đang đưa tâm của mình trở về để có mặt với sự sống ở nơi bạn. Tâm của bạn không có chạy rong ruổi ở trong quá khứ, trong tương lai hay đang lo lắng đến những chuyện không đâu nữa. Bạn đang thực sự sống, sống với chính bạn và cũng đang có mặt cho những người thân yêu của bạn. Hạnh phúc sẽ có mặt với những chất liệu khỏe nhẹ, lắng yên ở trong thân tâm. Nhờ đưa tâm trở về có mặt với thân thể mà bạn có thể biết được là ngoài hơi thở ra còn có rất nhiều những yếu tố hạnh phúc khác. Như có một đôi bàn tay đẹp để nấu ăn, để cắm hoa, để được làm những công việc yêu thích, có một trái tim còn rất tốt, một đôi mắt sáng, một buồng phổi còn khỏe…Bạn có biết rằng những yếu tố này đó là những ước mơ rất to lớn của những người thiếu may mắn không? Cũng nhờ những yếu tố này mà bạn có thể thưởng thức được bầu trời trong, cảnh trời hoàng hôn, một bông hoa hồng, tiếng chim hót….Nếu bạn thông minh, biết cách nhìn nhận những sự vật ấy với cái tâm trân quý, biết ơn thì bạn sẽ có rất nhiều niềm vui sướng.
Trong khi tiếp xúc với những sự kiện đó bạn đừng có đánh mất mình bởi vì những sự lo lắng, sợ hãi, giận hờn hay những ước muốn mông lung. Ví dụ khi nhìn một bông hoa thì mình cũng tập cười với bông hoa.
Thở vào – cám ơn sự có mặt của bông hoa
Thở ra – tôi cảm thấy rất hạnh phúc, tôi biết ơn em nhiều lắm.
Bông hoa đang có mặt đó là nó đang có mặt cho bạn, cho sự bình an, hạnh phúc ở nơi bạn mà nó không thể nào có mặt cho một tâm hồn đau khổ. Bông hoa đang thực sự có mặt cho một cõi tịnh độ, một thiên đàng trong sự sống hiện tại. Tiếp xúc với bông hoa đó là cách để nhắc nhở bạn rằng trong bạn có chất liệu của sự tươi mát mà bạn cần tưới tẩm; tiếp xúc với trời xanh, mây trắng, núi non hùng vĩ cũng là để nhắc nhở rằng trong bạn cũng có những chất liệu như nhẹ nhàng, tự do, vững chãi… mà bạn nên tưới tẩm để cuộc sống có thêm nhiều hạnh phúc hơn.
Đó là con đường tu cho cả tại gia và xuất gia. Phương pháp tu thì không khác cho tại gia và xuất gia đâu, nếu có khác chỉ khác hình thức, khác môi trường... mà thôi.
Bể tu và bể học mênh mông nhưng chỉ có một vị : đó là vị giải thoát. Nếu bạn càng học và thực tập lời Bụt dạy mà bạn càng thấy mình buông bỏ được nhiều gánh nặng là bạn học đúng. Còn học và thực tập mà thấy mình ngày càng nặng nề là không đúng. Đó là kim chỉ nam cho bạn.
Bạn hiền thân!
Trên đây chỉ là một vài gợi ý mà bạn có thể tự mình kiểm chứng lấy. Một khi mà bạn biết cách trở về chăm sóc lấy thân thể và tâm hồn, biết cách làm cho thân tâm có thêm nhiều sự tươi mát, tự do và vững chãi thì cuộc sống của bạn đã bắt đầu có sự cải thiện.
Chúng tôi chúc bạn có nhiều niềm vui và thành công trên con đường học tập.
Tập trung khi niệm Bụt
Con xin được hỏi:
Con có thắc mắc tại sao mỗi lần con dâng hương cúng và niệm Bụt thì trong đầu của con không thể tập trung được và thường bị suy nghĩ những chuyện khác nhưng trong tâm của con thì rất muốn tập trung vào việc cúng Bụt mong quý sư giúp con trên con đường học Bụt.
BBT xin chia sẻ:
Thương gởi em!
Chị rất vui khi biết trong đời sống bận rộn hiện nay lại có những bạn trẻ như em biết bảo hộ mình bằng sự thực tập tâm linh. Không chỉ riêng em mà bất cứ ai khi mới bắt đầu thực tập dâng hương niệm Bụt đều dễ dàng nhận ra tâm của mình chạy tán loạn. Đấy là dấu hiệu tốt của bước đầu thực tập.
Khi lòng mình yên nhẹ thì mới thấy được tâm tư mình đang suy nghĩ, đang rong ruổi không định hướng. Chỉ cần nhận ra như vậy, thì những suy nghĩ không định hướng ấy có cơ hội dừng lại. Sự thực tập đã thành công. Hằng ngày tâm ý mình suy tưởng theo những dự án, toan tính, giận hờn, buồn đau, lo sợ… và mình bị chúng giam hãm trong vòng luẩn quẩn ấy. Dừng lại những suy tưởng, rong ruổi ấy thường gọi là “Chỉ” (nghĩa là dừng lại). Khi ấy thì tâm mình được lắng dịu trở lại, và thân mình được nhẹ nhàng, thanh thản hơn nhiều. Vậy làm sao để có thể dừng lại ? Rất nhiều phương cách giúp ta dừng lại. Chúng ta cần một đối tượng để chú tâm vào, đối tượng ấy có thể là những hành động của mình, khi làm việc gì thì đặt hết lòng mình vào công việc ấy, mà ta thường nghe là đưa tâm trở về với thân, gọi là chánh niệm.
Thường chị hay dùng hai đối tượng để đưa tâm và thân về một mối là hơi thở và bước chân. Khi chị chú tâm vào hơi thở vào ra, để ý đến hơi thở từ khi đi vào cơ thể và cho đến khi đi ra ngoài cơ thể qua lỗ mũi, hay đơn giản hơn chỉ để ý đến sự phồng lên và xẹp xuống của bụng. Hơi thở này được nối tiếp bởi hơi thở kia. Lúc này mình không suy nghĩ về bất cứ chuyện gì khác ngoài việc tập trung vào hơi thở. Nhưng trong lúc thực tập như vậy mà tâm mình khởi lên những suy tư nào thì mình dễ dàng nhận ra và mỉm cười với chúng và chúng sẽ biến mất.
Sự thực tập dừng lại này trở nên dễ dàng nếu mình luyện cho mình mỗi ngày. Những lúc không phải thắp nhang, niệm Bụt mà làm những công việc khác thì em cũng tập ý thức về động tác của mình trong mỗi công việc. Đối tượng dễ dàng cho sự thực tập của mình là hơi thở. Khi em thắp một nén nhang, em hãy để tâm vào hành động thắp nén nhang đó; niệm một danh hiệu Bụt, em hãy chú tâm vào từng chữ em niệm. Khi tâm em chú tâm vào những hành động trên thì nó sẽ chấm dứt sự rong ruổi. Sự thực tập của chị là chỉ cần quay về chú tâm vào hơi thở vào và hơi thở ra thì những suy tư kia được dừng lại. Hoặc chỉ cần nhận diện rằng mình đang suy tư thì những suy tư ấy cũng dừng lại.
Với sự chia sẻ trên, chị thương chúc em thực tập hay hơn mỗi ngày!
Tại sao lại "lặng" khi thực tập đạo Bụt
Câu hỏi:
Trong quá trình tìm hiểu về đạo Phật con rất thích đọc sách và nghe giảng kinh. Và sau khi đọc sách hay nghe giảng kinh xong con thường suy tư về những điều đã đọc và đã nghe. Sau đó thì tự dưng con rất ... im lặng. Con không buồn mà cũng không quá vui, nó giống như mặt hồ lặng sóng vậy. Những lúc đó con đó rất khác so với con mọi khi. Con vẫn chào hỏi, giúp đỡ mọi người xung quanh như bình thường, nhưng chỉ có điều, con làm mọi việc một cách chậm rãi và rất lặng.
Đôi khi con thấy mình "lặng" quá, nên cũng đâm lo, sợ mình không những "khác người" mà còn khác chính bản thân mình như vốn đã từng. Con không biết đó là tốt hay là không.
Con không hề muốn xa lánh mọi người xung quanh, đó là điều chắc chắn. Cho nên đôi khi con hơi lo mình khác quá, nên bỏ đọc sách hay nghe giảng cả một thời gian dài để trở lại "bình thường" như mọi người (vui buồn hỉ nộ ái ố v.v..). Nhưng sau đó con lại tự thấy hỉ nộ ái ố chẳng có gì hay, không có mục đích, chỉ đơn giản chạy theo những mộng tưởng, nên con lại đi tìm sách và kinh để được "lặng" thì mới thích.
Nên cứ thế con như con cóc nhảy từ chỗ này sang chỗ kia được hai năm rồi. Nghĩ lại con thấy cần phải xác định lại mình muốn cái gì, và có can đảm đi đến cùng.
Xin cho con một lời khuyên!
TL:
Quỳnh Dao thương quý!
Nghe những lời chia sẻ của Quỳnh Dao, sư cô cảm thấy rất vui, vui vì thấy Quỳnh Dao đã nhận ra những gì mà mình đã và đang làm, chỉ có điều là chưa chắc chắn lắm nên muốn hỏi quý thầy quý sư cô cho chắc ăn thôi, phải vậy không?
Trong Duy Thức học có nói về con người khi mới sinh ra cái tánh ban đầu của mình vốn là vô ký. Vô ký nghĩa là không buồn, không vui, không thiện, không ác (Nhân chi sơ, tánh vô ký, phi thiện ác…). Trong quá trình mình lớn lên, những gì xung quanh đã tác động và đi vào mình, tùy vào môi trường và hoàn cảnh nơi mình sống để rồi tạo nên mình với một con người thế này hoặc thế kia (Yên lặng hay lí lắc, đùa giỡn hay chanh chua.v.v..). Nếu mình tiếp xúc với những người dễ thương thì những đức tánh tốt của người kia sẽ đi vào trong mình.
Nếu mình chơi với những người chưa dễ thương thì mỗi ngày một ít, mình sẽ huân tập vào mình những gì không dễ thương từ người đó, mặc dù mình không muốn như vậy. Mình cũng có thể nhìn vào một ly nước để giúp mình hiểu hơn về tâm của mình.
Nước vốn trong suốt và tĩnh lặng. Nếu người ta pha vào đó một dung dịch có màu xanh thì ly nước biến thành màu xanh, nếu bỏ vào một chất dung dịch có màu đỏ thì ly nước biến thành màu đỏ, nếu để không thì ly nước trong suốt. Nếu để yên thì ly nước rất lặng, nếu mình quấy động thì ly nước sóng sánh lên. Xanh hay đỏ, động hay tĩnh đều do tác động của những duyên bên ngoài.
Còn bản chất của nước thì không xanh không đỏ, không động không tĩnh. Cho nên cái cảm giác “không buồn cũng không vui” mà Quỳnh Dao đã thấy ở mình không phải là một cảm giác lạ đâu, chỉ vì mình chưa biết rõ bản chất của mình vốn là tĩnh lặng nên mới thấy lạ và lo lắng đó thôi, khi biết rồi thì mình thấy may mắn và càng thấy quý nó hơn, vậy Quỳnh Dao yên tâm nhé!
Trong đạo Bụt có nói về phước đức của từng người. Phước đức không phải chỉ một đời mà rất nhiều đời để lại. Có những người may mắn nhờ phước đức của ông bà tổ tiên để lại nên gặp nhiều thuận duyên trong cuộc sống, nhưng cũng có những người chưa đủ phước đức nên còn trồi sụp lên xuống trong cuộc đời. Có những người chưa đủ may mắn nên chưa gặp được thầy hiền bạn tốt để dẫn dắt mình đi đúng con đường thiện nên đã đi tìm những thức ăn không lành mạnh để đưa vào tâm mình như nghe nhạc tình sầu kích động và đứt ruột, xem những chương trình TV cũng như đọc các loại sách có chứa độc hại, hận thù và bạo động nên đã gây ảnh hưởng cho thân tâm mình qua các hành động của các nhân vật trong sách báo cũng như trong phim ảnh, lời nhạc.Tâm họ có lúc điên cuồng, bạo động và không được an tĩnh.
Quỳnh Dao là một người rất có phước nên đã được nghe những lời giảng về kinh cũng như thích đọc sách lành mạnh, biết tư duy những điều đã học để nhìn lại mình và muốn thay đổi mình theo chiều hướng lành mạnh, đó là một điều rất quý mà không phải ai cũng may mắn gặp được. Trong quá trình học hỏi và thực tập, Quỳnh Dao đã biết “dừng lại” như lời chia sẻ là “con làm việc một cách chậm rãi và rất lặng”. Phần nhiều con người thường có những tập khí ưa làm nhanh cho xong việc và bị công việc lôi kéo mình theo, có lúc làm mà không biết mình đang làm gì. Nhưng với Quỳnh Dao thì đã biết trở về với chính mình mà không bị những gì xung quanh lôi cuốn mình đi, cái này gọi là chánh niệm. Chánh niệm là biết dừng lại mọi suy nghĩ lung tung để trở về với chính mình, giữ tâm yên tĩnh và biết được những gì đang xảy ra bên trong và ngoài mình. Chỉ có sự dừng lại và có mặt đích thực với chính mình mới giúp mình nhận ra được chính mình.Quỳnh Dao đã thực tập làm việc có chánh niệm mà chính mình cũng không biết đó là chánh niệm, không biết mình thực tập giỏi như vậy, dễ thương quá đi!
Cứ sống bình thường với con người thật của mình, cứ vui cười với mọi người, cần đùa thì cứ đùa, cần giỡn thì cứ giỡn, trước đây vui với mọi người như thế nào thì bây giờ cũng vui như vậy. Có điều trước đây mình làm theo tập khí ham muốn và bị lôi cuốn theo cuộc vui thì bây giờ, khi đã hiểu mình và nhận ra những gì nuôi dưỡng mình và mọi người thì mình thay đổi cách chơi thôi.
Dừng lại những lí lắc, những tâm hành hỷ nộ ái ố để mình trở thành một con người mới hơn, thánh thiện hơn và dễ thương hơn để nuôi dưỡng mình và mọi người xung quanh. Tuy nhiên cái gì cũng phải từ từ thôi, Quỳnh Dao có kinh nghiệm đi xe đạp chưa, nếu cần thắng thì mình phải thắng từ từ mới không làm cho mình bị ngã dúi. Sự chuyển hóa của mình cũng vậy, nếu mình thay đổi nhanh quá thì khiến cho những người chung quanh thấy lạ và thắc mắc là chuyện thường.
Hãy lắng nghe những gì trong mình nói cho mình biết mình nên làm gì. Lắng nghe những người xung quanh cũng tốt nhưng phải lắng nghe chính tiếng nói bên trong trái tim mình một cách sâu sắc sẽ tốt hơn nhiều cho sự lựa chọn của mình. Nếu Quỳnh Dao thấy khi nghe kinh và đọc sách làm cho tâm mình được an tĩnh và nhẹ nhàng thì đó là điều rất cần thiết cho mình rồi, là thức ăn cần thiết cho thân tâm mình rồi. Vậy thì hãy can đảm để đi đến cùng như mình muốn vậy. Hãy có niềm tin nơi chính mình. Hãy nuôi lớn niềm tin vào ước muốn thay đổi con người thật của mình, nơi sự chuyển hóa theo hướng tích cực mà mình đang đạt được trong quá trình học hỏi.
Chúc Quỳnh Dao thực tập có nhiều thành công và an lạc nhé!
Làm sao để có hạnh phúc thực sự trong hiện tại?
? Con là một người chuyên thực tập hơi thở và bước chân chánh niệm theo huớng dẫn trang nhà Làng Mai. Hiện nay con có một tri giác làm con cảm thấy khó hạnh phúc trong giây phút hiện tại. Con thấy rằng mỗi thứ mình tiếp xúc xung quanh đều có dính dáng đến những khổ đau của người khác trong quá khứ nên con không cảm thấy hạnh phúc với những cái mình đang tiếp xúc. Kính mong quý thầy cô giúp để con có thể sống đời sống của mình một cách sâu sắc.
* TL:
Nhuận Sự thương quý!
Khi biết Nhuận Sự đang thực tập hơi thở và bước chân theo sự hướng dẫn của trang nhà Làng Mai, sư cô thấy vui và được nuôi dưỡng bởi sự thực tập ấy. Hiện nay mạng lưới có quá nhiều chương trình hấp dẫn và lôi cuốn nhiều người. Có người nhận ra được những chương trình nuôi dưỡng mình thì tìm đến với những lãnh vực tâm linh hay văn hóa nghệ thuật hoặc đạo đức học, nhưng cũng có những người chưa đủ khả năng nhận ra sự lợi hại của các chương trình nên đã bị những gì không nuôi dưỡng mình lôi cuốn theo và bị chìm ngập vào những thế giới ảo ảnh, khó có cơ hội thoát ra được. Nhuận Sự thật là người may mắn, sư cô xin tán dương tinh thần tự tìm hiểu và thực tập ấy.
Tri giác là lĩnh vực thuộc về tâm, chúng cũng rất vô thường, luôn thay đổi tùy theo hoàn cảnh và sự thực tập của chúng ta. Cùng một sự kiện xảy ra nhưng có người nhìn chúng bằng cặp mắt thoáng hơn và thấy vấn đề nhẹ nhàng, nhưng người khác thì nhìn bằng cách khác và thấy vấn đề đó nặng nề hơn. Nhuận Sự nói về sự vật xung quanh đều dính dáng đến những khổ đau của người khác và không thấy hạnh phúc khi tiếp xúc với sự sống. Nhưng mình có phương pháp thực tập để không bị đánh mất hạnh phúc của mình trong hiện tại.
Trong đạo Bụt có nói đến bốn ân: Ân cha mẹ sinh thành và nuôi nấng mình; Ân thầy cô đã dạy dỗ, chỉ dẫn cho mình hướng đi lành mạnh; Ân bạn bè đã tác thành cho mình và cuối cùng là ân mọi loài chúng sanh, cây cỏ, cầm thú và đất đá. Thầy của sư cô cũng đã từng dạy các đệ tử rằng: “Chừng nào mình còn biết ơn thì chừng đó mình còn có hạnh phúc”. Nếu Nhuận Sự biết rõ là trong khi làm đường, những người công nhân làm việc nặng nhọc rất cực khổ, bụi bặm và nóng bức.v.v.. có những người qua đời trong khi làm việc như trong vụ cầu Cần Thơ chẳng hạn. Nhận thức được điều này nên mỗi lần cất bước đi, chúng ta nên đi cẩn trọng hơn, đi bằng đôi chân có ý thức và trái tim biết ơn những người đã làm nên con đường này. Trong khi đi, chúng ta gởi năng lượng thương yêu đến cho mọi người. Mỗi bước chân của chúng ta là một dấu ấn thương yêu và biết ơn in xuống mặt đường.
“…Hãy đặt những bước chân như hôn vào mặt đất
Như dấu ấn son của vị quốc vương
Truyền lệnh đem chánh niệm về ngự nơi đây
Cho sự sống có mặt
Cho sức lực dâng đầy
Cho nhiệm mầu biểu hiện
Cho an lạc thân tâm…”
Nhuận Sự đã thực tập hơi thở và bước chân, đó là sự thực tập rất căn bản nhưng rất cần thiết cho chúng ta. Hơi thở và bước chân có ý thức giúp chúng ta nhận diện được những gì đang xảy ra chung quanh ta và trong lòng ta. Trước đây vì chưa biết cách thực tập nên mình chỉ đi trong mặc cảm tội lỗi, khổ đau và day dứt và đi như bị ma đuổi thì bây giờ, mình thực tập đi có chánh niệm hơn. Với hơi thở nhẹ nhàng, mình bước những bước chân rất vững chãi, rất cẩn trọng, có mặt 100% trong từng bước chân của mình trên những con đường mình đi qua. Năng lượng thương yêu và lòng biết ơn của mình qua sự thực tập chánh niệm sẽ chuyển hóa được năng lượng khổ đau của những người làm đường.
Khi một người có đau khổ thì chúng ta nên đem đến cho họ những lời trách móc, đỗ lỗi, đau khổ hay là đem những lời thương yêu, an ủi vỗ về, sự bình an đến cho họ? Nếu mình đem khổ đau đến thêm cho người đau khổ thì chẳng khác nào một người đang mang đồ nặng nề, mình không mang giúp người ta mà còn gởi thêm cho người kia những đồ vật khác nặng hơn khiến người đó vốn đã mang nặng lại càng bị nặng hơn thêm, đưa đến tình trạng ngã quỵ trên đường. Cũng vậy, nếu biết những người công nhân làm đường có quá nhiều khổ đau và đã để lại trên đoạn đường đó những khổ đau rồi mà mình lại còn đi trên con đường ấy với những bước chân khổ đau nữa thì rất tội cho đoạn đường đó cũng như tội cho những người đã vì chúng ta mà vất vả gian nguy trong khi làm đường. Khi chúng ta cho ra một nguồn năng lượng khổ đau, tiêu cực thì chẳng khác nào các nhà máy công nghiệp cho ra các chất khí thải độc hại, nó làm ô nhiễm môi sinh và đưa đến sự bệnh hoạn cho mọi người. Cách thực tập của chúng ta là trở về với hơi thở chánh niệm để thực tập chuyển hóa những nỗi khổ đau thành sự an lạc.
Chúng ta không chỉ đi cho chúng ta mà chúng ta còn đi cho mọi người trên thế giới, đi cho những ai chưa có khả năng đi trong bình an và niềm biết ơn. Chúng ta đi cho Tổ tiên chúng ta, đi cho cha mẹ chúng ta và đi luôn cho những người bị tàn tật. Bởi lẽ tất cả chúng ta đều có sự tương tức lẫn nhau. Khổ đau của người kia cũng chính là khổ đau của chính mình, hạnh phúc của chính mình cũng là niềm vui của người kia.
Chúng ta đang có một đôi chân khỏe mạnh vững vàng thì tại sao chúng ta không đi cho vững vàng an lạc. Để đến khi chùn chân mỏi gối rồi thì có muốn đi cho vững vàng cũng rất khó. Chúng ta phải thực tập đi bằng hai chân của chúng ta mà không nên đi bằng cái đầu suy nghĩ, tính toán, dự định hay khổ đau và trách móc. Thực tập chế tác hạnh phúc cho mình ngay trong hiện tại để sau này, khi nhớ về quá khứ mình không cảm thấy hối tiếc là mình đã sống thờ ơ, đã đánh mất hiện tại và sống thiếu ý thức và niềm biết ơn.
Điều này cũng liên quan tới vấn đề thực tập ăn uống. Nếu biết để có được bữa ăn cho chúng ta thì có biết bao nhiêu người vất vả, con trâu phải kéo cày, người làm ruộng phải chân lấm tay bùn, sâu bọ bị xịt thuốc.v.v.. Vậy không lẽ chúng ta không dám ăn? Chúng ta ăn nhưng ăn trong chánh niệm, ăn với sự biết ơn mọi người và mọi loài và ăn không phải vì tham miếng ngon vật lạ. Chúng ta biết chọn cho mình những thức ăn thức uống lành mạnh hơn, ít bị ảnh hưởng tới mạng sống và những khổ đau của loài khác, ít bị ảnh hưởng đến sự ô nhiễm của môi trường xung quanh.
Ăn vì muốn nuôi dưỡng tình thương, ăn để nguyện nuôi sống tổ tiên trong ta và nuôi dưỡng con cháu của chúng ta sau này. Nếu chúng ta thực tập ăn như vậy thì thức ăn mới trở thành chất dinh dưỡng để nuôi thân tâm. Còn biết rằng sự ăn uống của mình có ảnh hưởng đến khổ đau của người khác, chúng ta ăn với tâm niệm tội lỗi và mặc cảm, ăn trong đau khổ thì thức ăn ấy dù được nấu bằng những thứ bổ dưỡng nhưng nó cũng sẽ trở thành độc tố và làm ảnh hưởng tới sức khỏe của chúng ta. Vấn đề không phải là ăn hay không ăn, vấn đề là phải biết ăn như thế nào để nuôi dưỡng chính mình và người khác.
Nhuận Sự thương quý! Cái hay là mọi sự mọi vật đều vô thường và tri giác cũng vậy, chỉ cần mình thay đổi cách nhìn (tri giác) và thực sự trở về nhìn sâu vào mọi sự mọi vật để thấy rõ sự tương quan giữa mình và tất cả sẽ giúp mình sống sâu sắc hơn. Tất cả mọi suy tư, cách hành sử của chúng ta có mang nội dung của chất liệu thương yêu và sự hiểu biết, lòng biết ơn và ý thức trách nhiệm sẽ mang lại rất nhiều niềm vui và lợi ích cho mọi người mọi loài, giúp chúng ta nuôi dưỡng hạnh phúc trong ta ngày càng lớn thêm trong từng giây từng phút. Chúc Nhuận Sự có nhiều cái thấy mới và niềm vui trong quá trình tìm hiểu và thực tập.
Tâm bồ đề phải được nuôi dưỡng như thế nào?
Năm nay con 28 tuổi, hiện đang sống tại Cần Thơ, Việt Nam. Con có một vài câu hỏi về sự tu tập, kính mong quý thầy quý sư cô giúp con.
1. Con đang thực tập ngồi thiền và theo dõi hơi thở theo pháp môn Làng Mai, Lúc đầu con ngồi kiết già, nhưng càng về sau chân trái của con bị đau và có khi không thể ngồi được. Nhưng nếu ngồi bán già thì chân trái của con đỡ đau hơn. Ngồi kiết già thì con sẽ vững hơn là ngồi bán già, nhưng bây giờ chân đau rồi con không biết phải làm sao?
2. Vì gia đình con có truyền thống tu cũng như có một số vị trong dòng họ đã đi tu nên con đã biết ăn chay từ lúc còn 15 tuổi. Khi còn là sinh viên con cũng thường đi chùa, đi hộ niệm. Nhưng từ khoảng tháng ba năm nay (2009), con có cơ duyên được đi tham những công việc phật sự. Từ đó tâm con trở nên khác thường, không còn ham thích gì về chuyện thế gian nữa. Con nghe băng giảng và thấy tâm rất thanh tịnh. Trong tâm con đã phát khởi ý niệm xuất gia, có lúc nó mãnh liệt đến nỗi con muốn đi ngay nhưng còn một số việc chưa chu toàn được cho cha mẹ con cũng như nghiệp duyên với bạn gái của con, mặc dù tâm con bây giờ đã hướng về Phật rồi. Chính điều này cũng đã gây ra một ít buồn lòng đối với bạn của con. Con phải làm sao đây? Kính mong quý thầy quý sư cô cho con lời khuyên để con có thể vững bước trên con đường tu học của mình.
Sư cô Nghĩa Nghiêm chia sẻ:
Thương chào bạn!
Cám ơn bạn đã tin tưởng chia sẻ những thắc mắc của bạn với ban biên tập. Càng ngày càng có nhiều bạn trẻ thực tập ngồi thiền, vì các bạn đã thấy được lợi ích của việc ngồi thiền với cuộc sống hằng ngày. Nhưng cũng có một số trường hợp vì chưa được hướng dẫn cụ thể, nên việc ngồi thiền chưa đem lại nhiều kết quả. Nghĩa Nghiêm xin chia sẻ với bạn một số kinh nghiệm bản thân về những thắc mắc của bạn.
Như bạn đã nói, ngồi thiền theo tư thế kiết già bị đau chân. Theo Nghĩa Nghiêm nghĩ, bạn có thể kiểm tra lại gối ngồi, xem có thẳng hay không, có tạo cảm giác thoải mái cho bạn hay không? Một gối ngồi thiền thích hợp rất quan trọng trong việc ngồi thiền (đối với những người cần có gối ngồi). Sau đó,bạn xem lại tư thế ngồi của bạn. Lưng đã thẳng chưa? Hai đầu gối có chạm đất không? Có ngồi ngay giữa bồ đoàn không? Và quan trọng là bạn phải biết buông thư cơ thể. Có rất nhiều lý do để ngồi thiền bị đau vì không đúng tư thế. Nhưng đôi khi, mình kiểm tra thấy đúng hết, nhưng vẫn bị đau, thì lúc này mình cần thực tập để vượt qua cơn đau đó.
Trước khi Nghĩa Nghiêm vào tu viện, mỗi ngày Nghĩa Nghiêm tập ngồi một chút. Lúc đầu thì chỉ 2 phút, 5 phút, rồi 10, 20 phút. Nghĩa Nghiêm đã tập trong một thời gian dài. Sau đó, vào tu viện, với thời gian ngồi thiền dài hơn, có những lúc Nghĩa Nghiêm cảm thấy đau không thể chịu nổi, chỉ muốn thả chân ra ngay. Nhưng Nghĩa Nghiêm tự nói, cố lên, chỉ một chút xíu nữa thôi, rồi sau đó, lại chỉ một chút xíu nữa thôi... Cứ tập như vậy, cố gắng như vậy, cho nên bây giờ Nghĩa Nghiêm đã ngồi thiền khá hơn một chút. Dù thỉnh thoảng, Nghĩa Nghiêm cũng cảm thấy hơi đau. Nghĩa Nghiêm nghĩ bạn cũng có thể thực tập như vậy. Nếu quá đau, bạn có thể nhẹ nhàng tháo chân ra, xoa bóp cho máu lưu thông, và gởi tình thương cho cái chân bị đau. Rồi lại bắt chân lên ngồi tiếp. Hi vọng bạn sẽ ngồi thiền thật thoải mái.
Nghĩa Nghiêm rất thích điều thắc mắc thứ hai của bạn. Vì trước khi đi xuất gia, Nghĩa Nghiêm cũng đã từng trải qua những cảm xúc như vậy. Trong gia đình Nghĩa Nghiêm cũng đã có một số vị xuất gia, và ba mẹ Nghĩa Nghiêm cũng biết nhiều về đạo Phật. Cho nên trong Nghĩa Nghiêm cũng có những hạt giống xuất gia tiềm tàng. Lúc đó, nó chưa phát khởi mạnh lắm. Và Nghĩa Nghiêm thường nghĩ rằng, nếu mình đi xuất gia, ba mẹ sẽ như thế nào, ở với ai, ai sẽ chăm sóc ba mẹ lúc tuổi già v.v... Một lần, Nghĩa Nghiêm vào tu viện ở chơi một vài ngày, các sư cô có hỏi:" em có muốn đi tu không?". Lúc đó, Nghĩa Nghiêm trả lời rằng, con không biết. Vì lúc đó, Nghĩa Nghiêm nghĩ tới ba mẹ, tới bạn. Nếu mình đi tu thì bạn mình sẽ như thế nào?... Lúc đó, Nghĩa Nghiêm phân vân lắm. Nhưng cuối cùng, ngày nọ, một sư cô lớn hỏi Nghĩa Nghiêm lần nữa. Và lần này, Nghĩa Nghiêm cảm thấy rằng, câu trả lời này sẽ là một quyết định lớn trong cuộc đời của mình. Lúc đó, tất cả những băn khoăn, phân vân đi lên rất nhanh và nhiều trong đầu. Cuối cùng, Nghĩa Nghiêm đã trả lời rất nhanh sau 2 giây suy nghĩ, và để cho trái tim tự lên tiếng "Thưa sư cô, con muốn". Câu trả lời đó đã bắt đầu cuộc đời xuất gia của Nghĩa Nghiêm đó bạn à.
Bạn biết không, sau này, khi nghe Sư Ông giảng, Nghĩa Nghiêm mới biết là nếu muốn đi tu thì cái muốn đó phải trên 100%. Nghĩa là mình không còn phân vân, chọn lựa gì nữa. Lúc đó, tâm xuất gia của mình phải thật mạnh, thật lớn. Nghĩa là nếu mình không đi xuất gia thì sẽ không thể chịu nổi. Sư Ông dạy như vậy đó bạn à. Bạn có thể tự kiểm tra xem tâm xuất gia của bạn được bao nhiêu phần trăm? Và có một cách để biết được chính xác phần trăm của mình. Là bạn có thể lên một chùa, hay một tu viện nào đó, xin được thực tập trong chùa một thời gian, như một người xuất gia. Trong khi thực tập như vậy, bạn sẽ thấy rõ hơn tâm xuất gia của mình, để có thể quyết định dứt khoát và rõ ràng con đường của bạn.
Bạn biết không? Bây giờ, đã là một sư cô. Nghĩa Nghiêm không lo lắng nhiều về ba mẹ như trước đây. Trước đây, Nghĩa Nghiêm nghĩ rằng, nếu mình đi tu là ba mẹ mất một người con. Nhưng sự thực là, bây giờ, ba mẹ Nghĩa Nghiêm đang rất hạnh phúc với thật nhiều con trai và con gái (quý thầy, sư cô, sư chú trẻ). Và một điều rất lạ nữa, là khi đi xuất gia, trong gia đình Nghĩa Nghiêm có những điều được chuyển hóa một cách không ngờ, mặc dù Nghĩa Nghiêm chẳng làm gì hết.
Còn với bạn gái của bạn, Nghĩa Nghiêm nghĩ rằng, nếu mình đã thương nhau thực sự, một tình thương đích thực. Nghĩa là phải có hiểu, hiểu ước muốn của người kia, hiểu tâm tư của người kia, và thương luôn những lý tưởng của người kia. Vì trong tình thương đích thực (true love), thì hạnh phúc của người kia cũng là hạnh phúc của mình. Niềm vui của người kia cũng là niềm vui của mình. Ở Làng Mai, Bát Nhã, có rất nhiều quý thầy, sư cô đã từng có người thương trước khi đi xuất gia, và hiện giờ, quý thầy, sư cô đó vẫn giữ được mối liên lạc tốt đẹp với "người ấy" đó bạn.
Nghĩa Nghiêm tin là bạn sẽ giải quyết được " một ít buồn lòng" của bạn thật dễ dàng, những mong mỏi với gia đình, với bạn gái...
Chúc bạn luôn vui với con đường mà bạn sẽ chọn.
Thân mến và tin cậy
Nuôi dưỡng bình an khi chăm sóc học sinh cá biệt
Câu hỏi: Tôi năm nay 53 tuổi, là một giáo viên cấp hai, tốt nghiệp môn toán nhưng không dạy lớp mà làm công tác giám thị của một trường Trung Học Cơ Sở lớn trong tỉnh. Tôi không lập gia đình, nên bao nhiêu tâm huyết tôi đều đem vào hết cho công việc, nhất là dạy dỗ học sinh cá biệt, giáo dục các em học sinh khi chúng vi phạm. Trong những năm gần đây tôi bị sốc nặng về các hành vi vi phạm của các em, tôi không còn cách nào giáo dục được những em cá biệt. Thế là tôi tìm hiểu về Phật pháp qua lớp học giáo lý căn bản do một chùa nọ tổ chức. Tôi nghe một số bạn đồng nghiệp đã qui y, bảo là niệm Phật nhiều có tha lực nói học sinh nghe. Tôi chưa biết nhiều về đạo Phật và cũng chưa quy y, tôi chỉ hiểu một cách lờ mờ về đạo Phật. ...Sau khi được quý thầy và sư cô hướng dẫn, tôi cố gắng tập đếm hơ i thở, cố quên đi những phiền muộn, nhưng sao những chuyện đau buồn cứ hiện lên trong những đêm mất ngủ. Đôi khi ngồi yên lặng đếm hơi thở thấy lòng nhẹ đi một chút. Sau đó, trở lại với công việc lại gặp phải chuyện xui xẻo. Tôi cố gắng làm tròn nhiệm vụ của mình, an phận những ngày tháng còn lại chờ ngày nghỉ hưu mà vẫn bị bạn bè, cấp trên chỉ trích. Tôi lại theo phương pháp đếm hơi thở để tìm sự bình an nhưng khó quá, nỗi buồn cứ bao vây mình. Biết là cố chấp sẽ khổ, nhưng khó bỏ quá. Xin giúp tôi làm sao để tìm sự thanh thản cho tâm và để tìm được một giấc ngủ an lành. |
Sư cô Hội Nghiêm chia sẻ:
Cô H. kính mến!
Mấy hôm nay quý sư cô bận soi sáng (một thời khóa sinh hoạt của đại chúng) nên không trả lời thư cho cô H. sớm như mong muốn được, mong cô không buồn quý sư cô.
Hai hôm nay, ở quanh làng tuyết rơi trắng xóa, bao phủ khắp rừng đồi, khắp nơi đâu đâu cũng thấy tuyết. Nhìn thấy tuyết là thấy lòng mình nhẹ nhàng thanh thoát. Mong gởi được một ít năng lượng an lành nhẹ nhàng này đến với cô. Môi trường chung quanh rất quan trọng, có thể nuôi dưỡng mình rất nhiều, nhưng đôi khi không để ý mình lại đánh mất những điều đáng được nuôi dưỡng ấy. Mình để cho những khó khăn xâm chiếm mình. Thật ra, những khó khăn ấy đâu phải là tất cả con người mình bởi vì mỗi ngày mình tiếp xúc với các em học sinh có mấy tiếng đồng hồ thôi, còn lại là tiếp xúc với những đối tượng khác, với những thành phần khác. Hạnh phúc là một yếu tố quan trọng trong đời sống hằng ngày. Có hạnh phúc, mình sẽ dễ dàng thương yêu, tha thứ, sẽ dễ dàng đi qua khó khăn. Thế nên mình phải ý thức những điều kiện hạnh phúc mình đang có, thí dụ như mình còn đôi mắt sáng để ngắm nhìn, mình có một thân thể khỏe mạnh, không bị ung thư v.v… , để mình biết trân quý chúng hơn. Quý sư cô không biết môi trường chung quanh cô ở như thế nào, nhưng nếu nhìn sâu chắc chắn cô cũng sẽ tìm ra được nhiều điều kiện hạnh phúc mà mình đang có.
Chăm sóc các em cá biệt là một hành động rất đẹp, đáng cho mọi người kính ngưỡng, bởi vì qua đó mình giúp được xã hội rất nhiều. Nếu như những em này không được chăm sóc đàng hoàng thì các em sẽ trở thành những thành phần xấu, và nếu không khéo, các em sẽ gây nên những tệ nạn cho xã hội. Khi đó không những các em lãnh đủ mà mình và những người chung quanh cũng lãnh đủ. Vì thế mình cần nuôi dưỡng ý thức rằng khi mình giúp các em thì đồng thời mình cũng đang giúp đỡ mọi người và giúp đỡ cho xã hội. Tuy nhiên giúp cho những thành phần này không dễ chút nào, bởi vì các em không phải là những người dễ nghe lời. Lại có em đôi lúc tỏ ra bất cần nhưng chính những em này lại là những em cần nhiều tình thương nhất. Có thể các em không nhận được tình thương từ gia đình và những người khác, vì vậy chỉ có tình thương yêu mới giúp được cho các em. Mà tình thương đến từ đâu nếu không phải từ cô và từ các thầy cô giáo khác? Thế nên cô phải tạo ra một môi trường để các em thấy được trường học là gia đình thứ hai của các em, để nếu các em không hạnh phúc trong gia đình thì các em có thể tìm thấy hạnh phúc khi đến trường và coi đây là nhà của mình. Như thế chắc chắc các em sẽ tiến bộ nhiều hơn trong việc học tập. Cô H. có thể kết hợp với ban giám hiệu và nhiều giáo viên khác để tạo được một trường như thế. Khi tạo được môi trường này rồi thì công việc giáo dục sẽ không còn khó khăn nữa. Chăm những em này đòi hỏi mình phải có nhiều thời gian và kiên nhẫn cô H. ạ. Hơn nữa mình cũng cho các em thời gian để thay đổi, không phải hôm nay mình khuyên thì ngày mai mình bắt các em phải thay đổi liền được. Ngoài ra, những em cá biệt là những em dễ bị thầy cô la rầy nhiều nhất, dễ bị bạn bè xa lánh nhất. Như vậy thì làm sao các em có hạnh phúc được. Người mà không có hạnh phúc thì sẽ dẫn đến bất cần, không quan tâm đến những điều chung quanh mình và bên trong mình, không quan tâm đến cả những đức tính tốt của mình. Vì vậy, khi tiếp xúc với những em này, cô H. nên tìm cách khích lệ và khen ngợi nhiều hơn là la rầy. Khi các em được khích lệ và khen ngợi thì các em sẽ tiếp tục nuôi dưỡng những điều tốt đẹp đó. Và mỗi khi những điều tốt được nuôi dưỡng và làm lớn mạnh lên thì những điều xấu tự nó được thay đổi, chuyển hóa.
Cô H. nhớ chăm sóc bản thân cho hay bởi vì nếu cô H. không có hạnh phúc thì cô H. cũng khó thành công trong công việc này. Nếu các em đã như vậy rồi, mà khi tiếp xúc với các em cô H. còn cho ra một nguồn năng lượng giận dữ, bực bội, căng thẳng... thì làm sao các em hạnh phúc mà nghe lời được. Một mình mình thì khó có thể thực tập tốt được nên cô H. có thể tìm tới những tăng thân ở gần nơi cô H đang ở để sinh hoạt thêm. Quý sư cô không biết là cô H. đang ở đâu, nhưng nếu là ở Sài gòn thì có trung tâm Chùa Pháp Vân số 1 đường Lê thúc Hoạch, nếu ở Huế thì có chùa Tổ, gọi là tổ đình Từ Hiếu bên cạnh có ni viện Diệu Trạm cho các sư cô. Nếu ở Hà nội thì có Chùa Đình Quán gần cầu Diễn. Thực tập cũng là thức ăn hằng ngày của mình. Ngoài ra cô H. có thể đọc thêm sách Tiếp xúc với sự sống, Giận, Thiền tập cho người bận rộn…. và nghe thêm băng giảng của Sư Ông Nhất Hạnh để biết thêm cách thức thực tập.
Chúc cô H. có nhiều sức khỏe, có khả năng sống vui trong đời sống hằng ngà để đi qua giai đoạn khó khăn này một cách nhanh chóng và thành công trong công việc giúp đỡ các em học sinh cá biệt. Được như vậy thì nhà trường và xã hội (trong đó có quý thầy quý sư cô) sẽ mang ơn cô H nhiều lắm.
Thân mến
Hiểu mình chính là hiểu con
Kính Gởi Ban Biên Tập
Đây là lần thứ hai con viết thư cho Ban biên tập(BBT). Lần trước con đã được BBT trả lời những thắc mắc cũng như những lo lắng. Qua đó, con có tìm được ít nhiều sự an tâm và cũng cố gắng tu tập theo những gì mà BBT đã chỉ dẫn.
Nhưng có lẽ cuộc đời là những con sóng, cứ tiếp nối xô bờ rồi lại trở ra xa. Cứ lăng tăng bận rộn không ngừng nghỉ. Ví dụ như: Khi con của con còn trong bụng, con đã cầu xin cho con của con mai khi ra đời được khỏe mạnh, lành lặn. Khi đã qua giai đoạn đó, con lại mong khi con của con đi học sẽ học giỏi và có nhiều bạn bè. Bây giờ, khi cháu đã được 15 tuổi, biết có bạn, có bè thì sao con lại thấy lo. Không biết, có phải vì lo quá không mà có lúc vợ chồng con như không hiểu con cái và ngược lại chắc con cái cũng chẳng hiểu cha mẹ. Nhưng hiểu sao bây giờ? Làm sao mà hiểu? Con vô cùng bối rối khi sống giữa hai phong tục tập quán. Một bên thì nói là thương thì phải cho roi cho vọt, kính trên nhường dưới, đi thưa về trình, tôn ti trật tự. Còn một bên thì bảo phải biết lắng nghe, coi lời nói của con quan trọng hơn lời nói của mình và hãy là bạn. Con vô cùng bối rối khi phải sống giữa đạo và đời. Đời nói rằng sống phải vượt qua tất cả, phải vươn lên dành thắng lợi. Còn đạo thì bảo rằng sống phải biết bao dung và cũng vươn lên nhưng để buông xả. Trong trường hợp này thì con dạy cháu cách nào cho có kết quả đây? Và xin thưa, trước nhất, con đã dùng phong tục Ta để dạy cháu và áp dụng đời để khuyến khích mình, khuyến khích con. Rốt cuộc, con chỉ thấy cháu tỏ ra sự khó chịu, cứng ngắc và không thân thiện trong tập quán của Ta. Con lo lắng và tỏ ra sân si. Cháu càng trở nên khó chịu và khó dạy bảo. Thấy khổ quá, nên con tự an ủi mình và lên mạng tìm hiểu tâm lý tuổi của cháu và bắt đầu sống theo Tây. Cháu có nhiều không gian và tự do hơn nên có lẽ rất thích. Vì lẽ thích đó nên cháu mặc sức vẫy vùng, bơi lội và rồi con thấy cháu bơi hơi xa. Con lo lắng và lại tỏ ra sân si, nhưng sợ cháu biết sẽ càng xa con hơn, nên con chọn cách xả bỏ những sân si đó để xem như mọi chuyện như không. Con mong một ngày cháu sẽ thay đổi. Cũng có lúc tâm con đối với cháu như mặt hồ phẳng lặng nhưng tận đáy lòng thì dậy lên những con sóng hoang mang. Trong trường hợp này, để cho dễ chịu, để an lòng khỏi phải phiền muộn thì con sẽ vịn vào lý nhân quả, nghiệp duyên. Có đúng không BBT? Vậy thì con đang sống theo đạo hay con đang bất lực? Làm cách nào để tốt cho con của con đây? Con xin kính mong BBT cho con một lời dạy bảo. Con xin biết ơn nhiều lắm.
Con có một ít câu chuyện nhỏ muốn chia sẽ với BBT về cháu:
1. Khi con đưa cháu đi gặp chuyên gia tâm lý được lần thứ hai thì khi về cháu hỏi lại con rằng: Mẹ có nghĩ rằng vị chuyên gia tâm lý đó hiểu con tốt hơn ba mẹ không?
2. Khi con đang ở nhà bếp nấu nướng thì cháu xuống trò chuyện: Mẹ, có phải những gì mà con đang sở hữu, có phải là quả như trong kinh Phật nói không? Con trả lời là phải. Rồi cháu lại nói rằng khi học giáo lý cháu hiểu những gì mà các anh chị huynh trưởng dạy và có phải mình được tái sinh không? Con trả lời là phải. Rồi cháu vừa hỏi vừa khẳng định rằng: Mình có sống bao nhiêu kiếp nhưng cũng chỉ có mỗi một linh hồn thôi phải không mẹ? Con nói thật, con chưa biết đúc kết một câu nói trong một cái ý đó cho đến khi cháu hỏi. Và con cũng trả lời là phải. Rồi cháu lại nói: Vậy chúng ta là những người đi trong luân hồi. Mẹ, con không muốn đi trong luân hồi. Có ai đi ra khỏi luân hồi không mẹ? Và con đã nói là chỉ có Đức Phật Thích Ca.
Cuộc nói chuyện được thêm một hồi nữa thì kết thúc.
Một lần nửa con xin chờ và kính nhận những cao kiến của BBT. Con chúc BBT luôn được khỏe và tin tấn.
Con, NT
Cô NT thân mến!
Đọc thư tâm sự của cô BBT thấy tấm lòng những người đang làm cha, làm mẹ, luôn lo lắng và mong mỏi điều tốt nhất cho con mình. Cháu hiện nay đang trong giai đoạn tuổi dậy thì nên cần phải được quan tâm chăm sóc nhiều. Tâm sinh lý phát triển thì cũng ảnh hưởng đến tánh tình, có khi chợt vui, chợt buồn hay lắm lúc muốn nổi loạn âu cũng là điều dễ hiểu. Bởi vì trong lòng có rất nhiều thắc mắc và muốn được tự khám phá và học hỏi. Do vậy cha mẹ cần nhiều kiên nhẫn và khéo léo để giúp con đi qua giai đoạn tuổi đang lớn này. Nhưng giúp và chăm sóc như thế nào để cháu còn có không gian chơi đùa, không cảm thấy quá ngột ngạt bởi tình thương hay sự quan tâm thái quá. Đó là sự thực tập và cũng là một nghệ thuật, như những nhà chăm sóc cây cảnh, bonsai, hết sức kiên nhẫn và khéo léo từng chút một. Để hiểu được cháu hơn thì có lẽ trước hết thử đặt mình vào tâm trạng của cháu, nhớ lại tuổi thành niên ngày xưa của chính mình, có những băn khoăn, khó khăn nào và muốn được Ba Mẹ cư xử với mình ra sao, những đức tính nào mình thích nơi ba mẹ và điều gì đã từng làm mình cảm thấy khổ đau. Như vậy, mình sẽ dễ dàng chấp nhận một vài tánh khí thất thường hay thỉnh thoảng ương ngạnh của con. Thực ra, đây cũng là một sự thực tập. Hiểu con cũng là để hiểu chính mình và ngược lại khi mình hiểu được mình nhiều hơn thì sự truyền thông trong gia đình cũng trở nên đầm ấm và hòa hợp.
Sự thực tập của quý thầy và quý sư cô ở đây là giữ gìn chánh niệm, luôn tỉnh thức để nhận diện và soi sáng tâm mình, không để bị các nguồn năng lượng tiêu cực như tham-sân-si chi phối. Khi phát hiện ra là mình đang bị chúng dẫn dắt thì phải lập tức trở về với hơi thở, làm an dịu thân tâm trước rồi mới tiếp tục nói chuyện. Khi đó bầu không khí phải cởi mở và đầy tình thương thì mới bắc được nhịp cầu tin cậy, cảm thông. Truyền thông thật sự là phải không còn ranh giới. Ở đó chỉ có những lời ái ngữ và sự lắng nghe sâu sắc đầy thương yêu và hiểu biết. Nhờ chánh niệm thường xuyên vào hơi thở mà mình có khả năng giữ lòng bình an và nhận diện ra là mình đang sử dụng những nguồn năng lượng nào. Bực dọc, gắt gỏng, lo lắng hay giận hờn... như vậy phiền não. Sóng gió được chuyển hóa tại đây, ngay từ lúc đầu. Nếu cuộc nói chuyện không được thoải mái, thì có thể tạm ngưng và chờ dịp khác lại tiếp tục. Thực tập quan sát tâm lâu ngày từ từ sẽ thấy có nhiều chuyển biến. Có thể vấn đề của cháu không quá nghiêm trọng nhưng do mình quá lo, rồi mình nghĩ tới, nghĩ lui, nghĩ quá khứ, tương lai thành ra tâm mình trở nên lao nhọc. Tạo ra xung đột cho bản thân mình và cả cháu, như vậy là mình chưa khéo tu và làm thiệt thòi cho cả hai. Vấn đề không phải là dạy cháu theo kiểu Ta hay Tây, đúng hay sai mà là sự thực tập, để tứ đại (đất, nước, gió, lửa) trong mình hòa hợp và hòa điệu với con, cho có hạnh phúc.
Theo thư cô tâm sự thì hạt giống lo lắng đã có từ khi cháu chưa được sanh. Nếu cháu không được như cô mong ước là khỏe mạnh và có nhiều bạn thì sự lo lắng phiền muộn kể ra cũng có đôi chút căn cứ. Nhưng cháu đã có các điều kiện ấy mà cô vẫn cứ lo như thường thì cháu không phải là nguyên nhân chính, đừng quá gò bó kẻo tội cháu. Có những bậc phụ huynh cứ hay nhắc nhở, dặn dò và nghĩ là mình thương nên mới nói, nhưng đó có thể là tập khí của mình được trao truyền từ nhiều thế hệ trước. Nếu không biết thương đúng cách thì chỉ làm chúng thêm khổ mà mình cũng chẳng vui gì. Cuối cùng chúng không dám đến gần mình nữa thì đâm ra giận hờn, oán trách, tủi thân cho là chúng không nghe lời và hết thương mình. Đó cũng là hoàn cảnh rất phổ biến của nhiều gia đình.
Suy cho cùng nghệ thuật sống chung là để hiểu nhau, cảm thông nhau rồi thương nhau nhiều hơn, chứ thật ra ai mà không có mối ưu phiền trong lòng. Hiểu được như vậy rồi thì mình không muốn làm bất cứ điều gì để người khác phải khổ thêm. Tu là để chuyển nghiệp, để không bị những nhân duyên mà mình nghĩ là yếu tố ràng buộc đè nặng lên đời sống, mà cụ thể là các tâm hành như buồn, thương, giận, ghét, lo lắng, bất an... Đó chính là ba nghiệp tham sân si, khi có nhân duyên đầy đủ chúng sẽ phát khởi. Đối tượng mà cô cần tu tập là chính những tâm hành này chứ không phải hoàn toàn ở cháu. Khi mình biết thực tập quan sát hơi thở có chánh niệm thì dần dần sẽ bớt lo lắng, bởi vì mình thấy được sâu sắc hơn nguyên nhân, gốc rễ của nó, rồi thì cái thấy này làm mình thay đổi thái độ trong cư xử, giải quyết vấn đề trong đời sống hằng ngày.
Rồi đây mỗi ngày cháu sẽ lớn lên và xa rời vòng tay của cô chú, đó là tiến trình của cuộc sống. Không cha mẹ nào có thể giữ và bảo bọc những đứa con thân yêu của mình mãi mãi. Chúng phải tự vấp ngã, khổ đau rồi qua đó mới lớn lên được. Những gì làm được trong khả năng thì mình đã cho và trao truyền hết lòng rồi, còn lại là quyền của chúng, mình không thể can thiệp được hoàn toàn cuộc sống của cháu đâu cô à. Nếu cô chú có khả năng sống hạnh phúc thì đó chính là gia tài lớn nhất mà cháu được thừa hưởng, và nuôi lớn cháu. Còn thì nếu có một điều gì đó mình cho là bất lực thì đó chính là do mình chưa có khả năng hạnh phúc với chính mình và thấy được sự vận hành của đời sống. Vì vậy mà mình cần phải nổ lực tu tập để đạt đến. Điều này cần thời gian, tu tập và học hỏi rất nhiều.
Về vấn đề luân hồi, nghiệp, sinh tử cô có thể tìm đọc quyển sách Không Sinh Không Diệt Đừng Sợ Hãi đã xuất bản ở Việt Nam do Sư Ông Làng Mai viết thì sẽ được rõ hơn. Chúc cô chú có thêm sự nhẫn nại để dạy bảo cháu, gia đình ngày càng êm ấm và hạnh phúc.
Ban Biên Tập
Nuôi dưỡng tình thương khi làm việc
Con là một Phật tử tại gia, làm nghề nông nghiệp. Con có một thắc mắc mong nhờ quý Thầy,quý Sư Cô giải đáp giúp. Con trồng lúa thường hay bị nhiều loại sâu rầy cắn phá, nếu không phun thuốc thì sâu rầy phá hết, còn nếu phun thuốc trừ sâu thì phạm giới sát sanh. Con đã thử nhiều cách khác nhưng không được, chỉ có phun thuốc mới giữ được ruộng lúa. Xin quý sư chỉ giúp cho con: làm thế nào để vừa giữ giới lại vừa làm được kinh tế nuôi sống gia đình?
Con xin cảm ơn nhiều.
PT: Nhuận Bảo
Sư cô Chân Như Hiếu chia sẻ:
Chị thương kính,
Nghe chị chia sẻ về khó khăn của chị trong việc dùng thuốc trừ sâu để chăm sóc ruộng lúa, sư cô cảm thông được với chị. Có rất nhiều người cũng có tâm trạng như chị vậy. Thật ra thì quý thầy quý sư cô cũng có làm ruộng và cũng phải dùng thuốc trừ sâu. Tuy nhiên quý thầy quý sư cô biết rõ phương pháp thực tập trong lúc làm việc để nuôi dưỡng tình thương của mình đối với mọi loài.
Trước hết mình làm bằng cách phòng ngừa, nghĩa là đừng để cho tới khi lúa bị sâu rầy rồi mình mới bơm thuốc mà phải bơm thuốc ngừa sâu ngay khi chưa có sâu rầy, như vậy đỡ làm tổn hại đến sâu rầy hơn. Thứ hai là cách thực tập trong khi bơm thuốc. Chắc chắn là chị không muốn giết hại sinh mạng như trong Năm giới đã dạy. Cái tâm không muốn giết chết sâu rầy đó đã nói lên hạt giống thương yêu đã có sẵn trong chính chị rồi, chỉ cần đánh thức nó dậy và làm cho nó lớn mạnh hơn thêm là quý lắm. Trong khi làm việc, bất cứ là công việc gì, mình cũng có thể thực tập với tâm từ bi, gởi năng lượng thương yêu đến với những chú sâu, rầy trong suốt thời gian làm việc. Duy trì lòng thương đến với chúng và cầu ngyện cho chúng được an lành và hạnh phúc, dù sinh ra bất kỳ ở đâu và làm thân gì cũng được an vui. Đừng làm với tâm giận dữ, bực bội và trách móc sâu rầy phá lúa, làm cho lúa mất mùa.v.v... Vì làm với tâm giận dữ không những không giúp cho sâu rầy hết phá lúa mà làm cho tâm thêm nặng nề và mệt nhọc hơn.
Trong kinh Bốn loại thức ăn, khi nói về đoàn thực (tức là thức ăn đưa vào bằng đường miệng), Bụt có đưa ra ví dụ về cặp vợ chồng có một đứa con trai nhỏ duy nhất, họ rất thương yêu và chăm sóc con hết mực chu đáo. Một hôm vì đến sinh sống một nơi khác nên họ đem con vượt qua sa mạc đầy nguy hiểm. Giữa đường hết lương thực và họ sa vào tình trạng đói khát cùng cực, không còn cách nào để giải quyết, họ bàn với nhau là giết đứa con nhỏ để ăn thịt thì mới sống sót để vượt qua cơn hiểm nạn. Khi giết đứa con và ăn thịt đứa con để thoát chết, họ đau xót và rơi lệ. Họ không ăn vì thèm và để bổ dưỡng mà vì họ bị bắt buộc phải ăn để sống và vượt qua hiểm nạn của vùng sa mạc. Bụt lấy ví dụ đó để dạy rằng nếu khi mình ăn uống, mình không có chánh niệm, ăn với tâm ham muốn, không có tình thương và nghĩ tới những em bé đang đói khát trên thế giới thì như ăn thịt những đứa con của mình.
Cũng vậy, khi bơm thuốc trừ sâu, mình cũng bị bắt buộc phải làm vì không làm thì mình không có gạo ăn để sống. Cái chính là ở tâm mình và cách mình làm việc. Giết hay không giết, làm hay không làm không phải là vấn đề, vấn đề là mình làm với tâm như thế nào, thương yêu và cầu nguyện hay giận dữ và bực bội. Và khi làm với tâm thương yêu mình cảm thấy lòng mình nhẹ nhàng hơn, tình thương trong mình lớn thêm hơn và niềm cảm thông trong mình sâu sắc hơn đối với không chỉ loài sâu bọ mà có luôn với mọi loài xung quanh mình.
Khi biết được để có bát cơm ăn, mình phải làm lụng vất vả và có nhiều loài phải hy sinh trong đó, mình ăn cơm có ý thức hơn và trân quý bát cơm mà mình đang bưng trên tay hơn. Trong tu viện, mỗi khi bưng bát cơm lên ăn, quý thầy quý sư cô và các thiền sinh đều thực tập Năm phép quán trong khi ăn, trong đó có những điều: Thức ăn này là tặng phẩm của đất trời, của muôn loài và công phu lao tác của rất nhiều người và rất nhiều sinh vật; Xin nguyện ăn trong chánh niệm và với lòng biết ơn để xứng đáng thọ nhận thức ăn này. (Năm quán)
Thương chúc chị thực tập làm việc vui và thành công.
Nỗi niềm trăn trở của tuổi trẻ
Thầy Pháp Tiến trả lời
Kính gửi Thầy và quý thầy, quý sư cô Làng Mai.
Lời đầu thư con xin chào và kính chúc Thầy và tất cả quý thầy, quý sư cô và toàn thể tăng thân Làng Mai luôn mạnh khỏe. Kính mong các thầy, các sư cô giúp đỡ được nhiều người hơn nữa trong việc chuyển hóa bản thân mình để tìm được sự tự do, thảnh thơi và an lạc.
Con năm nay 21 tuổi, con đang là sinh viện đại học tại Sài Gòn. Từ hai năm nay, con từ một kẻ vô thần vô đạo, con có may mắn được biết đến Thầy qua những tác phẩm của Thầy đã được xuất bản. Con chưa đọc thật nhiều về tất cả các tác phẩm của Thầy nhưng một số cuốn mà con tâm đắc thì con luôn sử dụng các bài tập đó để chuyển hóa cảm xúc và cuộc sống của mình. Thực sự sau hai năm thì cuộc sống của con đã có nhiều điều mầu nhiệm. Con may mắn được sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân bình thường, không có quá nhiều đau khổ và vướng mắc trong gia đình. Con được gia đình nuôi dưỡng cho ăn học đầy đủ và chu đáo. Tuy nhiên, trước tới giờ con vẫn có những cảm xúc bình thường của con người như tiêu cực, giận hờn, đau khổ... Sau hai năm được tiếp xúc với những bài thực tập đơn giản mà Thầy trao tặng, con đã thực tập theo và cảm xúc của con có tích cực hơn nhiều. Con đã làm chủ được phần lớn những thái độ, cảm xúc tiêu cực và hành động cũng như cách ứng xử của mình... Con may mắn vì từ nhỏ đã có nhiều bạn bè tốt và yêu quý con, các thầy cô giáo cũng giúp đỡ con hết lòng trong học tập. Trong gia đình con cũng cũng được mọi người yêu mến. Con cũng may mắn vì có người yêu thương con hết mực và con cũng yêu người đó một cách chân thành và sâu sắc. Con đã cảm ơn số phận vì đã được sinh ra trong một gia đình như thế và con cảm ơn Thầy rất nhiều vì những điều Thầy trao tặng.
Nhưng hôm nay, con viết thư này gửi đến Thầy và quý thầy, quý sư cô để mong muốn giãi bày một tâm tư cũng như một nỗi niềm trăn trở khác của con trong cuộc sống này.
Con đã từng sống ba năm ở Hà Nội trước khi vào Sài Gòn. Qua các phương tiện thông tin đại chúng và các phương tiện truyền thông khác (lẽ trái cũng như lẽ phải) và qua những trải nghiệm cá nhân cũng như thực tế nhìn thấy trên quê hương mình, con đã nhìn ra xã hội Việt Nam đang có quá nhiều đau khổ, dù là ở bất cứ tầng lớp nào, đặc biệt là những người dân nghèo khó: nhân quyền đang bị chà đạp nghiêm trọng, kinh tế sa sút do tham nhũng, lãng phí; xã hội nhiều bất công và tệ nạn do một nền giáo dục lạc hậu và tất cả các phương tiện truyền thông đều bị kiểm duyệt về nội dung trên toàn đất nước… Con xin không kể ra đây nữa những yếu kém và đau khổ của đất nước mình. Con đã đọc những bài về việc Thầy góp ý với Nhà nước Việt Nam về việc đưa đất nước đi lên, nhưng những điều đó thực sự còn xa xôi lắm…
Trước tình cảnh hiện tại, là một sinh viên, một công dân của đất nước con thực sự bất bình và phẫn nộ. Nhưng con luôn tin tưởng vào điều thầy đã dạy và con không bao giờ sống mà không tôn trọng những điều đó. Đó là muốn mang lại hòa bình và hạnh phúc cho người khác thì trước tiên mình phải có sự bình an và hạnh phúc. Thế nên, dù có bất bình trước cái ác, con chưa bao giờ tự cho mình được phép khởi lên những cảm giác hận thù, đau khổ và tuyệt vọng từ trong cả suy nghĩ. Con chỉ có một lòng thương cảm với người dân nước mình và con thấy tội nghiệp cho những người gây nên tội ác đó. Tuy nhiên, con vẫn có những trăn trở về con đường để Việt Nam có tương lai tươi sáng hơn, để người dân thực sự được sống dưới một bầu không khí tự do, dân chủ và an ninh thực sự.
Kính thưa Thầy và quý thầy, quý sư cô, con viết thư này mong muốn gửi đến Thầy và các thầy, các sư cô những tâm tư, nguyện vọng và trăn trở của con. Con mong muốn Thầy cho con một cách nhìn để đối diện với tình hình hiện tại cũng như cho con thêm những lời khuyên để cho con sáng tỏ con đường cống hiến cho đất nước, cho dân tộc những vẫn giữ được sự bình an, thảnh thơi trong tâm hồn?
Chia sẻ của Thầy Pháp Tiến
Trong tiến trình của lịch sử, bất cứ một quốc gia nào cũng phải trải qua những khó khăn tất yếu của nó. Có thể nói dân ta đã trải qua quá nhiều khó khăn và khổ đau, mỗi lần dân ta vượt được khó khăn dân ta càng có nhiều kinh nghiệm quý báu hơn. Chúng ta có quá nhiều bùn, chỉ cần hội đủ điều kiện, chúng ta sẽ cống hiến cho vườn hoa nhân loại đóa sen tinh khiết. Con đường đi lên của đất nước ta sẽ khác rất nhiều các cường quốc khác. Có thể chúng ta đi sau họ vài thập niên, nhưng chúng ta sẽ rút được bài học từ họ rất nhiều. Không chắc giàu có, hiện đại, tiện nghi là con người có hạnh phúc đâu. Lao theo sự phát triển vượt bậc khoa học kỹ thuật, kinh tế, tài chính … theo hướng hưởng thụ, bạo lực mà không có cơ hội trở về chăm sóc đời sống tinh thần, đã vắt kiệt suối nguồn hiểu biết và thương yêu nơi đồng loại, làm cho con người ngày càng bị các chứng bệnh tâm thần do căng thẳng, sợ hãi cô đơn mà ra. Không, đất nước ta sẽ không bao giờ theo con đường đó! Chắc chắn là thế! Dân ta, tổ tiên ta đã khổ đau quá nhiều rồi, đã đến lúc hưởng được hương vị hạnh phúc đích thực, chúng ta xứng đáng để được như thế, và cũng có cơ hội làm ấm lòng tổ tiên cha ông chúng ta. Sự thức tỉnh của một người có thể làm bừng tỉnh cả nhân loại, huống chi là sự thức tỉnh của cả một dân tộc.
Chúng ta có quá ảo tưởng không? Chắc chắn là không. Lịch sử từng xác nhận điều đó trong thời Lý, Trần, thời đại mà con người tỏa sáng nếp sống đạo đức, tâm linh, nó giúp ta vượt thoát được kiếp nô lệ, sống hài hòa với chính chúng ta và các nước láng giềng. Chúng ta là sự tiếp nối của cha ông, chúng ta sẽ làm hay hơn nhiều lắm. Ngày nay một nền đạo đức học, những nguyên tắc hành xử không phải chỉ nằm trong khuôn khổ của một quốc gia mà là toàn cầu để bất cứ một cư dân nào trên hành tinh này, tiếp xúc với nó đều có lợi lạc, đều có thể hòa nhập và áp dụng được. Sự bừng tỉnh không bao giờ bị giới hạn bởi không gian và thời gian, điều nó cần là sự hợp nhất. Sự hợp nhất nơi chính tự thân mỗi người và nơi cả cộng đồng.
Trong nhạc phẩm Về quê của nhạc sĩ Phó Đức Phương ta có các câu hát mà dưới góc nhìn thiền quán nó có giá trị rất sâu sắc. “Nước qua cầu thời gian trôi mau. Nơi bền lâu là nơi lắng sâu. Thiếu quê hương ta về đâu” . Chúng ta sẽ không thể sống nếu chúng ta không có cội nguồn. Nếu chúng ta lạc mất quê hương, gốc rễ, thì chúng ta sẽ không thể nào có điểm tựa vững chắc để xây dựng tương lai. Có thể chúng ta sẽ rơi vào tình trạng phóng thể, sống một cuộc sống không ý nghĩa, không phương hướng. Tác giả khuyên chúng ta; vạn vật không ngừng thay đổi theo thời gian, cuộc sống có hạnh phúc, có vững chãi hay không, nó tùy thuộc rất nhiều vào đời sống tinh thần. “Nơi đậm sâu là nơi lắng sâu.” Phải trở về, phải tiếp xúc với quê hương tuổi thơ của ta. Trở về với sự mộc mạc, chân chất mà đượm nghĩa tình. Đừng quá bận rộn, đừng quá bon chen với cuộc đời để rồi đánh mất một điều gì đó thiêng liêng. “Thiếu quê hương ta về đâu.” Trong tâm thức của mỗi con người, quê hương có thể là chùm khế ngọt, là bánh đa bánh đúc, là bờ đê, lũy tre xanh, tiếng sáo diều hay những hàng dừa soi bóng ven sông… Nhưng quê hương cũng có thể là gánh hàng rong, gốc phố, ghế đá công viên, quán cà phê ven đường, nơi hội ngộ của những người dường như xa lạ trong những ngày chợt nắng chợt mưa. Hay những con phố tấp nập dòng người qua lại với hai bên là những tòa nhà san sát có nhiều bảng hiệu.
Nhưng có một quê hương khác nữa mà chúng ta không thể thiếu được. Đó là sự sống đang có mặt trong mỗi phút giây, chỉ cần hơi thở, bước chân chánh niệm là ta có thể tiếp xúc ngay, ta có thể đã về, đã tới với quê hương đích thực này. Quê hương đích thực này rất rộng lớn, có thể ôm cả quê hương chôn nhau cắt rốn của ta. Ta có thể ở bất cứ nơi nào trên hành tinh này cũng có thể tiếp xúc với nó. Quê hương có mặt ngay bây giờ và ở đây, một quê hương sinh động, và đích thực.
Điều thiết yếu mà chúng ta cần nhắc nhau là, hạnh phúc có mặt ngay bây giờ, nó không phải là một ước vọng xa xôi, nó không phải là điều mong đợi trong tương lai. Những gì ta làm hôm nay đã có chất liệu của tương lai rồi. Ta thấy mọi người xung quanh ta đang rơi vào những trạng huống khó khăn, điều đó làm cho ta một lần nữa ý thức được những may mắn mà mình đang có. Trân quý chúng, mà sống hết lòng. Không phán xét, không phản ứng, chỉ nhận diện thôi. Ta không quay cuồng, ta không lao theo vòng xoáy của xã hội, ta tập dừng lại. Đất nước ta bao đời luôn phải chịu khó khăn do chiến tranh loạn lạc, vì thế tự do luôn là ước nguyện lớn nhất của cha ông. Nếu chúng ta sống có sự tươi mát, thảnh thơi là phần nào đáp lại nguyện vọng của cha ông. Một hơi thở nhẹ, một bước chân vững chãi cũng đủ giúp ta tiếp xúc với những mầu nhiệm của sự sống. Ta hạnh phúc là tổ tiên ta hạnh phúc. Ta biết dừng lại thì ngàn đời trong huyết mạch ta cũng sẽ dừng lại. Một nụ cười vô úy của ta cũng đủ để làm rạng rỡ cả tổ tiên. Ta có bình an, ta có vững chãi, trong tim ta sẽ trào dâng suối nguồn thương yêu và hiểu biết. Trái tim ta mở ra, có thể ôm ấp được tất cả mọi người, dù người đó là người mà ngày trước ta cho là những người xấu, những người làm mục nát xã hội. Trong ta sẽ bừng dậy một ước nguyện, ước nguyện hiểu thương, ước nguyện đi vào cuộc đời mang sự tươi mát và hạnh phúc mà mình có được để giúp người bớt khổ. Đừng đợi xã hội thay đổi, mọi việc nên bắt đầu từ chúng ta. Chúng ta có thể hành trì “ năm phép thực tập chánh niệm” (Five Mindfulness Trainings) không chỉ là năm giới quý báu trong đạo Bụt mà ngày nay đã trở thành nền Tâm Linh và Đạo Đức Toàn Cầu. Sự thực tập này giúp chúng ta tháo bỏ được những sợ hãi, cố chấp, kỳ thị, cuồng tín và hận thù; mang lại hiểu biết và thương yêu đích thực có khả năng đưa tới trí tuệ, chuyển hóa và hạnh phúc cho bản thâ n và cho xã hội.
Như vậy, sống chánh niệm trong đời sống hàng ngày sẽ giúp ta tiếp xúc sâu sắc với quê hương đích thực. Giúp ta có sự kết nối với cội nguồn, với gốc rễ mà không phải rơi vào tình trạng lạc lõng, mất phương hướng. Chánh niệm mang lại sự tỉnh thức trước những khó khăn, khổ đau trong ta và xung quanh ta. Có thể ta sẽ phải tiếp xúc với khổ đau, nhưng không bị trói buộc, ta không phải là nạn nhân mà là người trải nghiệm. Có như thế trong ta sẽ dâng trào suối nguồn hiểu biết và thương yêu, mang đến cho ta một ước nguyện, giúp mình giúp người vượt thoát khổ đau. Mỗi hơi thở, mỗi bước chân, mỗi nụ cười, mỗi ánh mắt đong đầy bình an, ta sẽ là bồ tát vượt ngàn lớp sóng trần ai, giang rộng đôi tay bảo hộ sự sống, cứu giúp kẻ trầm luân.
Sự nghiệp dựng Tăng
Trả lời câu hỏi của một bạn đọc liên quan đến lá thư "Tỉnh dậy đi thôi, các bạn xuất gia trẻ"
Thư gửi Ban Biên Tập trang nhà Làng Mai
Kính thưa Ban Biên Tập. Tôi là một vị giáo thọ đang giảng dạy tại một trường Trung cấp Phật học tại Việt Nam. Tôi vừa đọc xong bài Tỉnh dậy đi thôi, các bạn xuất gia trẻ!và cảm thấy chấn động. Bài này đã nói ra được những sự thật đang xảy ra trong các trường Phật học và cho giới xuất gia trẻ. Đúng là cái học tại các trường Phật học là một cái học từ chương, học để dạy lại cho người khác, và nó không có ảnh hưởng gì rõ ràng trên đời sống hàng ngày của người xuất gia trẻ. Tôi thấy các lớp học, các trường Phật học không phải là những đoàn thể tu học, tại vì trong đó không có tình huynh đệ, không có pháp môn tu học, không có người hướng dẫn tu học và không có sự chia sẻ lý tưởng và tương lai chung. Người dạy cũng như người học bắt buộc phải dạy và phải học vậy thôi. Giữa các vị Giáo thọ và các học Tăng, học Ni cũng không có tình thầy trò và cũng không có lý tưởng chung. Cho nên hiện tượng hư hỏng xảy ra rất nhiều trong giới xuất gia trẻ. Phần lớn bây giờ đang đi tìm cầu những tiện nghi vật chất và tình cảm, không mấy ai thao thức nghĩ tới chí hướng của người xuất gia lúc ban đầu.
Trong bài Tỉnh dậy đi thôi, các bạn xuất gia trẻ!Sư Ông có nói tới những phương pháp tu học có khả năng xây dựng tăng thân, tạo ra một đoàn thể trong đó có tình huynh đệ, có niềm vui sống chung. Những phương pháp để chế tác niềm vui, hỷ lạc, hạnh phúc trong đời sống hàng ngày của người xuất gia, những phương pháp để có thể xử lý, làm lắng dịu những tâm hành, cảm xúc, cảm thọ khổ đau và những phương pháp sử dụng ái ngữ - lắng nghe để tái lập lại truyền thông, hòa giải với nhau trong tình huynh đệ, những cái đó có thật hay không? Có những ai đang thực sự dạy? Có những ai đang thực sự học?
Những phương pháp nói trên được căn cứ trên những kinh điển nào? Mình có thể tới đâu để học được những phương pháp đó? Để mình có thể về xây dựng một tăng thân làm nền tảng thực hiện cho chí nguyện của một người xuất gia. Xin Ban Biên Tập vui lòng cho chúng tôi một số thông tin.
BBT trả lời:
Kính gửi Thầy,
Ban Biên Tập rất vui khi nhận được thư Thầy. Vui vì có cơ hội được chia sẻ với Thầy những gì có thể giúp cho những người xuất gia trẻ.
Pháp môn mà mình nói tới đó là pháp môn xây dựng tăng thân, được gọi tắt là dựng tăng. Đó cũng là công trình của Bụt, đó là sự nghiệp của Bụt. Ngay sau khi thành đạo, Bụt đã biết rất rõ rằng nếu không xây dựng được một tăng thân thì mình không thể nào thực hiện được sự nghiệp của một vị Bụt. Vì vậy Ngài đã để ra rất nhiều thì giờ và công sức để xây dựng một tăng thân. Ngay trong năm đầu sau khi thành đạo, Bụt đã xây dựng một tăng thân xuất gia gồm có 1250 vị, và tăng thân này đầu tiên xuất hiện tại một rừng kè ở ngoại ô thành phố Rajagraha.
Năm Ngài 80 tuổi, Vua Prasenajit (Ba Tư Nặc) có nói một câu rất hay để ca ngợi Bụt về công trình xây dựng tăng thân ấy. Vua nói: Bạch đức Thế Tôn, mỗi lần con thấy tăng thân của đức Thế Tôn là con lại có niềm tin nhiều hơn ở nơi chính đức Thế Tôn.
Nếu không có một tăng thân, nếu không có tình huynh đệ trong một tăng thân, nếu không có một lý tưởng chung với tăng thân thì mình không thể nào tu trọn đời của một người xuất gia. Cho nên xây dựng tăng thân, xây dựng tình huynh đệ trong tăng thân là thực tập nòng cốt. Chuyện nòng cốt không hẳn là chuyện học Phật pháp cho giỏi để trở thành uyên bác về kinh điển. Xây dựng tăng thân đòi hỏi phải xây dựng chính mình. Nếu trong con người của mình có niềm vui, có hạnh phúc, nếu mình đã biết xử lý những nỗi khổ niềm đau của mình, nếu mình đã có khả năng sử dụng những phương pháp lắng nghe - ái ngữ để tái lập truyền thông với người huynh đệ thì khả năng xây dựng tăng thân sẽ lớn và mình sẽ thành công.
Một ví dụ khá hay là Tu viện Bát Nhã. Gần 400 tu sinh Tu viện Bát Nhã, hầu hết đều còn trẻ, không thể nói họ uyên bác về giáo lý, không thể nói rằng công phu thiền tọa, thiền hành của họ đã sâu sắc, không thể nói rằng Niệm, Định và Tuệ của họ đã đủ vững chãi. Không!
Sở dĩ họ ở với nhau được, truyền thông với nhau được và có đủ sức mạnh và niềm tin để nắm tay nhau, cố gắng duy trì sự có mặt của Tu viện Bát Nhã, bất chấp những phá hoại và buộc họ phải ra đời, và những cố gắng ấy đã kéo dài được trên một năm rưỡi với niềm thương và tinh thần bất bạo động để mong có cơ hội được cùng tu với nhau là vì họ có tình huynh đệ. Có rất nhiều người trẻ tới từ khắp nơi, không phải vì mê những bài pháp thoại, mê những phương pháp tu học mà tại vì lần đầu tiên họ đã khám phá ra được tình huynh đệ ở Tu viện Bát Nhã và quyết tâm ở lại Bát Nhã, vì trước đó họ chưa thấy được tình huynh đệ đó trước khi về Bát Nhã.
Đối với họ, tình huynh đệ là sự sống đích thực. Cho nên công trình xây dựng tình huynh đệ cũng là công trình chính của người xuất gia. Có tình huynh đệ thì mình sẽ tu được suốt đời. Nếu không thì mình sẽ chán và sẽ đi tìm những tiện nghi vật chất và tình cảm, do đó mình sẽ buông bỏ lý tưởng đẹp đẽ ban đầu của mình.
Tuy Làng Mai chưa xuất bản được một tập sách với chủ đề "Dựng Tăng", nhưng trong 40 năm qua, Làng Mai đã học hỏi rất nhiều, đã ghi nhận và đã tập hợp được rất nhiều kinh nghiệm về pháp môn xây dựng tăng thân.
Tại Làng Mai, dù ở tại các xóm, các chùa ở bên Pháp hay các trung tâm như Lộc Uyển, Bích Nham, Mộc Lan ở Hoa Kỳ, Học viện Phật học Ứng dụng Châu Âu ở Đức, Trung tâm quốc tế Làng Mai Thái Lan, Viện Phật học Ứng dụng Châu Á ở Hồng Kông, hoặc ở những nơi khác, nơi nào cũng có người dạy, nơi nào cũng có người học về pháp môn này, dù là người xuất sĩ hay người cư sĩ. Ta có thể gọi môn học này là môn xây dựng tăng thân, một môn học quan trọng nhất trong số các môn học quan trọng như nội điển, giới luật, cách thức tổ chức tu học cho đoàn thể mình và cho những thiền sinh ở ngoài đời.
Trước hết là những pháp môn tu tập để mình có thể chế tác được niềm vui trong đời sống hằng ngày của mình (chế tác Hỷ và Lạc) làm lắng dịu những niềm đau, nỗi khổ của mình, tái lập được truyền thông với người huynh đệ. Những pháp môn này đã có mặt ngay trong những Kinh điển truyền thống nguyên thủy, những kinh mà các thầy và các sư cô thời của Bụt đều đã được học thuộc lòng. Đó là các kinh như kinh Niệm Xứ, kinh An Ban Thủ Ý, kinh Diệt Trừ Phiền Giận, kinh Soi Gương,...Trong kinh An Ban Thủ Ý, có những bài tập để giúp mình đem tâm trở về với thân và làm lắng dịu thân, buông thư toàn thân.
Không ai ở Làng Mai, không ai tới Làng Mai, dù là người cư sĩ mà không được học những pháp môn cơ bản như pháp môn này. Đem tâm trở về với thân, thấy được những căng thẳng, những đau nhức trong thân, thở như thế nào để buông thư, làm lắng dịu được những căng thẳng ấy và những đau nhức ấy. Mình phải học làm cho được trong các tư thế đi, đứng, nằm và ngồi. Trong những lúc thực tập thiền đi, thiền ngồi, thiền đứng, thiền làm việc, ta phải có khả năng làm lắng dịu thân hành. Thân hành tức là hình hài của mình. Đây là các bài tập thứ 3 và thứ 4 trong kinh An Ban Thủ Ý.
Tiếp đến đem tâm trở về thân cũng có mục đích nhận diện được những mầu nhiệm của sự sống, những điều kiện hạnh phúc mình đang có bây giờ để có thể chế tác ngay được Hỷ (niềm vui) và Lạc (hạnh phúc). Đó là hai hơi thở thứ 5 và thứ 6 trong kinh An Ban Thủ Ý. Đây là nghệ thuật Hiện Pháp Lạc Trú, không đi tìm hạnh phúc trong tương lai mà tìm hạnh phúc ngay trong giây phút hiện tại. Giáo pháp Hiện Pháp Lạc Trú là một giáo pháp rất căn bản của Bụt dạy, nhưng phần lớn Phật tử ít biết đến, chỉ biết đi tìm cầu hạnh phúc trong tương lai hoặc ở một cõi trời hay một cõi Tịnh độ, trong khi hành tinh này thực sự là một nơi xinh đẹp nhất mà ta được thấy trong vũ trụ trong giây phút hiện tại.
Mỗi bước chân, mỗi hơi thở, mỗi nụ cười, mỗi cử chỉ đều có thể chế tác được Hỷ và Lạc cho mình và cho người khác. Đó là công trình thực tập chánh niệm. Chánh niệm giúp ta nhận diện những may mắn, những điều kiện hạnh phúc mà ta đang có. Khi ta nhận diện được chúng rồi thì tự nhiên Hỷ và Lạc được chế tác. Chế tác Hỷ và Lạc là để mình tự nuôi dưỡng mình và mình có thể đi xa trên con đường lý tưởng. Khi mình tự nuôi dưỡng được mình rồi thì mình cũng sẽ có khả năng nuôi dưỡng được người huynh đệ của mình, giúp cho người ấy cũng làm được như mình.
Hơi thở thứ 7 và thứ 8 giúp ta nhận diện những nỗi khổ, niềm đau, những khổ thọ, những cảm xúc đang đi lên. Nếu biết cách thở thì ta có thể chế tác được năng lượng chánh niệm để nhận diện, ôm ấp và làm lắng dịu những nổi khổ, niềm đau trong vài ba phút. Đó là những pháp môn thực tập rất quan trọng, nằm ngay trong kinh điển của Bụt. Nếu mình chỉ học lý thuyết thì sẽ không bao giờ làm được.
Khi trong người mình đã cảm thấy khỏe, khi mình đã biết xử lý những nỗi khổ, niềm đau của mình, khi mình đã có đủ Hỷ, Lạc trong đời sống hằng ngày rồi thì rất dễ cho mình trong công việc giúp người huynh đệ cũng làm được như vậy.
Mình có thể sử dụng phương pháp lắng nghe với tâm từ bi để giúp cho người kia nói ra được những niềm đau, nổi khổ trong người đó. Một giờ lắng nghe như vậy sẽ giúp cho người kia bớt khổ rất nhiều. Ái ngữ là những lời nói từ ái có thể giúp cho người kia mở lòng ra được, thấy rằng người đang nói chuyện với mình không có ý làm cho mình khổ. Nếu người kia trong quá khứ đã gây cho mình nhiều thương tích, cũng tại vì người ấy chưa thấy được nỗi khổ niềm đau của mình.
"Lâu nay tôi biết huynh có rất nhiều khó khăn và đau khổ. Tôi đã không giúp được huynh mà cách tôi phản ứng đã làm cho huynh khổ đau thêm. Đó là lỗi tại tôi. Tại tôi chưa thấy được những nỗi khổ niềm đau ở trong huynh, những khó khăn, bức xúc ở trong huynh mà chỉ thấy được nỗi khổ niềm đau của tôi thôi, cho nên tôi cứ liên tục trách móc. Sự truyền thông giữa chúng ta đã bị cắt đứt. Bây giờ tôi thấy được sự thật rồi, tôi thấy huynh có rất nhiều khó khăn, khổ đau và bức xúc. Nếu huynh thương tôi mà vui lòng nói cho tôi biết thêm về những nỗi khổ niềm đau của huynh thì chắc chắn từ nay về sau tôi sẽ không phản ứng cái kiểu lâu nay tôi đã từng phản ứng, và chắc chắn rằng từ nay về sau tôi sẽ không làm cho huynh khổ như tôi đã từng làm. Nếu huynh không giúp tôi, thì ai giúp tôi bây giờ. Xin huynh cho tôi một cơ hội để trở thành một người huynh đệ thực sự của huynh."
Đó là pháp môn ái ngữ. Khi ta nói được những lời ấy thì người kia sẽ mở lòng ra và nói cho ta nghe về những khó khăn và khổ đau của người ấy. Có thể là trong khi nói, người ấy sẽ đưa ra một vài lời trách móc, buộc tội và có thể người ấy chứng tỏ có rất nhiều tri giác sai lầm về ta. Nhưng pháp môn lắng nghe với tâm từ bi (bi thính, compassionate listening) đòi hỏi mình không được ngắt lời người kia, dù người kia đang nói những điều sai với sự thật. Nếu mình cắt lời, mình sẽ biến buổi thực tập lắng nghe thành một buổi tranh luận và như vậy là hư bột hư đường hết. Mình phải tiếp tục thở trong khi mình lắng nghe và tự nhắc nhở rằng mình lắng nghe như thế này chỉ với một mục đích duy nhất là giúp người kia nói ra được những niềm đau nỗi khổ trong lòng để người kia bớt khổ. Còn những hiểu lầm kia trong năm bảy hôm sau, khi có cơ hội, mình sẽ cung cấp cho người ấy một số thông tin để người ấy có thể điều chỉnh nhận thức của họ. Bây giờ chỉ lắng nghe mà thôi.
Tái lập được truyền thông, hòa giải được với người huynh đệ, đây là một phép thực tập rất quan trọng. Nếu không biết pháp môn này thì làm sao ta xây dựng được tăng thân?
Trong pháp môn xây dựng tăng thân, có những sự thực tập được rút ra từ Luật tạng rất hay, như phương pháp ngăn ngừa sự vướng mắc, đối trị với sự vướng mắc, điều phục cơn giận, làm mới, soi sáng và phủ rơm lên bùn.
Sự vướng mắc có thể xảy ra giữa một người tu nam và một người tu nữ, nhưng cũng có thể xảy ra giữa hai người tu nam với nhau hoặc hai người tu nữ với nhau. Phương pháp sống trong tăng thân là phải thương cho đều. Thương cho đều là yếu tố xả, một trong bốn vô lượng tâm. Xả nghĩa là không kỳ thị, tình thương phải ôm lấy mọi người không loại trừ bất cứ ai. Nếu mình chỉ thương một người thì mình đi ngược với xả. Thường thường thì người ta chỉ thương những người dễ thương, dễ chịu. Đó là bản tính của con người. Tu trong đạo Bụt là phải tập thương cho đều. Từ các bậc sư trưởng cho đến các em mới tập sự, ai cũng phải học phương pháp này.
Khi sự vướng mắc xảy xa, đương sự thường không chịu công nhận là mình có vướng mắc. Nhưng khi có tới bốn vị Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni đưa vấn đề ra chúng thì đó trở thành một vấn đề chính thức phải đem ra chúng để giải quyết. Chúng sẽ họp và sẽ đưa ra những phương pháp thực tập để hai người từ từ sinh hoạt lại bình thường. Nếu sau một thời gian không thành công thì phải chuyển một trong hai người đi một trung tâm khác. Đây là chuyện bất đắc dĩ.
Điều phục cơn giận là pháp môn thực tập rất quan trọng. Theo phương pháp thực tập chánh niệm, mỗi khi bực tức giận dữ đi lên thì mình đừng hành động, đừng nói năng để tránh gây đổ vỡ. Mình phải trở về chăm sóc cơn giận của mình. Thở, đi thiền hành, ngồi thiền, chế tác năng lượng chánh niệm để nhận diện, ôm ấp và làm lắng dịu cơn giận đó. Tìm hiểu cơn giận tới từ đâu, có thể từ một tri giác sai lầm của mình, có thể từ sự vụng về của người kia, chứ không hẳn là người kia đã cố tình làm mình khổ.
Theo phương pháp này hành giả không để cho cơn giận kéo dài quá 24 giờ. Phải tìm cách đối thoại với người kia. Nếu cần thì có một huynh đệ khác ngồi với mình để hai bên cùng có cơ hội nói chuyện với nhau.
Mỗi tuần trong chúng có một buổi làm mới. Đại chúng họp lại và tưới hoa cho nhau, nghĩa là khen ngợi nhau về sự tu học và về những thành quả đạt được của những người khác. Nhân cơ hội mình cũng có thể nói ra những cái mình đã bị tổn thương trong tuần vừa rồi, và xin những người kia cắt nghĩa tại sao đã nói và đã làm như thế. Người kia sẽ có cơ hội giải thích. Đó là phương pháp làm mới.Khi đại chúng nhận thấy giữa hai người có một sự căng thẳng, không có sự truyền thông, đại chúng phải giúp cho hai người thực tập cho đến khi hai người đó giải tỏa được với nhau.
Soi sáng là một phương pháp rất hay. Phương pháp soi sáng được sử dụng trước khi một giới tử được thọ giới, một người sắp được truyền đăng, một người sắp được chấp nhận là thành phần của chúng thường trú. Đương sự nghe từng người nói lên những ưu điểm và những khuyết điểm của mình và nhận một lá thư trong đó có ghi chép tất cả những gì chúng đề nghị.
Trong lễ tự tứ cũng vậy. Ngày tự tứ người nào trong chúng cũng nhận được một lá thư soi sáng của đại chúng. Đây là một sự thực tập rất công phu và đầy tình thương. Đại chúng ngồi chung lại như một đoàn thể anh em và soi sáng cho mỗi người bằng tâm từ bi. Đương sự có thể có mặt để tự mình soi sáng cho mình trước, và sau khi được nghe soi sáng có thể đứng dậy để làm lễ tạ ơn. Phương pháp này rất hay và được thực tập ở tất cả các trung tâm của Làng Mai.
Phương pháp phủ rơm trên bùn được lấy từ phép bảy phương pháp diệt trừ tranh chấp (thất tránh diệt pháp) của giới lớn. Vị trưởng lão trong chúng, mỗi năm có cơ hội ân xá cho thành phần đang thực hiện pháp sám hối để vị này có cơ hội trở về để hội nhập với tăng thân. Theo đúng luật nghi, có những hành động làm cho mình không tiếp tục được như một thành viên trọn vẹn của tăng thân. Điều này có thể kéo dài cả năm. Nhưng mỗi năm vị trưởng lão của tăng đoàn, nhân một lễ hội lớn như Vu Lan hay Tết, có thể ban xuống một ân xá để người kia có cơ hội được trở về hội nhập với tăng thân.
Những điều này tất cả các trung tâm của Làng Mai đều có thực tập.
Đứng về phương diện tổ chức tăng thân thì nghệ thuật dựng tăng nói rất rõ: vị trụ trì, vị sư trưởng không phải là người quyết định mọi chuyện. Theo truyền thống thì hội đồng các vị xuất sĩ, các vị Tỳ kheo, Tỳ kheo ni là cơ quan có thẩm quyền quyết định cao nhất. Những quyết định này có liên hệ tới hạnh phúc và sự tu tập của chúng. Quyền hạn tối cao trong chúng không nằm ở vị trụ trì hay vị sư trưởng mà nằm ngay trong hội đồng Tỳ kheo, Tỳ kheo ni. Những buổi họp của hội đồng Tỳ kheo, Tỳ kheo ni phải bắt đầu bằng những lời quán nguyện, nhắc nhở nhau rằng, những quyết định mà mình sẽ làm trong buổi họp này là vì hạnh phúc của tăng thân. Một quyết định nào đó có thể gây một vài đau nhức nhưng những đau nhức đó rất cần thiết để chữa trị và làm hạnh phúc cho đại đa số. Mình không thể nể một người, dầu người đó có hạ lạp cao cũng vậy, nếu người đó đang gây những ứ đọng và bế tắc trong tăng thân.
Khi mình đã trở thành một vị Tỳ kheo hay Tỳ kheo ni thì mình đã được bình đẳng với các vị khác về vấn đề phát biểu và quyết định dầu hạ lạp mình còn ít. Mình có một phiếu và mình có quyền đóng góp sự quyết định của mình trong hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni bằng lá phiếu đó. Đây là tinh thần dân chủ của giáo đoàn nguyên thủy.
Trước khi hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni họp, các Thầy lớn, các Sư cô lớn có thể đến ngồi chơi với các giới sa di, sa di ni, thức xoa ma na và cư sĩ để lắng nghe những nguyện vọng, ước mơ và khó khăn của họ để trong khi hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni họp, các vị ấy có thể nói những điều ấy ra cho tất cả đều nghe, để cho quyết định của hội đồng có thể làm hạnh phúc cho đại đa số, trong đó có giới cư sĩ.
Trong chúng còn có hội đồng Giáo thọ. Hội đồng giáo thọ gồm những người đã được truyền đăng nhưng không phải các vị giáo thọ có quyền cao hơn các vị Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni. Hội đồng giáo thọ chuyên về vấn đề giáo dục, tổ chức các khóa tu, lập chương trình tu học. Nhưng những đề nghị và chương trình này của hội đồng giáo thọ phải được đưa lên hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni để duyệt y trước khi đưa ra thực hiện.
Thầy trụ trì cũng như ban chăm sóc (CTC - Care Taking Council) là cơ quan điều hành. Các vị này không có quyền quyết định thay hội đồng Tỳ kheo, Tỳ kheo ni mà chỉ thực thi những quyết định của hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni. Những gì chưa chắc ăn thì họ phải luôn trở về hỏi các thầy, các sư cô trong hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni. So với các ban Thường vụ ở ngoài đời thì ban Thường vụ ở ngoài đời quyền hạn quá nhiều, trong khi đó thì vị trụ trì cũng như ban chăm sóc (CTC) chỉ là cơ quan hành pháp, thực thi những quyết định của hội đồng Tỳ Kheo, Tỳ kheo Ni mà thôi.
Trong khi làm việc với nhau, tổ chức tu học cho nội chúng, hoặc tổ chức những khóa tu cho người cư sĩ thì các thành phần của chúng xuất sĩ ý thức rằng đây không phải chỉ là công việc như công việc ngoài đời làm để có lương, mà là một cơ hội để học làm việc chung, chia sẻ kinh nghiệm với nhau và xây dựng tình huynh đệ. Cho nên không phải vì mình có tài năng về một ngành như ngành máy tính mà mình say sưa đánh mất mình trong công việc. Đây là một điều tối kỵ. Mình phải luôn tham dự vào sinh hoạt chung của đại chúng.
Trong công việc xây dựng tăng thân, khi một vị xuất gia đi đâu luôn luôn phải có một vị thứ hai đi theo. Đây là pháp môn đệ nhị thân.Dù đi ra bưu điện, ra chợ để mua rau hoặc tới chùa của một chúng khác phái thì người xuất sĩ cũng phải đi hai người.
Trong tinh thần xây dựng tăng thân, đại chúng cùng đi như một dòng sông, không đi riêng như một hạt nước. Đi như một hạt nước sẽ bị bốc hơi mau chóng. Chúng ta không đi tìm một sự nghiệp riêng và một tương lai riêng cho mình, mà cùng tìm về về một tương lai chung và hoàn thành một sự nghiệp chung cho cả tăng thân.
Đã là người xuất gia thì mình phải hoàn toàn nương tựa vào tăng thân. Khi mình nương tựa và tăng thân thì tăng thân cũng sẽ lo cho mình. Khi mình có bệnh tật thì tăng thân sẽ lo chữa trị cho mình. Nếu mình cần đi nhà thương, khám bệnh, chữa trị thì tăng thân sẽ lo cho mình. Nếu gia đình có những khó khăn về vấn đề tình cảm hay tài chính thì tăng thân cũng sẽ tìm mọi cách để giúp cho gia đình mình để mình có thể yên tâm tu học và tiếp tục con đường lý tưởng.
Trong công trình xây dựng tăng thân, vai trò của người cư sĩ cũng rất quan trọng. Ngoài đời khổ đau tràn ngập cho nên ai cũng cần phải tu tập. Sự có mặt của các vị xuất sĩ không đủ, không thấm thía vào đâu cả nên mình cần có cánh tay nối dài trong xã hội. Đó là những vị cư sĩ. Ban đầu, họ là những người thọ năm giới trong một khóa tu mà họ tham dự. Năm giới của Làng Mai giống như giới của Bồ tát. Sau đó một thời gian, một số được thọ giới của dòng tu Tiếp Hiện. Mười bốn giới Tiếp Hiện đích thực là những giới Bồ Tát mà các vị xuất sĩ và cư sĩ đều có thể thực tập. Những vị Tiếp Hiện tại gia có bổn phận tổ chức những tăng thân tu học trong thành phố của mình. Họ có khả năng hướng dẫn nghi lễ, hướng dẫn các buổi tụng giới, pháp đàm, thiền hành và nói những bài pháp thoại.
Sau đó mình lại có những vị giáo thọ cư sĩ Tiếp Hiện, họ có thể là cánh tay nối dài của các thầy, các sư cô giáo thọ xuất gia. Mình cũng có những nhóm tình nguyện viên ở ngoài đời, lo tổ chức sự tu học cho mọi giới, trong đó có giáo chức, có các đoàn thể trẻ, sinh viên, học sinh và nghiệp đoàn. Mình cũng có những người cư sĩ thường trú cùng ở chung với các thầy, các sư cô để làm những công việc thích hợp với người cư sĩ hơn để yểm trợ cho các thầy và các sư cô. Họ cũng sống với những tiện nghi tối thiểu như các thầy và các sư cô.
Trước đây, Làng Mai gọi phương pháp nói trên là "Đạo Phật ứng dụng" (Applied Buddhism). Ở Đức có một học viện gọi là Học viện Phật học Ứng dụng châu Âu ( The European Institute of Applied Buddhism). Không phải chỉ tại đây mới có dạy môn này mà trong tất cả các trung tâm và các cơ sở Làng Mai khắp nơi trên thế giới, nơi nào cũng có học môn Đạo Phật ứng dụng.
Sau này, để phương pháp được mở rộng khắp nơi trong xã hội nên mình đã bỏ bớt chữ Đạo Phật và chỉ dùng danh từ mới là Đạo đức học ứng dụng (Applied Ethics) để dễ dàng đi vào cuộc đời, như phong trào Wake Up Schools hiện bây giờ đang rầm rộ đi tới. Phong trào đã đào tạo rất nhiều giáo chức trong pháp môn tu học xây dựng tăng thân, để họ đem vào lớp học, giúp cho học sinh bớt khổ, tái lập lại truyền thông giữa cha mẹ, con cái và tình thầy trò, xây dựng tình huynh đệ trong lớp học để người dạy bớt khổ và người học cũng bớt khổ và để giúp cho học sinh chuyển hóa, có khả năng hòa giải được với bố mẹ ở nhà và tìm được một con đường lý tưởng cho cuộc đời.
Hiện bây giờ ở Làng Mai, có các Thầy từ nhiều nước tới như Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia... để học những pháp môn này. Họ thấy rất lợi lạc, họ có nhiều chuyển hóa và rất mong đem những pháp môn này về áp dụng tại chùa của họ. Nhiều chùa hiện bây giờ giống như những dịch vụ. Các thầy và các sư cô không có thì giờ tu học và xây dựng tăng thân, chỉ tạm có đủ thì giờ để phục vụ cho khách hành hương, dù đồng ra đồng vào rất nhiều.
Thưa Thầy, nếu Thầy muốn có một kinh nghiệm về pháp môn này thì Thầy có thể tới một trong những trung tâm của Làng Mai trên thế giới, ở lại chừng ba tháng để quán sát, nghe ngóng và Thầy sẽ cảm thấy đây là cái quý nhất của Làng Mai, dù trung tâm nào của Làng Mai cũng còn những yếu kém. Sức mạnh của Làng Mai không phải là những khóa tu về những kinh điển sâu sắc như Trung Quán Luận, Dị Bộ Tông Ngôn Luận, Duy Thức Tam Thập Tụng mà là Đạo Phật Ứng Dụng. Những vị có bằng tiến sĩ Phật học tại các trường đại học lớn cũng chưa chắc có thể sử dụng những kiến thức của mình để vượt thắng những niềm đau, nỗi khổ của họ. Cho nên trong những bài giảng của Làng Mai, dù giảng về Trung Quán Luận hay Nhiếp Đại Thừa Luận thì luôn luôn có chen vào những pháp môn tu học rất thực tế. Những giáo huấn đó thuộc về phạm vi của Đạo Bụt Ứng Dụng.
Mong rằng những điều mà Ban Biên Tập chúng tôi vừa nói có thể giúp cho Thầy có được một ý niệm rõ hơn về phương pháp dựng tăng. Kính chúc Thầy có cơ hội tốt đẹp để hướng dẫn thế hệ xuất gia trẻ đi lên một phương trời khoáng đạt và nhiều hào quang hơn.
Đời sống
Để mọi thứ lắng xuống
Con xin được hỏi:
Những khó khăn bắt đầu ập tới với con từ khi con vừa học xong trung học. Mẹ con lâm trọng bệnh, nằm mê man không biết gì. Mỗi lần chứng kiến mẹ lên cơn, đau đớn vật vã, con xót xa vô cùng. Gia đình con cứ hi vọng vào một phép mầu xuất hiện nhưng sự thật thì vẫn là sự thật. Sau ba năm nằm trên giường bệnh mẹ con đã ra đi. Trong lúc cuộc sống còn bao nhiêu vất vả, lo toan thì anh ấy xuất hiện. Anh ấy đã đem lại hạnh phúc cho con, giúp con có niềm tin vào cuộc sống. Chúng con đã yêu nhau. Nhưng hạnh phúc ấy thật ngắn ngủi. Chúng con không có duyên được ở bên nhau.
Nỗi đau chồng chất nỗi đau, đứng lên sau vấp ngã, con tự nhủ mình phải sống thật tốt đẹp để đem lại niềm vui cho những người thương yêu mình (bố con đặt rất nhiều niềm tin vào con). Con tin rằng ông trời không nỡ gieo thêm đau khổ cho con nữa đâu.
Suốt ba năm con không yêu ai, mặc dù có nhiều người tới với con nhưng con không hề rung động. Rồi tới một ngày, một tình yêu chân thành lại tới với con. Con ngỡ rằng mình đang được bù đắp, nhưng chao ôi, sao con lại bất hạnh đến vậy? Chúng con lại chia tay nhau trong đau khổ. Lần này con thực sự suy xụp. Đã bốn tháng sau khi chia tay với tình yêu của mình con vẫn không thoát ra nổi nỗi đau. Nhiều lần con đã toan tự tử nhưng nghĩ tới công sinh thành dưỡng dục của cha mẹ. Nghĩ tới nỗi khổ đau mà con để lại cho những người thân thì con không đành. Con mệt mỏi và chán chường mọi thứ. Con không biết làm sao để thoát ra khỏi tình trạng này, làm cách nào để tâm hồn con lại được thảnh thơi trở lại?
Dừng chân nhìn lại cuộc đời, con thấy cuộc đời đầy những khổ đau, bệnh tật, bất hạnh luôn hiện hữu xung quanh. Con đã thấy rõ hơn về vô thường. Cửa chùa là nơi con tìm thấy được sự bình yên, nhưng giây phút ấy thật ngắn ngủi. Hiện con chưa thể đi tu vì tâm con còn nhiều rối ren. Nhưng liệu con có thể xin ở trong chùa một thời gian không? Xin quý thầy cô hãy chỉ cho con một hướng đi.
Sư cô Phùng Nghiêm xin được chia sẻ cùng bạn:
Xin chào người bạn trẻ thân mến!
Cám ơn rất nhiều những chia sẻ từ trái tim của bạn. Tất cả những sự chia sẻ đó cũng đều xuất phát từ sự mong muốn có một hướng đi để có thể sống lành, sống đẹp, sống bình an và hạnh phúc. Phùng Nghiêm cũng là người trẻ, cũng độ vào lứa tuổi của bạn cho nên Phùng Nghiêm hiểu được phần nào những thao thức của bạn. Phùng Nghiêm biết bạn đã thấy rất rõ về chính con người của bạn. Bạn có thể hiểu được những nguy hại do việc làm thiếu suy nghĩ gây ra và bạn đã dừng lại đúng lúc. Bạn đã cho bạn một cơ hội làm mới lại lần nữa.
Điều quan trọng nhất trong lúc này là bạn phải cho mình không gian bên ngoài và cả lẫn bên trong, không nên cố gắng nhiều, để cho mọi thứ lắng yên xuống. Bạn tập ngồi yên để lắng nghe trái tim mình nói chuyện, cần gì và không cần gì. Bạn có thể tập sống với thiên nhiên, tiếp xúc với những mầu nhiệm của vũ trụ để có thể tiếp thêm năng lượng từ đất trời. Bạn còn nhớ ông bà ta thường nói là “Trời che, đất chở”. Thật vậy đó bạn! Đất trời luôn che chở, bảo hộ và sẽ cho chúng ta một nơi bình yên để trú ngụ. Không con vật nào dám ăn thịt con sư tử, ngoại trừ những con trùng bên trong cơ thể nó. Cũng vậy, chúng ta có thể chết trong niềm tuyệt vọng, sợ hãi và khổ đau của chính chúng ta. Nhìn kỹ lại thì thấy mình cũng đang góp phần để tạo ra sự hủy diệt đó, chứ không phải là do con người và hoàn cảnh xung quanh. Thấy được như vậy ta cần phải có trách nhiệm nhiều hơn. Có trách nhiệm thì ta phải thay đổi cách sống, cách suy nghĩ, cách hành xử và có thể làm hay hơn trong quá khứ ta đã từng.
Chúng ta ăn gì thì chúng ta sẽ là thứ đó, cho nên bạn phải tập tiếp xúc với những khía cạnh tích cực của cuộc đời hơn. Nó sẽ giúp cho bạn tư duy theo chiều hướng lạc quan. Bạn có đôi tay và khối óc của một người trẻ, bạn có thể làm được nhiều việc giúp ích cho xã hội lắm. Xã hội này đang cần những con người như bạn vậy thì tại sao bạn lại muốn chấm dứt cuộc đời mình trong những đau buồn tuyệt vọng. Chết không phải là hết đâu bạn! Những khổ đau chưa chuyển hóa thì bạn sẽ mang theo bên mình trong những kiếp về sau. Và bạn cũng sẽ tiếp tục đau khổ trong một hình thái mới, một con người mới. Cái vòng luẩn quẩn ấy sẽ không bao giờ chấm dứt cả. Bạn còn trẻ, còn có nhiều năng lượng, xin hãy đem tài năng, tình thương mà ban phát cho những người thiếu may mắn bằng những công việc thiện nguyện để có thể đem niềm vui tới cho nhiều người hơn. Và khi người vui thì mình cũng vui lây. Bạn hãy dùng năng lượng của mình để làm những công tác đó bạn sẽ không cơ hội cho những yếu tố tiêu cực kia phát khởi trong con người của bạn.
Cũng vậy, trong tất cả các mối quan hệ giữa mình với người có những điều chưa được tốt đẹp, sự truyền thông đã bị đổ vỡ trong những lần xảy ra ở quá khứ. Bạn phải nhìn lại mình xem yếu tố nào, nguyên nhân nào đã dẫn đến sự rạn nứt đó để tránh không lặp lại lần sau. Có nhìn lại mình thì mình sẽ thấy rõ hơn và chắc chắn mình sẽ làm hay hơn trong tương lai. Khổ đau sẽ nuôi mình lớn lên đó bạn - lớn lên bằng chính những kinh nghiệm thực tế mà mình đã đi qua. Những bài “Text” để thử nghiệm cuộc đời này nó rất thực tế và qua những lần như vậy bạn sẽ được học rất nhiều. Tất cả những gì trải nghiệm qua trong cuộc sống đều là một bài học quý giá, và bạn sẽ lớn lên rất nhanh. Và phải luôn nuôi trong mình một niềm tin vững chắc, một ý chí mạnh mẽ là mình sẽ vượt qua tất cả.
Nếu bạn cần một sự nghỉ ngơi, yên tĩnh để giúp cho bạn có được sự bình an thì bạn cũng có thể làm. Phùng Nghiêm nghĩ bạn không cần chuẩn bị gì thêm nữa cả, bởi vì khi bạn viết thư này gửi đến BBT là bạn đã có sự chuẩn bị rồi đó. Chuẩn bị cho mình có một hướng đi. Điều quan trọng là bạn phải thật sự cho mình nghỉ ngơi cả thân thể và tâm hồn. Bạn cũng có thể đến với trang nhà Làng Mai để học thêm những phương pháp thực tập cụ thể, những thông tin, bài viết, pháp thoại, hình ảnh trên trang nhà sẽ cho bạn một sân chơi mới với những sự tiếp xúc nuôi dưỡng trong đời sống tinh thần. Thương chúc bạn tìm ra cho mình một hướng đi tốt nhất để có nhiều bình an, hạnh phúc và để thấy được cuộc đời đẹp và đầy ý nghĩa làm sao.
Thân mến chào bạn
Một sư cô khác xin được chia sẻ thêm cùng bạn:
Nếu em cảm thấy chùa có thể cho em sự an tĩnh, thì em hãy tìm ở chùa nào có thể cho em sự an tĩnh và xin ở vài ngày. Tiếp xúc với bầu không khí mới, những con người mới trong một môi trường mới, có thể khơi dậy trong em cái nhìn mới về cuộc đời, về đời người. Em khoan vội quyết định điều gì cả. Em nhớ là đừng làm cho mình phải rối rắm thêm. Nếu cơ thể mệt thì nghỉ ngơi cho đỡ mệt, nếu tâm hồn mệt thì đừng làm cho thêm mệt óc. Hãy học buông thư dù chỉ có 5 phút. Hãy học tiếp xúc với đất bằng năm vóc (đầu và tứ chi) sát đất - nói nôm na là lạy xuống. Hãy thả xuống đất tất cả những khổ đau, mệt nhọc. Đất mẹ ôm lấy tất cả vào lòng. Đất mẹ không có kỳ thị, không phân biệt sạch dơ, giàu nghèo, khổ đau hay hạnh phúc. Hãy ôm lấy đất mẹ, tiếp nhận sức mạnh và sự dịu hiền từ đất mẹ để nuôi dưỡng em trong những lúc em yếu đuối. Em không nên thuần túy nương tựa vào tình yêu nam nữ để cho em niềm tin và nguồn hạnh phúc. Em phải tin ở khả năng của chính em. Gia tài hạnh phúc của em nó nằm trong đôi tay sức mạnh, một khối óc minh mẫn và một trái tim nhiệt huyết. Đó là những gì em phải chăm sóc, phải nuôi dưỡng, phải vun bón. Không có gì khó khăn cả, chỉ sợ lòng người ngại khó mà thôi ! Đó là lời người xưa đã từng nói. Nếu em không ngại khó, thì không có gì có thể làm khó được em.
Em hãy vững mạnh lên nhé. Tuổi 25 còn trẻ lắm em ạ! Những vấp ngã đầu đời chỉ khiến mình chai đôi chân (để có thể đi xa hơn) và già khối óc (để mình chín chắn hơn). Vậy thôi. Đừng bỏ cuộc nhé.
Chào em.
Để bớt mặc cảm
Con xin được hỏi:
Con là một cô gái khuyết tật, con bị lệch vai và chỉ cao 1m38. Dù cố gắng sống vui tươi, lạc quan nhưng nỗi mặc cảm, tự ti vẫn không thể nào tránh khỏi. Có những người trêu chọc, chế giễu con nhưng cũng có những người thương yêu và đồng cảm với con. Con tự an ủi mình rằng “Tuy bị khuyết tật nhưng mình vẫn may mắn hơn bao người khác. Mình vẫn được học tập và lao động bình thường tuy sức khỏe yếu”. Thương gia đình, con đã cố gắng học và có được tấm bằng đại học loại khá. Nhưng bằng khá mà làm gì khi xã hội không chỉ đòi hỏi bằng cấp mà còn đòi hỏi phải có ngoại hình, phải là con ông cháu cha, phải có tiền đút lót mới xin được việc. Mà những thứ ấy con đều không có! Con chán tất cả, mọi cố gắng sống vươn lên của con đều bị vùi dập, bị phân biệt. Xin hãy cho con một lời khuyên. Con là một người Công Giáo.
Sư cô Lĩnh Nghiêm xin được chia sẻ cùng bạn:
Em thương yêu,
Tôi nhận được thư của em khá lâu rồi nhưng hôm nay tôi mới sắp xếp được thời gian để ngồi trò chuyện với em.
Tôi muốn kể cho em nghe về một cô gái. Cô gái ấy rất bất hạnh. Cô bị câm và điếc, chưa hết, cô ấy còn bị mù nữa. Thế nhưng cô gái ấy đã vượt lên số phận, đã trở thành một người có trình độ học vấn phi thường, đã biết nhiều ngoại ngữ hơn nhiều người lành lặn khác, cô trở thành một nhà hùng biện xuất sắc và đi thuyết giảng ở nhiều nơi trên thế giới. Cô được xếp vào một trong hai người độc đáo nhất của thế kỷ 20. Cô gái ấy tên là Hellen Keller.
Khi mới sinh ra Hellen Keller cũng lành lặn và đẹp đẽ như những đứa trẻ khác, nhưng một cơn sốt quái ác lúc một tuổi rưỡi đã cướp đi của Hellen Keller quyền được trông thấy những người thân yêu của mình, không cho cô nhìn ngắm những màu sắc lung linh và những hình ảnh kỳ diệu trong cuộc sống. Phũ phàng chưa đủ, cuộc đời lại tước mất quyền lắng nghe và quyền nói năng của cô. Suốt thời thơ ấu, cô chưa từng biết thế nào lời ru của mẹ hay tiếng gọi của cha. Cô lớn lên trong tối tăm, mù mịt, sợ hãi và giận dữ. Trong cô luôn thường trực những cơn cuồng nộ ngút trời. Cô đập phá những thứ gần mình và cào cấu bất cứ ai tới gần bên cô. Cô đã sống hoang dại như một con thú nhỏ, có lẽ khi ấy cuộc sống của cô còn khốn khổ hơn cả những con thú vì cô không thể nhìn thấy gì, không thể nghe thấy gì, không biết những gì đang xảy ra xung quanh mình và cũng không thể giao tiếp được với bất cứ ai.
Cho tới năm lên sáu tuổi, bố mẹ Hellen Keller mời được một cô giáo trẻ chuyên dạy trẻ em khuyết tật tên là Anne Sullivan về làm gia sư cho cô. Suốt một năm trời vất vả cố gắng nhưng việc dạy dỗ cho một đứa trẻ vừa mù, vừa câm, vừa điếc vẫn chẳng có một tí tẹo khả quan nào. Thật vô cùng khó khăn ! Không thối chí, cô giáo Anne tiếp tục miệt mài ngày đêm dạy cho cô học trò nhỏ của mình. Một ngày nọ, cô giáo dẫn Hellen Keller tới một chậu nước, cô đưa một tay của Hellen Keller đặt vào miệng mình, tay kia của Hellen Keller cô nhúng xuống nước và miệng cô giáo phát âm từ « nước ». Hellen Keller không hiểu gì hết, nhưng cô giáo không nản lòng, cứ tiếp tục làm như vậy rất nhiều lần và chăm chú quan sát nét mặt của Hellen Keller. Rất lâu sau đó, khi cô giáo phát âm từ « nước », cô thấy nét mặt của Hellen Keller chợt sáng lên. Cô bé dường như đã hiểu. Cô giáo tiếp tục đưa bàn tay nhỏ xinh của Hellen Keller đặt thẳng vào trong miệng của mình để Hellen Keller cảm nhận được sự cử động của lưỡi và răng khi tiếng nói được phát ra. Hellen Keller chợt hiểu ra rằng cái mềm mềm, mát mát mà cô đang được nhúng tay vào có ý nghĩa tương đương với những rung động trên một vật thể (miệng cô giáo) mà cô đang sờ. Cô giáo tiếp tục đặt tay của Hellen Keller lên những vật thể khác và tay kia đặt lên miệng mình đồng thời phát âm tên của vật thể ấy. Hellen Keller tỏ ra rất sung sướng khi phát hiện ra mọi thứ mà cô chạm vào đều có một « cái tên ». Từ kinh nghiệm ấy, Hellen Keller bắt đầu lao vào tìm hiểu thế giới xung quanh mình bằng cách đặt tay lên miệng cô giáo.
Có một lần cô giáo Anne tặng cho Hellen Keller một con búp bê và viết lên lòng bàn tay của Hellen Keller chữ « búp bê ». Hellen Keller rất thích thú với cách thể hiện ấy, từ đó ngoài cách đặt tay Hellen Keller lên cổ mình, cô giáo còn viết lên tay của Hellen Keller. Sau 3 tháng, thông qua ngôn ngữ động tác tay và sờ xem cử động môi của cô giáo Anne, Hellen Keller đã học được hơn 400 từ đơn cùng một số đoản ngữ.
Khó khăn nhất là khi học nói, ban đầu Hellen Keller chỉ phát ra được những tiếng ú ớ, đó là những tiếng gió mà không thành được âm. Một thời gian sau Hellen Keller có thể phát âm và bắt đầu nói được. Tiếp đó cô bắt đầu học chữ nổi. Cô rất ham học, cô đọc sách nhiều tới nỗi cô chỉ ngưng khi mười đầu ngón tay của cô bật máu vì miết trên những trang sách chữ nổi. Với niềm đam mê học hỏi của mình cô nhanh chóng hấp thụ được một nguồn tri thức khổng lồ trong nhiều lĩnh vực: toán, lý, hóa, sinh vật, địa lý, vượt xa cả những người bình thường. Cô còn tập bơi và cưỡi ngữa nữa.
Năm 26 tuổi Hellen Keller được bầu vào chức chủ tịch Hội Người Mù tiểu bang Massachusetts.
Năm 40 tuổi cô thành lập Hội Người Mù toàn nước Mỹ (Hội vẫn tồn tại cho tới ngày nay).
Cô cũng tham gia biểu tình chống chiến tranh và đồng sáng lập tổ chức dân quyền ACLU.
Cô đã để lại cho đời 12 cuốn sách và nhiều bài báo khác.
Hellen Keller tuy là một người khuyết tật nhưng bà rất lạc quan và thiết tha yêu cuộc sống. Bà tạ thế năm 87 tuổi. Cả cuộc đời mình, bà đã cống hiến trọn tâm lực cho sự nghiệp phúc lợi đem lại niềm vui cho những người khuyết tật. Bà đi thuyết giảng khắp nơi để trao cho những người khuyết tật trên thế giới một thông điệp : dù bạn đang ở trong hoàn cảnh đen tối tới nhường nào, dù cho thân thể bạn có khiếm khuyết tới mấy thì bạn cũng vẫn có thể sống hạnh phúc và hữu ích trong cuộc đời.
Em thân mến,
Trong tất cả mọi người ai cũng có hạt giống mặc cảm. Chúng ta thường nghĩ rằng tâm mặc cảm bắt nguồn từ những thiếu kém của bản thân. Ví dụ mặc cảm vì mình có một thân hình không như ý muốn, mặc cảm vì mình nghèo, mặc cảm vì trình độ học vấn của mình không cao, mình học trong một trường đại học không nổi tiếng, mặc cảm vì mình không khéo léo, .v.v… Có tới hàng trăm, hàng ngàn lý do khiến cho mình rơi vào mặc cảm. Thông thường, chúng ta cứ tưởng rằng nếu hoàn cảnh được cải thiện thì chúng ta sẽ hạnh phúc lắm và không còn mặc cảm nữa. Đây là một cái thấy không đúng đắn. Giả sử mình mặc cảm vì có một chiều cao khiêm tốn. Nhưng nếu mình có một chiều cao như ý rồi thì mình sẽ lại mặc cảm về cái khác ví dụ đôi mắt chưa đẹp, sống mũi chưa cao, làn da chưa sáng, hàm răng chưa đều… Một học sinh phổ thông mặc cảm vì mình thi trượt tốt nghiệp, nhưng nếu thi đỗ thì bạn học sinh đó lại có thể mặc cảm vì mình không đỗ đại học, đỗ đại học rồi có thể lại mặc cảm với bạn bè vì mình học trong một trường đại học không danh tiếng. Thế nên, tâm hành mặc cảm không phải do ngoại cảnh đem tới mà là do chính trong tâm ta phát khởi. Tâm hành mặc cảm xuất phát từ sự sợ hãi và lòng ham muốn. Mình sợ người ta không thương mình, sợ người ta không coi trọng mình, sợ rằng đời sống của mình không được đảm bảo... Mình ham muốn, có rồi lại muốn có nhiều hơn, có cái này rồi lại mơ ước có thêm cái kia, mà không biết an trú hạnh phúc với những gì mình đang có. Vì vậy nên người ta hay chạy theo tìm cách thay đổi hoàn cảnh bên ngoài mà ít khi quay lại quán chiếu để tháo gỡ những nút thắt trong tâm của mình. Mà càng lao theo những cái bên ngoài thì tâm mình càng xao động, niềm ham muốn và sợ hãi càng phát sinh.
Hãy nên hài lòng và cảm thấy may mắn với những gì mình đang có, mà đừng chạy theo những hào nhoáng bên ngoài. Một người được nhiều người thương yêu không phải vì vẻ ngoài của người ấy đẹp đẽ. Vẻ đẹp bên ngoài có thể bắt mắt người khác lúc ban đầu nhưng chính trái tim đẹp mới là cột trụ vững chắc để mình có được chỗ đứng bền lâu trong lòng mọi người. Khi trong tâm mình phát khởi tình thương với những người xung quanh, mình có lòng biết ơn và sẵn lòng giúp đỡ mọi người thì mọi người sẽ cảm được điều ấy và sẽ đối xử lại với mình cũng bằng tình thương, niềm tin cậy và sẵn lòng giúp đỡ mình khi mình cần.. Khi mình được thương yêu và biết rằng mình được thương yêu thì tự động tâm mặc cảm sẽ vơi đi. Có những người đang được sống trong một hoàn cảnh tốt nhưng người ấy không biết là mình đang được sống trong một hoàn cảnh tốt; được mọi người thương yêu mà không biết rằng mình được mọi người thương yêu nên người ấy cứ đau khổ hoài.
Trong xã hội, có những công ty coi trọng hình thức bên ngoài, nhưng cũng có những công ty biết chiêu dụng người tài. Nếu mình thực sự có đạo đức và năng lực thì không sợ gì thiếu việc làm.
Tóm lại, để đối trị với tâm mặc cảm thì em hãy tập sống hài lòng với những gì mình đang có và mở rộng tâm thương yêu.
Chị có niềm tin nơi em, một cô gái rất giàu nghị lực. Ngoài một vài người vô tâm trêu đùa, giễu cợt em ra thì em vẫn được rất nhiều người thương yêu và đồng cảm. Điều đó chứng tỏ rằng em là một cô gái hiền lành, tốt bụng. Mà em biết không, những người trêu chọc em họ chỉ trêu em cho vui thôi chứ không hẳn là họ cố ý làm cho em đau khổ đâu. Nhưng vì trái tim của họ chưa biết nghe, biết cảm nên họ không biết rằng những cách đùa dại dột ấy đã biến thành những trò ác độc làm cho người khác đớn đau. Mỗi khi bị trêu chọc em hãy trở về theo dõi hơi thở và thầm niệm danh hiệu đức Bồ Tát Quan Thế Âm, nếu em là người theo đạo Công Giáo em hãy thầm gọi Mẹ Maria. Năng lượng từ bi của những Người Mẹ Của Thế Gian ấy sẽ gia hộ cho em được bình an. Hãy nhìn những người trêu chọc em bằng con mắt tha thứ, bao dung em nhé.
Thương yêu và tin cậy
Làm gì để chuộc lỗi
Con xin được hỏi:
Con là một người thật thà, vật chất đối với con không quan trọng, nhưng con đã từng phạm hai tội có thể gọi là “ăn cắp”.
1. Lần đầu tiên là lúc còn bé, con rất thích ăn quà nhưng không dám xin tiền mẹ, và mỗi ngày con đã lấy cắp trong giỏ mẹ 1.000đồng (Việt Nam) để mua quà bánh. Bây giờ lớn lên, con đi làm được nhiều tiền và cho mẹ gấp trăm ngàn lần như vậy, nhưng con vẫn mặc cảm với tội lỗi khi xưa vì đó là hành động trộm cắp.
2. Lần thứ hai là lúc sanh em bé. Mỗi ngày ở bệnh viện con được phát một cái khăn lông, chị con bảo khăn của bệnh viện dễ xài, còn khăn ở siêu thị khó xài hơn. Vì thế con đã ngỏ ý muốn mua vài cái cho em bé, nhưng bệnh viện không bán, chỉ cho mỗi em bé một cái khăn quàng vào người lúc ra viện. Và chị con đã lấy trộm dùm con thêm ba cái khăn nữa. Trong lòng con cảm thấy lo sợ và không vui, nhưng vì nghĩ ở ngoài khó tìm được khăn vừa ý nên con đã đồng tình. Sau này khi nuôi em bé con mới thấy là khăn lông nào mà lại không sử dụng được, đâu cần phải lấy khăn ở bệnh viện. Nhưng quan trọng hơn cả là con vô cùng ăn năn và ray rứt về hành động trộm cắp của mình, con cảm thấy mình thật là hèn hạ.
Con phải làm gì để có thể chuộc lỗi? Xin hãy chỉ cho con cách sám hối và sự hóa giải. Con cảm thấy là con đang chịu quả báo của một kẻ cắp, tâm trạng con đang bị dày vò và ray rứt không
Sư cô Mặc Nghiêm chia sẻ:
Thương chào chị!
Em có thể cảm được phẩm chất thật thà trong chị được thể hiện qua câu hỏi. Điều làm em rất vui là hạt giống tâm linh trong chị rất lớn, trong chị có một Bụt. Bụt là sự tỉnh thức và vì vậy nên dù vị Bụt trong chị còn nhỏ hay chưa được đánh thức thường xuyên nhưng chắc chắn vị Bụt này có nhiều cơ hội biểu hiện để làm thánh thiện cho bản thân và xã hội. Xin được khẳng định đây là một cơ hội cho vị Bụt trong tự thân chị được biểu hiện.
Ý thức được lỗi đã phạm đó là một sự tỉnh thức, không khi nào là quá trễ. Sám hối là ân hận việc đã phạm và nguyện hứa không tái phạm trong tương lai. Ân hận không có nghĩa là mang theo mặc cảm tội lỗi suốt đời. Vị Bụt trong tâm đã chỉ cho ta thấy tội lỗi, nhưng không bao giờ có ý trừng phạt ta. Ta không sống trong quá khứ vì quá khứ đã hoàn toàn đi qua, chỉ cần ta xử lý tốt đẹp trong hiện tại thì đó là phương pháp sám hối vi diệu nhất.
Mẹ là một vị bồ tát rất đại từ và độ lượng, mẹ luôn tha thứ cho ta nên chắc chắn mẹ cũng không vui nếu có một ai không tha thứ cho lỗi lầm trẻ thơ của ta dù đó là chính bản thân ta. Chị nên thổ lộ với mẹ và xin mẹ tha lỗi cho vụng về khờ dại. Ý thức được sự may mắn là còn có mẹ trên đời để phụng dưỡng. Chị ơi, dù có chu cấp cho mẹ gấp trăm ngàn lần cũng không làm sao bù được công sinh thành dưỡng dục. Chị đã làm mẹ nên chị hiểu rõ tâm trạng và tình thương của một người mẹ rồi còn gì! Xử lý tốt hiện tại, phụng hiếu cha mẹ và đi chùa tu tập là một sự đền đáp công ơn xứng đáng.
Em thấy ta không cần thiết nói lỗi với bệnh viện vì thực tế nó chỉ làm lớn chuyện không cần thiết và tạo cơ hội cho những nhân viên bệnh viện chưa hiền hòa dễ thương có thêm sự giận giữ, ấn tượng xấu đối với bệnh nhân. Chị nên đề nghị với chị của chị cùng đến bệnh viện đóng góp tài chánh cho mục khăn tả em bé. Điều này sẽ giúp cho bệnh viện rộng rãi hơn với các bà mẹ trẻ em khác, đặc biệt là các vị có kinh tế thấp. Làm từ thiện đúng cách sẽ mang lại rất nhiều lợi lạc, sám hối tội lỗi, vun bồi phước đức và hỗ trợ cho các bà mẹ khác không có ý ăn cắp như chị đã phạm. Như vậy là chị đã cho qua quá khứ, xử lý tốt hiện tại và vun bồi điềm lành cho tương lai.
Cảm ơn lỗi lầm của chị, đã giúp cho vị Bụt trong chị có cơ hội thức dậy làm lợi lạc cho nhiều người.
“ Bao nhiêu lầm lỗi cũng do tâm
Tâm tịnh còn đâu dấu lỗi lầm
Sám hối xong rồi lòng nhẹ nhõm
Ngàn xưa mây bạc vẫn thong dong”.
Chúc chị có cuộc sống đẹp hơn mỗi ngày!
Thương chào chị!
Để làm chủ được thời gian?
Con xin được hỏi:
Con cám ơn quý thầy và quý sư cô đã luôn ở bên chúng con dạy dỗ, chỉ bảo những điều có ích. Con vẫn thường vào trang nhà www.langmai.org đọc những điều Sư Ông dạy để áp dụng vào cuộc sống. Năm nay con 22 tuổi nên còn nhiều sự non dại, nhưng càng lớn con càng nhận ra một điều rằng “cuộc sống vốn tốt đẹp nều chúng ta biết cách làm chủ nó”. Có rất nhiều người nổi tiếng đã từng nói như vậy, và đôi lúc con thấy đúng. Cũng giống như ta làm chủ được thời gian và chỉ tập trung vào hiện tại thì mọi thứ sẽ khác, nhưng con vẫn chưa hiểu rõ lắm về cách thức thực hiện và lợi ích của nó. Kính mong quý thầy, quý sư cô chỉ dạy.
Sư cô Vịnh Nghiêm chia sẻ:
Bạn thương mến ơi!
Cái tuổi 22 thật đẹp, tràn đầy sức sống và nhiệt huyết, mình thương cái tuổi thanh niên này lắm. Hiện giờ Vịnh Nghiêm cũng đang là một người trẻ, đang thực tập và sống bằng sự hăng say như bao người trẻ khác. Nhận được câu hỏi của bạn mình rất vui, vì chúng ta cùng lứa tuổi lại cùng thao thức về cuộc sống, do đó dễ chia sẻ với nhau hơn bạn nhỉ?
Xuất gia ở tuổi 18 và bây giờ là sư chị của nhiều sư em rất trẻ ở tuổi 22, nhận thức của mình về cuộc sống đã thay đổi nhiều. Ngày trước Vịnh Nghiêm ít cười và khó tính lắm, bây giờ Vịnh Nghiêm là người hay cười và dễ thương hơn trước một chút rồi. Bạn biết vì sao không? Vì càng ngày Vịnh Nghiêm càng thấy kính yêu cuộc sống và thương quý cái giây phút hiện tại này nhiều hơn. Nếu để dành trang giấy này để nói mình hạnh phúc và trân quý cuộc sống này như thế nào thì mình chỉ nói về cái giây phút hiện tại này thôi. Khi đặt bút viết thư cho bạn thì mình cũng viết trong ý thức rằng mình đang sống trong giây phút hiện tại, mỉm cười với Phương Thảo và mỉm cười với hiện tại.
Chúng ta cùng nhau chiêm nghiệm nhé: ngay bây giờ là 7h tối. Vịnh Nghiêm đang ngồi bên bàn học để viết thư cho bạn, thì chúng ta nói rằng 7h là hiện tại, còn lúc 6h vừa mới qua là quá khứ và tí nữa lúc 8h là tương lai. Chẳng mấy chốc ngồi bên bàn học thì một tiếng đồng hồ đã trôi qua, bây giờ là 8h tối rồi, Vịnh Nghiêm vẫn còn đang viết thư cho bạn đây. Vậy thì lúc 7h đã trở thành quá khứ rồi còn hiện tại đang là 8h_cái thời gian mà ta cho là tương lai lúc ta đang ở lúc 7h. Cái hiện tại ta nói cứ lần lượt đi về quá khứ, cái tương lai mà ta nghĩ cứ dần dần trở thành hiện tại. Do đó giây phút nào cũng là giây phút hiện tại. Cả cuộc đời của chúng ta cũng chỉ là những khoảng thời gian sống trong giây phút hiện tại mà thôi. Vậy thì ta tự hỏi: mình sống như thế nào trong giây phút hiện tại để cuộc sống của mình có ý nghĩa_ đó cũng chính là câu hỏi Vịnh Nghiêm nhận được từ bạn (Cách thực hiện và lợi ích của nó).
Bạn thương mến! Cuộc sống này điều gì làm bạn hạnh phúc? Cuộc sống của bạn có nhiều điều kiện để làm bạn hạnh phúc không? Với người xuất gia thì quan điểm về hạnh phúc thật đơn giản: ngồi thiền để lắng dịu tâm tư là hạnh phúc, đi dạo để thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên và bình an với bước chân nhẹ nhàng là hạnh phúc, ngồi chơi bên Thầy là hạnh phúc, uống trà với sư chị sư em là hạnh phúc, ăn cơm với các món ăn chay là hạnh phúc, đọc một quyển sách hay và rút ra nhiều điều hay để học hỏi là hạnh phúc, ngay lúc này ngồi viết thư cho bạn bên cạnh một ly nước ấm là hạnh phúc,… Nhiều, nhiều lắm, biết bao nhiêu mà kể cho đủ hở bạn! Với Vịnh Nghiêm, tất cả điều đó thật trong sáng, đơn sơ mà đầy đủ, tất cả đều nằm trong giây phút hiện tại này mà thôi. Còn bạn thì sao? Bạn thử đặt giấy bút trước mặt mình, ngồi cho yên và nhìn lại cuộc sống của mình, xem thử mình có những điều kiện hạnh phúc nào? Vịnh Nghiêm tin chắc cái danh sách ấy sẽ dài thật dài và càng thực tập thì cái danh sách ấy sẽ dài thêm nữa.
Rõ ràng, chúng ta thấy những điều kiện hạnh phúc trong hiện tại không thiếu. Vậy mà con người vẫn nhiều khổ đau, đó là tại vì người ta không biết sống trong giây phút hiện tại và đồng thời quan điểm về hạnh phúc của họ không đơn giản như chúng ta. Họ cho rằng có nhiều tiền, có địa vị, có chức quyền, có người yêu đẹp… thì mới hạnh phúc. Hạnh phúc hay không hạnh phúc là tùy ở mỗi người phải không bạn?
Quả thật, hiện tại có đầy đủ những điều kiện cho chúng ta hạnh phúc, nhưng chúng ta phải học hỏi cách sống trong giây phút hiện tại thì chúng ta mới biết cảm nhận sâu sắc. Sống trong hiện tại tức là Chánh Niệm_Pháp môn chính của truyền thống Làng Mai.
Ngay bây giờ chúng ta cùng nhau thực tập có mặt cho sự sống nhé. Bạn dừng đọc email này và quay về ý thức tư thế ngồi của bạn (trên ghế hoặc dưới sàn), lắng nghe trái tim đang đập đều để đưa máu đi nuôi cơ thể, bạn ý thức được mũi đang thở vào-ra để đưa không khí đi vào nuôi dưỡng cơ thể, duy trì sự sống. Bạn ngồi đây trước lá thư của Vịnh Nghiêm với sự nhẹ nhàng, không nôn nóng, không có ai quấy rầy hay làm bạn buồn, bạn đang khỏe mạnh, bạn đang là bạn,… Bạn có thấy những điều ấy là hạnh phúc không? Tất cả là mầu nhiệm chứ không hề tầm thường đâu bạn nhé! Nó xứng đáng cho bạn nở một nụ cười.
Đó chỉ là những chia sẻ đơn sơ về cách thực tập “có mặt cho sự sống”. Bên trong bạn có một phương tiện rất hay, giúp bạn quay về với hiện tại, đó là hơi thở. Hơi thở là cầu nối thân và tâm lại với nhau, giúp bạn thật sự sống đời sống của mình. “Thở_chúng ta cùng thở” nhé:
Thở vào bạn biết mình đang thở vào
Thở ra bạn biết mình đang thở ra
(duy trì hơi thở ý thức này thêm vài phút)
Thở vào bạn ý thức toàn thân, từ đỉnh đầu cho đến các ngón chân
Thở ra bạn mỉm cười với toàn thân mình.
(duy trì ý thức này vài phút nữa…)
Chỉ theo dõi vài hơi thở thôi mà đã thấy vui rồi bạn nhỉ? Đâu cần phải làm gì khó nhọc để tìm kiếm hạnh phúc đâu! Những lúc bài vở nhiều làm bạn căng thẳng hay bị làm phiền bởi tiếng ồn của xe cộ, những lúc bạn buồn vì một câu nói, hành động không dễ thương của ai đó hay lúc bạn giận người khác vì họ làm sai ý mình,… thì bạn thử ngồi xuống và tập theo dõi hơi thở đi, rồi bạn sẽ thấy sự thay đổi trong thân và tâm của mình liền.
Trên đây chỉ là một chia sẻ nhỏ về cách thực hành hơi thở bởi vì các phương pháp thở rất phong phú và sâu sắc. Nếu bạn hứng thú và nhận thấy lợi ích của việc tập thở, bạn hãy tự mình tìm tòi thêm ở các tài liệu của Làng Mai nhé! Ví dụ: sách Phép Lạ Của Sự Tỉnh Thức (Sách này dạy các phương pháp thở rất căn bản, kết hợp thiền và khoa học, rất thuyết phục và dễ hiểu đối với người trẻ như chúng ta).
Bạn cũng có thể tham khảo thêm sách “Chỉ nam thiền tập” hoặc “Thiền tập cho những người bận rộn” để học hỏi thêm cách thực hành chánh niệm trong các sinh hoạt hằng ngày (không nhất thiết phải ngồi thiền như người xuất gia).
Bạn là người bạn quen của trang nhà Làng Mai chắc hẳn là đã cảm nhận phần nào năng lượng sinh động và giản dị của sự thực tập Làng Mai. Dù rằng đã biết rõ hạnh phúc, vững chãi, thảnh thơi là những gì có thật khi chúng ta biết tu tập, nhưng bạn phải tự thân chứng nghiệm những điều đó bạn nhé! Bạn là người chế tác hạnh phúc cho chính bản thân, bạn hạnh phúc thì gia đình hạnh phúc, xã hội hạnh phúc. Rồi bạn sẽ hiểu được cuộc sống đẹp và ý nghĩa như thế nào. Tăng thân Làng Mai luôn luôn tin tưởng ở khả năng tiếp nhận và thực tập của các bạn trẻ.
Thay lời chào, Vịnh Nghiêm xin chép tặng bạn vài đoạn thơ trong bài thơ “Tin Vui” của Sư Ông Làng Mai- Bài thơ mà mỗi lần đọc mình đều thấy vui:
“Tin vui là bạn đang còn sống
và cây xoan đầu ngõ đã ra hoa
cây xoan ấy bạn biết không?
đã can trường đứng vững
suốt cả một mùa đông băng giá.
Tin vui là mắt bạn còn sáng, còn tốt
Và bạn có thì giờ để ngắm trời xanh
Em bé xinh tươi đang đứng trước mặt bạn
Đôi mắt long lanh
bạn hãy mở rộng hai cánh tay
ôm em bé vào lòng.
…
Một bông trà mi vừa nở phía ngoài tường
Bông hoa đang mỉm một nụ cười
rất ư mầu nhiệm
Bông hoa đang hát bài hát bản môn
Bài hát thiên thu tuyệt vời
có tai và có tâm
thế nào bạn cũng nghe được
chúng ta hãy chắp tay và cúi đầu
Để nghe tiếng hát ấy.
Hãy bỏ lại phía sau lưng những sầu đâu
Những vướng bận
Hãy đi lên như một con người tự do”.
Thương yêu và tin cậy
Thoát khỏi vòng lẩn quẩn
Con xin được hỏi:
Con đã từng là một người yêu đời và luôn bằng lòng với cuộc sống của mình trong mấy chục năm nay. Con có một gia đình hạnh phúc; cha mẹ, anh chị em và chồng của con đều là người tốt cả. Công việc của con cũng khá ổn định, không có gì phải lo lắng hay phàn nàn. Nhưng gần đây con cảm thấy buồn, chán nản và không muốn giao tiếp với nhiều người như ngày xưa nữa. Con đã thường xuyên gặp bác sĩ tâm lý và đang uống thuốc để giảm depression. Con cảm thấy cuộc sống thật vô vị, và muốn làm cái gì đó để có thể tạo thêm nhiều ý nghĩa cho nó. Con cũng biết rằng khi chia sẻ với người khác thì niềm vui của con sẽ tăng thêm, nhưng nhiều lúc con lại mất đi sự chia sẻ đó. Đôi khi con cũng muốn làm một điều gì để có thể giúp người khác nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu. Giờ đây con cảm thấy như đang lạc vào một vòng lẩn quẩn không lối ra. Con phải làm gì để thoát ra khỏi tình trạng này? Kính mong quý thầy quý sư cô hướng dẫn giúp con.
Sư cô Xướng Nghiêm chia sẻ:
Bạn thương! Đọc thư bạn tôi thấy vui vì thấy rằng bạn nhận diện được phần nào tâm hành, cảm thọ trong bạn, công nhận được nó. Bây giờ tôi và bạn cùng ngồi cho thật yên nhé, nhắm mắt lại trong vài hơi thở trước khi đọc tiếp. Trong khi nhắm mắt, thở, bạn vẫn duy trì nụ cười nhẹ, bây giờ hãy đặt sự chú ý của bạn tới cha, mẹ, rồi các anh chị em trong gia đình, rồi chồng, rồi các con của bạn. Nghĩ về bạn, chỉ cần lướt qua từng người thôi, bạn thấy rõ từng người một đang sống bên cạnh bạn, ở đó, có mặt cho bạn, hãy nhớ khắc ghi điều đó trong lòng, khắc ghi cho thật sâu, bởi vì nếu chỉ biết sơ sơ, thấy là mình có một gia đình hạnh phúc thôi là chưa đủ mà phải để trong lòng, ý thức luôn luôn về điều đó bạn biết không? Không dễ để có một gia đình với đầy đủ các thành viên, ai cũng khỏe mạnh như vậy, lại có công việc ổn định... Chỉ cần ghi lòng điều đó và sống hết lòng, cho trọn vẹn với từng sự hiện diện của từng người là có hạnh phúc rồi.
Sở dĩ mình buồn, mình chán, mình không muốn liên hệ với mọi người là vì trong lòng mình đôi khi quên đi sự có mặt của họ mất rồi. Bạn hãy nhìn lại xem thời gian qua bạn đã sống, đã chăm sóc người thương của bạn như thế nào? Có thể trong tâm hồn mình có một vết thương, rất sâu kín, nó đã trôi qua nhưng thỉnh thoảng nó lấp ló đâu đó và làm cho bạn cảm thấy mệt mỏi, buồn và không hề muốn nói chuyện, giao tiếp với ai hết, và vì bạn không để ý đến vết thương thỉnh thoảng kêu cứu bạn nên nó ''hành'' bạn đó thôi. Vấn đề là mình đừng tìm cách chạy trốn nó, càng chạy trốn và tìm cách tránh né thì bạn càng mệt mỏi và buồn chán hơn thêm. Trở về chăm sóc mình, chơi với em bé trong mình, những hình ảnh dễ thương, những trò chơi con nít, những công việc, suy nghĩ, hành động mà mình cho rằng chỉ có con nít, em bé 3 hoặc 5 tuổi mới suy nghĩ và hành động thôi, đó là những hình ảnh nên nuôi dưỡng trong mình, những bài hát thiếu nhi chẳng hạn... Có những lúc mình nên đi ra tiếp xúc với mọi người, chơi với mọi người nhưng cũng có những lúc mình nên trở về chơi với em bé trong mình để học hiểu mình hơn, hiểu được những suy nghĩ, ước muốn của mình, mình sẽ thấy rõ mình đã làm gì và sẽ làm gì cho mình và cho gia đình, cho người thương.
Nếu trong lòng bạn hiểu được những gì xảy ra cho chính bạn thì bạn sẽ có thể hiểu được người khác, trước nhất là những người thương của bạn, ''hiểu" đây không đơn thuần là hiểu những sở thích nho nhỏ, mà là hiểu được tâm tư, tình cảm, tâm trạng của người ấy. Khi bạn có thể hiểu được những cấp độ tình cảm trong tự thân mình thì bạn sẽ có thể hiểu người khác, và khi bạn biết cách làm thế nào để tạo niềm vui, sự hứng khởi cũng như sự trầm tĩnh, bình an trong lòng thì bạn cũng sẽ rất dễ dàng giúp người thương của bạn có được điều đó. Do vậy, mỗi ngày là một đề tài mới để mình sống, hiểu người mình thương và mình học thương. Nó rất thú vị, bạn cứ thử đi. Sự thực tập, rèn luyện mỗi ngày cho tự thân mình là điều rất quan trọng. Tiếp xúc với thiên nhiên, dù chỉ là một sự để ý để biết rằng ''oh, chiếc lá rung rinh trong gió thiệt đẹp'', hay ''trăng sáng quá!''... thấy và biết sự có mặt của thiên nhiên, để ra dù chỉ một phút để thưởng thức, chỉ thưởng thức thôi, không suy nghĩ gì thêm đã là một cách nuôi dưỡng mình rồi.
Cũng vậy, để vào ngày một khoảng thời gian nào đó để chơi với con, nhìn con chơi, nhìn con học, phát khởi tình thương, biết được niềm hạnh phúc của mình, đó là giây phút nuôi dưỡng sự bình an trong bạn đó. Hoặc để dành ít phút để được ngồi bên cha mẹ, uống trà, 5 phút cũng được, có 5 phút khởi đầu thì sẽ có 5 phút tiếp theo, trong im lặng, trong câu chuyện trao đổi về cách sống trong gia đình, bạn sẽ từ từ lấy lại được những hình ảnh đẹp. Vấn đề là mình có can đảm để ra 5 - 10 phút để ngồi như vậy không? Đừng viện lí do là công việc bề bộn. Làm việc để tạo hạnh phúc cho gia đình ư? Điều kiện đầy đủ rồi liệu có hạnh phúc thực sự không? Tùy vào sự chọn lựa của bạn. Sự liên hệ trong gia đình không phải là những trận cười thật to, những câu chuyện thật rôm rả,... sự liên hệ cũng có thể là 5-10 phút ngồi với nhau trong im lặng, trao đổi với nhau những chuyện trong nhà, uống với nhau tách trà, có sự quan tâm chăm sóc nhau khi ốm đau hoặc khi người đó cần... mà phải xuất phát từ chính trong lòng mình đi ra. Đó là những giây phút mình nuôi nhau và giúp nhau.
Giúp người khác vơi khổ đau, trước hết phải giúp mình vơi khổ đau. Giúp người khác hạnh phúc trước hết phải giúp mình hạnh phúc, giúp người khác bình an trước hết tự thân mình phải được bình an. Để có sự bình an, dễ chịu trong mình không phải từ thuốc mà có, phải do mình tạo ra. Uống thuốc chỉ làm cho bạn cảm thấy mệt mỏi thêm và bị phụ thuộc vàothuốc rất nhiều. Không chắc sử dụng thuốc sẽ là cách chữa trị tốt và dài lâu cho bạn. Có khi nào bạn cảm thấy sau khi sử dụng thuốc an thần hay thuốc giảm đau xong mà nó hết hoàn toàn không hay là bạn phải dùng đến nó lần thứ hai và lần thứ ba nữa... Thuốc chỉ là một cách chữa trị tạm thời thôi và mình không nên phụ thuộc vào nó quá. Bạn hãy chọn cho mình con đường điều phục bản thân, làm chủ bản thân mình, điều đó thật thích thú. Bạn có biết nhạc sỹ Trịnh Công Sơn đã viết như thế nào không?
''Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui
Chọn những bông hoa và những nụ cười.....''
"Mỗi ngày tôi chọn đường mình đi
Đường đến anh em đường đén bạn bè....''
''Mỗi ngày tôi chọn ngồi thật yên
Nhìn rõ quê hương rồi nghĩ lại mình...''
''Nghĩ lại mình" để tập hiểu mình hơn. Hỏi rằng mình đã làm gì trong thời gian qua, mình đã nói gì, đã suy nghĩ gì... và bây giờ mình sẽ làm gì, nói gì để tốt hơn, để cho mình đẹp hơn, đẹp hơn trong tâm hồn mình đó, không chỉ đơn thuần là cái đẹp hình thức bên ngoài. Đẹp trong nói năng, trong hành xử. Khi nói mình có biết là lời nói đó sẽ mang lại khổ đau, hay hạnh phúc cho người thương của mình không?Lời nói lỡ lời sẽ có thể gây một tai hại rất lớn, cho nên mình sẽ rất cẩn trọng khi nói. Khi mình làm gì cũng vậy. Đó là làm đẹp cho mình. Một người đẹp là một người có tâm hồn đẹp. Hãy nhớ như vậy. Cuộc sống có rất nhiều người giỏi, có công việc tốt, có chức vụ cao rồi... vậy sao mình không nguyện làm một người có ''tâm hồn đẹp'' cho cuộc sống đẹp hơn. Bạn hãy chọn cho mình một cách sống mới với một con người mới ngay khi bạn vẫn còn là bạn hiện diện ở đây. Chúc bạn thành công.
Thương yêu và tin cậy
Vòng luẩn quẩn và bế tắc
Con xin được hỏi:
Năm nay con 25 tuổi. Hiện nay con đang sống và làm việc ở Hà Nội, nhưng cuộc sống của con lúc nào cũng trong vòng luẩn quẩn, bế tắc và không lối thoát. Thật sự con không muốn sống một cuộc đời phiền muộn, bất an. Con muốn được xuống tóc để thoát khỏi bể trần, để tâm con có thể được thanh thản và bình an. Con phải làm gì để con có thể xuống tóc? Kính mong quý thầy quý sư cô soi đường chỉ lối cho con, con phải làm gì để mong được nương tựa của Phật, để con được toại nguyện với những nỗi lòng của con?
Sư cô Triệu Nghiêm chia sẻ:
Thưa chị! Trước hết chúng tôi xin lỗi vì để chị chờ khá lâu. Tôi đã đọc qua thư của chị, hi vọng rằng tôi hiểu được chút nào tâm trạng của chị cũng như được đồng cảm phần nào với những bế tắc hiện giờ của chị.
Hồi chưa đi xuất gia, tôi cũng lâm vào tình trạng bế tắc, chán nản, thất vọng, không có lối thoát, không có niềm tin trong cuộc sống và cũng không biết mình phải làm gì. Vào lúc đó, tôi nghĩ đến chuyện đi tu để mong "thoát khỏi bể trần" như chị bây giờ. Nhưng đã có những câu hỏi nảy lên trong tôi sau đó như: "Mình có đang chạy trốn cuộc sống đau khổ hiện tại hay không? Và nếu đi tu với tâm niệm 'thoát khỏi bể trần đau khổ' thì mình có tu được không, hay chỉ đơn giản là tìm tới cửa Phật để trốn chạy cuộc sống bên ngoài? Mình có trốn chạy được chính mình không?" Những câu hỏi đó đã buộc tôi phải nhìn lại những ước muốn "chạy trốn" của mình.
Như chị đã viết, từ nhỏ đến lớn chị luôn bất an, luôn sợ mất tất cả. Và khi gặp "người ấy" chị đã yêu với tâm niệm "người ấy là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho chị, là niềm tin để chị sống." Khi đọc đến đây, tôi muốn chia sẻ với chị kinh Người Biết Sống Một Mình.
Trong Kinh, Bụt dạy chúng ta không nên nương tựa vào bất cứ ai hay bất cứ điều gì mà phải biết quay trở về nương tựa nơi hải đảo tự thân - Hải đảo tự thân là hòn đảo chính mình trên biển đời. Tôi nhớ hồi tôi buồn chán chuyện gia đình, lúc đó, tôi như người bị chìm ngợp trong biển nước, ngỡ rằng mình sẽ chết vì đuối sức, và mong có cánh tay của ai đó đưa ra để cứu tôi. Và rồi, tôi đã gặp được một người đã chịu ngồi đó lắng nghe những nỗi khổ niềm đau của tôi. Ngay từ hôm đó, tôi nghĩ rằng mình đã có người thương, người hiểu mình và thông cảm cho mình. Tôi đã như người sắp chết đuối có được chiếc phao đã cứu mạng mình. Và tôi đã yêu người đó. Bây giờ nhìn lại tình yêu ngày đó, tôi nhận thấy đó không phải là tình yêu thực sự. Tôi chỉ là người sắp chết đuối nắm lấy chiếc phao. Như vậy đó, tôi đã đến với tình yêu bằng cái ân nghĩa và sự yếu đuối của mình, như chính tôi tự lừa gạt mình.
Để tránh bị chết đuối mình phải biết bơi, vì mình không thể nào cứ mang theo mình mãi chiếc phao kia. Cũng vậy, chị đã đến với người ấy như người chết đuối có được cái phao. Chính vì vậy cho nên khi người đó thay đổi, chị thấy mình khổ đau. Khi không còn chiếc phao trên biển khổ thì mình phải ráng sức để bơi, nếu không muốn chết đuối.
Thưa chị!
Tôi không biết trước khi đến với người ấy chị có những nỗi khổ đau nào, tôi chỉ được biết là từ nhỏ đến lớn chị luôn bất an, luôn sợ mất tất cả. Chị có bao giờ tìm hiểu vì sao chị luôn bất an, luôn sợ mất tất cả không? Hiện giờ chị là một cô gái trẻ, có công ăn việc làm tại một thủ đô lớn như Hà Nội, có thể chị đang là người may mắn hơn rất nhiều người. Tôi được biết có rất nhiều người gặp nhiều hoàn cảnh khó khăn, nghiệt ngã lắm, nhưng họ thấy mình “có đủ”, không đòi hỏi gì hơn nữa cũng không sợ mất gì cả vì những người đó biết bằng lòng với những gì họ đang có và vì vậy không đánh mất mình trong nỗi sợ hãi. Tôi cũng là người từng có nhiều nỗi sợ hãi, nhưng tôi đã thực tập để có thể sống hạnh phúc, an lạc, thảnh thơi ngay bây giờ với tất cả những gì mình đang có. Quay trở về với giây phút hiện tại để sống với những gì mình đang may mắn có được và để nhìn sâu vào cuộc sống, mà không để đánh mất mình vào những sầu muộn của quá khứ hay lo lắng cho tương lai. Khi đó, chị sẽ thấy mình giàu có lắm, giàu có hơn mình tưởng nhiều. Tôi không biết chị đã từng đọc qua sách của Thầy Làng Mai chưa? Ngày xưa, nhờ đọc sách của Thầy mà tôi tìm ra được lí tưởng sống cho mình và trở về để thấy mình thực sự là người vốn đã giàu có lắm rồi. Nhờ có sự thực tập trở về mà tôi đã tìm lại đuợc nguồn hạnh phúc đang có của mình, và buông xuống được tâm trạng chán nản, thất vọng, bế tắc của mình. Tôi mong chị sẽ sớm nhận thấy được cuộc sống giàu có của chị để không bị đắm trong nỗi buồn cần được hiểu của chị. Mong một ngày nào đó được tâm sự với chị thêm. Cảm ơn chị đã chia sẻ khó khăn với chúng tôi.
Có nên nói sự thật không
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý sư cô ! Năm nay con 27 tuổi, con mới kết hôn được 5 tháng và chồng con (hơn con 22 tuổi) hiện đang sống ở nước ngoài, nhưng con thật sự không thấy bất kỳ một sự chênh lệch nào. Con rất yêu thương và luôn mong muốn được mang đến cho chồng con hạnh phúc trọn vẹn, nhưng con không biết rằng mình có làm được không. Vì lúc 21 tuổi, con có quen một người bạn trai (cũng là người yêu đầu tiên của con), thiếu hiểu biết mà con đã có thai 3 lần rồi vô tư trút bỏ nó như một gánh nặng. Đến khi lớn hơn, được hiểu biết nhiều hơn thì con mới nhận thấy mình đã làm điều tội lỗi, và không biết là con có còn khả năng may mắn được làm mẹ nữa hay không? Con chưa bao giờ dám hi vọng là con được làm mẹ thêm lần nào nữa, nhưng mỗi khi nhắc đến chuyện đó thì trái tim con lại đau nhói và muốn lảng tránh nó đi.
Kính thưa quý sư cô! Nếu chồng con biết sự thật về quá khứ của con, liệu anh ấy có chấp nhận con nữa không? Con có nên nói cho anh ấy biết nỗi đau khổ này không? Nếu con giấu sự thật và sau này con không thể làm mẹ được thì con đã mang đau khổ tới cho người con yêu thương, con phải nên làm gì để được thanh thản? Phải làm gì để đền đáp những tội lỗi con đã gây ra? Xin hãy cho con một lời khuyên để con có được những quyết định đúng đắn nhất cho chính con. Con cám ơn rất nhiều.
Sư cô Trực Nghiêm chia sẻ:
Bạn thương!
Lắng nghe những lời tâm sự của bạn, Trực Nghiêm thấy thương và rất cảm phục bạn. Mấy ai được như bạn đã nhìn ra những nguyên nhân khiến mình khổ đau, dũng cảm nói lên những lầm lỗi đã gây, biết nghĩ đến hạnh phúc người khác…
Sống trong đời, ai mà không có đôi lần lẫm lỗi. Chỉ có điều mình có biết chấp nhận nó và hối lỗi hay không thôi. Cho nên ông bà ta thường nói: “Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh kẻ chạy lại”. Nếu khi mình thành thật nhận ra vụng về và thành tâm hối lỗi thì chắc chắn mọi người sẽ hoan hỉ cho mình thôi. Buông đao thành Phật mà! Ngài Ương Quật Đà trước tin theo tà đạo nên rất hung ác, cố tìm giết đủ một trăm người để có một xâu chuỗi với trăm ngón tay. Hôm ấy chỉ còn một người nữa là đủ một ngàn người nhưng không có ai nên định về giết mẹ mình. Nhờ Bụt giáo hóa đã biết “dừng lại”, “buông đao” nên trở thành một vị khất sĩ hiền lành, có dung mạo đẹp đẽ.
Bạn cũng thế thôi. Vì vụng về, vì nhẹ dạ nên đã vô tình tạo ra lầm lỗi. Bạn bây giờ không còn là bạn của sáu năm về trước mà đã trưởng thành, có hiểu biết hơn nhiều. Trong quá khứ, vì thiếu sáng suốt, không làm chủ được mình, không ý thức được những gì mình đang làm nên mới thế. Còn bây giờ, hiện tại bạn đang có mặt đó cho bạn, mỗi ngày bạn có 24 giờ để ý thức, để tự quyết mọi việc, chỉ cần bạn thực sự có mặt với nó thôi bạn sẽ nhận ra mình cần làm gì và không làm gì. Hiện tại là chìa khóa để mở cửa tương lai và thay đổi quá khứ mà. Quá khứ như là những sân ga mà con tàu đã đi qua. Hiện tại đang trước mặt, trong tầm tay của mình sao mình không nắm lấy nó để cho quá khứ đổi thay. Quả thật, vì lầm lỡ nên 3 đứa trẻ đã không có cơ hội được thành hình, nhưng có biết bao đứa trẻ đang có mặt trong các trại trẻ em mồ côi, trẻ khuyết tật, trẻ lang thang đầu đường xó chợ, trẻ em nghèo đói thất học… tất cả những đứa trẻ ấy đang cần bàn tay chăm sóc, tình thương yêu của bạn! Tình thương với một đứa bé ngày xưa có thể được thay thế bởi bốn, năm đứa trẻ hôm nay. Bạn có thể bắt đầu làm mới bằng phương thức này trước. Hãy làm sống dậy tình thương của một người mẹ trong bạn qua những đứa trẻ này.
Bạn biết không, muốn thương được người khác, đem lại hạnh phúc cho người khác thì trước hết bản thân mình phải có đủ niềm vui, đủ bình an để hiến tặng cho người đó. Cho nên mỗi ngày bạn hãy dành cho mình ít phút ngồi thật yên, có mặt cùng hơi thở vào ra qua sự phồng lên xẹp xuống ở bụng bạn nhé! Làm được như thế bạn sẽ có đủ bình an trong tâm và nhận ra mình cần phải làm gì cho hiện tại.
Thương chào bạn.
BBT chia sẻ thêm:
Trước hết, BBT khuyên em nên đến bệnh viện phụ khoa để khám sức khỏe và xem thử em còn khả năng sinh sản nữa hay không. Em hãy hỏi bác sĩ cặn kẻ để tìm hiểu cho rõ việc nạo thai có tác động đến bao nhiêu phần trăm tới vấn đề sinh sản, và em còn khả năng sinh sản nữa hay không. Hãy hỏi bác sĩ và tìm hiểu cho tường tận. Em đừng lo sợ. Hãy can đảm lên. Hãy làm những gì mình có thể làm để đáp ứng lại tình thương của chồng em đối với em. Nếu câu trả lời không khả quan lắm, em có thể cho chồng em biết cũng chưa muộn, để tránh cho chồng em trông đợi. Chồng em sẽ thấy, sẽ hiểu và sẽ có sự cảm thông khi thấy thái độ của em tỏ ra rất quan tâm tới ước muốn của chồng em.
Quả thật, khi thương thì không nên lừa dối nhau. Nhưng em đã hiểu chồng em đủ chưa ? Hơn nữa, em đã không lừa dối chồng em kể từ khi lấy chồng, vậy thì em cũng không nên có những mặc cảm tội lỗi đối với chồng. Những ngày tháng qua em đã sống trong đau khổ, lương tâm cắn rứt, dằn vặt cũng đã đủ để trừng phạt em rồi. Bây giờ em hãy học làm một con người mới. Hãy sống cho thật tốt để xứng đáng với tình thương của chồng em đối với em, xứng đáng với những đứa con của em sau này.
Hy vọng BBT sẽ nhận được tin tốt lành từ em.
Lòng tin yêu vào bản thân
Con xin được hỏi:
Hiện nay con đang học Cao học tại Úc Châu. Con được biết đến Làng Mai và đã đọc được một số sách của Sư Ông. Con rất thích những gì Thầy dạy, nhưng đáng tiếc là chưa áp dụng vào cuộc sống của con được nhiều. Con đang có những băn khoăn về chuyện tình cảm.
Năm nay con đã 30 tuổi rồi nhưng chưa được ai thương, con có đem lòng thương người ta mà không được đền đáp. Con hiểu đó là chuyện bình thường, nhưng cứ mỗi lần như vậy con lại mất hết lòng tin vào bản thân. Con cứ nghĩ rằng tại vì bản thân con chưa tốt, hình thức không đẹp, không thông minh, lanh lợi nên sẽ chẳng có ai thương. Con không xinh đẹp, dáng người lại thấp nhỏ, lại không ăn diện nên ít được sự chú ý của người khác. Mặc dù bạn bè và gia đình đều yêu quý con và nói rằng con có những đức tính tốt. Nhưng nếu người khác không chú ý đến con thì làm sao có thể quan tâm để biết được những cái hay, cái đẹp bên trong của con? Bạn con khuyên con phải nên ăn diện, trang điểm đẹp thì mới được để ý, con cảm thấy thất vọng quá. Con thấy hình như con người giờ đây càng ngày càng coi trọng hình thức bên ngoài, những giá trị phù phiếm. Con mong được quý thầy, quý sư cô chỉ dạy cho con cách tu tập cũng như cách áp dụng đạo Phật như thế nào để con có lòng tin yêu vào bản thân, sống thanh thản và hạnh phúc hơn.
Sư cô Tuấn Nghiêm chia sẻ:
Bạn thương!
Đọc nhưng dòng tâm sự của bạn tôi thấy quý vô cùng, thấy đươc nét dễ thương và chất phát trong tâm hồn bạn. Bạn đã gìn giữ được nhiều nét đẹp của con người Việt Nam trong cuộc sống hiện đại ngày nay.
Với tôi, bạn là một tấm gương để cho nhiều người học hỏi. Tuy nhiên, chuyện tình cảm thì có nhiều điều khó nói, có nhiều góc độ và khía cạnh khác nhau. Mỗi người đều có sở thích khác nhau, có người thích đơn sơ, mộc mạc, giản dị, có người thích cầu kỳ, kiểu cách và trau chuốt. Mọi thứ đều phụ thuộc vào cách lựa chọn của mình.
Đã có bao giờ mà bạn gởi lòng biết ơn của bạn đến hình hài mà tổ tiên, ông bà, bố mẹ bạn đã trao truyền chưa? Có được thân thể này là quý lắm, có đôi mắt để ngắm trời xanh, mây trắng và thấy được nhiều điều mà thiên nhiên và cuộc sống ban tặng; bạn có hai chân khỏe mạnh, hai bàn tay đầy đủ để viết bài, làm mọi thứ mà bạn thích, có đôi tai để nghe và hiểu, có óc thông minh.... tất cả đều là những món quà vô giá. Có thể bạn đã quên đi những may mắn mà bạn đang có, trở về với giây phút hiện tại, thở những hơi thở bình an thì bạn sẽ thấy mình hạnh phúc hơn nhiều người. Có những người khiếm khuyết, họ mong muốn có được một thân thể khỏe mạnh và đầy đủ các giác quan như bạn mà đâu có được. Chỉ tại bạn luôn nghĩ là bạn chưa tốt, hình thức không đẹp, không thông minh, lanh lợi nên không ai thương. Nếu bạn nghĩ như vậy thì bạn đã đánh mất nhiều thứ trong hiện tại mà lý ra là bạn được hưởng.
Nếu bạn không thích ăn diện, không thích trang điểm, và không coi trọng đến những hình thức bên ngoài thì bạn đừng cố gắng thay đổi, nếu bạn thay đổi mà không có hạnh phúc thì một thời gian sau bạn sẽ chán. Thay vào đó, bạn có thể phát huy những mặt tích cực bên trong bạn, những đức tính tốt mà bạn cứ giấu nó thì làm sao người khác thấy được. Bạn phải cho mọi người thấy là mình có những điểm rất dễ thương như bạn biết cách sống hài hòa, có hiếu với bố mẹ, có tình thương, có lý tưởng, sống thật với chính mình,… những điều đó là những thứ quý giá mà không phải ai cũng có được. Cái đẹp ở đây không phải là về hình tướng mà là cách mình sống, chất liệu hiểu biết, thương yêu ở bên trong lòng mình, những lời nói nhỏ nhẹ, dễ nghe, cái chấp nhận và bao dung của mình mỗi khi được tưới tẩm thì nó sẽ biểu hiện, nó sẽ cảm hóa và gây ấn tượng cho mọi người mỗi khi họ gần mình. Tôi hy vọng bạn tìm thấy được những mặt tích cực bên trong mình và làm lớn mạnh nó mỗi ngày. Mỗi tối trước khi đi ngủ, bạn hãy để ra 10-15 phút để ngồi thật yên để thấy được chính mình. Trở về với chính bạn, thở những hơi thở bình an bạn sẽ có nhiều cơ hội để khôi phục lại niềm tin ở chính bạn. Thương chúc bạn thực tập thành công và nếm được một ít pháp lạc từ sự thực tập của mình.
Thương yêu và tin cậy
BBT chia sẻ thêm:
BBT xin chào bạn!
Nếu không đi tu, thì sống ở đời ai cũng quan tâm đến chuyện lập gia đình, dù đang yêu hay không có ai để yêu, phải không? Ở một mình, về già ai nuôi, ai lo? Đó là cách suy nghĩ thông thường nhất của rất nhiều người.
Bạn có phải vì lo về già không ai "chia ngọt xẻ bùi" mà quan tâm đến chuyện tìm cho mình một người thương chứ? Căn nguyên của sự đi tìm cho mình một người thương là gì, bạn có rõ không ? Hay tại vì bạn bắt đầu lớn tuổi nhưng vẫn chưa có ai thương nên ngại "người ngoài nói ra nói vào"?....
Bạn đang học Cao học! Bạn nên lấy đó mà có tự tin về mình. Đâu phải ai cũng học được tới đó ! Bạn được bạn bè quý mến! Bạn nên lấy đó mà có tự tin về mình. Bạn nhỏ con, thấp bé, người không xinh,.. Không sao ! Bạn đã đọc truyện Chí Phèo chưa ? Chí Phèo xấu tính, người không đẹp, người mà ai cũng chạy làng, ấy vậy cũng có người thương, có người để ý như thường ! Nhưng hiện giờ bạn chưa có là vì ... chưa tới lúc để gặp. Theo nhà Phật gọi là duyên. Duyên chưa đến. Lúc đến rồi, bạn phải coi chừng kẻo... nợ người ta đó! Ngoài đời họ hay dùng chữ "duyên nợ". Bạn có nghe hai chữ này chưa? Khổ lắm! Thành ra, nói thật, bạn đang còn tự do, còn có thể thong dong đi lại đó đây, thì hãy hạnh phúc tận hưởng những gì mình đang có. Đừng trông chờ điều gì cả. Trái trên cây chưa chín thì cứ chờ đến lúc chín, đừng vội hái xuống mà "vú" nó thì không ngon bằng để tự nhiên.
Sự chờ đợi, nóng lòng để có một người thương, làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên, thoải mái của mình. Cái đó cũng dễ khiến người đối diện cảm nhận được. Bạn nên lấy lại tự tin, tự do của mình. Hãy làm tốt công việc học hành, công ăn việc làm của mình, vì đây là những gì đang trong tầm tay bạn. Hãy làm tốt những gì trong tầm tay mình, hạnh phúc với những gì đang có, hiện có, sẽ là hoa trái cho những hạnh phúc khác. Bạn phải tin như vậy. Một cái cây muốn có trái phải chờ đợi thôi. Thời gian bao lâu thì tùy cái cây của bạn. Có cây chỉ trong 1 năm cho hoa, cho trái, nhưng có cây phải 10 năm hay nhiều hơn nữa mới cho hoa cho trái. Bạn đừng ngạc nhiên khi thấy cái cây của mình khác với những cái cây khác. Đó là lẽ đương nhiên. Không ai giống ai cả. Quan trọng là khi cây có hoa, có trái, nó có ngọt hay không mà thôi. Chứ cây ăn trái thì thế nào cũng sẽ có hoa có trái.
Chúc bạn hạnh phúc, vui vẻ với những gì đang có trong tầm tay.
Thương chào bạn
Tuyệt vọng và mất phương hướng
Con xin được hỏi:
Con năm nay 19 tuổi, đang học ở Thành phố Hồ Chí Minh. Con đang trong tình trạng mất phương hướng. Trong tâm hồn có điều gì đó không ổn, thực sự con đang thiếu thốn tình yêu, con sống và học tập như môt cái máy; con vẫn sống nhưng không nhận ra được tình yêu nơi đâu. Con không biết vì sao, con không thể trách gia đình con, không thể trách mẹ con được, ba mẹ đã cho con cuộc đời này, nhưng sao con vẫn không cảm nhận được tình yêu đó một cách rõ nét, có lúc nó như không tồn tại. Con cô độc, không nơi nương tựa. Lúc đó con chỉ muốn bỏ tất cả, con nghĩ tất cả chẳng cần thiết nữa. Xin quý thầy, quý sư cô hãy cho con vài lời khuyên để sống tốt hơn.
Con là nữ, năm nay con mới 20 tuổi, nhưng con cảm thấy cuộc sống của mình thật tẻ nhạt. Con không có nhiều thành công trong cuộc sống, học vấn dở dang, kinh tế gia đình không ổn định, bạn con không nhiều và chúng con cũng ít thường xuyên gặp gỡ với nhau, nên những tâm sự con thường giấu kín trong lòng, đôi khi những khó khăn, căng thẳng làm con muốn nổ tung lên. Con rất khó xây dựng niềm tin nơi người khác (ngoại trừ đức Bụt). Con đang yêu một người, nhưng con cũng không biết là con có thật sự yêu người ta không.
Con không thể tìm ra một điều gì làm niềm vui trọn vẹn để con nương tựa trong cuộc sống, con thấy tương lai mình thật mờ mịt. Con không thể thực hành thiền tập, dường như lửa đốt nóng tâm con mỗi khi con mong cầu sự bình lặng, con không thể ngồi lâu. Con hay tìm tới những ông thầy bói để được an ủi về một tương lai tốt đẹp. Đã có lần con nghĩ tới chuyện tự sát để thoát khỏi cảnh sống tẻ nhạt này, nhưng con thương mẹ và con cũng sợ mang tội
Kính xin quý thầy, quý sư cô chỉ cho con biết phải sống làm sao để con không bị chết dần chết mòn trong buồn chán?
Sư cô Lĩnh Nghiêm xin được chia sẻ cùng bạn:
Em thân mến!
Nói với em thế nào bây giờ nhỉ? Thôi để chị kể cho em nghe một câu chuyện, câu chuyện này chị nhớ cũng không rõ lắm, nhưng đại khái nó như thế này:
“Nơi ngõ nhỏ trên đường phố, tiếng đứa bé từ trong nhà vọng ra…
- Không, không ăn…!
- Ngoan nào, con yêu của mẹ, ăn đi con.
- Hứ …ứ…
Đứa bé vùng vằng, hất một cái, chiếc bánh bay vèo qua cửa sổ, rơi xuống đường, bên cống nước. Hai đứa trẻ mặt mày lem luốc, ăn mặc rách rưới đang bới móc đống rác gần đó để nhặt ve chai, thấy chiếc bánh chúng sáng mắt lên.
- Ôi chao! Trông ngon qúa.
Con chị rón rén nhặt chiếc bánh lên, nhè nhẹ thổi những hạt bụi còn dính. Thằng em háu đói hơn, nó nhìn chiếc bánh với con mắt thèm thuồng rồi nhón gót phù miệng thổi. Thì chẳng may, tòm một cái! Chiếc bánh đã rơi xuống cống nước đen ngòm, trôi đi cùng rác rưởi!!!
- Thằng em tiếc của mắt đau đáu nhìn theo chiếc bánh chép miệng: “Tại chị cầm không chặt nên nó mới rơi”
“Ừ tại chị cầm không chặt” - Con chị thương em buồn bã nhận lỗi:
- A! nhưng mà còn kem dính ở tay đây này, cho em ba ngón, chị chỉ mút hai ngón thôi.
Thằng em cười khì khì rồi đưa lưỡi liếm.”
Câu chuyện chỉ có chừng đó. Em thấy sao? Có phải bây giờ em đang có cảm xúc, tình thương trong trái tim em đang dâng lên? Khi có tình thương trong lòng thì khổ đau tan biến và bình an xuất hiện. Vấn đề ở đây là tưới tẩm hạt giống. Nếu em thường xuyên tiếp xúc với những câu chuyện nhân văn như vậy trong những cuốn “Hạt giống tâm hồn” của nhà xuất bản Trẻ, thì một thời gian sau trong tâm em tình thương, sự cảm thông, ý chí, và nghị lực được bồi đắp nhanh chóng. Khi ấy sự yêu đời, yêu người, niềm tin vào cuộc sống lại tràn về trong em. Em sẽ bước ra khỏi cái vỏ cô đơn của mình. Ngược lại, nếu em cứ chôn mình trong những tư duy tiêu cực, nghĩ tới những điều chán đời thì cực kỳ nguy hiểm vì tư tưởng của mình sẽ ứng với số phận của mình và ảnh hưởng tới nhiều kiếp sau đó nữa. Mình nghĩ tới những điều lành thì ngay bây giờ và trong kiếp này đời sống của mình có an lạc và những kiếp sau của mình cũng vẫn còn lợi lạc. Còn nếu cứ để cho những tư tưởng tiêu cực ( buồn bã, thất vọng, cô đơn v.v...) xâm chiếm thì ngay trong giây phút hiện tại chúng ta đã lãnh đủ khổ đau rồi, chưa kể tới dư báo trong tương lai.
Mười năm trở lại đây, trên đài truyền hình Việt Nam thường xuyên chiếu những bộ phim của Hàn Quốc. Diễn viên đóng thì rất hay nhưng nội dung của những bộ phim ấy thì thật buồn, kết cục thường tan tác chia ly hoặc nhân vật chính bị chết vì bệnh tật. Xem nhiều những bộ phim như vậy sẽ gieo vào tàng thức của khán giả những tư tưởng chán đời, buồn rầu, nghi ngờ, tuyệt vọng. Còn những bộ phim của châu Âu thì thường chứa đầy những bạo lực và thèm khát. Tiếp xúc nhiều với những tư tưởng ấy thì chắc chắn chúng ta bị ảnh hưởng theo.
Em có để ý thấy rằng nhiều khi em đang vô tư vui đùa với một đám bạn, hay đang đi chơi với người mình thương bỗng nhiên em chợt buồn bã tê tái mà không hiểu vì sao, không có một nguyên nhân nào hết? Đó là bởi vì tất cả những cảm xúc của ta mỗi khi phát khởi nó không hề mất đi mà rơi trở lại tàng thức. Nếu chúng ta luôn nghĩ tới những điều thiện lành, an vui thì trong tàng thức của chúng ta chứa nhiều hạt giống an vui, và mỗi khi nỗi buồn xuất hiện thì niềm vui có sẵn ở đó sẽ tự nhiên ngoi lên giúp chúng ta vẫn luôn lạc quan, yêu đời dù trong hoàn cảnh khó khăn. Còn nếu chúng ta để cho tâm mình thường xuyên trong tình trạng buồn chán, tuyệt vọng thì tàng thức của chúng ta cũng lưu trữ hết những cảm xúc ấy để rồi những cảm xúc ấy có thể xuất hiện bất cứ lúc nào dù rằng chúng ta đang trong một điều kiện rất hạnh phúc.
Cho nên chúng ta phải nắm lấy số phận của mình, phải quyết tâm cự tuyệt với những thứ văn nghệ chết người kia. Phải tự nuôi dưỡng những hạt giống lành trong mình, hạt giống bao dung, cảm thông, hi sinh, lạc quan … Mỗi khi rơi vào cảm xúc tiêu cực em hãy nâng ngay một cuốn sách Phật giáo lên, hay một cuốn sách có nội dung hướng thượng, hoặc bật một bản nhạc vui, sau 5 – 10 phút tiếp xúc với những tư tưởng ấy tâm tư em sẽ tự khắc chuyển. Thiên nhiên giống như một vị lương y có thể giúp ta chữa lành những niềm đau, tiếp xúc với thiên nhiên em sẽ hưởng được sự trong lành, tươi mát mà mẹ thiên nhiên ban tặng. Thường xuyên tới chùa nghe pháp giúp sẽ giúp em tăng trưởng phước đức, đọc sách Phật giáo cũng giống như nghe pháp thoại, sẽ làm lớn chánh trí trong em. Thử nhìn ra xung quanh đi, em sẽ thấy có nhiều người còn cơ hàn, khốn khổ hơn em nhiều lắm, họ thiếu cha hoặc vắng mẹ. Họ không được đầy đủ sáu căn như em, nếu một lúc nào đó em bị đau răng thôi, em không ăn, không ngủ được, khi ấy em chẳng có thời gian mà nghĩ chuyện vẩn vơ. Lúc ấy em chỉ suy tư duy nhất về một hướng đó là “lạy trời cho cái răng của con nó hết đau”. Và khi ấy em nghĩ rằng cơn đau mà chấm dứt là hạnh phúc lắm rồi, chẳng có mơ ước gì hơn nữa. Thế nhưng bây giờ em đang khỏe mạnh, gia đình đang xum họp sao em không thấy đó là một niềm hạnh phúc lớn lao? Thay vì ngồi bó gối ôm nỗi buồn em hãy giúp bố mẹ những việc nhà, tới chơi và giúp đỡ những người khác. Chỉ cần sự có mặt tươi vui của em cũng đủ làm hạnh phúc những người xung quanh rồi.
Mọi thứ là vô thường, và cái vô thường nhất chính là cảm xúc của chúng ta. Hôm nay có thể em đang buồn thê thảm, nhưng ngày mai lòng em lại vui phơi phới trở lại. Điều này một phần do tâm lý, một phần do sinh lý. Trong một tháng, mỗi người chúng ta, cả người nam và người nữ đều có những ngày tạm gọi là “những ngày đen tối”. Trong những ngày ấy tâm chúng ta rất yếu. Chúng ta dễ buồn chán, cô đơn, thất vọng, dễ khóc, dễ tủy thân, chúng ta rơi vào trạng thái bế tắc, tuyệt vọng. Khoảng thời gian ấy diễn ra từ 5 đến 10 ngày mỗi tháng, nếu không biết cách tu tập thì “những ngày đen tối” có thể kéo dài hơn 10 ngày.
Ở người nữ chu kỳ ấy diễn ra vào trước, trong, hoặc sau thời kỳ “hàng tháng”, trong những ngày ấy bất kỳ một người nữ nào cũng thấy tâm tính mình bất ổn, nhưng qua những ngày đó thì mọi chuyện sẽ trở lại bình thường. Ở người nam không có ngày “hàng tháng” nên khó xác định hơn. Nhưng chu kỳ “những ngày đen tối” của người nam cũng giống với người nữ, tức là nó cũng diễn ra định kỳ cứ 25 tới 30 ngày một chu kỳ, mỗi chu kỳ chúng ta bị “dính chưởng” từ 5 tới 10 ngày có thể là 15 ngày. Trong những ngày ấy tâm tính người nam cũng trở nên bất ổn, cũng dễ nổi cáu, dễ thất vọng, tự ti, dễ nổi khùng, hoặc co rút lại như một con tôm. Vì không có “dấu hiệu nhận biết” như người nữ nên người nam phải tự quan sát chu kỳ của mình, mỗi khi thấy tâm mình bị chìm sâu xuống trong vài ngày không thể ngoi lên được thì phải lấy bút đánh dấu lại những ngày ấy và theo dõi thì sẽ thấy rằng tháng sau cũng vào khoảng những ngày ấy tâm mình cũng bị rơi xuống vực thẳm, và phải mất mấy ngày trạng thái mới trở về bình thường. Tháng nào cũng vậy, không có tháng nào “thoát nạn” hết. Nếu khéo tu thì nhẹ mà vụng tu thì nặng mà thôi.
Biết được điều đó để chúng ta chuẩn bị sẵn tâm lý, hễ gần tới chu kỳ thì chúng ta tự nói, nó sắp tới rồi, mình không sợ nó, mình sẽ chờ đợi để đón tiếp nó. Khi chúng ta đứng trong tư thế chủ động thì những cảm xúc ấy vẫn xuất hiện như thường nhưng chúng sẽ yếu đi và chúng ta bước qua “vùng phủ sóng” một cách nhẹ nhàng, an toàn. Hoặc giả như chúng ta đang rơi vào tình trạng “tâm lý bất ổn” chỉ cần nhận ra mình đang trong “thời kỳ đặc biệt” ta chấp nhận thực trạng đang diễn ra, thì ngay lập tức những cảm thọ tiêu cực bắt đầu yếu đi, và nhanh chóng chấm dứt.
Hãy nhớ mọi thứ là vô thường, lúc này tâm mình thế này nhưng lúc sau tâm mình đã thay đổi rồi, thay đổi trong từng phút giây. Mỗi người chúng ta đều có 51 tâm hành vừa thiện vừa bất thiện vừa vô thưởng vô phạt. Chúng ta không nên vì mấy cái tâm hành bất thiện khởi lên, kéo theo những cảm thọ tiêu cực mà vội có những hành động quá khích. Mỗi khi tâm hành bất thiện khởi lên chúng ta chỉ cần trở về với hơi thở nhận diện nó và mời những tâm hành thiện lên thì những tâm hành bất thiện sẽ không còn “đất dung thân”.
Nếu em có nhiều bất an, không thể ngồi thiền được thì em có thể đi thiền hành, em có thể niệm danh hiệu bồ tát Quan Thế Âm, hoặc lấy sách Phật giáo ra đọc, hay nghe CD nhạc tâm linh, nghe CD pháp thoại. Hiện nay các cuốn sách Phật giáo được các phát thanh viên đọc rất diễn cảm, em nên thỉnh những CD đọc sách ấy về nghe. Đó cũng là tu đấy em, ngồi thiền chỉ là một trong vô số cách tu thôi. Nếu cách này, lúc này không phù hợp với mình thì mình phải chuyển sang cách khác, không thể ngồi đó mà chịu chết được. Chúng ta phải làm chủ số phận của mình, phải chuyển nghiệp bất thiện thành nghiệp thiện, chuyển quả báo xấu thành quả báo lành. Không có ai khác, chính chúng ta phải tự vén đi những đám mây mù để cho ánh nắng rọi xuống cuộc đời của mình.
Chúc em chăm sóc vườn tâm thật tốt để mảnh đất tâm của em thơm ngát những đóa hoa.
Vượt lên nỗi sợ ma
Con xin được hỏi
Kính thưa quý thầy và quý sư cô làng mai!
Lúc nhỏ, con rất thường hay sợ ma và hiện giờ cũng còn như vậy, mỗi khi con đi dạo vào ban đêm thì nỗi sợ và lo lắng lại ập đến. Con không biết tại sao con lại sợ và làm thế nào cho hết sợ. Kính mong quý thầy và quý sư cô từ bi chỉ dạy cho con một phương pháp.
Sư cô Tuyết Nghiêm chia sẻ:
Bạn Dũng thân mến!
Nỗi sợ hãi là một trong những căn bệnh rất phổ biến trong đời sống của chúng ta. Có khi ta sợ đói, sợ khát, sợ không được thương, sợ thất bại, sợ bị mắng… rất nhiều nỗi sợ có mặt trong chúng ta, có những cái chúng ta thấy được và có thể có nhiều cái khác chúng ta chưa có cơ hội được thấy. Và có lẽ sợ ma là một nỗi sợ rất bình dân của người Việt Nam. Trong thực tế có thể mình chưa bao giờ gặp ma, nhưng mình đã sẳn những nỗi sợ hãi khi nghe đến. Thật là khó hiểu bạn nhỉ!
Mình đã sẳn có những hạt giống sợ, mà nguyên nhân của nỗi sợ là từ đâu? Tổ tiên của chúng ta ngày xưa cũng đã có rất nhiều sợ hãi, sợ đói, sợ khát, sợ chiến tranh,… Bạn có tin sự tiếp nối không? Bạn có tin rằng trong bạn có và đang mang theo tổ tiên của bạn không? Có thể mình cũng đang mang những nỗi sợ của ông bà, cha mẹ, tổ tiên của chúng ta sâu trong hành động, lời nói… Đó là sự thật mà Sư Ông vẫn thường dạy, mình được tiếp nối rất nhiều từ tổ tiên của mình từ những hạt giống rất đẹp của hiểu biết, thương yêu, lòng dũng cảm…hoặc cũng có thể những hạt giống của giận hờn, buồn tủi, lo lắng và sợ hãi…đang có nơi mình cũng là phần nào sự tiếp nhận của mình từ tổ tiên. Bạn hãy nhìn sâu vào điều này qua đời sống của bạn, gia đình bạn. Và bạn có thể chứng minh được phần nào điều này bằng sinh học di truyền.
Dũng thân mến!
TN từ nhỏ đã rất sợ ma, nhưng cũng từ lúc nhỏ TN đã rất thích rèn luyện cho mình có tính dũng cảm và niềm tin. Nhớ có lần TN phải một mình đi trên con đường quê rất tối, không một bóng người. Bước qua đoạn đường đó là TN lạnh cả xương sống vì những tưởng tượng trong đầu. Có rất nhiều câu chuyện ma về con đường đó đã nằm lòng trong trí tưởng tượng của TN. Lúc đó, TN ý thức rõ là mình rất sợ. Nhưng TN nghĩ ngay đến bài học đạo đức lớp 2 về lòng dũng cảm, nghĩ tới đó, mình có thêm sức mạnh vì trong lòng mình rất muốn mình là người dũng cảm. “Người dũng cảm thì đâu có biết sợ!” Mình thầm nhắc cho mình điều đó. Thế rồi TN cứ thầm niệm Bồ Tát Quan Thế Âm. Lúc đó TN chỉ biết làm theo quán tính của một đứa con nít mà không nghĩ sâu về mục đích điều mình làm. Nỗi sợ không mất đi nhưng nó được lắng xuống và cái tưởng tượng về ma được thay thế bằng sự có mặt của Bồ Tát. Bồ Tát có mặt qua lòng chuyên chú niệm và hướng về của mình lúc đó. Bây giờ nghĩ lại TN mới nhận thấy được trong cái hành động theo quán tính đó là một cách thực tập rất hay để mình làm lắng dịu nỗi sợ hãi trong mình. TN đã niệm Bồ Tát lúc đó có thể vì TN tin rằng năng lượng của Bồ Tát có thể che chở cho mình. Sức mạnh niềm tin nơi cái lành, cái thiện, sẽ cho mình có được bình an. Nếu có ma thật đi nữa thì nó làm gì đến mình. Và hơn hết là khi mình chuyên niệm thì cái đầu của mình sẽ không tiếp tục đi theo những tưởng tượng của mình nữa. Cái tưởng của mình thường là gốc của cái sợ hãi, như khi mình thấy cái cây rung rinh trong bóng tối, mà mình tưởng rằng có ai đó đang đứng trên cây có thể lao vào mình bất cứ lúc nào, hoặc đi giữa đường thấy sợi dây lại tưởng con rắn, có vậy mà sợ “vỡ cả mồ hôi”.
Dũng thân, TN kể cho bạn nghe về kinh nghiệm tuổi thơ và nhìn nhận hiện tại của TN, mong rằng nó hữu ích cho bạn. Ngày trước thì TN thường niệm Bồ Tát Quan Âm, còn bây giờ thì trước những nỗi sợ hãi, bất an thì TN thường niệm hơi thở. Bạn có bao giờ tìm hiểu về niệm hơi thở chưa? Đó là một cách thực tập nếu bạn bỏ nhiều thời gian để học hỏi và thực tập thì chắc chắn sẽ cho bạn nhiều hữu ích. TN chỉ xin chia sẻ một chút thôi và hi vọng bạn có cảm hứng để tìm hiểu nhiều hơn về sự thực tập này. Sự hướng dẫn cụ thể có rất nhiều trên các sách của Sư Ông, hoặc trên trang nhà trong mục tu học- pháp môn thực tập … TN chúc bạn thực tập thành công vì ma là trong tâm bạn và phải tự bạn làm chủ cho được nỗi sợ của mình, có vậy bạn sẽ có cơ hội hiểu được sâu nỗi sợ của mình. Khi mình hiểu được nỗi sợ của mình, thì bạn sẽ tự biết được mình có thể làm gì để hết sợ. Tuyết Nghiêm tin rằng bạn có thể trở thành người dũng cảm.
Làm sao để thiết lập lại đức tin trong cuộc sống?
Hỏi: Kính thưa Thầy, câu hỏi của con có liên quan đến khổ đau của con. Con không biết phải hỏi như thế nào. Lúc con còn nhỏ, cha của con là một người nghiện rượu. Ông ta đã dạy con tất cả những gì về tình dục và đã lạm dụng con. Ông ta đã lạm dụng con trong suốt năm năm. Con không thể nói với Ông ta về nỗi khổ lớn lao này và lúc lên hai mươi tuổi, con đã tự tử. Con đã bị hôn mê trong nhiều tháng và nằm bịnh viện khoảng một năm. Chuyện này đã xảy ra cho con cách đây khoảng ba mươi năm. Con đã làm đủ cách để chữa trị vết thương trong con nhưng vẫn không thể chữa trị được. Và cuối cùng con mất hết niềm tin tưởng vào đời sống, nơi con người. Con luôn luôn sống với tâm hành khổ đau của con, con không sống bằng trái tim. Trong khóa tu, mỗi khi sinh hoạt với một nhóm người con cứ muốn gào lên. Thưa Thầy, làm thế nào để có thể chấp nhận tình thương trong cuộc sống? Làm sao để thiết lập lại đức tin trong cuộc sống?
Câu hỏi này được trích từ buổi vấn đáp vào ngày 27.05.1998
Sư Ông Làng Mai: Nhiều người trong chúng ta mang một đứa bé bị thương ở trong. Nhưng vì chúng ta quá bận rộn, không có thì giờ để trở về chăm sóc đứa bé bị thương tích trong ta và giúp cho đứa bé ấy được trị liệu. Khi ta đã bị thương tích sâu đậm như là một đứa bé, ta mất hết niềm tin và tình thương và càng khó tiếp nhận tình thương của người khác.Tôi luôn luôn khuyến khích những người bạn của tôi sắp xếp đời sống hàng ngày của họ một cách khéo léo để có thì giờ trở về với chính mình và chăm sóc đứa bé bị thương tích của họ. Đây là sự thực tập hết sức quan trọng.
Nhiều người trong chúng ta biết rằng ta có một đứa bé bị thương trong lòng, nhưng ta rất sợ trở về đối diện với đứa bé bị thương ấy. Khối sầu khổ trong ta quá lớn, nó bao trùm hết tâm tư ta và vì vậy ta thường muốn trốn chạy chính ta; ta trốn chạy về hướng tiêu thụ, rượu chè, bận rộn v.v.. Dầu có chút thời giờ, ta cũng không muốn trở về ngôi nhà của chính ta. Ta trốn chạy bằng cách đọc tiểu thuyết, xem phim ảnh và chuyện trò v.v.. Nhưng với sự thực tập này, ta được khuyên là nên trở về với ngôi nhà của chính mình và tập chăm sóc đứa bé bị thương tích ấy trong ta, mặc dầu đây là một việc khó làm. Ta cần những sự hướng dẫn để khi thực tập, ta không bị tràn ngập bởi những niềm đau, nỗi khổ trong ta. Ta thực tập chế tác năng lượng chánh niệm trong cách đi, đứng, nằm, ngồi, thở, làm việc để có đủ sự vững chãi và thảnh thơi mà đối diện với niềm đau, nổi khổ trong ta. Với năng lượng của chánh niệm, ta có thể trở về và ôm ấp đứa bé bị thương tích trong ta. Đó là những pháp môn thực tập rất cụ thể. Đồng thời ta cũng được yểm trợ bởi năng lượng chánh niệm từ các bạn của ta. Có lẽ trong thời gian đầu về nhà, ta cần có một hoặc hai người bạn- nhất là những người đã từng thực tập thành công- ngồi bên cạnh ta, yểm trợ cho ta năng lượng thực tập chánh niệm của họ. Khi có một người bạn ngồi bên cạnh và nắm tay ta, ta có thể kết hợp năng lượng của ta cùng với năng lượng của người đó và trở về ôm ấp đứa bé bị thương tích trong ta.
Tôi có một số đệ tử đã từng bị thương tích khi còn là một đứa bé. Tôi dạy cho các đệ tử của tôi thực tập trở về nhận diện, ôm ấp và nói chuyện với đứa bé bị thương của mình với năng lượng của chánh niệm. ''Em bé dễ thương của tôi ơi, tôi đang có mặt đây cho em. Tôi sẽ chăm sóc em thật tốt. Tôi biết rằng em đau khổ quá nhiều. Tôi quá bận rộn và bỏ bê em. Bây giờ tôi đã học được cách trở về để chăm sóc em. Tôi hứa từ nay về sau, tôi sẽ không bỏ bê em nữa.'' Quý vị phải nói chuyện với đứa bé của quý vị nhiều lần trong ngày. Chỉ có cách thực tập đó mới đem lại sự trị liệu và chuyển hóa cho quý vị mà thôi. Ta đã bỏ rơi đứa bé trong ta quá lâu. Vì vậy quý vị phải lập tức trở về thực tập thiết lập lại truyền thông với đứa bé. Hãy ôm đứa bé vào lòng với tất cả sự trìu mến và hứa rằng từ nay trở đi sẽ không bao giờ phụ bạc, bỏ rơi bé nữa. Nếu quý vị có một Tăng thân dễ thương- người nào cũng thực tập đàng hoàng, vững chãi, thì sự thực tập của quý vị sẽ dễ dàng hơn. Nếu ta là người mới thực tập- lại tu tập một mình, không có sự yểm trợ của Tăng thân, thì sự thực tập của ta khó khăn gấp trăm ngàn lần.
Quay về nương tựa Tăng, cho phép các bạn tu hướng dẫn, khuyên bảo và nâng đỡ mình trong những lúc khó khăn là sự thực tập rất quan trọng.
Có lẽ đứa bé bị thương tích của ta là sự tiếp nối của nhiều thế hệ trong quá khứ. Có thể cha mẹ và ông bà nội, ông bà ngoại đã có những vấn đề tương tự; chính họ cũng có đứa bé bị thương tích trong lòng nhưng vì không biết cách chăm sóc, nên họ đã truyền lại đứa bé ấy lại cho ta. Sự thực tập của ta là để chấm dứt sự luân hồi đồi bại ấy. Nếu ta trị liệu được đứa bé bị thương trong ta, thì ta sẽ giải phóng, tha thứ được người đã lạm dụng ta, đã làm ta điêu đứng, sầu khổ. Nếu ta biết chế tác năng lượng chánh niệm, hiểu biết và thương yêu cho đứa bé bị thương của ta, thì ta sẽ bớt khổ thật nhiều. Người ta khổ vì trong lòng họ thiếu chất liệu hiểu biết và thương yêu. Khi ta chế tác ra được năng lượng của chánh niệm, chánh định, thì năng lượng hiểu biết và thương yêu chắc chắn có mặt. Bởi vì trong niệm có định và trong định có tuệ. Và khi trong ta có được những nguồn năng lượng ấy rồi, thì ta sẽ cho phép ta được thương, được chăm sóc. Trước đó, ta nghi ngờ tất cả. Nhưng bây giờ với năng lượng của từ bi, ta đã có thể thiết lập lại được sự truyền thông và liên hệ giữa ta với người ta thương và với nhiều người khác.
Làm sao để hiểu và để giúp con trai tuổi đang lớn
Kính gởi Sư Ông Thích Nhất Hạnh và quý thầy, sư cô Làng Mai
Đây là lần đầu con email đến quý thầy và quý cô mong có sự giúp con qua cơn khó khăn này.
Trước hết, con xin được nói một chút về gia cảnh của con. Con tên là Phượng, hiện đang sống ở Florida với hai cháu trai, tuổi và mười hai tuổi. Gia đình con ly dị cách đây tám năm. Con kính mong quý thầy, quý cô giúp con trong việc giáo dục con cái trong giai đoạn thiếu niên (teenage) .
Tình trạng của Trí hiện giờ là nó rất dễ có những xung đột với mọi người quanh và người nhiều nhất là mẹ của Trí. Trí trở nên hỗn láo với con rất nhiều lần, và việc học rất sa sút. Con không biết mình phải làm gì? Có ai đó có thể cứu giúp con với? Con không biết Thầy có cuốn CD nào hay là sách nói về cách dạy và nói chuyện với tuổi mười sáu. Tuổi của con trai con hay không ? Làm sao con nhận được ?
Thầy Pháp Toại chia sẻ:
Chị Phượng thân mến!
Ở đây quý thầy, quý sư cô đồng cảm nỗi khó khăn, vất vả trong việc giáo dục con ở lứa tuổi thiếu niên (teenage) của chị. Ngoài đời, người ta đặt nặng việc giáo dục là phải thành công theo ý muốn của cha mẹ, theo khuôn khổ, ước lệ nào đó thì được gọi con có hiếu.
Ví dụ: như con phải học giỏi, vâng lời, sau này thành đạt một số công việc nào đó trong cuộc sống, có tiền nuôi ba mẹ, phụng dưỡng lúc già thì gọi là con có hiếu. Có phải vậy không? Hoặc có những gia đình giáo dục bằng cách: “Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho ngào”. Cách đó nó chỉ đúng chừng mực nào đó thôi chứ dùng roi mà bạo động, lời nói bạo động là thất bại. Làm cho người con tổn thương và ảnh hưởng năng lượng không tốt. Sau này người con tiếp tục hành xử như vậy với các thế hệ sau.
Đối với đạo bụt thì cách giáo dục khác xa, làm sao đạt được hiểu và thương bằng phương pháp bất báo động. Chị phải thấy rằng chị và con là một, vì chị khổ đau thì con lãnh đủ, phải không? Con nghịch ngợm chị lãnh đủ, phải không? Biết được điều này, ta chỉ thương mà không hờn giận trách móc, đỗ lỗi hay là phán xét… Chị thương con chính là thương mình. Nếu khi trong tâm còn sự bực bội, giận hờn thì hãy nhớ trở về lời Bụt dạy, nhận diện tập khí đó, rồi nhờ nương vào hơi thở vào – ra. Thở vào biết tôi đang giận, thở ra mỉm cười. Gọi là nắm tập khí mà chuyển hóa: Thực tập theo kinh QNHT.
Khi nào thân tâm lắng dịu tập khí được chuyển hóa, chị chưa dạy con mà cảm thấy nhẹ nhàng hạnh phúc thì con sẽ hạnh phúc mặc dù chị chưa dạy gì hết. Còn chị đang giận mà dạy con tức là chị đang truyền năng lượng bạo động, người con lãnh đủ và chị cũng lãnh đủ. Đây là quy luật tương tức. Không những đối với con chị mà đối với mọi loài mọi vật chị cũng phải hành xử như vậy.
Giả sử chị dạy con hết lòng, hết sức từ ái, nhẹ nhàng mà con chứng đâu tật đó thì chị vẫn hạnh phúc như thường. Tức là mình đã làm hết phương pháp: mạnh có, nhẹ có, tâm sự có… nếu người con có xảy ra chuyện gì đáng tiếc thì mình cũng không ân hận vì đã hết lòng. Cái chính yếu mình đã thành công trao truyền cho con cái năng lượng của hiểu và thương.
Chăm sóc con như chăm sóc cây cảnh. Nó là một nghệ thuật, người nghệ nhân biết uốn lúc nào, tỉa cành lúc nào, bón phân lúc nào cần để thời gian quán chiếu, học kỷ thuật về chăm sóc cây. Trải qua thời gian và quá trình chăm sóc rất công phu mới đạt thành quả. Ở đây chăm con cũng vậy, trải qua quá trình rất công phu và chị xem như quá trình chăm sóc cây cảnh vậy. Thậm chí chăm con còn khó hơn bởi vì chăm cây, cây nó không phản ứng nhưng chăm người không vừa ý lại phản ứng.
Kết quả hai công trình như nhau, đều là nghệ thuật cả và chị phải biết tạo cho mình cảm hứng, thưởng thức thành quả trong lúc chăm. Chị nghĩ như mình đang chăm bộ áo quần đẹp để đi ăn đám cưới, sinh nhật vậy. Ngoài ra chị phải biết quán chiếu xem có thể do nghiệp lực người con, khi ra đời mỗi người có nghiệp duyên khác nhau. Chị nhìn xem có phải những hạt giống của người con từ ba mẹ, ông bà, tổ tiên truyền lại không, do môi trường xã hội mà em tiếp cận không, lối giáo dục của nhà trường không? Những thứ đó hun đúc nên tính cách của em phải không? Nếu mình hiểu rõ các nguyên nhân trên làm nên con người của XH thời bây giờ thì chị chỉ biết thương và tìm lối thoát cho mình và cho con. Chúng ta đều là nạn nhân của vô minh của guồng máy xã hội văn minh, kỳ thực có quá nhiều áp lực và báo động.
Giải thoát cho chị và cho con chị bằng cách thực tập theo lời Bụt dạy qua cách sống của chị, gieo những hạt giống tốt cho người con. Tiếp nối tưới tẩm hạt giống đẹp từ ông bà tổ tiên, nơi chị truyền lại qua cách thực tập lời nói ái ngữ, hành động dễ thương ân cần, những đức tính tốt như cần cù, kiên nhẫn, tha thứ, bao dung… công nhận những tài năng của người con. Từ từ người con sẽ tiếp nhận những hạt giống tốt, thấy được công nhận, sẽ nở ra bông hoa cúng dường ngược trở lại. Chị phải có niềm tin ở đạo bụt đó là giáo lý tương tức. Chị đừng bao giờ nghĩ là thất bại, bế tắc… có đi ắt là có đến. Nhưng một điều chị đừng đòi hỏi kết quả như mình đặt ra, đó là mắc bệnh ảo tưởng. Mới làm một mà đòi mười thì làm sao được.
Thực tập theo phương pháp Bụt dạy chọn thức ăn lành mạnh, thương yêu hiểu biết cho mình và cho con. Không nên tưới hạt giống thèm khát, những hạt giống báo động, ủy mị, sầu đau như trong phim ảnh, truyền hình sách báo… những hạt giống này tăng thêm chất liệu khổ đau, sợ hãi và báo động, hận thù. Cho người con ăn những thức ăn mới như pháp thoại của sư ông, nhạc thiền ca, tụng kinh vu lan, kinh sám hối, sám pháp địa xúc…Chị lên trang nhà Làng Mai cung cấp đầy đủ các tài liệu này.
Thực tập như lý tác ý: nếu con mình có nghịch như thế đó cũng là dịp cho chị tu giỏi hơn (phiền não tức là bồ đề ). Nhìn như vậy giúp chị có lối thoát mặc dù con chị vẫn còn chưa như ý chị. Trong đạo bụt có cộng nghiệp nhưng đồng thời có biệt nghiệp. Ngay cả trong môi trường chị đang sống vẫn có cộng nghiệp và biệt nghiệp.
Như thầy nói với chị ở trên do xã hội bây giờ quá nhiều thức ăn độc hại qua đường miệng, mắt, tai ,mũi, lưỡi, thân, ý… nên chị có dịp nghỉ hè đưa hai em về tu viện tu tập. Môi trường ở tu viện năng lượng hiền thiện rất là lớn giúp cho em chuyển hóa nhanh hơn.
Mọi chuyện từ từ được mở ra cho chị nếu như chị biết nắm phương pháp bụt dạy mà thực tập chuyển hóa phiền não, khổ đau. Như phương pháp sử dụng hơi thở chánh niệm, thiền hành, thiền tọa, sám pháp đia xúc… chị lên trang nhà Làng Mai tìm hiểu kỹ những pháp môn căn bản này (Hạnh phúc là con đường). Chúc chị thực tập thành công có kết quả cho quý thầy, quý sư cô biết .
Mến chúc chị có nhiều bình an và hạnh phúc trong cuộc sống.
T. Pháp Toại
Hãy là em bé 5 tuổi
Con kính chào quý thầy và quý sư cô Làng Mai,
Năm nay con 23 tuổi và còn đang học. Năm 2009, con đã được tiếp xúc với pháp môn của Sư Ông, con rất thích và đã dành thời gian để thực tập. Sau này do bận rộn với việc nhà và công việc học tập, con không có nhiều thời gian để thực tập nữa và càng ngày con càng nhận thấy tâm tính của mình thay đổi theo hướng tiêu cực.
Từ trước con là một cô bé rất ngoan hiền, nhưng từ lúc 21 tuổi trở đi, con ngày càng trở nên lì lợm, cứng đầu, tâm hồn lúc nào cũng muốn nổi loạn, hay cáu giận và nhiều lúc muốn đập phá lung tung, cảm thấy trong người lúc nào cũng có vật cản gì lớn chặn lại, rất khó chịu. Gần đây nữa, con thấy mình rất vô cảm và lạnh lùng, không thương nhớ gì đến những người đã giúp đỡ mình, không cảm động hay đau lòng trước cảnh ngộ đáng thương, không muốn gặp ai và cũng không muốn nói chuyện với ai cả, con mất niềm tin với tất cả mọi người. Con không tin ai và không tin cả chính mình, con cảm thấy sợ hãi nhiều điều mà dường như tất cả những cái đó con không thể nhận diện được. Con cảm thấy mình chơi vơi và đang rơi vào vực thẳm, con thấy con có biểu hiện của sự trầm cảm. Trong con luôn tồn tại hai trạng thái trái ngược nhau, một cô bé với nhiều khát vọng hoài bão giúp đời - một cô bé không có niềm tin sống, trầm cảm. Mặc dù xung quanh con vẫn có nhiều thiện tri thức muốn giúp đỡ con, họ cũng tu tập theo pháp môn của Sư Ông, họ rất tinh tấn và đầy năng lượng bình an, con cũng đã chia sẻ với họ nhiều về trạng thái của con, nhưng con vẫn không đi ra được khó khăn của chính mình.
Nay con viết email này, con rất mong nhận được sự chia sẻ từ quý thầy và quý sư cô của Làng...hãy giúp con thấy được mình, và trở thành người có thể cống hiến cho xã hội khi còn trẻ.
Sư Cô Tự Nghiêm trả lời:
Chào em,
Em biết không, trong ai cũng có một cô bé thánh thiện với trái tim đầy yêu thương. Cô bé ấy có nhiều khát vọng và hoài bão giúp đời. Có thể em đã có thời gian giúp đỡ và sống hết lòng với mọi người, nhưng đáp lại thì không như em mong muốn. Cho nên trong em “có sự chùn bước, vô cảm, lạnh lùng…, không muốn nói chuyện và gặp ai, mất niềm tin với mọi người cũng như chính mình”.
Xã hội ngày nay có quá nhiều thông tin tiêu cực mà mình chưa kịp thanh lọc, theo thời gian những thông tin đó trở thành “lẽ đương nhiên”, và mọi người quen hành xử với nhau bằng cách đó. Những thông tin và cách hành xử đó đấu tranh, mâu thuẫn với “tính thiện trong em”. Mâu thuẫn giữa nên hay không nên, muốn cởi mở và sống hết lòng nhưng không thể, phải dè chừng, tính toán mà không được, hay không muốn mà bắt buộc phải làm thường dẫn đến tình trạng như em “trở nên lì lợm, cứng đầu, lúc nào cũng có vật cản gì đó chặn lại, rất khó chịu”.
Hơn nữa, mọi người có quá nhiều nhu yếu cần thỏa mãn như: việc làm tốt, danh vọng, vật chất của cải… Để được nó, mọi người phải chạy đua, tranh giành, thậm chí lừa gạt nhau. Đồng thời, trong học tập cũng chịu nhiều áp lực mà thực tế thì chương trình học thì không được ứng dụng nhiều vào đời sống hằng ngày. Cuối cùng thì: cố gắng…mệt mỏi…chán nản.
Tất cả những gì được biểu hiện đều có nghuyên nhân của nó. Để đưa đến tình trạng như bây giờ có nghĩa là em đã tiếp xúc với những vấn đề đó đã khá lâu. Lâu dần thì nó trở thành một phần trong cuộc sống của mình, đến nỗi mình không thể nhận diện được nó đến từ đâu.
Em có để ý hình ảnh ly nước táo không? Lúc mới xay, đổ ra ly thì nước táo sẽ hoà vào nhau, nhưng để yên một tí thì nó sẽ lắng xuống. Tâm mình cũng vậy. Không cần cố gắng tìm kiếm. Điều cần làm bây giờ là dẹp sang một bên mọi cảm thọ em đang có như: khó chịu, nghi ngờ, muốn đập phá, cứng đầu, lì lợm…Em hãy ngồi xuống một nơi nào đó thật thoải mái và buông thư toàn bộ cơ thể, mĩm một nụ cười tặng cho mình, theo dõi sự vào ra của hơi thở. Em chỉ cần để ý nó thôi, không cần phải nhọc lòng mất sức gì cả. Thay vì những lúc mệt mỏi, buồn bực như vậy ta hay có xu hướng đi tìm gì để ăn, tìm gì để nghe, để xem thì đối tượng của em bây giờ là hơi thở của em. Cảm nhận sự dễ chịu của hơi thở vào ra thật nhẹ nhàng khoan khoái. Chỉ cần ngồi yên như vậy trong vài phút thôi thì em sẽ có được một con người mới. Điều quan trọng là đừng nôn nóng và cố suy nghĩ tìm câu trả lời. Hãy tập cảm nhận và nhận diện những điều đơn giản trước, như cảm nhận và tận hưởng hơi thở. Khi làm chủ được hơi thở của mình tức là em bắt đầu làm chủ được em. Khi em làm chủ được mình thì em có thể dừng lại được những tư duy tiêu cực và không nuôi dưỡng khi chúng phát khởi. Hơi thở là một người bạn trung kiên nhất của mình đó em, em phải biết giữ gìn và nuôi dưỡng nhé, kể cả lúc em rất hạnh phúc.
Em hãy tập chia sẻ những khó khăn của mình với những người thân yêu của mình khi mình cảm thấy ngột ngạt và đầy ắp trong lòng. Xung quanh mình ai cũng dễ thương, ai cũng là những vị Bồ Tát sẵn sàng đó cho mình. Dù có lúc vị Bồ Tát này khó chịu chút, bực bội chút, nhưng trong chúng ta ai cũng có liệu Bồ Tát và cả những chất liệu chưa phải Bồ Tát lắm. Cho nên khi em làm chủ được mình thì em sẽ rất mở lòng cho những cái đẹp, cái hay và những tâm ý tích cực phát khởi, đó là tính Bụt trong em đang biểu hiện.
Em biết không, em có nhiều thiện tri thức vậy mà không mở lòng ra học hỏi mà cứ để mình rơi vào trạng thái như em đang là, thì quả là đáng tiếc thật. Hãy dẹp qua một bên cái hiểu-cái biết của riêng mình mà học cái hay-cái đẹp của xung quanh nhé em. Có đôi lúc mình rơi vào khó khăn cũng chỉ tại mình đánh mất niềm tin vào mình và vào người xung quanh. Hãy như là đứa bé 5 tuổi, lòng thật trong thật sáng để thấy cái gì cũng đẹp, cái gì cũng hay và cái gì cũng có thể làm cho mình hạnh phúc được cả.
Vậy nhé em, chị tin rằng một người trẻ như em chắc chắn sẽ vượt qua dễ dàng trở ngại này để đi lên và giúp được đời như em mong muốn.
Giúp cho mình trước nhé!
Mỗi người bình an - hạnh phúc thì cuộc đời tức khắc bình an và hạnh phúc.
Dừng lại, đó là tình thương
Kính thưa Quý Thầy, Quý Cô,
Năm nay con 28 tuổi, ba mẹ đều là cán bộ y tế, nghe qua ai cũng nghĩ nhà con khá giả, cuộc sống yên bình, nhưng thật sự gia đình con có rất nhiều điều bế tắc, khổ sở, đã rất nhiều lần con muốn kết thúc cõi trần này, nhưng suy nghĩ còn lại 2 em không nơi nương tựa, không ai chăm sóc, nên con vẫn sống tiếp tục sống. Nhưng con kiệt sức lắm rồi, con mong Thầy hãy giúp con tìm lại niềm vui, tìm lại sức sống để tiếp tục kiếp sống này.
Ba con vốn là con trai một gia đình khá giả, dù ông không nhậu, không đánh đập vợ con, nhưng ông rất mê gái đẹp, cá độ đá banh, và đánh đề,… những tật xấu của ông đã kéo theo rất nhiều nợ nần cho gia đình.
Năm con 18 tuổi lên Sài Gòn học đại học cũng là lúc con phải tự lực cánh sinh, vừa học, vừa làm, vừa phụ tiền mẹ lo cho 2 em ở quê ăn học. Ba con lúc đó đã chính thức đi theo người khác, nợ nần để lại rất nhiều, lãi cũng ngày một cao hơn. Mẹ vốn rất thương ba, nên những khi ba về nhà, khi ba nói chuyện ngọt ngào, mẹ vẫn nấu cơm, vẫn lo lắng cho ba, những lúc đó ba dạy mẹ chơi đánh bài, chơi đánh đề. Và mẹ con càng ngày càng sa đoạ và nợ nần. Gia đình ngày càng túng quẩn, thậm chí không lo nỗi cho em gái út con ăn học.
Tháng 9 năm ngoái, công ty con phá sản, và con thất nghiệp, đó cũng là lúc con chán nản nhất, không có thu nhập. Nhiều lúc buồn chán, nhớ nhà, con cũng không dám về, vì mỗi ngày có rất nhiều người đến nhà con đòi tiền, không có tiền người ta chửi mắng, nói năng rất thô lỗ, mẹ con thì trông chờ vào con lắm, về nhà mà không có tiền, mặt mày mẹ cũng không vui, ra vào lầm bằm, nặng nhẹ, vì giao lưu với những người thô lỗ nên mẹ con cũng thô lỗ lắm, mẹ có thể chửi con với những từ ngữ rất khó nghe.
Hiện giờ, ngôi nhà rách nát mà mẹ con đang ở dưới quê đang trong diện quy hoạch, mẹ rất mong con sẽ cho mẹ tiền để làm lại nhà. Con rất muốn có tiền để trả nợ cho mẹ, chắc bây giờ lên tới 5-7 trăm triệu rồi, nhưng con biết, dù có cố gắng, con cũng không thể nào trả nổi
Có mấy người bạn chỉ con nên đi nước ngoài làm vài năm kiếm tiền, qua bạn bè, con cũng được biết có người hứa sẽ mang con qua Mỹ làm, vì con không có tiền nên không thể đi xuất khẩu lao động qua công ty được, người ta sẽ cần tiền thế chân, tiền dịch vụ này nọ, còn người này hứa sẽ miễn phí hết cho con, con không quen biết người ta, không thân thích, nhưng vì tiền cho mẹ trả nợ, xây nhà, nên con nhất quyết sẽ đi. Làm trong nước con sẽ không bao giờ giúp được gia đình. Nhưng người đó muốn con thuyết phục em gái con đi luôn, và khi qua đó cả 2 chị em con phải làm vợ người ta, phải đẻ con cho người ta. Chuyện này có xấu xa lắm không Thầy, 2 chị em có cùng chồng. Nếu chấp nhận thì sẽ có hi vọng.
Bây giờ con làm sao, nhiều lúc nghĩ quẩn, con muốn mua thuốc cho mẹ, 2 em gái và con uống chết cho rồi, nhưng nghĩ thân này mà huỷ, sẽ mang tội rất nặng, con lại không dám chết, nhưng sống thế nào bây giờ? Thầy giúp con làm sao để mẹ con thức tỉnh, con không muốn mẹ con nói những lời thô tục, càng không muốn mẹ lún quá sâu trong nợ nần, vay, góp, lãi,…..
Mấy chị em con chỉ có nương nhau mà sống, chẳng thể nhờ cậy ai. Con cũng chưa từng tâm sự với ai. Con không có nhiều bạn bè, không quen biết nhiều, con sống khá nội tâm và khép kín. Rất mong quý Thầy, Quý Cô yêu thương và hứơng dẫn con cách bước tiếp.
Con chân thành cám ơn
Ban Biên Tập chia sẻ:
Chào em,
Khi đọc thư em chị đã ngồi im lặng rất lâu để thở, chị cảm được nỗi khó khăn em đang có và đang chịu đựng.
Em, thật ra vẫn có nhiều cảnh khổ như mình hoặc khổ hơn mình nữa đó em. Như em đã từng thấy từng nghe, có nhiều người lâm vào bệnh tật cùng cực chỉ cần có vài chục triệu thì sống được... Còn em, tuy cũng đang vào tình trạng khó khăn đó, xong hãy bình tĩnh lại, đừng vội vàng đánh đổi cuộc đời mình như vậy. Có nhiều thứ để thử nghiệm hay hơn sao em không thử nghiệm mà lại đem cuộc đời của mình và em mình ra để thử nghiệm vậy em?
Theo như em thì Ba và Mẹ đã tạo ra quá nhiều thứ rối bời cho em và cho chính Ba Mẹ rồi. Cho nên em hãy dừng lại ngay cuộc hy sinh này, không xứng đáng để em liều mình đâu em.
Nếu như bây giờ Ba Mẹ không dừng lại thì em có làm ra hàng tỷ dola cũng chẵng bù vào đâu được, nợ cũ có trả thì vẫn tiếp tục tạo ra nợ mới mà thôi.Nợ vẫn chồng chất nợ. Cũng như người phạm tội, nếu không dừng lại và cứ tiếp tục nói dối, che đậy, chạy tội thì tội lại càng thêm leo cao lên thôi.
Chị nghĩ, ngay bây giờ với tình thương của mình với mẹ không gì bằng là giúp mẹ dừng lại những hành động của mình để nợ nần không chồng chất đã.
Khuyên Mẹ bằng cách nào đây? Em hãy ngồi xuống thở cho thật sâu từng hơi thở của mình, thấy được em và Ba Mẹ không là hai thực thể tách rời nhau, mỗi một tế bào của em đều là sự kết hợp của các yếu tố từ Ba và Mẹ. Những khó khăn Ba Mẹ tạo ra cho gia đình nó mang những yếu tố khó khăn của cả dòng họ tổ tiên...
Em thương, Ba Mẹ nào không muốn cho con cái hạnh phúc, nhưng chỉ vì vụng về, không làm chủ được những ham muốn, cám dỗ, nên đã chạy theo và như con thiêu thân, biết rằng nếu vào là chết nhưng không làm chủ được mình nên mới ra nông nỗi như vậy. Ba Mẹ cũng đang khổ lắm đó em. Nhất là Mẹ đó, Mẹ đang không còn là Mẹ nữa, Mẹ đang khổ lắm. Em hãy nhìn cho kỷ những khó khăn Mẹ đang có và những khổ đau Mẹ đã đi qua. Em hãy nhìn lại những kỹ niệm đẹp Ba Mẹ đã cho em để nuôi dưỡng niềm biết ơn trong mình. Khi biết ơn thì những oán trách sẽ giảm bớt và tình thương sẽ có mặt đó em.
Khi đã nhận ra được những điều này rồi thì em hãy viết cho mẹ một lá thư và chắc chắn lá thư này sẽ mang cả trái tim yêu thương của em đến cho Mẹ, lá thư không bằng oán trách mà lá thư bằng sự biết ơn, bằng tình thương yêu của em. Em biết không, Mẹ cũng đang rất khổ đau, cô đơn, buồn tủi, Mẹ cần sự thương yêu và nâng đỡ, người đó không ai khác mà chính là em. Em hãy làm điều này trước để giúp Mẹ dừng lại đã.
Còn em, như chị đã nói, em cũng dừng lại đừng để lời mời mọc này làm cho em phải suốt đời hối hận và khi đã có được số tiền như mong muốn rồi đi chăng nữa thì em cũng sẽ oán trách Ba Mẹ đã đưa đẩy em vào con đường này.Như vậy thì tội Ba Mẹ mà cũng tội cho chính em nữa. Nếu người kia thật sự thương em và hoàn cảnh đang là của em thì họ đã giúp em rồi. Chứ đây là một cuộc trao đổi mua bán. Như vậy thì có gọi là tình thương không, không thương thì làm sao mà sống chung được chứ em! Rồi em có sống được như vậy hay không, hay sống trong dằn vặt, kết tội, oán hận... Hãy dừng lại em, hãy sáng suốt hơn. Thiếu gì việc cho mình làm, hãy sống bằng sức lực và trí óc của mình. Bỏ xuống cái mặc cảm của mình đi mà sống cho đẹp, cho lòng nhẹ nhàng thanh thản, nghèo mà thanh cao, nghèo mà êm ấm, nghè mà an, mà vui đó em.
Em vào trang nhà Làng Mai, phần Sách Thiền Tập trong Tàng Kinh Các tìm thêm sách để đọc và thực tập làm an tịnh những khó khăn trong mình nhé.
Em vào mục này đọc hết cuốn Hơi Thở Nuôi Dưỡng và Trị Liệu này thì em sẽ thấy mình an hơn rồi hãy hành động với trái tim đầy tình yêu thương của mình em nhé!
Mong rằng em kịp thời dừng lại.
Thân thương.
BBT
Mê tín hay không mê tín
Hỏi: Khi nói đến đạo Phật là nói đến sự giác ngộ, đến tuệ giác, đến trí tuệ. Điều ấy có nghĩa là đạo Phật không chấp nhận những vấn đề mê tín dị đoan. Vậy thì theo Thiền sư hiện nay chúng ta có cách nào tốt nhất để khắc phục hiện tượng mê tín dị đoan trong chùa, trong lễ hội và kể cả trong thờ cúng tổ tiên.
Sư Ông Làng Mai:Câu hỏi này quan trọng lắm, thuộc về vấn đề giáo dục. Cái mê tín hôm nay có thể trở thành cái không mê tín của ngày mai. Trước hết, khi đi vào chùa thấy tượng Phật, mình thắp hương, mình vái, mình xá tượng Phật, đó cũng có thể là mê tín rồi. Theo tuệ giác của đạo Phật, Phật tức là khả năng hiểu và thương, đại từ, đại trí, đại bi, còn cái tượng kia đâu phải là Phật mà chỉ là một biểu tượng, một cái gì bằng đồng thôi. Thường những người mới bắt đầu thực tập nghĩ rằng Phật ở ngoài mình nhưng nếu thực tập cho giỏi và có người hướng dẫn đàng hoàng thì trong một thời gian ngắn sẽ thấy Phật nằm ở trong tâm. Nhưng mà luôn luôn phải bắt đầu, bằng chỗ mới bắt đầu. Ban đầu thấy Phật ở ngoài, ở trên bàn thờ, rồi sau đó mới thấy Phật ở trong tâm thì đối với những người kia cũng vậy.
Chúng ta biết rằng khi mà chúng ta có bàn thờ tổ tiên, chúng ta phải thắp hương và thắp hương như vậy không có nghĩa là tổ tiên ngồi trên bàn thờ. Khi chúng ta thắp hương như vậy, chúng ta có cơ hội tiếp xúc với tổ tiên ở trong từng tế bào của cơ thể. Cái đó rất khoa học nhưng người ta nhìn vào có thể thấy đó như là mê tín. Chúng ta biết rằng theo truyền thống văn hóa chúng ta thì tổ tiên chúng ta có quyền biết được những gì đang xẩy ra cho con cháu. Khi gả con gái cho một anh chàng ở bên làng bên thì chúng ta phải cáo với tổ tiên, làm mâm cúng hoặc trái cây hoặc cái gì đó. Chúng ta phải thắp hương và khấn: Xin cáo với tổ tiên là chúng con mới vừa hứa gả con gái cho cái anh chàng ở bên làng bên. Theo truyền thống, tổ tiên phải được biết điều đó. Khi khấn như vậy tức là chúng ta nói với tổ tiên ở trong tế bào cơ thể, chứ không phải tổ tiên đang ngồi trên bàn thờ như là một thực tại ở ngoài. Ở ngoài hay trong là tùy theo trình độ, kiến thức, tuệ giác của từng người mà thôi. Có những người họ chưa đạt tới cái thấy như vậy, chúng ta phải tìm cách để đưa họ đi từ từ, từ chỗ thấp đến chỗ cao, chứ đừng vội nói với họ cái đó là mê tín.
Ví dụ như tục đốt vàng mã, áo quần bằng giấy cho người chết, chúng ta có thể nói đó là mê tín, vì làm thế nào để đốt cái áo đó rồi gởi xuống một cõi khác mà người ta có thể mặc được? Nhưng chúng ta phải thấy giá trị văn hóa ở trong hành động đó. Chúng ta phải thấy rằng niềm tiếc thương của mình đối với người chết, đối với người đã khuất khiến mình biểu lộ tình thương đó dưới những hình thức này hay hình thức kia, trong đó có hình thức cúng tiền giấy và cúng áo quần giấy. Tôi có viết đoản văn Bông Hồng Cài Áo, nói về tình mẹ, tình cha. Tôi nói với những người trẻ rằng: Đến ngày rằm tháng bảy, mình có thể in tập này ra và tổ chức những buổi lễ Bông Hồng Cài Áo.
Những buổi lễ Bông Hồng Cài Áo của chúng tôi tổ chức như thế này: Người nào còn mẹ được cài bông hoa màu hồng còn những người nào mất mẹ được cài một bông hoa màu trắng. Khi được cài một bông hoa màu hồng thì mình rất hãnh diện vì mình còn có mẹ và hạnh phúc của mình rất lớn. Còn khi được cài một bông hoa màu trắng thì mình ý thức rằng tuy mẹ của mình đã mất rồi nhưng mình có cơ hội để nhớ mẹ. Buổi lễ đó gọi là lễ Bông Hồng Cài Áo, phát xuất từ một đoản văn của chúng tôi viết tại Princeton năm 1962 và đã thành một truyền thống rồi. Hiện giờ ở các nước, nhất là ở Việt Nam đang thực tập lễ đó. Khi thực tập như vậy, chúng ta có cách thức biểu lộ tình thương của chúng ta một cách hiện đại hơn mà chúng ta khỏi phải đi mua giấy tiền vàng bạc gì cả. Cả hai đều có giá trị văn hóa là tưởng nhớ đến người thương. Một bên tổ chức cái lễ rất là trẻ, rất là văn nghệ, rất là hay còn bên kia phải đi mua giấy vàng bạc, mướn người làm áo quần bằng giấy để đốt. Chúng ta phải nhớ rằng cả hai đều có giá trị văn hóa. Nếu chưa tìm ra được những phương tiện khác để biểu lộ được tình cảm đó thì chúng ta chớ vội chấm dứt cái kia. Khi tổ chức được lễ Bông Hồng Cài Áo rồi thì chúng ta có thể khuyên rằng thay vì đốt tiền giấy với vàng mã, chúng ta làm cái lễ này. Nhưng các bạn nên nhớ, khi chưa cống hiến được cho họ những phương tiện để biểu lộ thứ tình cảm cao đẹp đó thì chúng ta đừng chấm dứt những cái kia. Chính những cái kia nuôi dưỡng được tình nghĩa, tuy là mê tín nhưng có giá trị văn hóa ở trong đó. Chúng ta phải rất cẩn thận mới được, nếu không, chúng ta chấm dứt truyền thống ân nghĩa của chúng ta thì đó là một thiệt thòi lớn. Nói đến vấn đề giáo dục quần chúng cho khéo thì chúng ta phải giúp cho người ta đi từ chỗ thấp đến chỗ cao từ từ.
Nhân đây tôi xin nói một câu chuyện vui là, trong thiền học có câu như thế này: Trước khi tôi tu thiền thì tôi thấy núi là núi, sông là sông. Trong khi tôi tu thiền, tôi thấy núi không là núi nữa, sông không là sông nữa. Sau khi tôi tu đã tạm vững rồi, tôi thấy núi lại là núi, sông lại là sông 15*. Câu nói đó rất là ngộ nghĩnh, nó là biện chứng pháp của Phật học, của thiền học. Vì sao? Khi nhìn vào đứa con và mình nói đây là đứa con tức là mình chưa thấy được đứa con. Nếu nhìn vào đứa con, mình thấy người cha trong đứa con thì lúc đó mình bắt đầu thấy được đứa con. Cũng như khi nhìn vào đám mây mà chỉ thấy mây là đám mây thôi thì chưa chắc mình đã thấy được đám mây. Nhìn vào đám mây, phải thấy được nước sông, nước hồ và sức nóng của mặt trời thì mới bắt đầu thấy được đám mây. Nhìn vào đám mây, thấy được cơn mưa, lúc đó mình mới thấy được đám mây sâu sắc hơn vì mình đã nhìn bằng con mắt vô tướng. Ở trong Kinh Kim Cương có những câu không thể hiểu được, nếu không đặt câu đó dưới ánh sáng của biện chứng pháp Phật giáo: Cái mà tôi gọi là vị Bồ Tát, đó không phải là vị Bồ Tát thì mới thật sự là một vị Bồ Tát. Khi nhìn vào sông, thấy núi ở trong đó mới thấy sông một cách đích thực. Khi nhìn vào núi thấy sông ở trong núi, lúc đó mới thấy núi một cách đích thực. Khi nhìn vào đứa con mà thấy người cha trong đó, lúc đó mới thấy đứa con được rõ ràng và thấy được cái tự tính của đứa con.
Khi nhìn vào kẻ thù mà thấy được người bạn, một người bạn tương lai vì trong kẻ thù đó có thể có hạt giống của người bạn và nếu mình có thể tưới tẩm hạt giống người bạn ở trong người kẻ thù kia, kẻ thù kia sẽ tan biến để mình có một người bạn. Cái đó rất là mầu nhiệm. Một đứa con hư thường mình chỉ thấy cái hư của nó thôi chớ không thấy được cái tốt của đứa con nhưng nếu mình biết cách tưới tẩm hạt giống tốt trong nó thì từ một đứa con hư sẽ trở thành một đứa con tốt.
Vì vậy nguyên tắc đồng nhất 16* là trở ngại rất lớn cho nhận thức của chúng ta. Khi chúng ta đưa ra một nhận xét, nhận xét đó có thể gọi là chính đề. Chúng ta nhìn cho kỹ thì có sự mâu thuẫn trong chính đề đó, tức là phản đề. Chính phản đề đó giúp cho chúng ta thấy chính đề rõ ràng hơn trong hình thái tổng hợp đề đó, cứ như vậy, chúng ta càng thấy được sâu hơn trong bản chất của sự thật. Mâu thuẫn dẫn đạo sự đi tới là như vậy. Trong cái A có thể thấy được cái phi A, cho nên chúng ta thấy được chiều sâu của cái A, chúng ta không có bị kẹt vào cái tướng. Con mắt vô tướng là như vậy.
Trích Cho Đất Nước Đi Lên -
Cảm xúc - Tri giác
Con tủi thân và cay đắng quá
Hỏi: Sư Ông ơi!
Con đã xem nhiều phim và truyện về bạo lực, trả thù, chém giết, chết choc, làm cho tâm hồn mình trở nên sắt đá lạnh lùng. Con đã tự nhủ rằng sẽ xuống tay hạ thủ bất kỳ ai dám động đến mình. Còn bây giờ, là nỗi ám ảnh về những điều đó. Con sợ mình sẽ là nạn nhân.
Lúc còn nhỏ con đã không thích đi ra ngoài, không muốn tiếp xúc với ai. Vì cái mặt của con rất khó ưa. Không ai muốn trông thấy con. Cả mẹ cũng thế. Mỗi lần thấy bóng con là mẹ cầm chổi, cầm roi quất vào con. Mẹ đánh bầm mắt con, mẹ đánh vào lưng vào chân tay con đau điếng. Mẹ ném gạch đá cây gậy vào con. Mẹ bảo con không được đụng đến đầu của em, không đánh em nhưng sao mẹ lại đánh vào đầu con. Tủi thân. Vì bạn bè thì có một người mẹ thật tuyệt… Cả nhà chỉ có mỗi đứa em là con của mẹ thôi. Còn con thì bỏ xó. Con đã khóc rất nhiều. Mẹ giấu con trong nhà mỗi khi có người đến. Đi học, bài vở, đó là niềm vui sống duy nhất của con lúc đó. Được thầy cô phát quà thưởng mẹ cũng chẳng bận tâm…
Mẹ bảo rằng: mày là một tên đầu trộm đuôi cướp, đồ ăn cắp, đồ ma quỷ, đi ăn mày mà sống đi... Đúng là con có chôm đồ của người, những món đồ chơi, cục kẹo. Nhưng sao mẹ lại nói thế với con. Mẹ đuổi cổ con khỏi nhà. Lúc đầu con sợ lắm, nhưng rồi cũng quen dần. Con đã làm bạn với bóng tối. Con không muốn khóc nữa, như vậy đã quá đủ rồi. Con không nghe lời ai nữa. Bắt đầu quậy phá, chống đối kịch liệt. Sát hại không thương tiếc bất cứ sinh vật nào làm chướng mắt. Trong lòng con rất ác cảm người mẹ ấy. Điều tệ hại là con đã khoét lủng đôi mắt của một Bồ Tát và con vật của ngài trong một bức họa và còn xé tấm ảnh ấy tan tành.
Sư cô bảo là năng lượng của Sư Ông sẽ che chở cho con nhưng con ở cách xa Sư Ông như thế thì năng lượng đó có đến tới không hở cô!
Con biết là tội của con đã lớn như núi rồi.Con chỉ không muốn cái núi đó phình to thêm nữa.
Sư Ông ơi,
Trong lúc nóng giận con đã cắn vào tay mẹ để chạy trốn khỏi cây roi vì mẹ giữ con lại. Một lần con chạy trốn ra ngoài nhưng mẹ đã đuổi theo và la to lên: ăn trộm, bắt lấy nó, ăn trộm. Lúc ấy cái đầu con rất cứng và lì. Mẹ muốn đánh con cho hả giận nhưng con đã thoát mất rồi nên mẹ mới tức mà la lên như thế. Con không chôm chỉa gì cả mà cũng không muốn bị ăn đòn. Con đã phá hỏng nhiều vật dụng trong nhà và đã phát ra những lời dung tục thô lỗ cộc cằn với mẹ và còn lấy trộm tiền của mẹ, số tiền không lớn, để mua quà vặt. Con không cố ý đánh em. Chỉ tại đuôi cán dài quá mà con không thấy em ở phía sau nên mới quơ trúng. Bố mẹ không cho con nói Còn sau đó con đã đánh em thiệt luôn và cạch không chơi với nó nữa.
Con đang tạm trú ở tp HCM và học ĐH. Bố mẹ vẫn chi phí cho con. Cả bố và mẹ đều là teachers. Nhưng mẹ đã quá đàn áp con, không thể tiêu hóa nổi nữa và con trở nên lì lợm khó bảo như thế này... Mẹ xem con là thủ phạm của mọi việc. Cả cái kéo cây bút của mẹ bị lạc, mẹ cũng kiếm con để đập…
Con đã khóc một mình, nếm thử nước mắt của mình nó mặn và chát như thế nào. Con đã không nói chuyện này với ai. Từ đó mỗi lần sắp khóc là con đã tự cấm mình không được rơi nước mắt nữa. Khóc chẳng để làm gì cả. Nước ấy đã tự khô dần mà không còn nhỏ thành giọt. Nhưng khi ngủ đến nửa khuya thức dậy thì hai mắt và gối đã ướt sũng… Con nghĩ là mình còn may vì đã không hành động ngu ngốc mà bỏ học nửa chừng, không đi bụi cho rồi (lúc còn nhỏ). Rằng mình phải sống, phải tồn tại cho được bằng mọi cách, vì vậy cần phải cố công mà học với bất cứ giá nào. Có cái học rồi thì muốn làm gì cũng được, không ai có thể cản trở. Và kết quả cũng không tồi. Nhưng chính việc học đã cứu con. Ít ra thì không phải trở thành một tên máu lạnh, không phải động đến đao mác súng ống và nhiều loại khác nữa.
Sư Ông ơi, vì sao con lại phải sống xa nhà như thế này, vì sao phải xa những người mà con thương nhớ, những người mà con muốn ngày nào cũng được gặp họ. Sao tất cả lại không ở cùng một chỗ để con có thể thấy hết mọi người? Sao lại mỗi người mỗi nơi vậy. Con không có động lực nào để tiếp tục làm việc. Con chán nản quá rồi.
Sư Cô Đoan Nghiêm chia sẻ:
Cô xin cảm ơn em đã viết thư cho Sư Ông. Qua lá thư của em, cũng như của nhiều người trẻ khác, Sư Ông thấy và biết rất rõ có rất nhiều người trẻ hiện nay trên thế giới rất cần một hướng đi tâm linh, một lối thoát cho cuộc sống đang bế tắc của mình. Sư Ông kể có nhiều người trẻ vì áp lực xã hội, vì không có bạn lành thầy giỏi, và không có một môi trường lành mạnh mà họ đã phải tìm biện pháp tự tử để giải quyết tất cả các khó khăn. Sư Ông rất thương những người trẻ, thương nhất là những người trẻ thiếu may mắn trong cuộc đời như em chẳng hạn. Năng lượng thương yêu của Sư Ông lúc nào cũng tỏ rạng và tỏa chiếu khắp nơi. Từ khi cô được sống dưới sự chở che và dạy dỗ của Người, cô được thấy và được biết Sư Ông đã cố gắng bằng nhiều cách để thắp sáng năng lượng thương yêu và hiểu biết tới mọi nơi (như giảng dạy, viết sách, thành lập những chương trình từ thiện, biến kinh thành nhạc, tạo dựng những trung tâm tu học, và xây dựng những tăng thân tu học có tình huynh đệ). Đã tám mươi tuổi mà Sư Ông vẫn còn đi khắp nơi làm công việc của một người thắp sáng chánh niệm. Em hãy tưởng tượng cảnh một ông già tám mươi tuổi phải ngồi bó mình trên chiếc ghế (hạng nhì) của máy bay suốt mươi giờ đồng hồ, để đi tới nơi này vài ba hôm rồi đến nơi kia vài ba hôm... nhiều khi mất ăn thiếu ngủ vì cơ thể già đi, vì giờ giấc, vì thời tiết... chỉ để thắp sáng ngọn lửa thuơng yêu và hiểu biết ở những nơi đó. Em có thấy thương Sư Ông không? Nếu có, năng lượng thương yêu của Người đã chạm tới em rồi đó. Em hãy bắt đầu thực tập học thương những gì đẹp, những gì lành và thật từ con người của Sư Ông nha em. Em hãy cố gắng tìm những quyển sách, những dĩa nhạc kinh của Sư Ông để thực sự tiếp xúc với những gì đẹp, lành và thật em nhé. Cô biết chắc em sẽ được chuyển hóa, vì Bụt có dạy rằng khi ta thắp sáng thương yêu ở trong ta thì ta có khả năng dập tắt được lửa hận thù không phải chỉ ở trong ta mà ta còn có khả năng giúp người độ đời nữa em ạ.
Em chỉ cần hướng đến Sư Ông, nghĩ tới tình thương của Sư Ông dành cho mọi người, nghĩ tới sự không ngại đường xa, tuổi cao, lòng kiên trì của Sư Ông... thì Sư Ông đã có mặt ngay đó với em rồi, đâu có xa gì đâu. Em hãy mời Sư Ông có mặt với em trong từng giây phút của cuộc sống hằng ngày bằng cách học nói những lời thương yêu như Sư Ông nói, hãy học ăn với lòng biết ơn muôn loài như Sư Ông ăn, hãy học nâng tách trà bằng hai tay với tất cả sự trân quý như Sư Ông đã làm, hãy học đi từng bước với ý thức là mình đang bước từng bước ý thức như Sư Ông bước, hãy học tiếp xúc với những mầu nhiệm xung quanh mình như Sư Ông đã sống mỗi giây phút của cuộc đời mình rất chánh niệm... Em hãy học sống như Sư Ông vậy, bắt đầu từ hôm nay, thì khi thương yêu và hiểu biết bắt đầu sống lại ở trong em là lúc em sẽ cảm nhận được sự chở che và nâng đỡ của Người. Em phải tự mình chứng nghiệm để tăng trưởng niềm tin trong mình.
Nói về tội lỗi, hôm nay cô xin kể một câu chuyện có thật thời Bụt còn tại thế. Bụt có một vị đệ tử tên là Angulimala. Trước khi xuất gia, Angulimala là một tên giết người không gớm tay. Sau khi giết nạn nhân của mình xong, Angulimala lấy kiếm chặt đứt một ngón tay rồi xỏ thành một xâu chuỗi để đeo. Nghe đến tên Angulimala là ai nấy đều khiếp đảm. Những nẻo đường hẻo lánh càng không ai dám đi lại. Nhà vua đã sai từng đoàn từng đoàn quân lính đi vây bắt, nhưng rất khó tìm bắt được. Hôm đó, như mọi lần, Bụt đi khất thực (đi đến từng nhà xin ăn). Và Angulimala đã thấy Bụt từ xa. Angulimala gọi Bụt đứng lại. Nhưng Bụt không sợ, Bụt vẫn tiếp tục đi ung dung vững chãi, bước đi của một con voi chúa. Khi tới gần Bụt, Angulimala hỏi Bụt sao không đứng lại. Bình thản, nhẹ nhàng và từ bi, Bụt nói Người đã dừng lại từ lâu rồi, chỉ có Angulimala là chưa đứng lại thôi. Angulimala sửng sốt ngạc nhiên. Bụt nói tiếp là Người đã từ lâu dừng lại những hành động gây khổ đau cho người khác, và Người đã học được những phương pháp đem lại thương yêu và hiểu biết... Từng lời nói của Bụt như những giọt cam lộ rưới lên mảnh đất tâm khô cằn (thiếu) thương yêu và hiểu biết của Angulimala. Sau khi Bụt nói xong, thì Angulimala đã buông đao xuống từ lâu, và Angulimala quỳ xuống xin Bụt cho xuất gia theo Ngài. Khi Angulimla xuất gia, Ngài có tên là Bất hại (không hại ai). Khi xuất gia xong, thì Ngài cũng phải đi khất thực như thầy bổn sư và huynh đệ của mình. Nhưng với quá khứ của Ngài, những người có thân nhân bị Ngài giết, khi thấy Ngài, thay vì họ cúng dường thức ăn cho Ngài, thì họ dùng gậy đánh đập lên người Ngài, lấy đá ném vào Ngài. Nhưng Ngài một lòng đứng yên tiếp nhận niềm đau và nỗi khổ của những người đó qua cái đánh đập và ném đá mà không một lời than trách và tránh né, tại vì Ngài hiểu vì sao họ hành xử như vậy đối với Ngài. Không có lần nào về lại tu viện cùng thọ trai chung với Bụt và chư tăng mà trên mình Ngài không thương tích. Tu không lâu, Ngài Bất Hại chứng quả thánh. Từ một tên giết người Ngài đã trở thành một bậc thánh, chỉ trong một kiếp người.
Em thấy không, nguồn gốc của tội lỗi phát xuất từ lòng người, nhưng tội lỗi được tiêu trừ cũng từ lòng người mà ra.
Từ tấm bé, em không được thương, không được hiểu, lại còn bị đánh đập, nên khi lớn lên em căm thù, em hận, em tàn phá, em gây tội lỗi... Em nào có muốn đâu, phải không em? Kinh nghiệm bản thân, cô biết chắc không ai muốn mình làm con người tàn ác, khó thương cả. Nếu có sự chọn lựa, ai cũng sẽ chọn cho mình làm con người thánh thiện. Cô nghĩ mẹ em cũng vậy. Có thể bà đã đi qua trường hợp như em khi bà còn tấm bé. Bà đã khổ đau, bà đã chất chứa nhiều hận thù, bạo động... Bà chất chứa quá nhiều đến nỗi vung vảy khổ đau lên cho đứa con của mình. Bà không có người để lắng nghe, để bày tỏ niềm đau nỗi khổ, bà không có lối thoát đó em. Cũng như em đã không có lối thoát trong quá khứ nên cũng đã vung vảy niềm đau lên bất cứ chướng ngại vật nào. Nhưng mẹ em lại không có may mắn như em bây giờ là còn có cơ hội nhìn lại, hay biết vào trang nhà Làng Mai, được tiếp xúc với Sư Ông Làng Mai và những pháp môn tu tập để cải hóa cuộc đời và vận mạng của mình. Cô mong rằng em thấy được điều này để hiểu mẹ, tha thứ cho mẹ, đừng giận mẹ, và đừng để nó luân hồi lên con cháu của mình, như em đã kinh nghiệm nó trong cuộc đời của em. Có hiểu thì có thương em ạ. Em có thấy mình có bổn phận chấm dứt vòng luân hồi khổ đau này không? Trách nhiệm của em lớn lắm. Cô rất mừng cho em vẫn còn phước đức của ông bà tổ tiên để lại cho nên em có cơ duyên gặp được Sư Ông, có hướng đi mới. Đã có đường đi rồi con không còn lo sợ, là câu thư pháp của Sư Ông đó em. Em có thể đánh máy, in ra cho thật to rồi dán đâu đó trong phòng, trong nhà... bất cứ nơi nào để em nhớ là mình có lối thoát, mình không chịu thua hoàn cảnh. Nhớ nhé. Chừng nào em tha thứ được cho mẹ là em tu thành công rồi đó.
Mong rằng em có thể viết thư kể lại tiến triển của sự thực tập cho Sư Ông nghe. Nếu có thể, em sẽ được hướng dẫn nhiều thêm. Chúc em thành công.
Sư Cô Chân Không chia sẻ:
Sư Ông đã đọc kỹ thư con và rất thương con. Sư Ông nói đứa bé khổ đau ngày xưa (là con) và người con trai khổ đau mấy ngày trước (cũng là sự tiếp nối của đứa bé kia) đã chết rồi, con đã sinh lại làm thân mới tên là Tâm Trùng Sinh do Sư Ông đặt cho con. Trong nhiều kiếp xa xưa con có tu hành và có làm nhiều điều thiện nên tâm con dù có bị ngút ngàn đau khổ oan ức và dĩ nhiên con có tập khí lấy ác báo ác nên oán oán chập chùng bủa vây con nhưng trong tận cùng của khổ đau, con vẫn âm thầm ước ao trở về nẻo hiền lành và cuối cùng con mới viết thư cho ban biên tập Làng Mai để hỏi thăm Sư Ông, xin Sư Ông cứu giúp. Không phải ngẫu nhiên mà con viết thư cho Sư Ông đâu, con có tạo từ kiếp xa xưa ít nhiều nhân lành nên nay, sau khi bị mẹ đuổi đi, thay vì trở thành du côn du đảng, kết băng đảng cướp của giết người nhất là khi bị người lớn cứ nguyển rủa như thế mà con không thành du côn là con giỏi lắm. Sư Ông nói con tu được và con sẽ là người tu giỏi nhất, dù là tu làm cư sĩ hay tu sĩ. Đó là mấy lời Sư Ông dạy sư cô viết cho con.
Sư cô là Sư Cô Chân Không, sư cô già nhất trong các học trò Sư Ông và học lâu nhất với Sư Ông (46 năm), mà còn dở hơn nhiều sư cô nhỏ khác lắm, nhưng sư cô không có mặc cảm gì hết, bây giờ đang còn dở thì từ từ sẽ giỏi! Đọc thư của con gửi cho Sư Ông, sư cô phục con quá chừng. Mặc dù gặp trăm ngàn nghịch cảnh mà con lại tìm đến cửa từ bi dù rằng con vẫn còn mặc cảm. Không có người nào mà không có tội lỗi hết đâu con. Hồi nhỏ sư cô cứng đầu giống như con vậy. Bị đòn tơi bời như con vậy. May mà gia đình sư cô không có biết chửi nên sư cô không bị nói nặng như con. Tính sư cô cứng cỏi, cứ thấy ai sai thì cứ nói thôi, dù là ngưòi lớn cũng cứ nói thẳng là họ làm như vậy là họ trật. Gia đình sư cô hồi đó theo đạo nho, nghĩa là người lớn nói thì nhỏ phải nghe. Dù rằng mình (là sư cô hồi bé) nhỏ tuổi hơn nhưng mình biết phải quấy nên có niềm tin là mình đúng (Dù rằng có khi cái thấy mình cạn cợt, hơi sai nhưng cái tính cứng đầu của cô bé ngày xưa, vốn là sư cô, cứ tin là mình đúng và cãi bướng cãi bừa. Thế là bị các chị ruột của sư cô đánh tơi bời con ơi). Vậy mà từ từ sư cô vượt được, có nhiều thay đổi và được cả nhà quý mến. Hồi nhỏ sư cô là chướng ngại vật của gia đình, cứng đầu cứng cổ, cứ quên đi guốc. Chị cả, là chị hai của sư cô đó, gặp sư cô mà đi chân không là bị khẻ, quất sưng chân luôn. Áo quần cô bé thì lem luốc vì chơi cát dơ thì bị đòn, áo xốc xếch, quần thì cứ mất giây lưng quần hoài! Cứ phải vận trái ổi kéo lên trụt xuống và chị hai của sư cô cứ cho ăn đòn dài dài. Nhưng mà tính khí sư cô liêm trực, thấy người lớn nào lấy cái gì của ai mà không xin phép thì không chịu, ai nấu món gì không ngon thì chê dở, chê ngán thẳng thừng nên bị bắt nhịn đói vì chê món chè do chị nấu , v.v.. Ai cũng quá chán sư cô nghĩ rằng con nhỏ này bất trị, chắc không phải con của cha mẹ nầy. Nhưng tới 11 tuổi cả nhà bắt đầu nể vì sư cô đi học có nhiều phần thưởng quá. Sư cô được học bổng và xin được vào cái trường Trung Học khó nhất ở Sài Gòn, ở đậu nhà người chị thứ ba của sư cô. Chị rất tốt với sư cô nhưng dạy sư cô phải sống bề ngoài (son phấn, áo quần sang trọng..) thì sư cô không đồng ý, nhưng lúc đó đã bị đòn nhừ tử trước đó nên đã khôn rồi và không cải vã với các chị như trước nữa! Nhưng sư cô im lặng tự ý không nghe lời, tiền túi tuy rất ít mà ba sư cô cho, thì thay vì mua sắm cho mình sư cô đem đi mời cái em bụi đời sống đầu đường xó chợ, đi ăn mì trong tiệm đàng hoàng cho tụi nó sướng..Mua áo quần đồ chơi cho tụi đó. Vậy thôi. Và khi gặp được đạo Bụt thì sư cô đi chùa rất tinh chuyên, đi nghe giáo lý quý thầy dạy. Rồi cũng cái tính tự lập cứng đầu sư cô lại chất vấn quý thầy quý sư bà là sao tu làm chi mà trẻ em nghèo không giúp? tu làm chi và nói hùng hồn rằng Phật dạy vô ngã (không có cái ta riêng biệt) mà cái ta của người tu cũng như người cư sĩ Phật tử lớn khi giận ai cứ la lối người ta, cái ta lớn như cái bồ ! Hỗn hào ghê chưa? Chắc có người mà tính nóng như má con đứng kề đó, chắc bà sẽ đánh sư cô tơi bời đó con. Sư cô thuật những cái nầy cho con nghe để làm chi ? Để cho con thấy là nếu con tu được thì con sẽ đạt được cái quả của sư cô. Quả đó là bây giờ cả gia đình sư cô (mười mấy người) ai cũng phục và thương quý Sư Cô lắm lắm, ngay hồi sư cô chưa xuất gia cũng vậy. Hễ chị này gây với chị kia thì họ nói : Để hỏi Chín (tên nhỏ ở nhà mà cái chị gọi sư cô khi chưa tu) nếu Chín nói chị trật thì chị chịu chứ chị không đồng ý với em. Con thấy không? Con cũng sẽ làm được như sư cô. Má sư cô tới khi lớn tuổi rất cưng sư cô. Cả nhà từ lớn tới nhỏ sư cô nói gì ai cũng nghe và thương và vâng lời răm rắp. Má sư cô cũng vậy.
Bây giờ sư cô cần hiểu thêm con để trình cho Sư Ông dạy con mới được. Hiện tại con làm nghề gì ? Con ở thành phố nào ? Còn đi học không ? Có tự đi làm tự học không ? Sư Cô sẽ hướng dẫn con từ từ. Nếu con ở TPHCM con nên đến chùa Pháp Vân, số 1 đường Lê Thúc Hoạch, Tân Phú Sài Gòn để dự khóa tu học đi.
Điện thoại chùa số (08)860-7975 để hỏi đường tới chùa sáng mai và xin gặp Thầy lớn của Làng Mai. Khóa tu sắp chấm dứt ngày chủ nhật hay thứ hai gì đó. Hoặc là con xin bác Nghiệm (08) 864-8733 chỉ đường cho con đi Tu viện Bát Nhã, thôn 13 Xã Dambri, Thị Xã Bảo Lộc, nơi đó có nhiều thầy dạy cho con tu học ngày thêm giỏi, nếu không thành Phật thành bồ tát thì ít nhất cũng bằng sư cô cứng đầu này là sư cô Chân Không đó con.
Sư Cô cần dạy con mấy điều nầy :
1/ Tìm mua quyển Sám Pháp Địa Xúc ở Chùa Pháp Vân số 1 đường Lê Thúc Hoạch gần chợ Tân Phú Sài Gòn và thực tập như Sư Cô Đoan Nghiêm dạy liền nhé và cuốn An Lạc Từng Bước Chân để thực tập nhé.
2/ Điểm thứ hai : tuy con có nghe lời sư cô Đoan Nghiêm, cố gắng nói thiệt về những khổ đau của con với sư ông nhưng con chưa nói với Sư Ông là con có đánh em, và đánh trên đầu khá mạnh nên má mới nóng ruột và bảo đừng đánh trên đầu em nữa. Sau khi má nóng ruột vì thấy con đánh em, má la con và má la xong mà cũng chưa vừa lòng thì lại đánh con túi bụi và đánh luôn cả trên đầu !!! Và dĩ nhiên là vì thế nên con KHÔNG PHỤC. Mà hễ không phục thì cái đầu con nó cứng lên (giống y chang như cô bé Chín vốn là sư cô ngày xưa vậy) . Đầu cứng và đổ lì nên cái mặt thấy khó thương lắm. Mặt sư cô hồi nhỏ vừa xấu vừa lì vừa rất khó thương. Tại vì người giận và lì thì cái mặt trông xấu lắm, khó thương lắm. Nhưng khi tu rồi thì cái mặt coi hiền ra, dễ thương ra, con đừng lo. Con sẽ đẹp, sẽ hiền và sẽ dễ thương, má con sẽ không ngờ là con đẹp thế ! – sư cô bảo đảm ! - Cái đẹp nó nằm bên trong con ạ. Trong lòng mà khổ, xấu tánh thì mặt xấu, trong lòng mà đẹp, mà từ bi thì mặt đẹp. Cái mặt con xấu là vì con khổ, con thấy bị oan ức và con giận. Trong kinh Bụt nói : Vì cái nầy có nên cái kia có, vì cái nầy không nên cái kia không. Vì con đánh em trên đầu, nên má đánh trên đầu con lại. Vì con lì ( giống sư cô hồi nhỏ!) nên má nói: mày du côn. Và vì má ba và bà đều đánh thành ra vì muốn sống sót mà con ráng “ gồng” mình và làm thành cái “ vỏ” rất cứng và rất lì, nếu không làm như thế thì chết mất ! Sư Cô đồng ý lắm ! Sư cô hiểu con lắm vì sư cô biết ai ở trong hoàn cảnh của con thì cũng phải gồng, phải lì phải dễ ghét như thế thôi.
3/ Hồi thời Bụt còn tại thế có anh chàng tên Angulimala (Ương Uật Ma) là một anh chàng rất hung dữ và ưa đánh giết thú vật. Một dạo nào đó, không hiểu ai xúi dại mà anh nghĩ rằng anh phải giết cho đủ một trăm con người thì anh sẽ đạt được một thứ quyền năng khống chế thiên hạ, anh sẽ thành thánh và thiên hạ sẽ rất phục anh !! Anh Angulimala rất giỏi võ nghệ. Một mình tay không mà anh có thể thắng hai ba chục người vây đánh anh. Khi có vũ khí bên mình thì anh thắng mấy trăm người như chơi. Và anh đã giết hơn 90 người rồi. Anh đi tới thành phố gần chỗ Bụt đang cư ngụ trong rừng. Hôm đó Bụt đi vào phố để khất thực như thường lệ, bỗng thấy nhà nào cũng đóng cửa im ỉm và mọi người đều hoảng hốt. Có một người hé cửa nhà và mời Bụt vào nhà họ gấp vì Angulimala đang có mặt trong thành phố này và anh ta định giết một số người cho đủ 100 mạng người để anh sớm thành thánh. Họ sợ Bụt sẽ bị giết. Bụt nghe thế nhưng vẫn không vào nhà trốn và vẫn thảnh thơi đi khất thực. Chợt có tiếng chạy thình thịch sau lưng ngài để rượt theo ngài. Trước khi đi tu, Bụt đã từng rất giỏi võ nên ngài có thể đi nhanh nhẹn. Vì thế tuy đi nhanh mà dáng đi của ngài như rất chậm rải thong dong. Angulimala rượt hoài mà chưa theo kịp, anh ta hét: "Ê tên thầy tu kia! Dừng lại, ta ra lệnh cho ngươi dừng lại." Bụt vẫn tiếp tục đi thảnh thơi. Angulimala lại hét: "Ta bảo ngươi dừng lại, ta ra lệnh cho ngươi dừng lại!" Vẫn thong thả đi, Bụt bèn nói:
*
Angulimala, ta đã dừng lại từ lâu rồi, chỉ có Angulimala mới chưa chịu dừng lại mà thôi !
*
Ê, mi nói gì bậy thế kẻ kia ? Mi đang đi mà lại nói đã dừng lại, còn ta đang đứng đây mà mi bảo ta chưa dừng? Thế là sao?
Bụt từ bi nói : "Ta đã dừng từ lâu trên con đường giết chóc gây khổ đau cho muôn loài, còn ngươi, Angulimala, thì ngươi chưa chịu dừng. Bàn tay người đẫm máu, làm điêu đứng khổ đau cho bao nhiêu sinh vật và bao nhiêu là mạng người rồi mà vẫn chưa chịu dừng hay sao ? Dừng lại đi Angulimala !"
Angulimala chưa bao giờ được ai nhìn thẳng vào mắt với ánh mắt không sợ hãi và đầy từ bi như vậy. Lời thẳng thắn đượm đầy lòng thương của Bụt làm rúng động tâm cang kẻ sát nhân không gớm tay. Anh chợt quỳ xuống trước bụt Thích Ca và nói:" Trễ quá rồi người ơi. Ta đã giết quá nhiều rồi, oan ức oán cừu chồng chất, không thế nào dừng lại được nữa." Bụt để tay lên đầu anh và nói: "Không trễ đâu Angulimala, dừng lại trên con đường làm ác không bao giờ trễ hết. Thầy sẽ giúp con."
Angulimala sụp lạy Ngài và nói: "Xin Thầy giúp con dừng lại trên đường tội lỗi này." Và đức thế tôn đã gọi quý thầy đi theo ngài lấy dao cạo tóc ra, cạo ngay cho Angulimala và mượn đỡ một chiếc y của một thầy cùng đi để đắp vào cho kẻ sát nhân kinh khiếp nhất của thời ấy. Trong thành phố không ai biết chuyện này. Thiên hạ trong thành phố chỉ mừng là hình như Angulimala không còn xuất hiện quấy nhiễu dân lành nữa... (Con tìm quyển Đường Xưa Mây Trắng, đời của Bụt mà đọc nhé. Đoạn sau còn hấp dẫn lắm, Cuối cùng thầy A Him Sa - tên mới của Angulimala sau khi đi tu - còn được vua đảnh lễ và cúng dường y áo thuốc men nữa ). Sách này có bán ở các hiệu sách lớn thành phố con ở.
Con có giết nhiều sinh vật như dán, ruồi, kiến chuột chó mèo. Con còn khoét mắt một hình vẽ Bồ Tát và xé nát tan tành hình bồ tát trong cơn khổ đau cùng cực – có lẽ những người lớn ăn ở không công bình, đối xử oan ức với con đã tôn thờ tượng Bồ Tát nên con xé tượng đó cho hả dạ ! Đó là con ma giận trong con nó khoét mắt bồ tát, nó hung hãn dữ tợn như thế chứ con, chú bé đang sám hối với Sư Ông không có làm điều đó. Con ma hung hăng đó đã chết rồi, nhường chỗ cho chú bé sám hối. Angulimala hung ác đã chết, để nhường chỗ cho chú sa di tên là Bất Hại ( Ahimsa) tên mới của con người mới. Con đâu có hung ác như Angulimala, con chỉ có đánh em vì tủi thân vì ganh với em chút thôi, có ăn cắp mấy cái kẹo, vài món đồ chơi nhỏ mà thôi. Bây giờ con sẽ không làm như vậy nữa. Con vào phòng sách của các chùa như là chùa Pháp Vân, Bát Nhã v..v. hỏi mua cuốn sách Để có một tương lai của Sư Ông trong đó Sư Ông dạy cách giữ gìn năm giới của người con Phật để con sẽ chính thức có tên Tâm Trùng Sinh do Sư Ông cho. Sư Ông nói Sư Ông cho con quy y thì dễ rồi, nhưng nếu con không ráng học luyện cách giữ giới bằng cách đọc tụng hằng tuần thì con sẽ mất giới và tên Tâm Trùng Sinh cũng sẽ mất. Con nhớ viết thư thường xuyên báo cáo sự tu học cho sư ông biết và che chở cho con. Còn chuyện gì xấu xa dữ dằn chưa nói thật cứ nói hết ra, sư cô sẽ chỉ cách để con gỡ từ từ. Con cứ nhớ Angulimala mà còn làm giỏi được thì sư cô biết là chuyện gì con cũng làm tốt lại được. Nếu con không có tiền mua sách thì sư cô tìm cách gửi sách cho con. Chịu chưa Tâm Trùng Sinh?
Sư Ông thương con và các thầy các sư cô đều thương con hết.
Con bị tật nguyền, con muốn có hạnh phúc như mọi người
Hỏi: Con là con gái. Con bị tật nguyền từ khi mới sinh ra, lớn lên con mới thấy rất mặc cảm cho số phận mình. Năm nay con đã 21 tuổi, con không hiểu tình yêu là gì nhưng sao luôn vướng vào chuyện tình yêu. Con đã có mấy ngườ i bạn trai, không biết họ đến với con vì điều gì, nhưng họ từ từ ra đi mà con cũng không rõ lý do. Hiện tại con đang quen 1 người qua bạn bè giới thiệu. Chúng con ở xa nhau. Ban đầu, qua điện thoại, gửi hình, anh ấy nói rất thích tính tình của con. Rồi chúng con gặp nhau. Lúc đầu, anh ấy tỏ ra ân cần và con nghĩ rằng anh ấy chấp nhận được con. Nhưng sau đó con cảm thấy được sự thay đổi của anh ấy, mặc dù không nói ra. Con đã hỏi, và anh ấy nói rằng nếu con cho biết trước thì chắc anh ấy cũng sẽ chấp nhận được và còn quý trọng con hơn. Anh ấy nghĩ rằng con không coi trọng anh. Hiện tại thì chúng con vẫn liên lạc điện thoại nhưng anh ấy tỏ ra ít nói với con và con cũng thấy khó nói chuyện. Con rất muốn hỏi xem anh ấy còn yêu con nữa không nhưng không có cam đảm. Xin sư cô và sư chú cho con lời khuyên để con có thể tiếp tục cuộc sống. Con mang mặc cảm rất lớn và chỉ mong chết sớm được ngày nào hay ngày đó. Con đang sống ở Mỹ, không phải lo lắng gì về vật chất. Con biết chuyện tình cảm chẳng lớn lao gì nhưng vẫn mong có một hạnh phúc giống như mọi người đều có. Con hy vọng nhận được sự an ủi từ quý sư cô, sư chú.
Sư cô Bội Nghiêm xin chia sẻ:
Người Việt mình thường hay nói câu, "có tật có tài" và Bội Nghiêm thấy câu này đúng lắm. Chữ tật ở đây, theo Bội Nghiêm thấy, không phải chỉ là tật ở thân mà có thể là tật ở tâm nữa. Những phiền não, mặc cảm, giận hờn, ghét ghen, bực bội v.v. là những tật của tâm. Nếu mình biết chăm sóc, ôm ấp và nhận diện những cái tật này thì mình có tài lắm. Còn nếu mình tiếp tục cảm thấy bực bội, chán nản mỗi khi những tật xấu này biểu hiện lên trong tâm thì mình thấy cuộc sống này thật sự không có ý nghĩa gì cả và cái tật từ trong tâm sẽ dần dần biểu hiện trên thân thể mình. Cuối cùng mình vừa bị tật ở tâm và vừa bị tật ở thân. Bạn không nói rõ khuyết tật của bạn là gì nên cũng hơi khó để BN chia sẻ với bạn. Trước khi viết tiếp, BN xin chia sẻ với bạn một chuyện xảy ra đến với BN trước khi BN đi xuất gia. Có một hôm BN nhờ chị BN nhổ lông mày cho BN (wax eyebrow). Lúc chị làm xong, BN nhìn trong gương và chỉ muốn khóc mà thôi. Đôi lông mày của BN đã bị mất đi một nữa, trông rất kỳ cục. BN ngồi đó, đem hai bàn tay úp lên mặt và khóc. Vừa khóc và vừa nghĩ đến tại sao mình lại khóc. BN biết rõ rằng lúc đó mình khóc một cách rất vô lý và cạn cợt. Đột nhiên hình ảnh của một em bé bị tật nguyền ở trên mặt biểu hiện lên trong đầu. Em bé đó dù bị tật nguyền nhưng lại có một nụ cười rất dễ thương. Trong nụ cười đó, BN thấy được rằng em bé đó chấp nhận và thương mình lắm, dù mình không được may mắn như những người khác. Lúc đó BN ngừng khóc bởi vì mình đã thấy rằng cái "vết thương" trên nét mặt của mình không thấm gì so với những vết thương của những người khác. Dù có ý nghĩ như vậy nhưng BN cũng cảm thấy buồn mỗi khi nhìn vào gương và thấy đôi lông mày của mình không được bình thường như những ngày kia. Cứ mỗi lúc nhìn vào gương là nỗi buồn dâng lên, không thể cười nổi và buộc mình đi chợ mua ngòi viết để kẻ lên đôi lông mày để làm cho đôi lông mày nhìn được "bình thường." Câu chuyện này đã giúp BN thấy rõ rằng mỗi khi mình có một vết thương trên thân thể, mình không biết nhìn vào vết thương đó với con mắt từ bi mà chỉ biết nhìn với con mắt buồn tủi, lạnh lùng. Nghĩ lại, BN thấy cái mà vết thương này cần là tình thương và sự ôm ấp, nó không cần gì khác.
Đọc thư bạn, BN rất cảm động và thương bạn. Bạn bẩm sinh tật nguyền và bạn đã sống 21 năm với cái tật nguyền này. Ai mà không mặc cảm khi thấy mình không được may mắn như những người khác chứ. Nhưng nếu tiếp tục nghĩ như vậy thì nó đưa mình đi đâu? Nghĩ như vậy có khác gì tự phủ lấp lên mình khối cát phiền muộn và buồn khổ mà thôi. Có bao giờ bạn cảm thấy mình may mắn khi biết rằng tim mình còn đập bình thường không? Có bao giờ bạn cảm thấy mình hạnh phúc khi còn thấy được nụ cười của Ba Mẹ không? Mỗi đêm trước khi đi ngủ, bạn có cảm thấy sung sướng khi biết rằng tối này mình có giường êm, nệm ấm hay không? Cái tốt nhất bạn có thể làm bây giờ là nghĩ đến những điều kiện hạnh phúc bạn đang có, nghĩ đến những tế bào trong thân thể của bạn làm việc suốt ngày đêm để bạn có thể thở được, đi được, nói được, cười được, suy tư được, v.v... Bạn nên chú ý đến những thần phần khác trên thân thể của bạn. Đừng chú ý vào nơi mà cho bạn nhiều khổ đau và buồn tủi. Hay hơn nữa là bạn nên thực tập nhìn vào cái tật nguyền với con mặt từ bi. Bạn có thể nói chuyện với cái tật nguyền đó như thế này, "Em ơi, chị biết rằng em đang có mặt đó và chị đang có mặt với em đây. Em đừng cảm thấy cô đơn nhé. Chị với em là một. Hai chị em mình đã làm khổ nhau suốt 21 năm rồi. Hai chị em mình hãy làm mới lại quá khứ trong giây phút hiện tại nhé. Chị hứa với em rằng mỗi khi chị nhìn em, chị sẽ cười với em và sẽ hỏi em: "Hôm nay em có khỏe không?" Chị sẽ thương em như chị thương chị và em cũng nên thương chị như em thương em." Nếu bạn nhìn vào một người khác đang bị tật nguyền thì trong lòng bạn cảm thấy như thế nào? Bạn có thương người đó không?
Ai trong chúng ta cũng có nhu cầu muốn được thương yêu. Bạn có chia sẻ rằng trong quá khứ bạn đã có bạn trai nhưng rồi lại chia tay. Sư Ông thường dạy hiểu nhau mới thương nhau được. Nếu thương nhau mà không hiểu nhau thì mối liên hệ đó sẽ bị tan vỡ thôi. Khi yêu mình có khuynh hướng thương người kia nhiều hơn thương mình. Mình sẽ dành hết thời gian cho người kia và suy nghĩ về người kia suốt ngày suốt đêm. Nếu không nghĩ về người đó thì mình cảm thấy có tội. Mình cũng muốn người đó thương mình như mình thương người đó. Mình đòi hỏi càng nhiều thì mình sẽ có nhiều khổ đau. Làm như vậy là một sự sai lầm rất lớn và không dễ thương với chính mình. Nếu bạn tiếp tục cảm thấy mặc cảm và buồn tủi mỗi khi nghĩ về cái tật nguyền trên thân thể mình thì bạn sẽ không có niềm vui và hạnh phúc trong mối liên hệ bạn sẽ có với những người bạn trai khác trong tương lai. Lúc nào bạn có thể chấp nhận và thương yêu mình được, trong người bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhàng và có nhiều từ bi đến với chính mình nhiều hơn. Nếu người bạn mà bạn đang quen không thể chấp nhận và thương bạn khi biết bạn tật nguyền thì người đó cũng bình thường như bao nhiêu người bình thường khác, họ chỉ chọn cái đẹp bên ngoài. Nhưng cũng đã có bao nhiêu người chọn cái đẹp bên ngoài để rồi cũng chia tay nhau một ngày nào đó. Và người ta nghiệm ra rằng, chỉ có cái đẹp của tâm hồn (cái nết) là giữ người ta lại với nhau bền bĩ nhất thôi. Nhưng cũng có thể khi gặp bạn lần đầu, người bạn trai của bạn hơi ‘shock’ và anh ấy cần thời gian. Bạn không nên tỏ vẻ phụ thuộc vào người bạn trai của bạn quá. Bạn phải vững mạnh lên và tự đem niềm vui và nụ cười đến cho chính mình mà không cần phụ thuộc vào người bạn đó. Thay vì ngồi đó lãng phí thời gian nghĩ về những nỗi buồn trong quá khứ, bạn có thể lấy thời gian đó để đi thăm và giúp đỡ những em bé mồ côi hoặc những người già neo đơn. Với lòng từ bi và tài năng của bạn, bạn có thể làm nhiều chuyện đẹp và lợi ích cho những em bé mồ côi, những người không có cơm để ăn mỗi ngày tại quê nhà.
Có một bài hát của Trịnh Công Sơn BN rất thích đó là bài Mỗi Ngày Tôi Chọn Một Niềm Vui. Trong bài này có một đoạn mà BN rất thích. BN xin chia sẻ đến bạn:
Mỗi ngày tôi chọn ngồi thật yên
Nhìn rõ quê hương, ngồi nghĩ lại mình
Tôi chợt biết rằng vì sao tôi sống
Vì đất nước cần một trái tim
BN xin chúc bạn có nhiều bình an trong từng hơi thở nhẹ và có nhiều niềm vui trong từng bước chân. Xin chúc bạn thành công.
BBT thêm :
Em thương,
Có thể người bạn trai em hiểu lầm là em giấu giếm anh ấy, em gạt anh ấy,... (mà anh lại không chịu tìm hiểu lý do vì sao em không nói trước). Anh ấy có cái lý của anh ấy khi anh ấy hiểu lầm em. Em có cái lý của em khi em đã không nói. Chuyện người bạn trai em thay đổi hoàn toàn không dính líu gì tới cái tật nguyền của em cả. Chính em đã để mặc cảm khuyết tật làm em mất đi tự tin nơi con người của em. Chính cái mặc cảm đó của em đã can thiệp vào liên hệ giữa hai người. Uổng lắm. Em có biết, trên thế gian này có bao nhiêu cặp vợ chồng, bao nhiêu cặp trai gái đang yêu nhau mà khổ nhau, cho dù thân thể đôi bên lành lặn, cho dù gia thế trí thức, giàu có ? Ai lại không thích cái đẹp ? Nhưng giữ cái đẹp được bao lâu ? Có thể họ đến với nhau trong lúc này, nhưng ai dám bảo hiểm cho họ sống được với nhau suốt đời ? Sẽ không bao giờ có ai dám đứng ra làm cái hãng ‘Bảo hiểm hạnh phúc đời đời’ đâu em ạ ! Cái tật nguyền mà em đang mang có thể là thước đo tấm lòng của người anh hùng hảo hán. Nếu em có bạn trăm năm, đó là hạnh phúc của em, tại vì người đó đã thi đậu bài khảo sát ‘chấp nhận khuyết tật’ của nhau. Cũng như sư cô Bội Nghiêm chia sẻ, ai cũng có khuyết tật em ạ. Khuyết tật trên thân thể rất dễ nhận ra, nhưng với khuyết tật tâm hồn, có nhiều người phải trả một giá rất đắt mới nhận ra được, đó là khi họ về sống chung với nhau vài tháng, hay có với nhau vài mụn con em ạ ! Cho nên, người Việt mình mới rút tỉa kinh nghiệm qua câu thành ngữ : ‘cái nết đánh chết cái đẹp’.
Em sinh ra, trên thân thể đã khiếm khuyết rồi, em đừng đánh mất cả phần hồn nữa em ạ. Cái đẹp của thân thể theo thời gian cũng tàn phai đi, nhưng cái đẹp của tâm hồn là bất biến. Em hãy học đem niềm vui tới cho mình, đem hạnh phúc tới cho gia đình, đó là những gì em sẽ hiến tặng cho người em thương sau này. Bây giờ cứ rầu rĩ hoài thì món quà nào em tặng cho những người em thương ? Hãy làm những gì có ích cho cuộc đời để cho cuộc đời mình ý nghĩa ! Đừng bao giờ bỏ cuộc em nhé ! Em và người con trai này nếu chưa có duyên với nhau thì thôi, em chỉ mới 21 tuổi thôi mà, đừng để người con trai này đóng khung cuộc đời của em quá sớm như vậy. Em cần một người hiểu em tận tường, thương em thật lòng, thì người này chưa hiểu đủ, chưa thương em đủ thì ... thôi, em ạ ! Đừng ép người ta, tội nghiệp cho họ mà cũng tội nghiệp cho mình.
Em nên biết rằng, trong liên hệ tình cảm, phải có quý trọng nhau, thành thật với nhau, rõ ràng với nhau thì đó là tôn trọng nhau, đó là sự cam kết lâu dài giữa nhau. Em nên mạnh dạn chia sẻ với người ta - nếu sau này em có quen người khác - về khuyết tật của mình mà không có gì phải mặc cảm, xấu hổ, hay cần phải che giấu, khi người kia thật sự muốn đi tới liên hệ với em. Đây là sự thử thách của chàng. Nếu chàng vượt qua, em sẽ có hoàng tử của lòng em. Không có gì mà em phải mặc cảm cả. Nha em !
Thương, chào em.
Mất phương hướng và cô độc
Em gởi thư này mong các Thầy và các Sư Cô giải đáp đáp các khúc mắc mà em đang đối diện trong cuộc sống này.
Em hiện tại đang rất mất phương hướng. Cuộc sống của em rất bí, ít có sự giao lưu với bên ngoài. Em luôn ý thức được điều này, nhưng không biết cách khắc phục, em đã sống cô độc và trầm cảm từ năm phổ thông trung học. Mặc dù gia đình luôn quan tâm, bố em là một người rất nghiêm khắc.
Em rất khó gần, và không biết cách giao tiếp, không biết cách đón nhận tình cảm, mặc dù em rất muốn có bạn. Việc này dẫn đến trong công việc em luôn bị hiểu lầm, các đồng nghiệp không thích, em trầm trọng ngại giao tiếp với giới nữ
Sự cô độc, giao tiếp kém và những hệ quả do giao tiếp kém thường dẫn đến những điều rất tồi tệ xảy ra với em, đã rất nhiều lần em nghĩ đến tự vẫn, nhưng rất may là vào những lúc như vậy em nghĩ đến bố me và thường có những may mắn hay niềm vui xuất hiện khiến em thay đổi nhưng qua thời gian tình hình tồi tệ trở lại.
Em luôn ý thức rằng mình phải thay đổi và thay đổi bằng cách tự nghiên cứu mình. điều này không khó lắm đối với em, nhưng không thể thực hiện được những điều mà mình vạch ra do em luôn cảm thấy chán nản với thực tế cuộc sống mình.
Mong các Thầy và các Cô giúp đỡ.
Em chân thành cám ơn!
Thầy Từ Hải chia sẻ
Em thân mến!
Qua sự chia sẻ của em, quý Thầy quý Sư cô thấy em có nhiều tích cực trong cuộc sống. Vì em đã nhận ra những yếu kém của mình, biết nương tựa vào gia đình, bố mẹ khi gặp phải khó khăn.
Em ạ! Thực ra trong cuộc sống không có một ai, không có cái gì là vẹn toàn cả. Người này được mặt này thì khiếm khuyết mặt khác. Vì vậy, em không nên mặc cảm với vấn đề giao tiếp kém, và chán nản của mình. Để đi ra, em chỉ cần mở lòng ra để đến với mọi người, hoạt động thể dục thể thao nhiều, phải biết thưởng thức những mầu nhiệm của cuộc đời đem lại như: nắng vàng, trời xanh, mây bạc, những tiếng chim hót, thông reo, những con bướm vàng bay lượn và những đóa hoa... tất cả đều là tặng phẩm cho mình hạnh phúc, tin yêu. Và nhất là em hãy tự tin với những gì mình làm được. Thầy tin chắc rằng nếu em mở lòng ra thì những mặc cảm tự ti sẽ không còn hiện hữu trong em. Và đương nhiên mọi người cũng đón nhận được sự cởi mở từ trái tim mình mà xóa đi những hiểu lầm trong cuộc sống của em.
Chúc em thành công.
Hãy gọi đúng tên tôi
? Không hiểu sao lúc nào con cũng cảm thấy buồn, chán nản...con thấy cuộc đời này chẳng có gì vui cả và nhiều lúc con đã có ý nghĩ đến cái chết. Mặc dù điều kiện gia đình khá đầy đủ và bản thân con được học hành tử tế… vậy mà sao con lúc nào cũng thấy buồn chán. Con muốn đi tu để quên hết sự đời nhưng lại sợ mình không làm được!
Trả lời:
Chào bạn Hạnh!
Đọc được tâm sự của bạn P.T xin được gợi ý trao đổi với bạn vài điều về những tâm tư bạn đang mắc phải.
Thật sự thì con người ai cũng có lúc buồn lúc vui, lúc đau khổ và hạnh phúc, thành công và thất bại. Đó là một quy luật tất yếu mà ai cũng phải trải qua chứ không phải riêng bạn mới có tâm trạng buồn đời và chán cuộc sống này như vậy đâu. Nhưng cái quan trọng nhất là cách nhìn và cách sống hằng ngày của mình như thế nào để có niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống hằng ngày. Vì không có lý tưởng sống và mục tiêu cho đời mình, cho nên mình thấy cuộc đời mình vô vị và không có ý nghĩa gì hết, không hiểu mình cần làm gì và trái tim của mình thật sự cần gì? Chính vì vậy cho nên những điều mình đang có không có ý nghĩa gì hết.
Đọc được tâm sự của bạn tôi thấy bạn là một người có nhiều may mắn và phước lành cho nên mới có được cuộc sống như ngày nay bạn đang có. Chắc bạn cũng thấy cũng biết, những người xung quanh bạn không mấy thuận duyên và may mắn như bạn. Họ phải chật vật về vật chất hay gia đình không có hạnh phúc. Họ phải làm việc vất vả cũng chẳng đủ chi tiêu, có đủ chi tiêu đi nữa thì gia đình không hiểu họ và thiếu sự quan tâm chăm sóc. Nhưng còn bạn thì có may mắn đủ những yếu tố đó, không phải chật vật lo lắng. Nhưng bạn lại không hiểu trái tim bạn cần gì cho nên nhiều lúc bạn muốn kết liễu đời cho xong chuyện. Đó thật sự chỉ là một cảm xúc nhất thời thôi bạn ạ.
Phải biết chăm sóc trái tim mình, chăm sóc những cảm xúc của mình. Khi những tâm hành chán đời, bất mãn và chán chường đó đi lên bạn hãy thở thật sâu. Thở vào bạn nói với trái tim của bạn là bạn biết trái tim đang khổ. Thở ra bạn nói bạn sẽ chăm sóc trái tim của bạn, sẽ lắng nghe nỗi khổ và chán chường mà bạn đang có. Bằng cách theo dõi hơi thở và nói thì thầm với trái tim của bạn như vậy, bằng sự có mặt hết lòng, sự hiểu biết và thương yêu, bạn sẽ có an lạc ngay lập tức. Những cảm xúc sẽ được lắng dịu.
Nhiều lúc bạn thấy mọi người xung quanh chưa đủ hiểu mình và bạn chưa thật sự tin tưởng mọi người cho nên đôi khi thấy cô đơn và lạc lõng, thấy trong mình có những nỗi buồn, chán nản. Vì vậy trong cuộc sống hàng ngày bạn không nên cho những thức ăn độc hại đi vào tâm hồn bạn. Những thức ăn đó không những chỉ là thức ăn mà mình ăn vào bằng miệng, mà còn là những thức ăn mình đưa vào qua các giác quan, thí dụ như xem phim ảnh, ca nhạc, sách báo, thậm chí chuyên trò, hay những ý nghĩ tư duy tàn phá thân tâm mình.
Phải biết thương mình, thương trái tim của mình. Hãy mở trái tim của mình ra để chơi và có mặt với mọi người xung quanh, quan tâm tới những người thân yêu trong gia đình mình, đó cũng là cách làm cho mình yêu cuộc sống và thấy có ý nghĩa hơn đó bạn!
Tưởng tượng một sáng mai thức dậy, những người thân yêu đó không còn hiện diện trong đời của bạn, chắc bạn sẽ buồn và còn muốn chết hơn nữa, đúng không? Vậy thì bây giờ đây họ vẫn còn bên bạn, bạn hãy tập trân quý họ và thưởng thức sự có mặt của họ. Thật sự cuộc sống rất mầu nhiệm, con người rất đáng yêu nhưng mình chưa cảm nhận hết mà thôi.
Có những con người họ đang phải dành giật từng giờ, từng phút để được sống. Bây giờ bạn có đôi mắt sáng, có đôi chân khỏe mạnh, có trái tim biết hiểu, biết thương. Đó là một điều may mắn và hạnh phúc lắm rồi sao mình không hạnh phúc cho được. Đừng nghĩ rằng những cái mình đang có như một lẽ tất nhiên. Không có cái gì gọi là tất nhiên mà có đúng không bạn? Có nhiều phước đức lắm, nhiều duyên lành lắm mới có ngày hôm nay. Cũng như bạn có nỗ lực học hỏi không ngừng mới có được ngày hôm nay đúng không? Cho nên bao giờ mình còn lòng biết ơn và trân quý những gì mình đang có thì hạnh phúc sẽ luôn có mặt lâu bền bạn ạ.
Nếu cuộc sống bây giờ mà không có hạnh phúc thì cho dù bạn làm giám đốc,Thủ tướng hay làm Ngọc Hoàng cũng không có hạnh phúc đâu. Đó là một sự thật đó bạn! Hãy chấp nhận những yếu kém của chính mình, dám đối diện sự thật không chạy trốn nó, ôm ấp tất cả bằng tình thương yêu và sự biết ơn khi đó mình sẽ thấy lòng nhẹ nhàng hơn, chất liệu từ bi sẽ có cơ hội được bồi đắp.Cho nên bất kỳ ở đâu mình cũng có khả năng sống tốt và xử lý những cảm xúc của mình bằng cách nhận diện,có mặt và ôm ấp bằng trái tim thương yêu và hiểu biết.
Đi Tu không phải để quên sự đời, mà có yêu đời lắm quý thầy quý sư cô mới đi TU. Thương mình lắm, yêu mọi người lắm mới đi TU. Chứ chán đời, không yêu mọi người, không yêu cuộc sống mầu nhiệm này thì vào chùa làm gì. Chỉ trở thành dì Vãi nấu ăn, đi chợ và giữ chùa mà thôi. Và chùa sẽ không có những vị Tu trẻ, sẽ không có người giúp mọi người đang đau khổ trong cuộc sống hằng ngày mà chỉ là những người chán nản cuộc đời và chạy trốn cuộc đời đi vào chùa mà thôi. Nếu như thế giáo pháp sẽ không được lưu truyền. Đức Phật sẽ không có mặt trên cõi đời này.
Ăn chay là một cơ hội tốt để mình nuôi dưỡng lòng từ bi, tâm hồn thấy nhẹ nhàng và bình an hơn. Nhưng quan trọng nhất là mình phải hiểu được trái tim mình cần gì? Có như vậy cuộc sống mới có ý nghĩa, mình mới yêu đời, yêu cuộc sống xinh đẹp này.
Đôi lời chia sẻ đến với bạn như một bạn thân cùng trang lứa. Cầu chúc bạn có nhiều an lạc, có nhiều thời gian dành cho chính mình.
Thân ái chào bạn!
Hãy cho con biết đâu là chỗ của con!
Câu hỏi:
Cảm ơn cuộc đời nhiều lắm vì có đạo mà con đã biết tội và phước, biết về vô thường và hiểu rõ chính mình,sống đúng với chính mình... Và cũng từ đây con có thêm một người cha thứ 2, đó chính là Thầy con, vị thầy trụ trì chùa Làng. Từ những ngày đầu thầy được gặp Thầy, con thấy cuộc sống của Thầy ôi sao mà giản dị mà bình yên, yêu thương mà bao la bình đẳng khiến con cảm động và con gắn bó với Thầy. Từ đó, tình cảm con dành cho Thầy còn nhiều hơn cả cho gia đình và cho bố mình. Con cứ ngây thơ như vậy bên thầy suốt ba năm. Giờ được Thầy thương hơn lúc trước rất nhiều nhưng con lại không thấy vui mà càng ngày lại càng thấy chút gì đó thất vọng cứ rơi rớt trong con. Tại con đã lớn nên tâm lí cũng thay đổi hay tại Thầy con đã thay đổi. Con cũng nghe lời khuyên các cô bảo rằng "tình thầy trò cũng là một cái tình trong chữ 'ái', con nên ít tiếp xúc vì Thầy con vẫn là một con người. Thầy con không phải là Phật". Con đã tin Thầy con là người Thầy, người cha vĩ đại! …
….Nhưng thầy thương con càng nhiều, con càng được tiếp xúc nhiều với thầy con càng thất vọng vì con đã bắt đầu nhận ra thầy có những lỗ hổng mà bấy lâu nay con không nhận ra… Nhưng không bao giờ con đánh mất chính mình đâu, con tin vào những gì Phật dạy, con tin vào chính mình, con phải sống thật với chính mình.
Nhưng con phải làm sao với vấn đề này? Vì sao con phải khổ chứ? Nhưng con không thể xa Thầy được,con sợ mất Thầy...người con này phải làm gì đây? Con phải làm sao?
Sư cô Khải Nghiêm trả lời:
Chào em,
Trước hết quý Thầy Cô rất biết ơn em đã là người hộ pháp nhé. Cuộc đời cần những người như em, nhất là những vị tu sỹ cũng cần có những người như em để thấy và giúp khi đang lâm vào khó khăn.
Tuy nhiên, mình rất cần sự sáng suốt, lòng vị tha và điều quan trọng đó là một tình thương chân thật mới có thể giúp được. Tình thương chân thật là gì, đó là tình thương trong sáng, không hệ lụy, vướng mắc, tình thương không làm cho lòng mình lo sợ mất mát khi nghĩ tới, không làm cho mình mất ăn mất ngủ, không làm cho mình ngày đêm cứ bi lụy. Vậy thì em hãy nhìn cho thật kỹ vào tình thương của mình có những yếu tố đó không nhé. Nếu có, thì những khó khăn em đang có, những gì em muốn giúp sẽ chưa có kết quả đâu. Vì chính em đang là người khó khăn và đau khổ.
Với thời gian đầu khi gần gũi tu học với Thầy có thể là em có tình thương rất thơ ngây và trong sáng với Thầy thật, vì Thầy có những yếu tố đẹp của người tu, vì Thầy cho em tình thương. Rồi sau đó lớn hơn chút nữa em vẫn còn hạnh phúc, vì Thầy vẫn còn xem em là “số Một”. Nhưng rồi sau đó khi Thầy thương người khác hơn em chút xíu (như suy nghĩ của em) thì em thấy mình bị rơi vào “số Hai”, nên buồn, nên đau, nên tổn thương,… Em nhớ câu Pháp cú “…thương không được thì ghét, oán phải gặp cũng đau…” không? Vậy đó em. Những tâm trạng buồn đau của em cũng rất con người thôi, ai cũng đều có những tâm trạng này khi thương-ghét cả em à.
Với Thầy, đúng, Thầy cũng là con người, Thầy vẫn còn những yếu tố thương-ghét, khi nghĩ vậy thì mĩnh sẽ cũng dễ chấp nhận và cảm thông. Chấp nhận chứ không phải đồng tình với những gì Thầy đang làm (nếu thực sự là sai với chánh pháp). Khi em hiểu và chấp nhận những yếu tố mang tính chất con người trong Thầy và trong mình thì sẽ nhẹ nhàng và bình an hơn nhiều lắm đó em.
Là người Phật tử em hãy học và làm cho tốt những gì Đức thế Tôn dạy, giữ lòng cho bình an, cho trong sáng. Khi muốn giúp ai thì phải tự giúp mình trước, nhìn lại những tư duy và hành động của mình trước khi nhìn vào lỗi người. Nếu Thầy có lỗi thì Thầy có Giới Luật sẽ ngăn chặn và giúp đỡ Thầy.
Quý bác ở Chùa nói rất chính xác đó em, ai cũng có hạt giống Phật và cũng có hạt giống Ma trong đó. Cho nên mình phải tưới cho mình và cho những người chung quanh hạt giống nào lớn lên đây? Tất nhiên là hạt giống Phật phải không em! Vậy thì mình phải tưới tẩm hạt giống đẹp này trong mình và người quanh mình em nhé. Là Phật tử, người học pháp và hộ pháp mình phải biết học gì và làm gì để mới đúng nghĩa là Phật tử hộ pháp đây? Cách nói năng, ăn mặc của người Phật tử khi tới chùa cũng là cách hộ pháp. Có đôi lúc mình nói năng, ăn mặc không đoan nghiêm sẽ làm ảnh hưởng ít nhiều đến các vị Xuất Gia. Do đó, khi tới chùa, cần ý thức mình là người Phật tử, nên chọn những trang phục thế nào cho kín đáo, chính sự kín đáo làm tôn lên vẻ đẹp của người con Phật. Cái đẹp là cái gì kín đáo chứ không phải sự khoe khoang. Chính vì tất cả chúng đều là con người và đang trên con đường hoàn thiện mình, nên chúng ta cần bảo hộ cho nhau, nuôi dưỡng nhau để cùng tu. Nếu mình không biết bảo hộ cho nhau thì chính mình sẽ khổ, và khi mình khổ thì người xung quanh mình cũng khổ thôi. Vì vậy mình rất ý tứ và cẩn trọng.
Và, khi em muốn cứu người chết đuối thì ít nhất là phải biết bơi phải không em? Nếu không thì mình sẽ chết chìm trong khi cứu người. Có đôi lúc lòng thương thì có nhưng không đủ trí tuệ thì lại càng hại hơn, trước hết là làm cho chính mình khổ và làm khổ người khác.
Vậy thì trước hết em hãy làm cho mình bình an trước nhé. An như thế nào đây? Khi trong lòng có sự bực bội, ganh tỵ, trách móc, đòi hỏi…em hãy ngồi xuống và gọi đúng tên của nó: chào bạn, bạn đang đến đó sao? Rồi em để hết tâm ý em vào hơi thở vào- thở ra của mình, em có thể để tay lên bụng, theo dõi sự phồng lên xẹp xuống theo hơi thở vào-ra của mình. Khi đặt hết tâm ý vào hơi thở thì những buồn giận, trách móc kia cũng sẽ lắng dịu xuống cùng với hơi thở của mình. Khi lòng đã yên lắng thật sự thì bình an cũng đang có mặt. Khi trong tâm có nhiều bình an thì những ganh tỵ, trách móc, buồn khổ, cô đơn cũng lắng dịu theo. Tuy nhiên, em cần phải nhớ và duy trì sự tập luyện này thường xuyên hơn, kể cả khi lòng em đang bình an để khi những cơn sóng trong lòng xuất hiện thì mình mới nhớ tới phương pháp làm lắng dịu tâm ý này. Đây là nguồn thức ăn cho tâm ý của mình. Còn khi buồn đau mà cứ ngồi đó ôm lấy nỗi đau rồi hờn giận trách móc thì những đau buồn của mình nó cứ lớn hơn mà thôi, bởi vì mình đang nuôi nó mà. Cho nên cần ý thức rõ ràng là muốn nuôi mình bằng nguồn thức ăn nào em nhé?
Khi đã có bình an thực sự, mọi hờn giận trách móc, nghi ngờ đã lắng dịu rồi thì em mới thưa chuyện với Thầy bằng sự kính trọng của một người đệ tử đối với người Thầy. Thưa với một tình thương của người học trò như vậy thì mới thành công được. Thành công ở đây không phải là Thầy phải hoặc sẽ thay đổi, thành công ở đây là em đã làm hết lòng của một người học trò, của một người đệ tử. Khi đã làm hết lòng rồi thì tâm mình sẽ nhẹ nhàng hơn cho dù kết quả là thế nào đi chăng nữa.
Chị tin rằng em sẽ làm được điều này và là người hộ pháp giỏi.
Chúc em thành công.
Làm sao để chuyển hóa mặc cảm tội lỗi?
Câu hỏi:
Nam Mô A Di Đà Phật
Con xin kính chào Sư Thầy cùng các Sư Cô!
con là Phật tử, đã quy y tam bảo. Nhưng do hoàn cảnh công việc nên con ít khi được đi thỉnh nghe các Thầy thuyết giảng giáo Pháp. Do đó Phật tử con vẫn còn nhiều điều chưa tỏ, chưa thể thông suốt. Vì thế mà tâm con còn nhiều bấn loạn, dù đã cố gắng nhưng không tìm ra đường đi đúng để thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn của cuộc sống. Giờ đây con tìm thấy trang web của Thầy, thực trong lòng thấy vui mừng vô cùng. Con xin Thầy cùng các Sư cô hãy lắng nghe tâm sự của con và cho con lời khuyên, để con có thể tìm được đường đi đúng cho cuộc đời mình.
Con năm nay 27 tuổi. Từ nhỏ đến lớn, học hành chăm chỉ, là con người hiền lành, không bao giờ muốn gây sự hay làm hại bất cứ ai. Nhưng công việc hiện tại của con làm cho con có cảm giác tội lỗi, trái với những điều Đức Phật dạy. Con làm bên bộ phận kiểm định chất lượng của một công ty nước ngoài. Công việc của con là phải nhắc nhở công nhân thực hiện đúng các yêu cầu mà khách hàng đưa ra để đảm bảo chất lượng hàng hoá mình tốt. Con là người tìm ra những sai phạm của công nhân và nhắc nhở họ sửa chữa, để đảm bảo hàng hóa tốt, như thế công ty mới tồn tại lâu dài và mọi người mới có công ăn việc làm. Con làm việc với thái độ rất thân thiện, vì con luôn tôn trọng mọi người, dù họ chỉ là công nhân bình thường, nhưng họ là những người lao động chân chính và đáng được đối xử tử tế. Con không bao giờ có thái độ hách dịch hay lớn tiếng mắng mỏ. Nhưng vì những điều con nhắc nhở lại làm cho quản lý của họ không vui nên người quản lý có nhiều hình thức xử phạt công nhân. Dù con không trực tiếp phạt họ, nhưng điều này làm con rất buồn, tựa như chính tay con phạt họ vậy. Con đã suy nghĩ rất nhiều, nhưng vẫn không tìm ra được câu giải đáp, liệu con có nên tiếp tục công việc này nữa không? Và con làm việc như thế là có gây ra tội lỗi không? Mà giờ để kiếm được một công việc ổn định thì thực sự rất khó khăn. Con đã bỏ nhiều sự hy sinh để có được vị trí công việc này. Con thật sự không biết phải làm sao Thầy ạ. Kính xin Thầy hãy cho giúp con được sáng tỏ để trong tâm con cảm thấy được bình an.
Còn một chuyện nữa rất tế nhị, con cũng thành tâm kính xin Thầy cho con lời khuyên. Từ khi còn nhỏ đến khi đi học đại học, ra trường đi làm, con cũng chưa từng có người yêu, nhưng cách đây một năm, con có gặp một người cùng làm việc ở một công ty, thấy người đó hiền lành nên con cũng có tình cảm. Nhưng sau một thời gian tìm hiểu nhau, con thấy hai người không hợp nhau. Con muốn có tình cảm trong sáng nhưng anh ấy lại muốn chuyện quan hệ nam nữ. Thời gian đó con đã dại dột nên có những hành động âu yếm với anh ấy tuy là chỉ hành động bên ngoài nhưng con cảm thấy đó là tội lỗi vậy nên con đã chủ động chia tay tuy tự an ủi rằng, yêu nhau thì những hành động đó là bình thường. Nhưng con vẫn không thể thoát ra khỏi mặc cảm tội lỗi, con nghĩ mình là kẻ sống buông thả, không nghiêm túc, dễ dãi và sau này nếu con yêu một người khác và lấy làm chồng, con muốn thú nhận tất cả với người đó, nhưng con lại sợ họ không chấp nhận người con gái đã ngả vào vòng tay của người đàn ông trước. Con không muốn mình sống mãi trong sự lừa dối, nên con không dám đến với bất cứ ai. Con thực sự rất đau khổ vì từ trước con chỉ có một tâm niệm là sẽ yêu một người đứng đắn và lấy làm chồng, nhưng trong một phút yếu mềm mà con đã sa ngã. Bản chất con là người đứng đắn, không ham mê dục vọng, nhưng vì lần đầu tiếp xúc với tình yêu nên con đã hồ đồ, hành động sai trái. Con kính mong Thầy giúp cho con lời khuyên để con có thể bình tâm và tự tin bước tiếp.
Con chân thành cảm ơn sự lắng nghe của Thầy.
Con kính chúc Thầy và các Sư cô sức khoẻ và may mắn.
Phật tử GP
Sư cô Trăng Chùa Xưa chia sẻ:
Thân gởi em GP!
Sư chị đọc thư em và cảm thấy em thành thật và trong sáng. Em biết không, mỗi lần được nghe pháp thoại của Thầy là thêm một lần thân tâm sư chị được thanh lọc, làm mới và cảm thấy hạnh phúc quá chừng. Em cũng có thể nghe pháp thoại trực tuyến của Thầy giống như sư chị mỗi tuần vậy đó để được nuôi dưỡng niềm vui, hạnh phúc và gìn giữ được tâm trong sáng của mình em nhé. Trước khi đi xuất gia, sư chị thường tải pháp thoại của Thầy, mỗi tối sau khi xong việc, trở về với góc nhỏ của mình, chị thường ngồi yên nghe pháp thoại của Thầy chừng 30 phút, hoặc hơn, sau đó tự làm thiền buông thư cho mình trước khi đi ngủ, và đêm nào chị cũng ngủ thật ngon. Bây giờ chúng ta cũng đã có Chùa trực tuyến để hỗ trợ cho những thiền sinh bận rộn giống như em đó.
Quán chiếu thư em viết, sư chị nhìn thấy bên trong em đang có một cô bé cần được chính em ôm ấp. Cô bé ấy đang có những lo lắng, suy tư, trăn trở và rất cần tình thương của em. Thiền tập có thể giúp cho em chăm sóc cô bé của em, giúp em lấy lại tự tin và sự tươi mát, thảnh thơi. Giống như sư chị đã chăm sóc cô bé trong sư chị. Sư chị chia sẻ kinh nghiệm của sư chị để em tham khảo nhé.
Em à, mỗi ngày tâm chúng ta đều có những dòng ý nghĩ đi qua từ lúc chúng ta thức dậy đến lúc chúng ta đi ngủ hay cả trong giấc ngủ cũng vẫn làm việc rất “tích cực”. Cho nên dù không làm gì mà ta cũng kiệt sức vì những ý nghĩ không dừng đó. Ta bị nó trấn ngự và cứ lẩn quẩn trong đó, dằn co, bào chữa, trách móc, hối tiếc, hi vọng… Nó làm ta mất thời gian, mất tự tin, mất tươi mát và mất cảm hứng với bao nhiêu cái đẹp của cuộc sống xung quanh.
Hơi thở chánh niệm, hơi thở ý thức sẽ giúp cho em nhận diện được những gì trong lòng em, giúp em ôm ấp nó và thở cùng nó, hiểu nó và thương nó. Việc thực tập thở rất dễ, em có thể lên trang nhà Làng Mai để đọc thêm từ những bài hướng dẫn hoặc nghe Thầy giảng trực tiếp cách thực tập 16 hơi thở ý thức (4 hơi thở cho thân, 4 hơi thở cho cảm thọ, 4 hơi thở cho tâm và 4 hơi thở cho đối tượng của tâm). Và khi em có thể dừng suy nghĩ lại được trong hơi thở ý thức đó là khi em bắt đầu làm chủ được mình và em sẽ biết mình nên làm gì và không nên làm gì. Với hơi thở ý thức sẽ giúp em đi ra được những tạp niệm đã làm em mệt mỏi và cái thấy của em sẽ sáng lên.
Để giải quyết khó khăn trong công việc của em đối với công nhân và quản lý của họ, em có thể vận dụng thử phép thực tập Tưới Hoa khoảng 1 tuần, em sẽ thấy nó vừa giúp tâm em vui vẻ lên và năng lượng em truyền ra sẽ khỏe nhẹ hơn mà nó vẫn chứa đủ nội dung thật sự em muốn làm đối với công nhân và quản lý của họ. Tưới Hoa nghĩa là em công nhận những gì họ đã làm tốt trước, để họ có niềm vui và niềm tin vào những việc họ đã cống hiến cho công ty. Họ cũng cảm nhận được thiện cảm em dành cho họ, giúp cho họ bớt lo sợ, căng thẳng, đặc biệt là những người quản lý, họ cũng bớt áp lực và tránh hiểu lầm em. Họ sẽ hiểu nguyên nhân việc em muốn làm là nâng cao chất lượng sản phẩm chứ không phải chỉ trích nhân viên dưới quyền quản lý của họ.
Những gì em làm trong công việc theo sư chị nghĩ là đúng và có thiện ý tốt, vì vậy em không nên từ bỏ công việc em đang làm, mà em chỉ cần thực tập thêm để làm tốt hơn, khéo léo hơn thôi em ạ. Em cũng nên dành chút thời gian để kết nối thêm với người quản lý công nhân để người ấy hiểu em thêm và em cũng hiểu thêm về người ấy. Bản thân người quản lý cũng có những khó khăn trong chính nội tâm họ, cuộc sống của họ, cho nên khi họ hành xử với mọi người xung quanh còn chưa khéo léo lắm.
Ai cũng muốn mình đẹp và tốt trong mắt người khác, nhưng vì bận rộn công việc quá mà mọi người đã đánh mất mình và thường chỉ nói tới những việc cần phải làm thế này hay thế kia… nên dễ tạo ra những áp lực lên nhau. Vì vậy mà trong công việc chúng ta rất cần được nuôi dưỡng nhau bằng những nụ cười, năng lượng vui tươi. Nếu khi em thấy trong mình có cảm xúc không vui thì em nhớ đừng nói vội, hãy dừng lại thở vài ba hơi thở để buông thư và thiết lập lại trạng thái bình an trước đã, hoặc đi vài bước thiền hành cho lắng dịu cảm xúc không lành trước, đó là cách luyện tâm mình cho vững chãi và tươi mát mỗi ngày đó em ạ.
Để thực tập dừng lại, ban đầu sư chị vừa thực tập hơi thở, vừa thực tập bước chân chánh niệm. Em có thể thực tập đi với hơi thở ý thức trong công ty, từ văn phòng của em đến văn phòng xưởng, hoặc nơi công viên gần nhà em ở, hoặc bất cứ nơi nào mà em thích. Khi đi em để tâm mình vào bước chân ý thức là cơ hội để trụ tâm về với thân, thân tâm của em được hợp nhất, em sẽ có sức mạnh tinh thần. Ban đầu sự thực tập của em còn mới, có thể có chút lạ lẫm, nhưng hãy tin chị, chỉ cần sau một thời gian thực tập miên mật, tự em sẽ thấy em đẹp ra như thế nào, vững chãi và tươi trẻ ra sao.
Thầy đã cho các đệ tử một công thức để có một quyết định sáng suốt, công thức đó là: Khi mình làm ra một quyết định nào, tâm của mình lúc đó có tự do, thoải mái, trong lòng không bị trấn ngự bởi những lo lắng, buồn tủi, vội vã hay đam mê. Nếu em thấy có sự lo lắng, có trăn trở, có sự vội vã… thì em khoan hãy hành động, khoan hãy nói và khoan có những quyết định vội. Sư chị cũng muốn khuyên em có những chuyện mình hãy để nó vận hành theo cách của nó. Khi kết hợp được hơi thở và bước chân ý thức, em sẽ có khả năng làm chủ cảm xúc của mình hơn và em sẽ thực hiện được điều này dễ dàng hơn. Hơn nữa tập thở sâu cũng giúp em thanh lọc độc tố cho thân mình, giúp em cảm thấy nhẹ nhàng sảng khoái hơn.
Bây giờ đến chuyện tình yêu nhé!
Xã hội ngày nay có những phương tiện truyền thông và quảng cáo hiện đại thường tưới tẩm cho chúng ta những hạt giống bất thiện như ham muốn tình dục… với những quán cà phê đèn mờ dành cho các cặp tình nhân thì ngày càng mọc lên như nấm, những sân chơi lành mạnh lại hiếm dần. Rất nhiều bạn trẻ đang nằm trong sự ảnh hưởng đó khiến tình yêu mất dần đi sự trong sáng và những vun đắp giá trị tinh thần.
Thầy luôn dạy, có hiểu mới có thương. Em và bạn em đều là nạn nhân của những truyền thông tiêu cực. Thay vì trách giận bạn ấy, em hãy thương bạn ấy. Bạn của em đã bị chính em từ bỏ vì không biết cách nuôi dưỡng một tình thương. Em nên cảm thấy tội nghiệp cho cả hai mới đúng, bởi vì cả hai đã bỏ lỡ cơ hội nuôi dưỡng những giá trị tinh thần bền vững trước khi đi sâu vào mối quan hệ với nhau. Tuy vậy em đã biết dừng lại đúng lúc, đó là điểm tích cực của em, thôi thì hãy cảm thông và tha thứ cho chính mình, em nhé!
Bây giờ thì em đang hoàn toàn có tự do và có cơ hội làm mới lại tình thương của mình. Làm mới lại tâm thương yêu bằng chính sự vững chãi trong nội tâm mình qua cách thực tập chánh niệm em ạ. Trong tương lai, nếu có người thương, cả em và người em thương cần yểm trợ nhau, học hiểu nhau, học chia sẻ cho nhau nghe những niềm vui cùng nỗi khổ.
Khó khăn vừa qua đã đến như là một chút bùn vậy đó em. Sen đẹp nhờ bùn, nếu không có bùn thì sen không mọc lên được, không tỏa hương thơm được. Em đã có một ít chất liệu để làm nên một tình thương đích thực rồi. Hãy thắp sáng ý thức để không đi vào vết xe cũ. Quá khứ đã qua, em đừng bị nó lôi kéo và để nó làm cuộc sống hiện tại của em khó khăn hơn. Nếu cần chia sẻ với người bạn mới, em có thể cho người đó biết rằng, em đã từng quen một người con trai nhưng giữa hai người không hợp nhau, chưa hiểu nhau và chưa thể làm chổ dựa tinh thần được cho nhau nên không thể làm bạn đời với nhau được vì vậy mà em đã dừng lại. Tương lai là nhìn về phía trước và phải đi tới. Quá khứ chỉ là cái ngoái đầu lại nhưng không thể bước lùi. Để khám phá cuộc sống mới, em phải nhìn tới trước.
Hãy nuôi dưỡng những giá trị tinh thần tươi đẹp trong em để hiến tặng cho chính em và người thương của em. Em hãy làm một suối nguồn của sự tươi trẻ, tự tin và những giá trị tinh thần đẹp, em nhé! Làm mới thân tâm bằng hơi thở và bước chân ý thức của em.
Chúc em thiền tập vui và mau chóng chuyển hóa những khó khăn của em, chế tác được nhiều hiểu biết, thương yêu và hạnh phúc để hiến tặng cho mình và mọi người. Trong khi thực tập thở, thiền hành, làm mới… có gì khó khăn em cứ email về để được hướng dẫn thêm em nhé!
Trân quý và tin tưởng
Sư cô Trăng Chùa Xưa
Nhìn sâu hơn nữa vào bản chất của khổ đau
Sư cô Trăng Mai Thôn chia sẻ
Kính chào Quý Thầy và Quý Sư Cô Làng Mai,
Con là một người chuyên thực tập hơi thở và bước chân chánh niệm theo huớng dẫn trang Langmai. Hiện nay con có một tri giác làm con cảm thấy khó hạnh phúc trong giây phút hiện tại. Con thấy rằng mỗi thứ mình tiếp xúc xung quanh đều có dính dáng đến những khổ đau của người khác trong quá khứ nên con không cảm thấy hạnh phúc khi mình tiếp xúc với sự sống. Ví dụ như con đường con đang đi được làm từ những người công nhân làm đường, có thể khi làm đường người công nhân đó có thể có những khổ đau nên con đường con đang đi cũng có liên quan đến khổ đau của người khác. Suy rộng ra tất cả những gì mình tiếp xúc có liên quan đến khổ đau của những người làm ra nó nên con thấy cái mình tiếp xúc không còn mầu nhiệm nữa nên con không cảm thấy hạnh phúc với những cái mình đang tiếp xúc. Hiện nay con vẫn thực tập hơi thở và bước chân chánh niệm để giữ tâm mình không đau khổ nhưng con khó hạnh phúc với tri giác hiện nay của mình. Kính mong Quý Thầy Cô soi sáng cho con có thể hiểu được tri giác của mình đúng hay sai để có thể sống đời sống của mình một cách sâu sắc.
Thương yêu và tin tưởng
Nhuận Sự
Trả lời: Sc Trăng Mai Thôn
Em thân mến,
Rất vui mừng vì em biết thực tập nhìn sâu để thấy, để thông cảm với nỗi đau của người khác, như vậy là tốt lắm. Nhìn thấy được như vậy mình sẽ nảy sinh ra một lòng biết ơn với những gì đang có sẵn ở chung quanh mình và trong chính bản thân mình, thí dụ như con đường mà em đang đi. Nếu biết rằng con đường được làm bằng mồ hôi và nước mắt của người khác thì mình sẽ đi trên con đường đó một cách cẩn trọng hơn, chánh niệm hơn và tràn đầy lòng biết ơn hơn. Mình sẽ trở nên trân quý tất cả những gì mình tiếp xúc. Ngoài những khổ đau, những người làm đường đó có lẽ cũng đã có những giây phút hạnh phúc trong đời, như tất cả chúng ta. Bát cơm manh áo mà họ và gia đình họ có được là nhờ họ có công việc làm đường đó. Có hạnh phúc nào mà từ trên trời rớt xuống đâu. Khổ đau và hạnh phúc như hai mặt của một bàn tay. Thấy được như vậy, trong tim mình sẽ ứa ra những giọt nước của hiểu biết và thương yêu. Mình không những thương được những gì dễ thương mà cả những gì khó thương mình cũng thương. Hãy học nhìn sâu hơn nữa vào bản chất của khổ đau em sẽ thấy được bản chất của hạnh phúc. Lúc đó em sẽ thấy mình thật may mắn đã tìm ra được con đường để khi mình khổ đau bế tắt mình sẽ không chỉ ngồi đó than vãn mà biết phải nhìn sự việc như thế nào để thoát ra.
Một khi em có cái thấy sâu sắc rồi thì em sẽ thấy mình có trách nhiệm phải sống hạnh phúc để những gì em làm ra, em tạo tác ra bây giờ mang dấu ấn hạnh phúc của em, có vậy thì sau này con cháu chút chít chắt của em sẽ không bị bế tắt trong dòng suy nghĩ giống như em.
Em hãy thực tập thiền lạy trong quyển Sám Pháp Địa Xúc của Sư Ông Làng Mai để thấy mình là một tế bào trong sự sống mênh mông trùng trùng duyên khởi, để em thấy em và những gì chung quanh em thật là mầu nhiệm cho dù đó là khổ đau hay hạnh phúc.
Mong em thấy được sự mầu nhiệm trong cuộc sống hàng ngày, trong chính bản thân và gia đình. Hãy để cho lòng biết ơn mãi ngự trị trong lòng em. Sư Ông đã nói: “Ngày nào con còn biết ơn, ngày đó con còn hạnh phúc”.
Giữ gìn tâm ý như thế nào?
Thầy Tâm Quả chia sẻ
Thưa thầy, thưa cô!
Con có dịp đọc được một bài viết trong đó có nói như sau: Trong kinh dạy rằng: "Làm trăm ngôi chùa Phật không bằng làm sống một người. Làm sống người trong mười phương thiên hạ không bằng gìn giữ tâm ý một ngày." Con không hiểu giữ gìn tâm ý là giữ gìn như thế nào? Và tại sao giữ gìn tâm ý lại có được công đức lớn như vậy? Mong các thầy, các cô giúp con.
Con xin cảm ơn!
Thầy Tâm Quả chia sẻ:
Chào bạn.
Rất vui được trao đổi kinh nghiệm với bạn. Mình hy vọng một vài gợi ý của mình có thể giúp bạn thực tập cho vui.
Để gìn giữ tâm ý một ngày có nghĩa là gìn giữ tâm ý mình hoàn toàn thanh tịnh, (giải thoát) bình an, hạnh phúc trong một ngày mà không để sự đau buồn, bực bội, lo lắng, sầu đau lôi kéo mình hay những dự án về tương lai lôi mình đi rất xa. Nếu không, mình sẽ không có khả năng an trú trong giây phút hiện tại tuyệt vời. Nếu muốn gìn giữ tâm ý mình được nhẹ nhàng, bình an và hạnh phúc thì phải thực tập chánh niệm, nghĩa là phải có khả năng nhận diện được cái gì đang xảy ra cho bản thân mình và chung quanh mình đó gọi là chánh niệm. Nếu bạn có khả năng nhận diện được tâm hành của mình và biết nẻo về tâm ý của mình, thì bạn là người có chủ quyền, bạn không còn là nạn nhân của những suy nghĩ, cảm xúc của bạn, hơn thế nữa bạn sẽ giúp được rất nhiều người trong gia đình, xã hội, học đường.
Ví dụ, khi bạn có một tâm hành bực bội đang đi lên trong tâm, liền lập tức bạn biết là bạn đang có một tâm hành bực bội, thì bạn biết cần phải làm gì lúc đó để chăm sóc sự bực bội đó trong lòng mình, bạn sẽ không cho phép mình là nạn nhân của sự bực bội và cũng sẽ không cho phép mình vung vãi những bực bội đó lên người khác. Bạn biết rất rõ khi sự giận hờn, trách móc, chế ngự trong tâm hồn, mình sẽ đánh mất mình, đánh mất trí tuệ, và sự giận hờn này sẽ làm đổ vỡ sự liên hệ tốt đối với những người xung quanh. Nếu bạn giữ gìn được tâm ý của mình trong chánh niệm, thì bạn không những giúp đỡ được cho bạn mà còn cho rất nhiều người trong những tình huống khó khăn. Có rất nhiều người làm được rất nhiều công đức, nhưng vì không kiểm soát được chính mình trong một tình huống rất cần sự tỉnh thức, chỉ một phút nóng giận họ đã thiêu đốt cả rừng công đức (đây là lời Bụt đã nói) bằng một lời nói, bằng một ánh mắt, bằng một hành động.
Vậy thì khi bạn giận, thay vì nổi giận với người kia và làm cho người kia khổ để xoa dịu cơn giận trong lòng mình, thì bạn nên trở về với hơi thở của mình và thầm nói: ‘thở vào, tôi biết tôi đang giận; thở ra, tôi mỉm cười với cơn giận của tôi’, chỉ cần vài hơi thở như vậy thôi là bạn đã có thể làm lắng dịu cơn nóng giận của bạn rồi, tu như vậy sẽ đem lại sự chuyển hóa cho bạn và cho những người xung quanh bạn. Chính sự chuyển hóa này đem lại rất nhiều công đức. Sự chuyển hóa này còn khích lệ được nhiều người tu tập theo mình. Công đức vun bồi công đức.
Trong cuộc sống có rất nhiều người làm từ thiện, rất nhiều người đóng góp xây chùa... Đó cũng là công đức. Nhưng nếu anh giận, nếu chị giận, mà anh chị không thể kiểm soát được cơn giận của mình thì ngọn lửa sân của anh, của chị sẽ thiêu hủy cả rừng công đức của anh và của chị. Bởi vậy trong kinh có nói: “Làm trăm ngôi chùa không bằng làm sống một người. Làm sống một người trong mười phương thiên hạ không bằng gìn giữ tâm ý một ngày."
Chúc bạn tu tập vui và thành công trên con đường của mình.
Tâm Quả
Sự nghiệp - Học hành
Tình yêu và sự nghiệp
Con xin được hỏi:
Con có một người bạn học cùng đại học, nhưng đã không được tốt nghiệp cùng con mà phải học thêm hai năm nữa. Bạn con đang rất đau khổ và cảm thấy mất phương hướng. Anh có một người bạn gái nhưng không được sự chấp thuận từ gia đình nên đã lén lút. Bây giờ người bạn gái đó muốn tạm xa anh một thời gian vì đã quá mệt mỏi. Nhưng anh thì không muốn như vậy, anh sợ mất cô ấy, sợ rằng sẽ không còn động lực nào để anh có thể cố gắng tập trung được vào việc học, và như vậy thì sẽ mất hết công sức sáu năm ruỡi cho một tấm bằng đại học. Đứng trước vấn đề tình yêu và sự nghiệp như vậy, anh đã không biết phải giải quyết như thế nào. Kính mong quý thầy, quý sư cô hãy cho bạn con lời khuyên để có thể giúp anh cân bằng lại cuộc sống cũng như giải quyết được vấn đề và có thể sống tốt hơn.
Sư cô Khải Nghiêm xin được chia sẻ cùng bạn:
Em thương!
Xác định thời điểm này (giai đoạn này) cái gì là cần chú trọng hơn, có người họ đồng thời quan tâm hai vấn đề cùng một lúc mà không bị phân tán và bỏ rơi cái nào. Nhưng cũng có người phải chú trọng một vấn đề thôi thì khi thành công vấn đề này rồi đồng thời vấn đề kia cũng hanh thông. Thời gian qua em cũng thấy rõ mình rồi đó, lo lắng cho tình yêu không được chấp thuận, em cố gắng tìm cách để yêu (lén lút) thì tâm em đâu bình an, yêu cũng đâu có hạnh phúc được, nếu có hạnh phúc thì chỉ là cảm giác nhất thời thôi, không bền được. Rồi vì phải toan tính cho một tình yêu như vậy em cũng không thể nào chú tâm vào việc học được, và lòng em càng đau khổ đủ thứ. Khi đi học thì tâm ý để đến chuyện sợ mất người yêu, bên người yêu thì phải lén lút. Nhìn kỹ đi, học hay yêu em đều không có tự do và không để tâm ý mình hoàn toàn đầu tư vào chuyện mình đang làm cả. Và hơn nữa, mỗi giai đoạn phát triển bình thường cần có sự nghiệp thì phải hoàn tất giai đoạn đó, như 6 đến 18 tuổi phải hoàn tất trình độ phổ thông, 18 tuổi đến hai mươi mấy là phải hoàn tất một trình độ đại học mà mình mong muốn. Vậy, em đã xác định khi vào đại học rồi, thì bây giờ em chỉ cần nhìn lại mình đã hoàn tất chưa, nếu chưa thì phải hoàn tất đã. Còn đường lo sợ mất người yêu, nếu em đầu tư sự bình an của mình vào việc học (sự nghiệp) thì em cũng sẽ thành công trong tình yêu của em mà thôi. Chính sự lo lắng của em làm cho em không thể giúp được gì cả, mà càng lo lắng em càng rối và “mất” mà thôi. Người yêu em có ý định xa một thời gian cũng tốt cho cả hai lắm, đây là cơ hội để cả hai nhìn rõ mình hơn. Nếu là thật sự yêu nhau thì phải hiểu cả hai đang cần làm gì nhất là trong giai đoạn này, còn nếu như em cứ cố gắng giữ người yêu bên cạnh mà cứ dằn vặt và không có tương lai cho sự nghiệp thì cả hai đều phải khổ. Khi tâm em đủ bình an để học thì tình yêu em cũng sẽ bình an hơn và người yêu của em khi bên em sẽ thấy lòng nhẹ nhàng hơn. Vậy thì em đâu “mất” gì. Đọc tâm sự của em chị nghĩ đừng tách riêng tình yêu hay sự nghiệp, cũng giống như tình hay hiếu vậy mà. Nếu mình cứ lo lắng chọn lựa mãi thì thời gian sẽ trôi qua thật đáng tiếc mà mình chẳng làm được gì cho cuộc đời. Cho nên tình hay hiếu, tình yêu hay sự nghiệp không phải là một cái gì có thể cân đo được, mà tự sự thông minh được làm bằng chất liệu của tình thương thật sự thì sẽ thấy thời điểm này cần làm gì là tốt nhất, thì cuộc sống của mình sẽ cân bằng và giúp được tất cả các băn khoăn rối rắm của mình thôi.
Chị thấy em sẽ không khó khăn để đi qua giai đoạn này, mình phải đứng vững trên hai chân của mình, đừng bị lụy quá trước hoàn cảnh hiện tại. Cứ tin mình sẽ chiến thắng thì mình sẽ chiến thắng. Em hãy vội một vốc nước mát lạnh bằng hai tay của mình úp vào mặt, nhìn vào gương đi, em vẫn còn đây, hai mắt còn sáng lắm mà, đâu có gì gọi là mất mát. Hãy mạnh mẽ vượt qua thử thách này rồi em sẽ thấy “Ồ! Đó chỉ là một ảo giác thôi mà!” Rồi em sẽ thấy rõ “Đau khổ là nền tảng của hạnh phúc”. Thân chúc em một năm tươi sáng hơn và nhiều bình an hơn.
Chị đã xưng hô trực tiếp với người bạn của em cho dễ, em có thể tùy thực tế và cảm nhận từ lời chia sẻ này mà giúp bạn nhé. Chúc em có nhiều an lạc và thảnh thơi.
Thương chào em.
Có quá nhiều tham vọng
Con xin được hỏi:
Hiện nay con đang sống tại Hà Nội. Con cảm thấy mình là một người có quá nhiều tham vọng. Con muốn có địa vị trong xã hội, con muốn đi du học để nâng cao kiến thức, và con cũng muốn có tình yêu theo ý của con. Nhưng có lẽ con không biết sức của mình đến đâu, bởi vì năm nay con đã 27 tuổi. Có nhiều lúc cố gắng quá con đã bị ngất xỉu và phờ phạc như bị mất hồn. Mọi người đều nhắc nhở con, nhưng con lại không muốn nghe ai cả, con chỉ muốn làm theo ý của con. Nhiều khi không đạt được mục tiêu đề ra con bắt đầu cáu gắt, khó chịu nếu như có bất cứ ai hỏi gì. Con phải làm sao bây giờ? Xin quý thầy quý sư cô hãy cho con một lời khuyên. Con kính cám ơn nhiều.
Sư chú Pháp Khải chia sẻ:
Bạn thân mến!
Cám ơn những lời chia sẻ của bạn cùng ban biên tập. Đọc qua những dòng tự kiểm mà bạn nhận xét, chữ tham vọng kia nó chính xác như thế nào trong hoàn cảnh của bạn thì chắc chỉ có bạn mới rõ nhất thôi. Sự phát triển nhanh của xã hội phần nào cũng là một động lực đẩy nhanh nhịp sống của con người, đặt biệt là khu vực Á châu hiện nay. Đôi khi mình cảm tưởng cái dòng chảy này quá lẹ và đã lôi cuốn đi theo biết bao nhiêu năng lực và thời gian của con người. Không những có những chiếc thuyền của các thế hệ 70x, 80x đã đang trôi theo dòng chảy, mà ngay cả các chiếc bè của thế hệ 9x cũng đang giăng buồm để muốn khẳng định mình cùng với các thế hệ đàn anh. Trong cuộc sống, hầu như ai mà không có những cái ao ước, cái mục tiêu hay là một lý tưởng để mình tưởng tới. Có lẽ như vậy thì cuộc sống sẽ có thêm chút sinh lực và ý nghĩa hơn. Ở tuổi thanh niên với bao nhiệt huyết như bạn mà có nhiều ước muốn trong cuộc sống thì không phải là điều quá đáng đâu. Quan trọng là mình nên nhìn sâu về khả năng của mình và xem mình có bị giam cầm bởi các sự ước muốn đó hay không? Và mình có đánh mất mình trong quá trình thực hiện những việc ấy hay không? “Giam cầm” ở đấy là mất quyền tự chủ, và “bị giam cầm bởi các sự ước muốn” là mình đánh mất mình trong ý thức mình đang làm gì. Bạn hãy xem lại bạn có đang thực hiện những ước muốn ấy với cái tâm trạng thảnh thơi, với những niềm vui, và có mặt cho cuộc sống của bạn hay không? Sự sống rất quý báu và mầu nhiệm! nó bao gồm chính bạn, người thân bạn bè, thiên nhiên, và biết bao điều kỳ diệu khác đang xảy ra xung quanh bạn.
Bạn hãy thử làm một bài trắc nghiệm nhỏ nhỏ coi trong thời gian qua bạn đã có mặt cho chính mình bao nhiêu. Bạn đã có tiếp xúc với những niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống hay không? Bạn có đang ý thức rõ được sự có mặt của người thân, bạn bè, những tình thương và sự quan tâm mà họ dành cho bạn? Bạn có ý thức rằng Hà Nội và đất nước Việt nam còn nhiều cái đẹp và đều hay đang chờ bạn đi khám phá và thưởng thức không? Bạn có bao giờ nhìn lại xem những cái ước muốn có một địa vị trong xã hội, một cái kiến thức cao, và một tình yêu lý tưởng làm mình quá bận rộn trong cuộc sống và đôi lúc quên đi nhiều thứ quan trọng khác của cuộc sống bạn. Cái thân cao gầy của bạn cái định kiến mà làm bạn không muốn lắng nghe một ai, và cái nổ lực đôi khi quá sức đã làm bạn phờ phạc. Khó chịu phải chăng là cái đèn đỏ báo hiệu?!... Rất mong là ngay cả chính bạn cũng đang cảm giác có một cái gì đó bất thường đang xảy ra. Thôi đèn đỏ đã lên, vậy thì hãy cho chiếc xe dừng lại một chút. Bạn hãy nắm lấy cơ hội này để nhìn lại và lắng nghe mình cho rõ một chút. Bạn hãy xem xét lại mình có phải đã hy sinh quá nhiều thì giờ, tự do và hạnh phúc của hiện tại cho những ước muốn trong tương lai hay không? Mà tự do và hạnh phúc là những yếu tố rất quan trọng trong cuộc sống. Khi có được nhiều tự do và hạnh phúc thì bạn sẽ thấy cuộc sống thêm nhiêu ý nghĩa và quý báu biết bao. Những yếu tố đó sẽ cho bạn nhiều cảm hứng để tranh thủ làm những gì bạn muốn làm và sự chán nản sẽ tự rút lui thôi. Hãy tranh thủ sống đẹp với tuổi trẻ của bạn, đừng để khi mái tóc điểm sương rồi mới nhận ra. Chúc bạn thành công và tiếp xúc được nhiều với hạnh phúc trong cuộc sống.
Chỉ là một tương lai mù mịt
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý thầy quý sư cô!
Năm nay con 24 tuổi và hiện đang sống ở Việt Nam. Cha đã mất từ khi con 5 tuổi. Gia đình con hiện giờ có mẹ, bốn anh trai và một chị gái. Mẹ con là một phụ nữ cứng rắn, đầy bản lĩnh nên kinh tế gia đình con cũng khá đầy đủ. Cách đây vài tháng, con có ý định du học ở Nhật (mẹ đã đồng ý) và có thể tháng 01 năm 2010 con sẽ sang đó học trong khoảng thời gian một năm hơn. Tuy nhiên, tâm trạng con rối lắm và con không biết phải làm gì nữa (vừa muốn đi những cũng vừa muốn ở lại).
Con đã có bạn trai, anh ấy hơn con 10 tuổi. Con yêu anh ấy lắm nhưng tình cảm của con dành cho anh ấy đôi khi chỉ là trách nhiệm, và cảm giác như là đang trả nợ cho anh ấy. Con có ý định đi tu từ rất nhỏ nhưng vẫn chưa có điều kiện. Mẹ con là một phật tử nhưng lại không muốn con đi xuất gia. Bản thân con đôi khi cũng sợ xuất gia, vì e rằng mình sẽ không chịu nổi cuộc sống của một người tu. Con tuy là một người có học thức, đã từng đi làm văn phòng. Nhưng đôi khi con thấy mình sao tệ quá, con không biết mình thích gì và làm được những gì, gần như tối nào con cũng khóc. Khóc vì thấy mình sao vô dụng quá, khóc vì thấy mình cô đơn và trống trải. Cha con mất sớm, mẹ lại lo làm ăn kinh tế nên dường như từ bé con đã không nhận được tình cảm và hạnh phúc của gia đình. Rất nhiều lần con muốn bỏ đi thật xa và nương nhờ cửa Phật, nhưng rồi lại sợ một phút bốc đồng muốn quay trở về nhà thì sẽ làm phiền quý thầy quý sư cô.
Con thật sự cảm thấy buồn, trống trải và tự ti. Trước mặt bạn bè con tỏ ra rất vô tư, tự tin và bản lĩnh. Nhưng khi đối diện một mình thì nước mắt con cứ chảy ra. Con không biết tương lai mình sẽ đi về đâu? Chuyện đi Nhật cũng vậy. Con muốn đi chỉ vì muốn trốn tránh hiện tại, muốn tìm một cái gì đó mới mẻ, để xem thử bản thân mình có thật sự đến nỗi như vậy không. Nhưng rồi con lại nghĩ rằng sau hai năm học đó con sẽ làm được gì? Chi phí cho hai năm ở Nhật thực sự không rẻ. Nếu ở Việt Nam thì con có thể làm rất nhiều thứ. Đầu óc con cứ rối lên. Con đang sống mà như chẳng biết là mình đang sống, cứ theo quán tính, và đã đôi lần con muốn chạy trốn sang thế giới của bên kia. Xin hãy cho con một lời khuyên. Con thật sự chỉ thấy một tương lai mù mịt ở phía trước mà thôi!
Thầy Pháp Thuyên chia sẻ:
Buổi ngồi thiền sáng nay, thầy đã dành trọn thời gian để quán chiếu tất cả các vấn đề mà con đã tâm sự trong thư. Thầy đã đặt mình vào tuổi tác, hoàn cảnh, cũng như những băn khoăn lo lắng mà con đã và đang nặng mang trong lòng. Nó nhắc lại cho thầy về tuổi trẻ - tình yêu - lý tưởng của chính mình, của những bạn bè xung quanh mà ai ai rồi cũng phải đối mặt một lần trước ngưỡng cửa cuộc đời. Và rồi thầy đã thấy tương lai của con, nó thật tươi sáng và đẹp biết bao. Tất cả đều không có gì là mù mịt cả, con hãy vững tin điều ấy.
Nếu con biết rằng, mình đang có biết bao điều kiện hạnh phúc mà nhiều người không có được, thì mọi chuyện sẽ rất khác. Con sẽ tư duy theo một chiều hướng khác, và rồi đời sống con sẽ bước vào một tương lai thật đẹp. Làm sao mà con vô dụng được, khi con đang có tuổi trẻ, sức khỏe, học thức trong tay, một mái ấm gia đình với một người mẹ tuyệt vời và tình yêu nữa… Nhưng có thể là vì con chưa nhận diện ra và biết phát huy những sức mạnh đó cho chính mình mà thôi. Trước hết, thầy nghĩ con nên tìm cách tâm sự với mẹ nhiều hơn nữa, đặt mình vào hoàn cảnh của mẹ để hiểu và thương. Làm sao mà mẹ có thể vững vàng sau khi ba con mất sớm. Vừa thiếu hẳn chổ dựa tình cảm và tinh thần, mà một mặt lại vừa phải cưu mang con nhỏ, xoay sở ra sao để kinh tế gia đình không bị khốn đốn… Càng nhìn sâu, con sẽ hiểu thêm nhiều và cũng để học hỏi mẹ, các anh chị con trong gia đình. Sự cảm thông, lòng biết ơn cũng như tình yêu thương sẽ trào dâng trong con.
Con à! Mình chưa cần phải làm điều gì nhiều hay to tát để đóng góp, chỉ cần nhìn sâu hơn một chút để thương yêu những người thân trong gia đình. Một bữa cơm chiều ấm cúng do mình tạo ra, một nụ cười, một ánh mắt thân thương cũng đủ làm mọi thứ thay đổi. Là con út trong gia đình, con không nghĩ rằng mình có khả năng làm sứ giả hạnh phúc cho mọi người sao? Chí ít là trong thời gian này, khi mà Con chưa bị ràng buột vào gia đình, vào công việc bận rộn để sống thật hạnh phúc bên mẹ, bên các anh chị Con. Sẽ có một lúc nào đó Con không còn cơ hội này nữa, có thể con lại cảm thấy hối tiếc vì mình đã không biết trân quý. Đời sống trở nên có ý nghĩa và kỳ diệu khi trong lòng mình có tình thương. Nếu có dịp nào con đi cùng với những cô bác, anh chị làm việc thiện nguyện, vào thăm những trường học mồ côi, khuyết tật, bệnh viện hay những trại cải tạo… để cảm nhận thật thụ biết bao mảnh đời bất hạnh và nghiệt ngã thì con sẽ thấy mình may mắn biết dường nào.
Con à! Tình yêu thương thì thường đi chung với trách nhiệm mà ông bà ta thường nói là duyên nợ. Nhưng nếu tình yêu thương là chân thật thì trách nhiệm không còn đơn thuần là trách nhiệm nữa. Mà nó trở thành niềm vui, hạnh phúc vì được cống hiến, cưu mang người mà ta thương. Ta sẽ cảm thấy hạnh phúc và biết ơn vì người ấy đã tin tưởng ta, chấp nhận chọn ta làm tri kỷ giữa biết bao nhiêu người trong cuộc đời. Con có thể tìm đọc thêm sách “Thương Yêu Theo Phương Pháp Bụt Dạy” do Sư ông Làng Mai viết, rất hay!
Thường thì chúng ta có khuynh hướng chạy chốn, chối bỏ thực tại khi gặp phải những khó khăn lớn, bởi vì mình không biết phải đối mặt thế nào, xử lý ra sao?. Nhưng những khó khăn đó, nó không thật sự xuất phát từ bên ngoài, thì mình chạy trốn nơi nào? Cho dù mình sang tận thế giới bên kia, trên thực tế nó vẫn không ra khỏi tâm thức mình. Đó chính là khổ đau - Sự thật thứ nhất trong Tứ Diệu Đế, giáo lý căn bản mà đức Phật đã dạy. Nhưng chúng ta đã may mắn vì đức Phật đã thành công trong việc tìm ra giải pháp chuyển hóa chúng. Thầy nghĩ rằng, thiền quán là một trong những phương pháp hữu hiệu có thể giúp con sớm thoát ra khỏi tình trạng hiện nay. Có thể hiểu đại khái, thiền là sự quay về với nội tâm, để dừng lại, lắng đọng tâm ý. Quán là nhìn sâu vào lòng thực tại, vào gốc rễ của vấn đề mà mình đang quan tâm, tìm hiểu. Hằng ngày trước khi đi ngủ hay thức dậy, Con nên dành khoảng 30 phút để ngồi tĩnh tọa thật yên, hoặc đi thiền hành nếu có không gian, buông bỏ tất cả những suy nghĩ miên man và theo dõi hơi thở vào ra của mình. Con có thể đọc thầm bài kệ nhỏ này để dễ định tâm:
Thở vào tâm tĩnh lặng
Thở ra miệng mỉm cười
An trú trong hiện tại
Giờ phút đẹp tuyệt vời
Khi tâm tư đã trở nên khá bình lặng thì con hãy đưa vào những vấn đề mình đang cảm thấy bối rối để nhìn cho sâu hơn như về tình yêu mình đang có, về việc đi Nhật hay ý nghĩa cuộc sống của chính mình…Mọi việc sẽ dần dần sáng tỏ mà không cần phải gấp gáp quyết định hay chạy trốn đi đâu cả. Vì tâm con cũng mến đạo nên thầy nghĩ cánh cửa THIỀN sẽ giúp con. Có nhiều cách thức thực tập, pháp thoại, sách vở… trên trang nhà rất hữu ích và thiết thực mà trên phạm vi một lá thư khó có thể chuyển tải hết được con hãy nghiên cứu học hỏi thêm như học để sống Chánh Niệm, an trú trong giây phút hiện tại là như thế nào, cách thức để chăm sóc cho thân và tâm, tưới tẩm các hạt giống tốt, hạnh phúc trong mình…Cả một gia tài đồ sộ mà Phật đã để lại mà mình không biết thừa hưởng thì thiệt thòi biết bao. Học tỉnh thức để nhận biết những biến chuyển trong dòng tâm thức và những gì đang xảy ra chung quanh mình từng giờ, từng phút để không bị kéo đi hay làm nạn nhân của chúng. Phép thực tập này giúp mình thấy được nhiều điều mới mẻ trong đời sống, mà không cần phải trốn chạy hay đi đâu xa để tìm kiếm. Đó chính là nghệ thuật sống, nghệ thuật điều phục và chuyển hóa tâm thức. Có một bài thơ rất hay xin được tặng con mà thầy không nhớ tên tác giả.
Ô hay xuân đến bao giờ nhỉ?
Nghe tiếng hoa khai bỗng giật mình!
Sáng nay thức dậy choàng thêm áo
Vũ trụ muôn đời vẫn mới tinh.
Như vậy đó, sự sống luôn luôn chuyển động và mới mẻ không ngừng cho mình tiếp xúc, đừng để bị giam hãm trong suy nghĩ mông lung về quá khứ, tương lai con nhé! Dĩ nhiên là ai cũng có ước mơ và muốn thành tựu để hiến tặng cho cuộc đời. Nhưng mà mình không cần phải quá lo lắng hay buồn khổ về nó. Chỉ cần vun bón và chăm sóc cho đời sống hiện tại của mình thật tốt, chấp nhận và hạnh phúc với những gì mình đang có, rồi thì những ước vọng sâu sắc sẽ được đơm hoa kết trái bằng chính những cái nhân hiện tại này, thầy tin chắc như vậy.
Có một huynh đệ đã chia sẻ vui với thầy rằng: “trong xã hội tiến bộ bây giờ, Tình thương rất là khan hiếm và đắt đỏ vô cùng. Nó được cân đo đong đếm theo các điều kiện mà lại thường thay đổi không bền”. Vì vậy, thầy ấy muốn đầu tư vào lĩnh vực này để học hỏi, tu tập để chế tác tình thương chân thật. Thầy thấy đây là một ý tưởng rất lạ và hay nên cũng muốn chia sẻ cùng con và các bạn trẻ. Khi mình có thương yêu chân thật với đời sống thì tất cả những gì mình làm đều xuất phát từ nền tảng thương yêu mà không phải là cái gì khác theo trào lưu hay danh lợi. Mình học và hành nghề bác sĩ với cái tâm thương yêu, học làm kỹ sư, cô giáo hay một nhà doanh nghiệp cũng với cái tâm thương yêu. Hoặc là một công chức nhà nước hay chỉ khiêm tốn là một người bán hàng rong bình thường cũng với cái tâm thương yêu. Giá trị của thương yêu này không cao, không thấp, không thêm, không bớt, rất là bình đẳng. Đó chính là suối nguồn hạnh phúc bền vững cho chính mình và mọi người. Có được nó rồi thì dù đi đến đâu hay sống nơi nào thì cũng sẽ không cô đơn, buồn chán hay cảm thấy bế tắc nữa. Mong rằng Con sớm lấy lại thăng bằng và tìm được hướng đi đầy ý nghĩa cho mình. Chúc con luôn hồn nhiên, tự tin và gặt hái nhiều thương yêu.
Con nên học ngành gì?
? Con có nên đi du học không và nên học ngành gì ?
!
Là tuổi trẻ,ai cũng đặt vấn đề học hành lên trên hết. Và giấc mơ được đi du học là một trong những giấc mơ chung cho hầu hết học sinh sinh, viên Việt Nam chúng ta. Chúng ta vẫn luôn nghĩ rằng với điều kiện ở nước ngoài thì mình sẽ có nhiều cơ hội học hỏi hơn, và kiến thức của mình sẽ được sâu hơn, hoặc cái bằng ở nước ngoài cũng có vẻ có giá trị hơn, …Con người mình hay sống trong tình trạng “đứng núi này trông núi nọ”mà. Nhưng bạn cũng đừng nên quá lý tưởng hóa việc học ở nước ngoài. Khó khăn không phải là ít cho những người phải sống xa quê hương.
Vấn đề chọn ngành là một vấn đề cũng khá quan trọng. Quan trọng nhất là cần hiểu được sở thích, tính tình, khả năng của mình để chọn ngành học cho phù hợp. Và xem thử mình có đủ sự thích thú đối với ngành học đã chọn không, hay càng học mình càng cảm thấy vui thích và có nguồn cảm hứng trong việc học không.
Công việc làm phù hợp sẽ đem lại cho mình rất nhiều hạnh phúc trong cuộc sống.
Đặc biệt nếu sau này có gia đình như những người con gái khác thì lại cần cân nhắc, chọn lựa những việc nào vừa đúng sở thích vừa hợp với vai trò của một người vợ, một người mẹ nữa. Người ta hay nói “Nghề nào nghiệp nấy” cũng đúng lắm. Trong đạo Bụt có phương pháp thực tập Chánh Mạng, một trong chi phần của Bát Chánh Đạo. (có thể tham khảo cuốn sách của Sư Ông, Trái Tim Của Bụt, ở phần viết về Bát Chánh Đạo để hiểu rõ hơn). Để có thể đem lại hạnh phúc không những cho bản thân mà cả cho những người xung quanh mình
chúng ta cần có ý thức hơn khi chọn ngành nghề cho mình.
Có những nghề mặc dù đem lại nhiều lợi nhuận cho mình nhưng trái lại có thể làm ảnh hưởng đến môi trường, đến những người xung quanh hay tạo ra những nghiệp quả không tốt và làm cho lương tâm bị cắn rứt, hay dằn vặt thì mình đâu thể chọn để theo được. Cần có được sự cân bằng trong cuộc sống của mình, mình chăm sóc cho thân nhưng cũng đừng quên để ý chăm sóc cho tâm của mình nữa.
Bởi thế đừng quên trở về chăm sóc ngôi nhà tâm linh trong tự thân mình. Người có cuộc sống tâm linh sẽ cảm thấy có một nơi cho mình nương tựa, một điểm cho mình có thể quay về những lúc mình cảm thấy mệt mỏi hay hết “xí woách” trong khi học hay làm việc ngoài xã hội.
Ân hận vì lựa chọn của mình
Con xin được hỏi:
Kính thưa quý thầy, quý sư cô!
Khi con quyết định viết thư này gửi tới BBT thì con đã đấu tranh tư tưởng từ rất lâu. Tâm con đang rối bời. Hiện tại con không hài lòng với danh hiệu kỹ sư, cách đây 5 năm con quyết tâm thi vào ĐH Y Dược nhưng bất thành. Con đã hối tiếc vì đã không theo đuổi ước mơ của mình tới cùng. Phải chi lúc đó con bỏ giấy nhập học ngành Công Nghệ Sinh Học luyện thi lại vào ngành Y thì bây giờ con đã không bị dằn vặt tư tưởng nhiều như vậy. Ba mẹ con bảo hay học lại Y Khoa đi ông bà sẽ lo cho con đến cùng. Nhưng con không dám để ba mẹ phải vất vả vì con.
Con định đợi khi nào em út con ra trường, khi ấy con đã có một số vốn con sẽ học lại Y Khoa. Nhưng một hôm, có một người bạn nói với con rằng: "Thời buổi này cầm vài chục triệu đi lấy một người vợ hơn ba mươi về để làm gì ? Thật phí." Con nghe mà đau đớn vô cùng.
Con sợ rằng sau khi tốt nghiệp Y Khoa con sẽ độc thân suốt đời. Con phải làm sao bây giờ, học tiếp hay đi lấy chồng ?
Xin quý thầy, quý sư cô chỉ cho con một hướng đi để con được an tâm.
Con xin chân thành cảm ơn!
Thầy Pháp Thiên xin được chia sẻ:
Bạn thân mến!
Cảm ơn bạn đã chia sẻ những khó khăn của chính mình. Chúng ta thấy, có ai mà không từng một lần hối tiếc về một trong những quyết định quan trọng đã qua của đời mình? Nhưng, nhìn kỹ, thì có rất nhiều người vẫn đang sống rất có ý nghĩa, rất thành đạt với cuộc đời. Bởi hạnh phúc hay khó khăn đều có giá trị. Những bài học có giá trị thúc đẩy phải không?
Bạn mến! Mình phần nào đồng cảm với tâm trạng, với hoàn cảnh của bạn. Bởi mình cũng đã từng đứng giữa ngã ba của sự lựa chọn cho tương lai. Lúc ấy, trên tay, mình cầm hai tờ giấy báo gọi nhập học: ĐHSP toán và ĐH công nghệ thông tin. Mình ao ước được học công nghệ thông tin. Ba mẹ thì muốn mình học sư phạm, đơn giản vì lý do kinh tế. Mình có thưa với ba mẹ, mình có thể tự lo được. Nhưng ba mẹ không muốn mình bị chi phối bởi quá nhiều yếu tố, sẽ dẫn đến không tập trung được vào việc học tập. Mình nhập học sư phạm vì chiều lòng ba mẹ, nhưng với tâm thế chưa sẵn sàng. Tại sao nói, chưa sẵn sàng? Bởi học sư phạm mà ước vọng về công nghệ thông tin vẫn còn chiếm một vị thế rất quan trọng trong hướng đi của tương lai. Và sư phạm chỉ là một bước đi tạm thời. Điều này đồng nghĩa với hướng đi còn mập mờ. Bạn nhận thấy tình trạng của mình có ổn không? Không ổn. Mình đã nhận ra điều đó. Một quyết định quan trọng không thể tồn tại yếu tố tạm thời, không thể không dứt khoát. Nó cần phải được rõ ràng. Không dứt khoát sẽ rất nguy hiểm cho tương lai. Và mình cũng nhận ra, vấn đề chính yếu cần làm hiện giờ là bám rễ vào “lựa chọn đã lỡ lựa chọn”, là biết tận dụng những điều kiện hiện có một cách tối đa để mang lại những điều tốt đẹp nhất. Bởi những điều kiện hỗ trợ hiện tại đang nghiêng về “lựa chọn đã lỡ lựa chọn”, và chính mình cũng đã lựa chọn nó (mặc dù chưa thỏa mãn lắm) vì một lý do nào đó. Hơn nữa, mình không muốn mất quá nhiều thời gian cho sự “hỏng chân” của mình (hơn một năm rưỡi đầu học ngành sư phạm mà mình vẫn chưa nguôi được ước vọng về ngành thông tin). Nghe nói vậy, có thể bạn sẽ phản ứng: “ Không yêu thích thì làm sao bám rễ được!”. Sự yêu thích về một lĩnh vực có thể xuất phát từ năng khiếu hay những ấn tượng với chúng ta từ những yếu tố (con người hay hoàn cảnh) bên ngoài. Nhưng chúng ta cần phải biết giữa sự yêu thích và thực tế của lĩnh vực đó cách nhau một khoảng khá xa, hay nói cách khác những gì mình nghĩ có thể rất khác so với thực tế. Như vậy, chưa chắc lắm phải không bạn? Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận, nếu có sự thích thú thì mình sẽ học và làm việc tốt hơn. Nhưng mình cũng có thể bắt đầu kiến tạo lại niềm thích thú của bản thân với những cái mình chưa thích thú lắm. Bởi khi sinh ra, phần lớn không phải việc yêu cái này, không yêu cái kia đã được quy định sẵn trong mỗi người chúng ta, mà sự yêu ghét phần lớn được hình thành từ sự tác động từ những yếu tố của đời sống. Với cái thấy như vậy, mình bắt đầu thực tập cắt dần những chiếc rễ còn bám với ngành công nghệ bằng cách cắm thêm nhiều chiếc rễ mới vào ngành sư phạm. Những chiếc rễ càng lớn, càng cắm sâu vào ngành sư phạm thì những chiếc rễ kia sẽ ngày càng yếu đi. Mình bắt đầu yêu nghiệp dạy học, và nhận thấy, nó rất có ý nghĩa với bản thân và xã hội. Mình đã tự hỏi, tại sao trải qua một thời gian khá dài, mình đã không nhận ra được những điều này? Đơn giản, bởi ước muốn học ngành thông tin quá lớn, nó đã hạn chế, nó đã che lấp đi cái nhìn của mình về ngành sư phạm. Mình bỗng nhớ đến câu nói: “ Sự lựa chọn hướng đi cho tương lai quan trọng. Nhưng thực hiện sự lựa chọn cũng hết sức quan trọng, nếu không muốn nói là quan trọng hơn.” Ai cũng có thể biết, việc lựa chọn cho tương lai của mỗi người đều nhằm phục vụ cho mục đích sống của mỗi người. Mục đích sống là vì bản thân hay vì mọi người? Hay cả hai? Cho dù vì lý do gì đi nữa, nếu mình biết sống với tất cả những gì hiện có, biết đầu tư một trăm phần trăm sức mình cho nó, mình sẽ không có nhiều hối tiếc, và mình sẽ có rất nhiều hạnh phúc.
Bạn mến! Tình yêu đúng nghĩa là tình yêu không bị giới hạn lại trong sự ưa thích mới lạ về hình thức và trong hưởng thụ đổi chác. Nếu chúng ta để tình yêu rơi vào trong giới hạn này thì sự vương vấn, sắc dục sẽ mang lại buồn chán, nghi ngờ và lụn bại. Chúng ta phải sớm phát hiện được những nét đẹp chân thật từ người yêu. Có những nét đẹp thầm kín, nhìn thật kỹ mới có thể nhận thấy được. Nhưng nó có giá trị bền vững. Chúng ta cũng đồng ý với nhau rằng, danh vọng, sắc đẹp và tài ba không thể đảm bảo người kia là nguồn cần thiết và ngọt ngào bất tuyệt của mình. Có như thế, tình yêu mới bền đẹp được.
Bạn mến! Mỗi người có quan niệm riêng về tình yêu. Nhưng tất cả đều phải dựa trên nền tảng của chân, thiện, mỹ. Mình không cần phải bận tâm đến những nhận thức mang tính sai lạc của người khác. Họ có quyền trình bày quan điểm của họ, nhận thức của họ. Bởi họ có thể đã chịu ảnh hưởng của một số trào lưu của xã hội. Nhưng mình cũng có cái thấy riêng của mình. Những cái thấy của mình không thoát ra khỏi những tiêu chuẩn mang tính nhân bản sẽ cho mình rất nhiều tự tin để vươn tới.
Chúc bạn thành công.
Làm sao để cân bằng cuộc sống và suy nghĩ
Thầy Pháp Thuyên chia sẻ
Con năm nay 24 tuổi, đang sống và đi làm ở một công ty tại Hà Nội. Công việc, cuộc sống riêng tư của con đang trôi đi. Con cảm thấy nó trôi nhanh quá, nhanh tới mức con không thể kiểm soát được nữa. Tâm con, trí con dường như cũng bị cuốn theo nó. Con muốn dừng lại để thảnh thơi, để nhìn lại bản thân mình mà không thể đứng lại được. Con muốn được tĩnh tâm lại. Nhưng con không thể và không biết làm thế nào khi cuộc sống cứ từng ngày cuốn con đi theo nó. Tâm trí của con cũng dường như bị đảo lộn. Con xin Sư ông chỉ cho con cách làm thế nào để con có thể cân bằng lại được cuộc sống & suy nghĩ.
Thầy Pháp Thuyên xin chia sẻ
Em thân mến,
Trước hết xin được cảm ơn về câu hỏi thiết thực của em. Bởi vì dường như nhiều bạn trẻ sống ở các thành phố lớn hiện nay cũng đang có cùng tình trạng. Đó là điều đáng lo ngại cho thế hệ trẻ chúng ta khi mà kinh tế thị trường và công nghiệp phát triển. Nền khoa học kỹ thuật vượt bậc đã mang lại những tiện nghi lớn lao không thể phủ nhận cho chúng ta, nhưng đồng thời nó cũng làm bào mòn các giá trị văn hóa tinh thần khác. Có lẽ đó là lý do vì sao ngày càng có nhiều người Tây phương muốn nghiên cứu, học hỏi & thực tập các giá trị tâm linh nhiều hơn, cụ thể là đạo Bụt.
Em trai mến, tuổi trẻ Việt Nam chúng ta dường như chưa có sự chuẩn bị nhiều về mặt này. Đầu tư thời gian cho học tập, làm việc nhiều để đời sống vật chất gia đình được cải thiện, đất nước đi lên là rất quý nhưng nếu thiếu đi các giá trị tinh thần thì xu hướng xã hội sẽ đi về hướng bận rộn, tiêu thụ nhiều, con người trở nên lạc lõng và xa cách hơn trong chiều sâu tâm thức vì ít có thời gian ngồi lại chia sẻ, cảm thông với nhau…như vậy thì đời sống cộng đồng chắc sẽ trở nên cằn cỗi và vô vị lắm em nhỉ. Chia sẻ với em điều này bởi trong số những người xuất gia trẻ chúng tôi có người đã từng cảm thấy mình như một robot. Có ai đó đã cài đặt sẵn các chương trình hoạt động cho mình từ sáng cho đến tối mà không còn thời gian, năng lượng cho bản thân & những người xung quanh. Cái gì đã khiến mình như thế và có cách nào hay hơn không? Đó là một câu hỏi cho rất nhiều bạn trẻ ngày nay vốn dĩ thông minh & nhiều nhạy bén.
Trong gia tài của Bụt chúng ta may mắn có rất nhiều pháp môn thực hành. Tôi chia sẻ cho em một pháp thực tập gọi là CHỈ & QUÁN. Chỉ là dừng lại và Quán là nhìn sâu vào lòng sự vật. Xin được đưa ra một ví dụ nhỏ để em dễ hiểu hơn. Giả dụ khi em đến ngã tư đường thì đèn vàng vừa bật lên, báo hiệu chuẩn bị đèn đỏ dừng lại. Nhiều người trong số đông đã cố gắng nhấn ga nhanh hơn vượt qua để tránh phải chờ đợi. Ai cũng làm vậy và em cũng chạy cuốn theo mà không kịp nghĩ suy. Quả thật không ai muốn lãng phí bất cứ một thời gian trống vô nghĩa nào nên đã tranh thủ tất cả. Ấy vậy mà Sư ông Làng Mai dạy rằng chúng ta đang đánh mất từng phút giây quý báu của sự sống mà không hay. Mình chỉ lo chạy vội vã và lướt trên bề mặt của sự sống mà không tiếp xúc được với nó một cách sâu sắc, và rồi có một ngày nào đó mình cảm thấy mọi thứ trống rỗng. Đó là sự thật mà khi thực tập Chỉ & Quán em sẽ dần khám phá ra.
Nếu khi đèn vàng mà em thử thiền CHỈ, dừng lại rồi thở vào thở ra nhẹ nhàng cho lắng dịu bớt tâm tư đang suy nghĩ miên man và cảm nhận một chút cuộc sống đang xảy ra chung quanh. Sau đó mình thiền QUÁN thử là cái hành động ngừng lại không theo số đông này có lợi ích gì? Mình hiểu rằng đèn đỏ sẽ bật lên sau đèn vàng thời gian rất ngắn, vội vàng lúc này sẽ không an toàn “Thà chậm một giây còn hơn gây tai nạn”. Nếu không ai chịu nhường đường thì làm tắc nghẽn giao thông. Mọi người sẽ còn mất thì giờ nhiều hơn nữa. Với tình thương và ý thức trách nhiệm nên mình sẽ ngừng lại nhường đường, chờ đợi rất thoải mái mặc dầu sẽ có vô số người phía sau mình vượt lên. Mình không góp phần vào đám đông quá hối hả để làm gia tăng cái năng lượng ấy. Có cơ hội vài phút ngắn ngủi đó để dừng lại chăm sóc thân tâm mình, vừa tôn trọng luật giao thông và cảm nhận cuộc sống thì đâu có lãng phí đi đâu phải không em?
Dừng lại và quán chiếu trong bất cứ suy nghĩ, hoạt động nào của đời sống hằng ngày như công việc, mua sắm, học hành, quan hệ… thì dần dần em sẽ giảm được sự cuốn hút của thời gian, vòng xoáy đời sống bận rộn để trở về với chính mình nhiều hơn. Em nên dành khoảng 10 -20 phút hằng ngày để tĩnh tọa trước khi đi ngủ. Điều này sẽ giúp em có giấc ngủ sâu lắng. Tóm lại hòa điệu vào cuộc sống mà không đánh mất chính mình bằng sự dừng lại đúng lúc và nhìn sâu. Đời sống của mình sẽ được giảm bớt những thứ chưa thật sự cần thiết và trở nên đơn giản hơn. Nhờ vậy mà mình có dư thời gian để thưởng thức cuộc sống & hiến tặng những điều tốt đẹp cho nhau. Đó là mục tiêu của sự thực tập. Em nên tìm đọc thêm quyển Phép Lạ Của Sự Tỉnh Thức & An Lạc Từng Bước Chân do Sư ông viết để áp dụng thiền tập trong công việc và đời sống hằng ngày.
Có một thiền sư đã viết rằng khi ngồi vào con thuyền thì ta thấy hai bên bờ di động. Bởi vì mắt & tâm ý chúng ta đang bị cảnh vật hai bên bờ lôi kéo, nhưng kỳ thực là con thuyền của mình đang di động. Hãy cố gắng sắp xếp để nghỉ ngơi & chăm sóc chính mình nhiều hơn trong thời gian này em nhé! Cuối cùng xin tặng em bài thần chú bình an. Bất cứ khi nào thấy tâm mình muốn chạy theo hay bị cuốn hút vào điều gì em hãy đứng yên hay ngồi yên trong giây lát để định tâm lại, nhắm nhẹ mắt, buông bỏ hết tất cả các suy nghĩ trong đầu, thở đều và đọc thầm 3 lần:
Thở vào tâm tĩnh lặng
Thở ra miệng mỉm cười
An trú trong hiện tại
Giờ phút đẹp tuyệt vời
Có bốn câu hỏi tiếng Anh bắt đầu bằng chữ WH- khá vui cũng xin được chia sẽ với em. Đó là luôn tự hỏi mình:
What am I doing?
Where am I going?
When will I do it?
Whom am I talking with?
Luôn tỉnh thức để nhận BIẾT rõ mình đã, đang và sẽ làm gì trong mọi lúc, mọi nơi, chúng ta sẽ kiểm soát được đời sống của chính mình. Chúc em sớm lấy lại cân bằng.
Công việc trơn tru nhưng lòng con trống rỗng...
Kính thưa sư thầy, kính thưa sư cô!
Con hiện đang là giáo viên tiểu học trong giai đoạn thực tập. Bốn năm Đại Học con luôn mong đợi lúc ra trường để giúp đỡ gia đình vì nhà con rất khó khăn. Nhưng rồi khi bắt đầu đi làm cách đây nửa tháng, con hốt hoảng nhận ra đây không phải công việc con mong đợi. Xin sư thầy, sư cô đừng nghĩ vì lần đầu đi làm con bỡ ngỡ, hay áp lực công việc khiến con có suy nghĩ đó. Không phải! Ngay từ ngày dạy đầu tiên con đã muốn khóc, công việc trơn tru nhưng lòng con trống rỗng, là giáo viên mà nhìn mặt học sinh con chẳng thấy vui vẻ, hay yêu thương gì, chỉ thấy tội lỗi với bọn trẻ thôi. Đêm nào con cũng mất ngủ, lặng khóc một mình khiến sức khỏe ngày một suy giảm, tâm trạng mỗi lúc một chán chường. Con đã từng hỏi nhiều người nhưng ai cũng bảo con phải cố gắng, cố gắng không ngừng. Nhưng không ai nói cho con cố gắng cái gì? Cố gắng làm gì? Và cố như thế nào.
Con cảm thấy mình như lạc vào trong đường hầm, tối đến nỗi tiến hay lùi cũng đầy nguy hiểm. Con thật sự rất sợ hãi. Bao lần con cố đọc kinh, niệm Phật nhưng tâm vẫn loạn. Con phải làm gì đây? Xin hãy giúp con.
Thương gửi em!
Em ơi, em đừng có lo, cái mộng của em ngày xưa là có nghề nghiệp, có lương tháng, có thể nuôi gia đình vẫn còn đó. Những gì em học để dạy trẻ vẫn còn đó. Nhưng hiện giờ có chút kẹt nào đó mà nó nghẻn đâu đấy. Chĩ cần em bình tỉnh lại như mặt nước mùa thu không gió lay thì những thao thức những hoài vọng những học hỏi cách dạy trẻ con sẽ tuôn ra nhẹ nhàng. Chính cái quýnh khiến em QUÊN HẾT và càng QUÊN thì CÀNG LO, càng lo thì càng nghẻn. Bây giờ đây nghe lời sư cô nhé!
Em tự nhũ:
1/ Kệ quên hết đi cũng được .
2/ Em trở về với hơi thở vào thật sâu. Để hết chú tâm vào hơi thở, để ý không khí đang đi vào buồng phổi và theo máu ra trải dài khắp thân thể. Thở ra cho ra hết những lo lắng quýnh quán.
3/ Lại Thở Vào quán chiếu như trên và Lại Thở Ra quán chiếu như trên, quên hết chỉ chú ý đến hơi thở.
4/ Tiếp tục theo sát lấy hơi thở. Càng chú tâm tới hơi thở thì càng quên mấy cái lo lắng kia. Thở chừng mấy mươi hơi mới bớt quýnh. Vậy em nhớ thở trước khi vào lớp.
KHI NÀO em thấy bớt lo bớt quýnh, khoẻ sơ sơ, nhẹ sơ sơ thì
5/ Em mở mắt ra nhìn vào mặt các em bé… Dễ thương chưa? chú bé này nè? dễ thương chưa? cô bé kia nè? Mình làm sao cho nó vui hè ??? Hát thử chơi với cô nghe các em. Rồi em hát các bài hát bí bô bí ba nào mà trẻ con hay hát đó. Khi cô giáo và học trò chơi hát bi bô bi ba vui những niềm vui bé như vậy thì những điều em học trong thời gian học 4 năm trước nó ra từ từ.
Vì thương tụi nhỏ muốn giúp tụi nó vui với cô giáo mà mình CHƠI với tụi nó thôi. Rồi từ từ cục nghẻn nó tan và những gì em hiểu, những gì em đã học hay em chưa học vì thương các cháu bé nó sẽ chảy ra tự nhiên như nước nguồn hết nghẻn. Quan trọng là phải thương tụi nhỏ. Nhớ mình hồi từng ấy tuổi sơ cơ mới cắp sách đi học, lo quá đi! Thấy cô giáo là ngán. Bây giờ vì thương cô bé ngày xưa là mình, mình sẽ biết cách giúp các em bé bây giờ hơn. Tiền lương để nuôi gia đình chỉ là phụ. Cái vui là ĐƯỢC chăm sóc các cháu bé cũng mong manh, dễ sợ, dễ vỡ như mình ngày xưa.
Chúc em thành công nhé.
sư cô Chân Không
Đừng tự biến mình thành người học trò như thế
Con kính bạch quý Thầy, quý Sư Cô,
Xin quý Thầy, quý Sư Cô giúp giải tỏa khúc mắc trong lòng con:
Con hiện là sinh viên đại học năm thứ hai và con được làm lớp trưởng. Sau mỗi kì học lớp con phải đi tiền thầy cô giáo để thầy cô nâng điểm cao lên, điều này làm con thấy rất mệt mỏi và thương những người bạn của con. Nhiều khi con muốn khuyên kết hợp các bạn lại thành một khối để cùng nhau học tập, đoàn kết và từ đó không phải chạy tiền hay gì nữa, nhưng trí tuệ của con có hạn thầy cô ạ! Những lần đi tiền như vậy con đã thật giận và oán trách thầy cô và cả bản thân mình nữa. Khi nhận được tiền từ các bạn, con chỉ đưa một phần và phần còn lại con sử dụng vào mục đích riêng của mình. Con thấy mình đã lừa dối bạn bè, lừa dối thầy cô, lừa dối bản thân mình. Nhưng Thầy Cô ơi! số tiền đó thật là đau khổ phải không? nếu con đưa hết cho thầy cô thì làm thầy cô ngày càng hư và con nghĩ mình chỉ đưa như vậy cũng là đúng. Nhưng đôi khi nghĩ lại con không biết điều đó là đúng hay sai nữa. Con thấy cuộc sống bây giờ tranh giành nhau từng tí một,nếu không làm như vậy thì con nghĩ mình có tồn tại và phát triển cuộc đời mình được hay không?
Con kính mong Thầy Cô giải tỏa trong lòng con và cho con lời khuyên để con tiếp tục vững chãi trên con đường đời Thầy Cô nhé!
Sư cô Kỳ Nghiêm chia sẻ:
Chào em,
Chị đã đọc rất kỹ những khúc mắc mà em đã viết trong thư và chị xin có đôi lời được chia sẻ cùng em
Thứ nhất, chị thấy mừng cho em. Tại sao em biết không? Vì ít nhất thì em cũng đã ít nhiều biết được mình đang ở trong tình trạng khó khăn, đang kẹt vào một gút mắc và đang tìm cách mở gút. Rất nhiều người họ đang có khó khăn mà họ đâu có biết. Và cũng có thể đâu đó trên các giảng đường đại học khác, cũng có những bạn khác y hệt như em, nhưng họ vẫn không hề thấy có vấn đề gì đáng phải quan tâm. Trái lại, họ còn nghĩ đó là chuyện bình thường, có gì đâu mà phải bận tâm. Theo chị, một khi mình đã ý thức, đã nhận ra được vấn đề, tức là mình đã giải quyết được nó hơn 50% rồi.
Thú thật, chị hơi bất ngờ với những gì em đã chia sẻ, về chuyện sinh viên phải “đi tiền thầy cô để được nâng điểm vào sau mỗi kỳ học”. Chị thật khó tin. Có thể do chị xa rời ghế giảng đường đã lâu, lại ở trong tu viện ít được cập nhật những tin tức không mấy lành mạnh như vậy ở quê nhà. Chị thấy thương quá. Thương cho các em, cho cả một thế hệ những sinh viên trẻ, thương cho các thầy cô giáo và thương cho cả quê hương mình. Tất cả đều đang là những nạn nhân. Em hãy tự mình trả lời cho được rằng mình đang là nạn nhân của gì?
Em cần phải dừng lại gấp những gì mình đang làm, đừng lấy bất cứ một lý do nào khác để “bào chữa” cho hành động của mình em à. Em cũng không thể đổ lỗi rằng “cuộc sống bây giờ tranh giành nhau từng tí một, nếu con không làm vậy thì con nghĩ mình tồn tại hay phát triển cuộc đời mình được hay không?” Em cần đặt lại vấn đề cho chính mình rằng mình đang học để làm gì đây? Để hoàn thiện một con người với đầy đủ cả trí lẫn đức, có đúng vậy không em? Mình đâu chỉ dành bốn năm trên ghế đại học chỉ để có được một mảnh bằng trên tay trong khi về mặt nhân cách sống thì mình lại chẳng tốt hơn lên chút nào hết! Sau hai năm học đại học, mình đang phát triển con người của mình thêm được những gì? Em chỉ cần nhìn lại thôi rồi em sẽ ý thức hơn để đừng làm “lỗ vốn” công ơn ba mẹ đã yêu thương dành trọn vẹn cho mình.
Hãy nhìn kỹ động cơ của hành động của mình em à. Hãy xem kỹ cái gì đang thúc đẩy em và các bạn của em phải làm như vậy? Một nỗi sợ âm thầm rằng nếu mình không làm vậy thì điểm sẽ thấp? Chị không nghĩ các em lại thiếu sáng suốt như vậy. Em thử nhìn lại xem cái kết quả điểm mà các em có được sau khi “đi tiền” là điểm gì? Em có còn gọi đó là kết quả học tập, là chứng tích của công phu đèn sách được không? Trong trường hợp này, những con số ấy chỉ nói lên được một điều duy nhất thôi. Đó chính là một sự tuột dốc của một nền giáo dục, một nền đạo đức cần phải chấn chỉnh kịp thời. Nghe thì thật đau lòng, nhưng nếu là người có trí, chị nghĩ mình cũng nên một lần dũng cảm chạm thẳng nỗi đau mà mổ xẻ nó. Nếu không sẽ không bao giờ lành đâu, càng để lâu vết thương sẽ ngày một lớn thêm mà thôi.
Tuy nhiên, chị vẫn còn niềm tin rất lớn vào những bậc thầy cô giáo thanh liêm và hết lòng vì thế hệ trẻ. Vẫn còn nhiều lắm em à. Ngay trong trường em học đó thôi, đâu phải thầy cô nào cũng thế đúng không? Em hãy gần gũi những thầy cô đó để học hỏi thêm. Nhưng cụ thể trước mắt, chị khuyên em đừng vì những thầy cô như thế để rồi tự biến mình thành những người học trò như thế. Em thấy đó, mảnh bằng chỉ là tờ giấy, con điểm chỉ là con số, nó không nói lên được gì nhưng chính con người em, nhân cách em đã bị chính những cái vô nghĩa đó đánh gục ít nhiều rồi. Đừng chịu thua em à. Mạnh mẽ lên. Em hãy tưởng tượng xem nước nhà sẽ đi về đâu khi những “nhà kinh tế” được đào tạo từ những môi trường như vậy? Là một lớp trưởng, em có thể chủ động được rất nhiều thứ em biết không? Chị chỉ góp lời thôi, còn chính em mới là người quyết định. Có nên làm một cuộc cách mạng hay không? Nhiều khi khả năng của mình lớn hơn mình nghĩ nhiều lắm đó em!
Thêm nữa, là một sinh viên, mình hãy đứng đúng vị trí và làm những gì hay nhất có thể được từ vị trí của mình. Hãy thay đổi từ chính mình trước khi muốn thay đổi bất cứ ai, và cũng khoan nghĩ tới chuyện thay đổi những thầy cô mà có dính dáng vào những gì không hay như em đã kể. Chị không đồng ý khi em nói là “nếu con đưa hết cho thầy cô của mình thì làm thầy cô mình ngày càng hư và con nghĩ mình chỉ đưa như vậy cũng là đúng.” Chuyện đúng sai của thầy cô thì hãy để cho thầy cô tự lo lấy. Về phần em, em hãy xem lại cách suy tư và hành xử của mình, em nghĩ làm vậy là giúp cho thầy cô sao? Các bạn trong lớp em sẽ nghĩ gì khi phát hiện ra lớp trưởng của mình như thế? Số tiền là của chung thì vẫn là của chung, em không thể vì lý do gì mà chuyển hướng về phần sở hữu của mình để rồi tiêu dùng cho việc cá nhân hết. Làm vậy tức là em đang “nợ” của công rồi đó. Mà đã nợ thì sẽ phải trả, đó là quy luật của nhân và quả mà em. Sự dối lòng này em sẽ phải dằn vặt dài dài nếu em không dừng lại liền. Kết quả ra sao thì em cũng biết rồi. Liệu có còn ai tin tưởng vào mình nữa đây khi sự thật được phơi bày? Mà đâu cần đợi đến ngày đó, chính bây giờ em đã không có được bình an rồi còn gì. Giấc ngủ của em có được ngon không khi trong lòng mình đang chất chứa những dằn vặt đó? Mất tiền thì còn có lại chứ mất niềm tin của các bạn em sẽ còn khổ đau hơn ngàn lần. Các bạn em chắc chắn sẽ rất buồn khi thấy niềm tin của mình đã đặt sai chỗ, và đã bị “lơi dụng”, mà người đó lại chính là lớp trưởng của mình! Chị xin lỗi nếu có lỡ làm em buồn. Em có buồn một chút cũng không sao, nhưng em không có quyền bỏ cuộc đâu đấy! Không ai mà không phạm sai lầm trong đời phải không em? Quan trọng là mình có được quyết tâm để làm mới lại con người của mình hay không mà thôi. Tùy em!
Chị nghĩ các em nên cùng ngồi lại với nhau để tìm ra một cách nào đó hay hơn. Hãy chia sẻ những ưu tư trong lòng mình cho nhau nghe. Hãy cùng đặt lại vấn đề, phải chăng phải “đi tiền” thì mới qua khỏi môn học đó? Hãy nhìn vấn đề bằng một cặp mắt rộng lớn hơn, xa hơn và sâu hơn. Tại sao môn học này lại cần làm vậy trong khi môn học khác lại không cần? Chị rất hiểu những áp lực của các em, nhất là vào những mùa thi. Làm cái gì đó chung với nhau, với một tâm ý cùng nhau xây dựng, đóng góp. Có thể rất nhiều bạn lớp truởng hay không lớp trưởng của các lớp khác cũng lâm vào tình trạng khó xử của em. Họ cũng không thấy thoải mái để can dự vào những chuyện như thế, nhưng lại không đủ can đảm để lên tiếng. Cùng nắm tay nhau em à. Làm chung thì cái gì cũng dễ hơn nhiều.
Em thương, bây giờ chị mời em cùng thực tập với chị như thế này. Em tạm quên những gì chị đã phân tích ở trên, chỉ ngồi chơi với thở của mình. Đây gọi là thực tập dừng lại và trở về với hơi thở. Em có thể kiếm một nơi không có nhiều người qua lại, dưới một gốc cây vắng vẻ hay trong căn phòng của chính mình, ngồi thật yên, và chỉ theo dõi hơi thở vào ra. Thở vào, em ý thức đây là hơi thở vào. Thở ra, em ý thức đây là hơi thở ra. Theo dõi hơi thở của mình từ đầu cho đến cuối. Chỉ để ý tới hơi thở. Em thở như vậy khoảng 5-10 phút thì sẽ thấy người mình khỏe hơn, nhẹ hơn. Nếu thấy thích, em cứ tiếp tục thở thêm. Đó cũng là cách để làm lắng dịu những gì đang lao xao trong thân và tâm mình, và cũng là cách để dừng lại mọi suy tư không cần thiết trong đầu mình lúc này. Khi đã buông xuống được những gánh nặng trong lòng, em sẽ từ từ tiếp xúc với một con người rất mới trong mình.
Chị lấy ví dụ như khi em đang rất khát và em đang có một ly nước trong tay, nhưng trong ly nước đó đang có một ít cặn. Để uống được phần nước trong thì mình phải làm gì? Nếu mình cứ dùng muỗng mà khuấy nó lên thì không thể nào mình uống được nước trong cả đúng không em? Mình chỉ cần để ly nuớc lên mặt bàn, để yên như vậy vài ba phút thì tự nó biết lắng lại, phần cặn sẽ nằm yên ở dưới, và còn lại phần nước sẽ rất trong mà mình có thể uống được. Cũng vậy, khi em cho mình cơ hội để dừng lại, ngồi thật yên, chỉ theo dõi hơi thở vào và ra, thì từ từ cái phần nước trong trong em cũng hiện ra rất rõ. Và lúc đó em sẽ thấy lòng mình thật rộng lớn, xanh trong như mặt nước hồ thu. Và khi em tiếp xúc được sự bình an của mặt hồ thu trong mình rồi thì em sẽ tự khắc biết mình cần làm gì kế tiếp. Một khi mình đã lắng dịu cơ thể, thì những tâm hành trong mình sẽ hiện lên rất rõ: nào là hờn giận, nào là phán xét, là trách móc, là tự ti, sợ hãi, … Em cứ tiếp tục theo dõi hơi thở, có mặt và gọi tên những tâm hành đó. Em chỉ ngồi nhìn nó. Đừng đồng hóa mình với nó. Nó tự đến rồi nó cũng tự đi. Em nhớ mỉm cười với nó. Từ từ em sẽ thấy rằng con người mình không chỉ có toàn những tâm hành tiêu cực, mà bên cạnh đó mình còn rất nhiều những tâm hành tích cực như là khả năng yêu thương, cảm thông, tha thứ,… Và tâm em đang từ từ mở ra, lớn hơn, rộng hơn và em có thể thương được chính mình, hiểu được chính mình, hiểu được tại sao mình lại có những khổ tâm như thế, và em sẽ thấy rõ ý nghĩa và mục đích sống của cuộc đời mình như chị đã phân tích ở trên.
Sau khi hiểu và thương được mình, em từ từ mở lòng mình hướng đến các thầy cô giáo của em. Có thể những thầy cô giáo ấy cũng đang rất khổ tâm và dằn vặt. Họ cũng đang tìm cách để đi ra tình trạng này nhưng chưa được. Và họ cũng đang bị cuốn theo… Em thấy thương cho các vị đó. Biết đâu khi em dừng lại và có một thay đổi trong cách hành xử của mình thì em đang đánh động đến lương tâm của những thầy cô ấy ? Mình phải thử. Nếu mình không là người tiên phong thì là ai? Chị có niềm tin rằng em sẽ làm được điều đó. Em chỉ có thêm sức mạnh sau khi em đã tự mình nhìn lại mọi vấn đề, theo nhiều góc độ khác nhau, với một tâm yêu thương và trí tuệ chứ không phải với tâm đổ lỗi, rồi thì mặc kệ và buông xuôi. Một người trẻ có lý tưởng không thể hành xử như vậy. Chị vẫn luôn có mặt đây cho các em. Có gì cần giúp đỡ về mặt tinh thần, em đừng ngại sẻ chia. Chúc em thành công.
Thương yêu và tin cậy,
Chị, Chân Kỳ Nghiêm.
Ý thức vô thường
Con hiện đang học tiến sĩ ở Nhật. Đó có thể là một niềm mơ ước, một cơ hội lớn lao của nhiều người vì con có học bổng toàn phần và cũng có thể để dành được rất nhiều tiền hơn là ở Việt Nam.
Nhưng hiện nay con lại có vài trở ngại, hay nói cách khác con đang lưỡng lự giữa tiếp tục ở lại học hay trở về Việt Nam. Khi con bày tỏ ý định của mình thì rất nhiều người ngoài hoàn cảnh của con đều cho là con bị điên và khuyên con phải cố gắng làm việc trong những hoàn cảnh khó khăn, với những con người khó khăn thì mới thành công được. Họ cũng khuyên con đừng nghĩ nhiều về gia đình mà cứ làm những gì cần để gầy dựng cho sự nghiệp của mình.
Nơi con đang làm việc có tiền lệ là nhiều người phải bỏ đi vì tính của Giáo sư không tốt, ví dụ như không tôn trọng người khác, hay khinh khi chỉ trích người khác trước tất cả mọi người, cũng như luôn bắt người khác làm theo ý mình và không nhận mình có lỗi khi sai. Nói tóm lại là giáo sư con có bản ngã rất lớn. Con học ở đây phải cố gắng rất nhiều, nhiều khi ảnh hưởng tới sức khỏe vì giáo sư đòi hỏi rất cao nhưng lại có nhiều chuyện linh tinh phải làm trong lab ngoài chuyên môn nên con phải tận dụng hết thời gian có thể.
Trong khi đó, việc con đi học để lại nhiều khó khăn cho gia đình con ở Việt Nam. Ba con và mẹ con một tuần phải sống một mình mỗi người ở hai nơi khoảng vài ngày. Sức khỏe của ba mẹ con cũng không tốt, so với tuổi 67 thì nhiều bệnh tật hơn người khác. Con đi học mẹ con mất đi niềm vui và một tay một chân trong nhà. Bây giờ có chuyện gì ba con phải là người gánh vác, lái xe chở mẹ con, hai ông bà thui thủi với nhau. Trong tuần, nhiều khi ba con phải về quê hai buổi chăm cây vườn, để mẹ con ở nhà một mình. Nếu con ở Việt Nam thì ba mẹ con sẽ sống luôn ở quê để được về với thiên nhiên cây nhà lá vườn chứ không phải đi tới đi lui như bây giờ.
Vì những thứ như vậy, nên con muốn ngừng học tiến sĩ ở đây. Con không cảm thấy hạnh phúc. Con cảm thấy hạnh phúc hơn khi được sống gần ba mẹ, được làm công việc mình thích và rảnh rỗi con cũng có thể làm những việc xã hội nữa. Nhưng nhiều người nói với con rằng con như vậy là điên vì đã bỏ lỡ cơ hội lớn, tiền lương cũng nhiều, 3 năm học nữa không phải là dài,... Với con, 3 năm nữa là ngắn nhưng với ba mẹ con có thể rất dài. Con không biết liệu mình có điên không, và có nên tiếp tục theo đuổi con đường đang đi. Mẹ con thì rất vui khi biết con có ý định trở về, mẹ con lại là người phụ nữ rất nhạy cảm, dễ vui dễ buồn nữa. Từ khi con đi đến nay được 6 tháng mà mẹ con đếm trông chờ từng ngày.
Con đang rất bối rối không biết phải làm sao.
Giữa sự sống và cái chết chỉ cách nhau bởi một hơi thở. Dạo gần đây có nhiều bạn bè còn trẻ của đã ra đi vì bệnh ung thư. Nhiều người nói con "cải lương" hay "bi quan" khi sợ ba mẹ mất (nhưng cũng có khi mình mất trước nữa) mà mình chưa làm được gì, cứ ở với ba mẹ hoài thì làm sao mà phát triển sự nghiệp được. Thực ra con là người rất dễ thích nghi với hoàn cảnh, thích sống một mình và yên tĩnh. Nhưng con lại không muốn vì mình mà có nhiều người ảnh hưởng nhất là ba mẹ. Suy nghĩ như vậy có làm cho mình khổ hơn không?
Cảm ơn quý Thầy Cô đã lắng nghe và chia sẻ với con.
Con mong hồi âm của quý Thầy Cô
Chia sẻ của sư cô Khải Nghiêm:
Chào em,
Đọc thư, chị biết em là một người con có hiếu với Ba Mẹ nhiều lắm. Những lời khuyên của bạn bè, người thân đã làm cho em bối rối nhiều, vì em thương cho hoàn cảnh hiện tại của Ba Mẹ.
Trước mắt em hãy học cách làm cho mình bình an trước hoàn cảnh hiện tại của gia đình. Em biết không, nếu tâm mình bình an thì những người thương của mình cũng bình an. Vì sao, vì mình và Ba Mẹ mình là một, mỗi tế bào của mình là của Ba Mẹ, mình là Ba Mẹ - Ba Mẹ là mình. Ba Mẹ vui thì mình vui, mình vui thì Ba Mẹ vui, mình an thì Ba Mẹ an và ngược lại, đây gọi là tương tức. Vì vậy em hãy học cách làm cho mình thật sự an và có cơ hội thì giúp Ba Mẹ an trong hoàn cảnh. Hãy làm điều này trước nhé em.
Và nữa, muốn về giúp Ba Mẹ thì em hãy nghĩ xem, thực sự thời gian này về lại Việt Nam em sẽ làm gì cụ thể để giúp Ba Mẹ? Rồi khi gặp khó khăn em có tiếc nuối và nghĩ rằng đã bỏ mất cơ hội hay không? Bởi vì có những lúc tình thương làm cho mình hành động theo cảm xúc mà thiếu những tính lâu bền sâu sắc. Vì vậy ngay bây giờ, nếu có cơ hội em hãy chăm sóc Ba Mẹ bằng cách nói sự biết ơn của mình với Ba Mẹ, hướng dẫn cho Ba Mẹ cách chăm sóc tâm cho bình an, để khi gặp hoàn cảnh nào thì chính người đó cũng biết cách giữ cho tâm nhẹ nhàng, không dễ buồn giận, mặc cảm, trách cứ...Nếu giữ được tâm như vậy thì có lúc không cần bên cạnh mình cũng có thể giúp được.
Em biết không, cũng có những Thầy Cô lúc ở gần không giúp được gì cho Ba Mẹ, nhưng xuất gia rồi nhờ sự thực tập chính bản thân mình, khi đã có bình an, hạnh phúc và tình thương thật sự rồi thì những là thư chia sẻ từ trái tim của mình là những động lực giúp cho người thân mình cụ thể và có hiệu quả nhất. Em cũng có thể làm thử hết lòng xem sao nhé.
Ý thức vô thường không phải làm cho mình bi quan như các bạn nói đâu em. Vô thường là để ta ý thức cuộc sống hiện tại sâu sắc hơn, cho ta thấy rõ hơn những mầu nhiệm đang xảy ra quanh mình mà đôi lúc ta cứ thờ ơ. Cũng vì ý thức vô thường nên mình trân quý sự có mặt của Ba Mẹ hơn, biết ơn Ba mẹ và những người thân cũng như vạn vật cùng có mặt làm nên cuộc sống này cho mình và cho những người thân yêu của mình.
Ý thức vô thường nên mình biết có thể mình hoặc những người bạn, người thân yêu của mình chỉ một phút sau hay một sát na sau thôi có còn có mặt đó cho mình hoặc mình còn có mặt cho người thân yêu của mình hay không. Vì vậy nên mình trân quý, biết ơn, hết lòng sống tích cực, không muốn làm cho người thân yêu của mình khổ, không muốn làm điều gì phải hối hận. Vô thường làm cho mình trân quý và tin tưởng hơn sự thay đổi của một người hôm nay không dễ thương lắm trong cách hành xử, tư duy... nhưng thế nào ngày mai, ngày kia họ cũng thay đổi cái tư duy, cái nhìn...của họ một cách tích cực hơn.
Nếu biết cách nhìn vô thường cho đúng thì vô thường làm cho mình sống tích cực hơn, hăng hái hơn, sâu sắc hơn, chân thật hơn. Khi sống với vô thường như vậy thì mình sẽ hiến tặng cho người thân yêu của mình những giây phút thật quý giá, mình không quên nói lên lời xin lỗi khi vụng về - sai sót, không quên nói lời biết ơn khi mình biết mình đang thọ ơn... Sống vậy là sống với giây phút hiện tại, tâm mình sẽ có nhiều bình an lắm vì ít phải lo lắng và hối hận.
Vậy em nhé, hãy buông hết những lo lắng , giữ tâm cho bình an, sống hết lòng với những giây phút hiện tại. Chính sự bình an này sẽ cho em nhiều tình thương đích thực để giúp Ba Mẹ cho dù em đang ở đâu. Em hãy làm như vậy trước nhé. Khi tâm bình an đủ, thì làm gì mình cũng có niềm tin và hạnh phúc.
Chúc em luôn là đứa con dễ thương của Ba Mẹ và của xã hội.
sc Khải Nghiêm
Tìm lại hạnh phúc của chính mình
Con năm nay 28 tuổi, đang sống ở TP.HCM. Cách đây 5 năm con bị tai nạn giao thông và từ đó trở thành người tật nguyền. Tuy là tật nguyền nhưng con chỉ bị tật nhẹ, bàn chân con bị rũ, nhưng con vẫn có thể đi trên đôi chân của mình, đi lại hơi khác người bình thường nên con rất mặc cảm. Giai đọan đó cũng là giai đọan có một người con gái đến bên con, sẻ chia, chăm sóc, an ủi con nhưng trong quá trình đó con lại không biết trân trọng người con gái đó, con mặc cảm, tự ti, và rất hay cáu gắt, nhăn nhó người con gái đó mỗi khi đề cập đến vấn đề chỗ đông người.
Con ra trường cũng đã lâu rồi, nhưng con đi xin việc ở đâu cũng bị từ chối vì không có ngọai hình, con vô cùng chán nản, mặc dù con có bằng cấp mà con không biết sao xã hội không chấp nhận con nữa. Rồi người con gái kia nhìn thấy thực trạng như vậy cũng ra đi, nhưng con không hiểu sao người ấy khi chia tay con lại lấy lý do con tật nguyền ra mà nói nữa, con hụt hẫng không biết phải làm sao. Nhiều lúc con không muốn sống nữa, nhưng nghĩ lại còn cha còn mẹ, còn mọi người xung quanh lo lắng cho con nên con phải cố gắng tiếp tục sống. Nhìn người con yêu bây giờ tay trong tay với người khác con đau lòng lắm, nhiều lúc con ích kỷ con muốn làm mọi cách để níu kéo người yêu con về nhưng nghĩ lại tình cảm không còn thì níu kéo cũng vô ích và phá hỡ hạnh phúc của người mình yêu. Mới bữa trước con đi phỏng vấn lại bị chê tật nguyền, trên đường về thấy người yêu con đi cùng người khác tự nhiên lòng con lại nhói lên, nước mắt cứ ứa ra một cách vô thức. Con không biết phải làm sao để vượt qua đây. Bây giờ trong con thấy bế tắc quá. Mỗi lần buồn con cứ nghĩ về người mình yêu rồi lại tư trách cho bản thân mình, trách vì mình tật nguyền nên trở nên vô dụng, dù con biết rằng con còn may mắn hơn rất nhiều người trong cuộc sống này. Xin cho con vài lời khuyên, con phải làm sao để vượt qua, con phải làm sao để đừng tự ti nữa.
Con có tính cách rất hay nóng nảy, nhiều lúc con bực tức lại nói bậy nhưng sau đó lại mở miệng xin lỗi, con không biết làm sao để đừng nói bậy khi nóng nảy nữa, xin cho con biết con phải làm sao để sửa tính tình của mình đây.
Con xin cảm ơn!
Sư cô Đoan Nghiêm chia sẻ:
Chào con,
Con phải biết là có những chuyện mình có thể thay đổi nhưng có những chuyện mình không thể làm gì để thay đổi được, chẳng hạn chuyện con bị tai nạn và mang tật nguyền. Chuyện mang tật nguyền do tai nạn là chuyện không thể thay đổi được. Một người muốn thành công trong đời họ phải phấn đấu rất nhiều kể cả khi thân thể họ lành lặn, huống chi ngoại hình con khiếm khuyết. Nói vậy nghĩa là nói con phải phấn đấu nhiều lần hơn nữa kia, chứ sao con lại để cho cả tâm hồn mình cũng bệnh tật theo như vậy?
“Biết người, biết ta trăm trận trăm thắng”, con biết câu này chứ? Con biết ngoại hình của mình khiếm khuyết nên người ta không trọng dụng, nhưng con đã làm gì để “trăm trận trăm thắng”? Con chỉ biết buồn và mang mặc cảm tự ti, rồi chỉ biết nổi nóng với người khác. Ngoại hình đã khiếm khuyết, bây giờ con làm cho tâm hồn của con cũng khiếm khuyết. Con không thể thay đổi ngoại hình, nhưng con có thể thay đổi tâm hồn mình. Đúng ra, con phải sống tự tin hơn, lạc quan hơn mới phải. Sự tự tin và lạc quan sẽ bù đắp cho khiếm khuyết của ngoại hình. Chính sự tự tin và lạc quan cho con sức mạnh tâm hồn. Nếu con không có sức mạnh tâm hồn, con lấy gì để chuyển đổi ý tưởng, tâm tư của người khác về con chứ? Con muốn đi tìm việc làm, nhưng con vốn thiếu tự tin và lạc quan, thì hỏi sao người khác có thể tin và có cái nhìn lạc quan về con được chứ? Con không hạnh phúc với bản thân mình thì con có gì để hiến tặng cho người con yêu chứ? Yêu là ban hạnh phúc. Tự con không hạnh phúc thì làm sao con khiến cho người con yêu hạnh phúc được.
Sư cô nói thật, khi đọc thư con, biết con còn cha mẹ và nhiều người xung quanh lo lắng cho con, sư cô “bực” con lắm. “Bực” vì con vẫn chưa thấy “lỗi” của mình vẫn còn đổ lỗi cho chuyện tật nguyền. Lỗi của con là con làm cho tâm hồn mình trở nên yếu đuối hơn.
Con chưa có việc làm để đem tiền về cho cha mẹ, nhưng chuyện làm cho cha mẹ bớt lo lắng, buồn phiền con cũng chưa làm được. Con biết con may mắn hơn nhiều người tật nguyền khác, vậy con có biết “tiền” cũng không phải là tất cả không? Tiền có thể cho người ta ăn no, mặc đẹp, ở sang, nhưng không hẳn là tiền đảm bảo cho hạnh phúc của người ta đâu. Nếu tiền có mang hạnh phúc đến cho một số người, thì hạnh phúc đó cũng chỉ tạm bợ trong một thời gian nào đó thôi. Bằng cấp của con có thể cho con vị trí nào đó, với đồng lương tối thiểu nào đó theo giá trị bằng cấp của con, cho nên con đã cố gắng đi tìm những công việc tương đương với cái bằng cấp đó. Nhưng vì ngoại hình khiếm khuyết, con đã không thể tìm được công việc tương xứng với cái bằng cấp đó, vậy thì con có từng suy nghĩ tới việc tìm cho mình một công việc nào đó mà không cần tới ngoại hình chưa? Hay con vẫn cứ bám lấy cái bằng cấp của con mà không chịu thay đổi lối suy nghĩ của mình để tìm cho mình một công việc mà không đòi hỏi ngoại hình, bằng cấp hay không? Ít nhất, với công việc đó, con vẫn còn là người hữu dụng cho xã hội, cho gia đình. Con nên biết môi trường xã hội không phải là nơi mà ai cũng làm từ thiện. Khi con đi ngoài phố, con hãy nhìn đi, có người ngồi bán vài trái chanh để kiếm sống qua ngày; có người chỉ với bình trà và vài cái ly để sinh sống kiếm ăn; có người chỉ còn có một tay nài nỉ người qua lại mua cho tấm vé số... Những người đó họ đã không ngồi nhà để ôm mặc cảm hay tự ti. Với họ có ăn qua ngày là tất cả, nên họ đã làm với tất cả khả năng để có cái ăn.
Vậy thì con đừng phí thì giờ nữa. Hãy làm một cái gì đi. Mạnh mẽ lên, vui tươi lên cho cha mẹ, cho những người thân xung quanh con cảm được sức mạnh của con. Có sức mạnh tâm hồn thì con mới có khả năng đánh động vào tâm hồn người khác con ạ.
Chúc con mạnh mẽ, vui vẻ và tìm lại hạnh phúc của chính mình.
Tái lập truyền thống
Con ghét ba vì Ba say rượu
Tinh thần con lúc này đang vô cùng hoang mang và bế tắc, con không biết mình phải đi đâu và làm gì.
Từ nhỏ tới giờ con chưa bao giờ cảm thấy mình hạnh phúc. Về kinh tế thì gia đình con ổn định nhưng con rất đau lòng về ba con vì ba lúc nào cũng say sỉn, chẳng quan tâm gì tới vợ con hết. Mỗi lần ba say là ba quậy phá và có những hành động rất đáng buồn, ba đã gây đau khổ cho gia đình con suốt mấy chục năm nay. Nhiều khi con ghét ba nhưng thật tình trong thâm tâm con vẫn thương ba.
Năm học cấp ba con đã có một tình yêu kéo dài hai năm, khi người ấy rời xa con không một lý do con đã đau khổ tưởng chừng chết đi. Sau đó vào đại học con lại yêu một người khác, chúng con đã yêu nhau 9 năm nay. Người ấy rất yêu con nhưng khi con đề cập tới vấn đề hôn nhân thì người ấy lại không muốn và cũng không có một lý do gì. Con đau khổ quá. Con chỉ muốn chết thôi, nhưng trong đạo Bụt có nói: Chết không phải là hết mà vẫn còn có những kiếp sống khác. Nếu tự tử thì sẽ bị đọa vào con đường ngạ quỷ súc sanh và phải mất vô lượng kiếp sau mới có cơ duyên được trở lại làm người. Vì vậy con muốn xuất gia để quên đi tất cả, vì nếu ở nhà có lẽ con sẽ tự tử mất thôi. Nhưng con thấy có nhiều người xuất gia cũng không được hạnh phúc, họ vẫn cảm thấy chán nản cuộc đời xuất gia. Điều này làm cho con thấy rất hoang mang và mất niềm tin. Con không biết phải làm gì bây giờ, xin hãy giúp con
Ban Biên Tập xin chia sẻ:
Chào bạn, bây giờ minh hãy cùng ngồi xuống và thở chung với nhau ba hơi thở cho thật sâu và nhẹ đã nhé!
Đọc thư của bạn tôi thấy có những vấn đề mà bạn đang gặp phải là điều mà tôi cũng đã từng đi qua. Tôi cũng từng có một người cha say xỉn, tôi cũng đã từng chứng kiến những thảm cảnh mà ba tôi gây ra, người say mà, tôi đón nhận điều đó từ khi tôi còn là một em bé nhỏ xíu. Ngày nào cũng phải thấy, ngày nào cũng phải nghe, cho đến một ngày tôi không chịu nổi, trong lòng tôi đi lên sự giận giữ tột cùng, tôi hận ba tôi, hận thôi mà không biết làm sao cả. Nhìn mẹ thê thảm bao nhiêu thì giận ba bấy nhiêu. Và tôi dặn lòng đời này quyết đi tu, không lấy chồng, vì tôi không muốn dẫm lên vết xe đổ của ba mẹ tôi.
Bạn biết không, sự việc xuất gia của tôi, sau đó là em gái tôi đã làm thay đổi cuộc sống tâm linh của gia đình tôi. Ba tôi nhận được những lá thư mà hai chị em tôi gởi về chia sẻ, thăm hỏi, hướng dẫn sự thực tập (chỉ chút chút thôi), ba tôi cũng cố gắng thực tập để yểm trợ cho đường tu của hai con. Tình trạng thay đổi rõ rệt, mẹ tôi vui mừng và hạnh phúc lắm. Ba tôi bỏ rượu chè, cờ bạc từ từ, cho đến những ngày tết ba tôi cũng chỉ uống trà thay rượu. Tôi thường viết thư kể cho ba tôi nghe những kỷ niệm đẹp mà tôi có khi còn ở nhà với ba, những hình ảnh đẹp mà lúc không say ba tôi đã làm, những công việc mà ba tôi đã gánh vác chăm lo cho con cái, những cử chỉ chăm sóc tuy nho nhỏ nhưng ba tôi đã từng biểu hiện một cách nhẹ nhàng và kín đáo. Đi làm mang về cho con nải chuối chín, cho vợ bó rau rừng, cho hàng xóm bắp chuối non vừa hái… tôi tưới tẩm lại cho ba tôi nhưng đồng thời cũng tưới tẩm những hình ảnh đẹp đó trong tôi, rồi dần dần tôi thương ba tôi. Tôi nhận ra rằng ba tôi cũng chỉ là nạn nhân của “ma men”, của trào lưu xã hội, những khó khăn mà ba tôi đi qua làm cho ba phải tìm đến rượu chè. Ba tôi cũng cần tình thương và sự quan tâm của vợ, của các con.
Tôi không nghĩ rằng lúc đó tôi đang cho ba cơ hội để chuyển hóa mà chính là tôi đang cho tôi cơ hội để thương ba, để hiểu ba hơn. Sự chuyển hóa trong tôi là cái chính để tôi tới được với ba tôi, nói chuyện, viết thư cho nhau, chia sẻ sự thực tập, có những lúc chỉ thăm hỏi và kể chuyện vui nhưng cảm ứng từ tâm, nếu mình có tình thương thật sự thì người kia đón nhận được liền. Bạn đừng nghĩ rằng viết thư nói chuyện với ba (mặc dù ở gần nhau) là một chuyện buồn cười và hơi film, đừng nghĩ như vậy, bạn hãy thử làm đi, làm như một đứa con, chia sẻ như một đứa con. Tôi biết khi bạn viết cho ba bạn sẽ có cảm xúc đi lên, nếu là cảm xúc thương yêu thì bạn biết là bạn vẫn còn thương ba, nếu là cảm xúc giận hờn thì bạn hãy dừng bút, thở đều, mỉm cười và khoan viết đã, vì lúc giận lời văn của mình sẽ khác, ba bạn sẽ cảm nhận được liền, để cho cảm xúc lắng yên rồi bạn hẵng viết tiếp. Nhưng chỉ viết thư cho ba thôi, bạn đừng đòi hỏi ba bạn phải thay đổi, chuyển hóa ngay lập tức, chỉ cần bạn viết thư trong tình thương, biết rằng ba bạn đã nhận được và đã đọc như vậy là vui rồi. Cái gì cũng cần thời gian, sự kiên nhẫn bạn ạ. Tôi tin chắc bạn là một người con thảo, một người con với đầy tình thương cho gia đình nên bạn mới viết nên những dòng tâm sự như vậy. Mình sống để làm cho cuộc sống đẹp lên mà.
Còn về ý định xuất gia của bạn, nếu xuất gia để chạy trốn cuộc đời, chạy trốn những khổ đau thì mình sẽ bị thất bại, bạn có biết không? Cuộc sống của người xuất gia đâu phải ai cũng như ai đâu hở bạn. Có những người tu gặp được môi trường tốt, gặp được minh sư, gặp bạn lành, có pháp môn tu tạp thì đó là một người xuất gia có may mắn và hạnh phúc. Nếu tôi hay các thầy các sư cô có những buồn phiền, chán nản, ganh ghét, tranh đua… thì làm sao trong tâm tư có đủ không gian và tình thương để ngồi viết những dòng chia sẻ, trò chuyện với bạn. Nói như vậy không phải là các thầy các sư cô không có một tẻo buồn phiền nào, bởi mình vẫn còn là con người mà, nhưng vì trong mình có Bồ Đề Tâm, có tình thương, có thầy, có sư anh, sư chị, sư em có pháp môn tu, có sự thực tập nên mình sẵn sàng đối diện và có khả năng chuyển hóa những buồn phiền, bực bội, khó chịu khi nó đi lên. Có phương pháp thực tập mình sẽ biết trở về với chính mình, chăm sóc chính mình, chơi với những buồn phiền của mình…, biết thở, biết cười, biết là mình đang có hạnh phúc nhiều nhiều, và mình lại tiếp tục tu, tiếp tục sống bên thầy, bên huynh đệ, sống để phụng sự, để thương yêu. Mình ý thức rằng mình vẫn còn có nhiều hạnh phúc, nhiều may mắn, và do đó mình phải sống cho trọn vẹn, cho xứng đáng. Có những người không có nhà để trở về, không đủ ngày ba bữa cơm, không thấy được nụ cười, không có được manh áo lành lặn để che thân, có những em bé không có đủ ba và mẹ,… chỉ cần ý thức về những mảnh đời như vậy thôi là trong lòng mình phát khởi tình thương rồi, và mình thấy rõ mình cần phải sống, và càng biết rõ hơn là sống để làm gì nữa. Khi mình nghĩ về nhiều người thì trong lòng mình rộng rãi, thênh thang lắm, nhẹ nhàng và đầy thương yêu lắm, mình không còn nghĩ riêng cho bản thân mình nhiều, mình luôn hướng đến niềm vui và hạnh phúc của chung, của mọi người. Lúc đó mình sẽ không nghĩ nhiều đến hạnh phúc cá nhân, không đau khổ vì hạnh phúc cá nhân, không nghĩ rằng cuộc sống bất công với mình, và mình sẽ không còn muốn tự tử nữa, mà ngược lại mình sẽ thấy có rất nhiều niềm vui từ niềm vui của mọi người. Tôi tặng bạn bài hát này nhé, bài hát mà tôi học được, lúc nào rảnh bạn lên Bát Nhã nhờ quý thầy quý sư cô hát cho bạn nghe nhé.
“Em chưa từng thấy biển, em chỉ thấy dòng sông
Nhưng có nghe cô kể, biển thì rộng hơn sông
Biển thì rộng hơn sông, bao la biển xanh mặn nồng
Một đời người như sông, nếu ai sống cho riêng mình thì lòng hẹp như sông
Nếu ai sống cho muôn người thì lòng rộng hơn sông
Nếu ai sống cho muôn người thì lòng rộng mênh mông
Em chưa từng thấy biển, em chỉ thấy dòng sông
Nhưng có nghe cô dạy, đừng để lòng hẹp như sông
Hãy để lòng rộng hơn sông, hãy để lòng rộng mênh mông”
Nếu bạn có ý định xuất gia bạn hãy thử những môi trường tốt để tu tập, có thầy, có pháp, có huynh đệ. Chúc bạn có nhiều bình an và tình thương, làm lớn lên Bồ Đề Tâm bằng chính tình thương của mình. Chúc bạn thành công.
Chồng con không tin con, thế con có nên ly hôn không
Con đang rất đau khổ, gia đình vốn rất hạnh phúc của con đang đứng bên bờ vực thẳm.
Hồi còn học phổ thông con có một tình yêu học trò, mối tình này nhanh chóng kết thúc vì người ấy đi nước ngoài. Và để được định cư người ấy đã thuê một người làm lễ kết hôn giả, biết chuyện đó, con đã chủ động chia tay và từ đó không liên lạc lại nữa.
Sau đó con có yêu một người cùng quê. Chồng con là một người rất tốt, sống chân thành và hết lòng nên được gia đình con rất quý.
Trước khi chúng con cưới, có một lần con nhận được điện thoại của chị gái người bạn trai cũ nói rằng chị ấy mới ở nước ngoài về chơi, chị muốn mời con đi uống nước. Con đồng ý, và đến quán nước thì gặp cả bạn trai cũ cũng về nước. Qua đó con được biết bạn ấy đã cưới vợ thật sau một thời gian cưới vợ giả. Con cũng vui vẻ chúc mừng và thông báo cho bạn biết tình hình hiện tại của bản thân.
Tối hôm đó, sau khi về bạn trai con nhắn tin gì đó con không rõ vì chồng con đã nhận được. Anh ấy cho rằng con vẫn liên lạc với người cũ và chửi con, tát con, đập cả di động của con… Sau hôm đó con buồn quá, đến nhà bạn gái ở. Được mấy hôm anh ấy đến, nói chuyện, làm lành và con tin anh ấy đã hiểu nên quay lại. Sau lần đó con cũng không gặp lại bạn trai cũ nữa. Cuộc sống bình lặng trôi đi, bạn bè ai cũng thầm khen con hạnh phúc đủ đầy sau khi cưới.
Khoảng ba năm sau, một hôm chồng con lại nhận được một tin nhắn hỏi thăm con. Chồng con đã giả vờ là con để nhắn lại rằng chồng con về quê rồi, con đang buồn chán cuộc sống hiện tại bên chồng con. Ngay lập tức, bên kia nhắn lại với lời cảm thông, và nói thương tiếc cho tình cảm cũ không thành. Chồng con lại nhắn tin gì đó nữa … sau đó anh ấy bỏ đi đến nhà bạn qua đêm không về.
Con đau lòng không biết chuyện gì xảy ra. Con cầu cứu một người bạn gái thân thiết của mình thì mới hay mọi chuyện chồng con đã kể với cô ấy. Con điện thoại lại số đã nhắn tin vào máy con thì không được. Hôm sau chồng con một mực cho rằng con vẫn liên hệ với người cũ và xúc phạm con ngay trước mặt bạn gái con.
Anh ấy lấy sim điện thoại của con, con nói anh đã cầm sim rồi thì cứ thử vào mạng tra lịch sử cuộc gọi sẽ thấy con đã từng liên lạc với người đó hay không.
Nhưng anh ấy vẫn không tin và moi móc lại chuyện mấy năm trước bạn con về nước. Con đau đớn viết đơn ly dị, anh ấy không ký. Anh nói ý rằng cứ để đó cho đến bao giờ thật sự thấy con ngoại tình với người cũ thì ly dị cũng không muộn. Con nói anh không nên và không cần phải hy sinh cuộc đời mình để tìm sự chung thủy ở một người vợ mà anh không hề tin tưởng. Cuộc sống như thế cũng hóa địa ngục và con cũng sẽ kiệt sức trong cái cuộc sống nghiệt ngã ấy…
Cuối cùng rồi mọi chuyện cũng qua, chúng con lại có thêm một bé gái nữa. Anh vẫn là một người chồng tốt thương yêu con cái hết mực và con vẫn tin hạnh phúc đang mỉm cười với mình. Chỉ có điều anh rất hay thích tụ tập bạn bè bia rượu. Đôi khi con có cảm giác anh hời hợt với riêng con, nhưng con lại gạt phắt những suy nghĩ ấy đi…
Cho đến hôm nay, nỗi đau lại cào xé con. Anh đi uống rượu với bạn, hứa là sẽ về sớm, nhưng rồi không giữ lời hứa. Con biết chuyện vui bạn vui bè thì khó mà dứt ra giữa chừng để về được, nhưng trong lòng con vẫn uất ức vì 2 con còn nhỏ. Bản thân con cũng đi làm về mệt, ông bà nội ngoại lại ở xa, con vẫn cần sự sẻ chia cảm thông của chồng, nhưng anh ấy đi về cứ coi như không…
Vì chuyện đó cộng với một số chuyện bức xúc đang dồn nén con nói anh ấy mấy câu, và hỏi rằng anh muốn cuộc sống gia đình bây giờ sẽ như thế nào? Anh không thèm trả lời. Nhưng đến khi anh nói thì tuôn ra những lời nghiệt ngã rằng con là loại lừa lọc, đã lừa anh suốt bao nhiêu năm qua, rằng anh biết từ lâu rồi, nhưng không thèm nói để xem con lừa anh đến bao giờ, vậy mà con vẫn cố tình lừa anh, rằng bây giờ anh chỉ cần con thú nhận ra. Con bàng hoàng không thể tin anh có thể phỉ báng con những lời như thế. Con muốn khóc mà không tài nào khóc được, con không thể tin người chồng đã gắn bó từng ấy năm trời đến giờ lại nói những lời mỉa mai cay độc với con… Mà anh không hề mượn rượu để nói, anh nói một cách bình tĩnh và thản nhiên. Rồi anh nhổ bọt vào không khí.
Con như cảm thấy đất sụt dưới chân, không thể tin vào mắt mình, vào tai mình được nữa. Đến lúc ấy thì tôi khóc và nhanh chóng hiểu rằng hạnh phúc của mình đang vỡ tan. Tự ái và đau đớn, không cần thanh minh, con hỏi vậy bây giờ anh muốn giải quyết như thế nào, anh không còn tin tưởng tôi thì tôi sẽ để anh tự giải quyết.
Nhưng anh vẫn tiếp tục mỉa mai con rằng con vẫn khôn ngoan để đặt những câu hỏi như thế, rằng tại sao lại có thể vừa khóc vừa nói “may mắn sao hai đứa con tôi vẫn giống bên nội…”. Trời ơi, con không thể tin được, cảm thấy khốn nạn thay cho mình sao phải rơi nước mắt trước con người ấy.
Con đã nói rằng: “Vậy thì tôi sẽ quyết định thay anh, ngày mai tôi sẽ làm các thủ tục ly hôn để giải thoát cho anh khỏi người vợ mà anh cho rằng không đoan trang, đức hạnh. Còn hai đứa con do tôi đẻ ra thì nó là con của riêng tôi thôi, không phải của anh đâu. Tôi sẽ nuôi con tôi cho đến khi nào tôi không thể nuôi được nữa thì tôi sẽ trả nó về cho người bố thật sự của nó”. Anh vẫn không buông tha, cười khẩy và nói rằng: “sao không dũng cảm nói thật ra nó là con của ai nữa đi”…
Chẳng có gì để mà nói nữa, con đau đớn chỉ muốn chết đi để không còn vướng bận gì trên cõi đời này. Con cảm thấy mình sức cùng lực kiệt, cả đêm con ngồi đó bần thần, khóc hết nước mắt, thương cho bản thân, thương cho bố mẹ già, thương cho hai đứa con thơ dại .Rồi con lại nghĩ sẽ gắng gượng sống dù chuyện gì xảy ra cho đến khi nào con tôi lớn hơn hoặc không thể gắng gượng được nữa thì sẽ ra đi… Nghĩ là như thế nhưng lòng con đau đớn rối bời. Con phải làm gì bây giờ đây? Liệu giải pháp ly hôn có phải là hợp lý không? Nếu đã không còn tin tưởng nhau nữa thì sống với nhau sẽ như thế nào? Bản thân con lúc này không còn niềm tin vào cuộc sống nữa.
Sư cô Thuận Nghiêm xin chia sẻ:
Chào chị
Cảm ơn chị đã gởi thơ tới ban biên tập Làng Mai về tình trạng gia đình của chị. Theo như lời chị, ly hôn có hợp lý không và chết là hết khổ. Chúng tôi cố gắng cung cấp các phương pháp thực tập để có thể giúp hòa giải và tạo sự truyền thông trong gia đình chị chứ chúng tôi không cho lời khuyên ly hôn hay không.
Theo lời Bụt dạy, bất cứ thứ gì cũng cần thức ăn để có thể tồn tại. Tình yêu lại càng cần được nuôi dưỡng và vun bồi mỗi ngày để có thể thăng hoa và làm đẹp cuộc sống. Chị còn nhớ trước khi cưới nhau, anh chị quấn quít bên nhau không rời như lời chị viết? ?ó là vì anh chị đang nuôi tinh yêu trong lòng mỗi người và nuôi lớn ý muốn kết hợp hai cuộc đời thành một. Nhưng vì thiếu sự giữ gìn và vun bồi tình yêu ban đ?u, cộng thêm hiểu lầm, nên đã d?n đến đổ vỡ của ngày hôm nay. ?ã hai lần anh chị vượt qua được sóng gió của cuộc đời. Anh chị cũng đã bước qua được những rào chắn trong lòng mỗi người để có thể tiếp tục đi với nhau như một gia đình.
Chị có khả năng nhận diện những đức tính tốt và đẹp của chồng. Chị nên thực tập nói ra những lời tích cực và khen ngợi anh để anh cũng có thể thấy được những điểm tích cực của mình. Khi mình quyết định kết hôn một người, mình thấy nơi người ấy nhiều tính tốt và lành. ?iều quan trọng là tiếp tục tưới tẩm những hạt giống tốt đó nơi người mình thương khi chung sống với nhau. Vì nếu chỉ thấy và tưới tẩm toàn là sự tiêu cực thì làm sao anh chị có thể sống với nhau cho đến hết đời.
Phương pháp thực tập thứ hai là nhận diện cảm xúc trong lòng bằng phương pháp thở chánh niệm. Trở về với hơi thở để tiếp xúc với thân thể và cảm thọ của mình là phương pháp thực tập căn bản và cốt tủy của mọi vấn đề. Khi mình không biết chăm sóc thân tâm thì mình là nạn nhân của các cảm xúc mạnh, và ý muốn kết thúc cuộc đời là chuyện tất yếu. Phương pháp thở ở đây là mình ngồi thật yên mười hay mười lăm phút mỗi ngày để nhận diện những gì đang xảy ra trong thân và tâm của mình. Thân có thể có những căng thẳng, đau nhức, mệt mỏi dồn chứa nhiều ngày mà mình không biết làm an dịu thân thì sẽ d?n đến tình trạng căng thẳng, thiếu kiên nh?n, bực bội khó chịu trong tâm. Thở và chỉ chú ý đến hơi thở để cơ thể có thể an tịnh và buông thư những cơ bắp căng gồng lâu ngày. Khi thân đã lắng và yên thì tâm cũng từ từ lắng xuống. Những chao đảo, buồn giận, tủi hờn, hiểu lầm sẽ lần lượt hi?n ra với nguồn gốc và nguyên nhân của chúng. Ánh sáng trí tuệ từ từ hiển lộ, mình sẽ biết và nên làm gì, không nên nói gì trong hoàn cảnh hiện tại.
Ai cũng có hạt giống của trí tuệ, hiểu thương, tha thứ, bao dung, chấp nhận và cảm thông trong tâm, nhưng vì cứ để lo âu, phiền giận che lấp nên lẩn quẩn trong vòng khổ đau không thoát ra được.
Nếu chị thực tập được hai bước trên đây là chị đã có thể thấy được ánh sáng cuối đường hầm. Chị có thể viết thơ tiếp để tham vấn thêm. Chúng tôi không đưa ra quá nhiều thứ để chị thêm bối rối mà nản lòng. Ông bà mình có câu: còn nước là còn tát. Mình đã cố gắng hết khả năng của mình chưa? Hay mình sẳn sàng buông trôi cho số phận an bày và hối tiếc sau này.
Chúc chị tìm lại được sự bình an trong mỗi việc làm hàng ngày, tìm thấy niềm vui gia đình bên hai con nhỏ, người chồng tốt và cũng là cha của hai con chị.
____
Sư cô Lĩnh Nghiêm xin chia sẻ:
Bạn thân mến!
Cho tôi xin chia sẻ với bạn nỗi khổ tâm, nỗi oan ức mà bạn đang gánh chịu. Tôi biết rằng bạn đang đau khổ lắm. Bây giờ trước hết xin bạn hãy cùng tôi, chúng ta sẽ trở về với hơi thở, thở vào thật sâu, thở ra thật nhẹ. Thở vào chúng ta cùng theo dõi hơi thở vào từ đầu cho tới cuối, thở ra chúng ta cùng theo dõi hơi thở ra từ đầu cho tới cuối. Thở vào buông rơi hết mọi căng thẳng, giận hờn. Thở ra cảm thấy lòng mình nhẹ nhàng hơn. Chúng ta sẽ cùng nhau thở mười hơn, sau đó chúng ta sẽ bắt đầu trò chuyện.
Trước hết chúng ta đều biết rằng trong tình yêu nam nữ vốn chất chứa lòng ích kỷ rất lớn. Người ta càng yêu thì người ta càng trở nên nắm giữ, càng siết chặt người kia trong tay mình, siết chặt người kia trong tâm của mình. Chồng bạn ghen bóng ghen gió như vậy chỉ chứng tỏ rằng chồng bạn quá yêu bạn thôi. Và vì quá yêu nhưng không biết cách tu tập nên tình yêu ấy trở thành nỗi si mê, và nỗi si mê này sẽ làm cho cái thấy của người ấy trở nên mù quáng, sai lệch. Sự thật là chồng bạn bao nhiêu năm qua đã sống trong đau khổ vì nỗi ghen tuông của mình. Bạn sẽ hỏi lại, bạn đâu có làm gì nên tội? Bạn trong sáng từ thể chất tới tinh thần, điều đó ai cũng biết, chính anh ta cũng thừa biết. Vậy thì ghen tuông cái nỗi gì?
Ghen ở đây là ghen với quá khứ của bạn. Anh ấy cứ hồi tưởng rằng ngày xưa bạn và người kia từng yêu nhau rồi tự đau khổ một mình, dù cho đó là mối tình học trò, mối tình chẳng khác gì nhiều so với một tình bạn. Và như vậy anh ấy tự làm khổ mình. Khi phải nói ra những lời chua chát với bạn tức là cái mức độ bị dồn nén đã rất lớn nên nó mới bung ra như vậy. Thật tình anh ấy là một người rất đáng thương xin bạn đừng nên oán hận mà tội nghiệp. Hãy hiểu rằng anh ấy đau khổ lắm nên mới làm cho bạn đau khổ.
Đứng trước khó khăn, khuynh hướng của con người là sự trốn chạy. Nhưng bạn thử nghĩ xem nếu chia tay thì con cái của bạn sẽ ra sao? Cuộc sống, tư duy, lối hành xử của chúng sau này sẽ mất cân bằng khi thiếu cha hoặc mẹ. Chúng sẽ trở nên cô đơn, tủi thân, mặc cảm và mất niềm tin vào cuộc đời. Có những đứa trẻ khi bố mẹ chúng chia tay, buổi tối đi học về thấy căn nhà lạnh ngắt chúng chạy ra ngoài hiên đứng ôm mặt khóc nức khóc nở, mấy năm trời mà bé vẫn chưa quen được, chiều chiều bé vẫn đứng ra đường để ngóng bố hoặc ngóng mẹ đi làm về nhưng cứ ngóng mãi, ngóng mãi mà chỉ thấy đêm tối ngày càng dày hơn. Chúng ta làm gì thì cũng phải nghĩ tới con cái, nghĩ tới bố mẹ của hai bên. Quyết định của chúng ta ảnh hưởng trực tiếp tới chúng ta mà cũng ảnh hưởng trực tiếp tới những người thân xung quanh chúng ta, ảnh hưởng tới cả cộng đồng nữa.
Ngoài sự ghen tuông ấy ra chồng bạn vốn là một người chồng, người cha, người con rất tốt. Chỉ cần lấy sự ghen tuông ra khỏi anh ấy thôi thì mọi chuyện sẽ ổn. Trong trường hợp này, để xóa bỏ những suy nghĩ tiêu cực trong chồng bạn thì không thể sử dụng lời giải thích mà được, bởi vì mọi việc rõ ràng như vậy có gì đâu mà giải thích?. Bạn phải giúp làm cho tâm anh ấy rộng lớn ra để anh ấy có thể xóa đi cái quá khứ của bạn trong tâm anh ấy. Đó chính là con đường tâm linh.
Bạn hãy cùng anh ấy thực tập quán niệm hơi thở, mỗi ngày ngồi thiền khoảng mười phút, thực tập thiền buông thư mỗi khi trong thân và tâm có sự căng thẳng, lo lắng, hay có những cảm xúc tiêu cực khởi lên. Tìm đọc các cuốn sách về tâm linh, tiếp xúc với thiên nhiên, với âm nhạc, thi ca. Khi đời sống tâm linh được nâng cao thì tâm sẽ khoáng đạt hơn. Thực tập hơi thở chánh niệm đưa chúng ta đi rất xa, nó giúp chúng ta bình tâm được trong những cơn bão của cảm xúc, làm chủ được thân tâm. Khi đã làm chủ được thân tâm, có sự bình an rồi thì cái thấy của mình sẽ sáng suốt hơn. Nếu hai vợ chồng cùng thực tập như vậy một thời gian thì sự bao dung sẽ lớn lên, khi đó tâm anh ấy tự nhiên sẽ rộng ra và các chuyện quá khứ sẽ trở nên mờ nhạt. Bạn nên tìm mua cuốn “Con đường chuyển hóa” của Sư Ông Làng Mai sẽ có những hướng dẫn rất cụ thể về phương pháp thực tập
Cái gì cũng có giá của nó. Muốn có một mảnh bằng thì bạn phải bỏ công sức ra học hành bao nhiêu năm trời, muốn có tiền sinh sống thì bạn phải đi làm mỗi ngày vài tiếng. Để giữ gìn hạnh phúc của một gia đình thì bạn phải dày công vun bón. Đừng nghĩ rằng trong vài ngày hay vài tuần mà giả quyết được tận gốc vấn đề. Phải giành cho nó thời gian, phải có mong muốn tu tập. Hãy thương lấy các con của bạn, thương lấy bố mẹ hai bên, thương lấy chính mình, thương lấy chồng mà quyết tâm tu tập tự chuyển hóa mình và giúp chồng chuyển hóa.
Tôi có rất nhiều niềm tin nơi bạn. Tôi cầu nguyện Tam Bảo gia hộ cho gia đình bạn được an lành hạnh phúc.
Con buồn bố và em chồng
Hỏi: Con có chồng năm 30 tuổi, năm nay là 32 tuổi, vợ chồng con chưa có con. Ngày con về gia đình chồng ra mắt ba chồng, ông ấy nhìn con rất lạnh lùng và không tỏ thái độ đón nhận con, dù con cố gắng hết sức để hỏi han ông. Sau này khi đã về sống chung rồi con mới hiểu, ngày xưa chồng con rất được Má yêu thương, nhưng Bố thì không. Hai cô em chồng, một cô 25 tuổi, một cô 30 tuổi chưa chồng thì luôn tỏ thái độ như là chị của chồng con. Và 2 cô này thì rất được lòng Bố.
Con làm dâu cũng đắng cay lắm, con đang học dỡ dang trường Đại học Ngoại Ngữ (bằng đại học thứ 2). Lấy chồng, cô út nói rằng : "Chị nghỉ học đi, để mỗi chiều đi làm về tranh thủ về nấu cơm cho Bố". Con chịu đựng và gát lại việc học của mình để gia đình yên ấm. Và con tự bày ra nấu ăn, ăn xong con lủi thủi thu dọn một mình. Hai cô em chồng ăn xong, hoặc đi chơi hoặc vào phòng riêng nghỉ ngơi. Khi nhiều lần lặp lại như thế, con lên tiếng thì cô em 30 tuổi nói rằng : " Để chị làm cho quen" (mặc dù 2 cô chẳng biết nấu ăn, nhà cửa, ly tách bề bộn, chén ăn xong kg biết rửa, dù gia đình không thuộc hàng giàu có. Riêng con thì đã được Mẹ dạy nấu ăn từ khi 15 tuổi. Nhà con không phải gia đình nghèo khó, nhưng con không có kiểu sống vương giả như thế). 2 cô em chồng chưa có chồng nhưng ngày nào cũng đi đến 12g khuya mới về. Cô kia có người yêu thì ở bên nhà người yêu nhiều hơn nhà mình. Vậy đấy, nhưng lại luôn bới móc tìm khuyết điểm chị dâu.
Con lại tiếp tục nín nhịn.... Và mọi việc không chỉ như thế, còn những việc mệt mỏi và quá quắc khác, nhưng con cũng nhịn. Mà hình như càng nhịn người ta càng lấn lướt mình phải không Sư Ông. Trong nhà bất cứ ai cần tiền bạc hay sự trợ giúp gì cũng gọi vợ chồng con có trách nhiệm. Rồi bà con dòng họ, người thì gửi con cháu cho tụi con nuôi ăn học dùm, người thì mượn tiền không thấy trả....
Bố chồng tuy có con trai duy nhất là chồng con, nhưng những chuyện lớn nhỏ trong nhà không nói năng hay bàn luận gì đến chồng con cả, chỉ bàn luận với con gái, nhưng nếu có liên quan đến việc phải chi trả bằng tiền thì gọi chồng con chi.
Vợ chồng con không có nhiều tiền, phải vay mượn bên ngoài trả lãi để làm ăn, nhưng vì thấy tụi con mở công ty để làm ăn nên nghĩ tụi con nhiều tiền....
Con không hẹp hòi ích kỷ, con không keo kiệt và không phải không muốn giúp đỡ hay chia sẻ khi cần thiết cho mọi người, nhưng con khó chịu và mệt mỏi vì xung quanh con toàn là những người không biết điều. Mỗi lần sân si nổi lên, con lại niệm Phật để lướt qua tất cả nhưng hình như sau đó mọi việc đâu lại vào đấy.
Có lẻ cái nghiệp của con còn dày lắm phải không Sư Ông? Thưa Sư Ông, con phải làm sao cho đúng đây?
Sư cô Đoan Nghiêm xin chia sẻ:
Thưa chị,
Chị mệt mỏi lắm rồi phải không? Mệt mỏi không phải vì làm việc mà là trong sự chờ đợi bố và các cô em chồng thay đổi cái nhìn của họ đối với chị, nâng đỡ chị như một người con, và một người chị. Đọc thư chị, không thấy chị nói gì đến chồng chị cả. Anh ấy có biết những gì chị suy nghĩ và trải qua hay không? Chị đã từng chia sẻ cho anh biết chưa?
Sức chịu đựng của con người không khác gì lượng dung tích của một bình hay một chai đựng nước. Nếu quá số lượng nước đựng trong bình hay cái chai đó thì nó sẽ tràn ra ngoài. Cũng vậy. Nếu quá sức chịu đựng của chị thì chị sẽ bùng lên những cơn giận, bởi vì chị không thể kềm chế được nữa, vì vậy mà nhịn nhục không phải là biện pháp giải quyết vấn đề. Tất cả những gì chị đang làm cho gia đình chồng nếu đó không phải là động cơ của thương yêu và đùm bọc lẫn nhau thì càng làm chị càng mệt mỏi và dễ đưa đến sự bực bội, nóng giận.
Nếu chị thương chồng, yêu chồng, chị phải học thương gia đình chồng như gia đình mình. Mình rất dễ tha thứ cho người mình yêu, mình thương phải không chị? Có ai hoàn toàn là hoàn mỹ đâu kể cả những người đang yêu nhau, kết hôn với nhau, nhưng người ta vẫn yêu nhau, vẫn lấy nhau để cùng sống dưới một mái nhà, cơ bản là vì thương vì yêu mà người ta chấp nhận nhau, học hỏi nhau để xây dựng mái nhà hạnh phúc. Muốn sống hạnh phúc với nhau là cả một nghệ thuật xây dựng hạnh phúc gia đình. Tình yêu chưa đủ để đóng góp vào việc xây dựng một mái nhà hạnh phúc. Mình cần rất nhiều yếu tố như là học lắng nghe nhau, học hiểu nhau, học cho nhau thời gian để cho người kia có cơ hội làm mới lại con người họ, v.v... nhiều thứ để mình học và mài giũa lắm. Phần đông người ta thường nhịn nhục cho êm chuyện nhưng nhịn nhục như vậy có tính cách tiêu cực lắm, hơn nữa theo thời gian nó sẽ chồng chất mỗi ngày mỗi nhiều thêm lên, đến một lúc nào đó thì hạnh phúc gia đình sẽ hoàn toàn tan vỡ. Nhiều khi vì chuyện em chồng, con dâu mà hạnh phúc giữa hai vợ chồng cũng khó hòa thuận, ảnh hưởng rất nhiều đến tình cảm giữa hai vợ chồng.
Vì vậy cho nên chị cần phải học phương pháp san sẻ những khó khăn với chồng. Nói như thế nào để nhận được sự cảm thông của chồng mà không phải là gây thêm áp lực cho chồng để tránh gây ảnh hưởng tai hại đến đời sống hạnh phúc vợ chồng, gia đình chồng. Chị cũng cần phải học cho mình thời gian và cho người khác thời gian để có thể thay đổi theo chiều hướng tốt hơn. Muốn thay đổi một lối nhìn, một cách sống rất là khó. Không phải chỉ có 5, 3 ngày mà có thể làm được. Hơn nữa, nếu liên hệ giữa đôi bên không được gắn bó thì động cơ khiến người kia thay đổi cách cư xử với mình cho tốt hơn cũng là một vấn đề. Như Đoan Nghiêm đã nói ở trên, chỉ có thương nhau, yêu nhau người ta mới có đủ kiên nhẫn để chấp nhận nhau và cho nhau cơ hội để tìm hiểu nhau nhiều hơn để cùng xây hạnh phúc với nhau. Chị phải học thương gia đình chồng như đã thương chồng vậy.
Con người là một động vật biết suy nghĩ, có lương tâm. Chị hãy học sống như thế nào để có thể thay đổi cách suy nghĩ và đánh động đến lương tâm của những người trong gia đình chồng, đó mới là biện pháp sống dài lâu với người chồng chị thương yêu và cam kết sống dài lâu với người đó. Trong giai đoạn này, chị rất cần tình thương của chồng và sự nâng đỡ của chồng để giúp chị có thêm sức mạnh. Hai anh chị nên có nhiều thời gian cho nhau hơn để vun bồi tình thương và sự cảm thông của nhau để cùng nhau đi trên con đường này. Đừng để bất cứ chuyện nhỏ nhặt từ bên ngoài ảnh hưởng tới hạnh phúc hai vợ chồng. Hãy cùng lắng nghe nhau, tìm hiểu nhau nhiều hơn để nâng đỡ nhau, chỉ có như vậy thì tình cảm vợ chồng mới bền bỉ, keo sơn theo thời gian. Chị có đồng ý không?
Hy vọng chị sẽ có nhiều sức mạnh để đi tiếp trên con đường xây dựng hạnh phúc gia đình. Thỉnh thoảng, chị nên cùng chồng đi du ngoạn để hít thở thêm khí trời, để thư giãn những căng thẳng trong người. Chúc anh chị và gia đình hưởng đêm giáng sinh vui vẻ.
Chào chị.
Con không thương con của con
Hỏi: Cách đây 13 năm con đã sống với một người đàn ông mà con tưởng là mình yêu, nhưng chỉ là sự mù quáng. Sau 2 năm chung sống, con đã dứt khoát chia tay. Kết quả là con có 1 đứa con gái với người ấy. Trong những năm đầu, con không cảm thấy yêu thương đứa con này, và coi nó là một món nợ mà con phải gánh chịu. Con đã không dành cho nó sự yêu thương, quan tâm, mặc dù luôn đảm bảo cho nó đầy đủ về ăn, mặc và sức khoẻ (mẹ và chị con là người trực tiếp chăm sóc, con sống chung nhưng ít chăm sóc cho nó, con chỉ lo đi làm và mang tiền về trang trải cuộc sống trong gia đình). Trong suốt thời gian này, chính con cũng mắc chứng trầm cảm nặng nề, cảm thấy căm ghét cuộc sống và gay gắt cố chấp với mọi người, con đã từng quát mắng nó, thỉnh thoảng còn đánh nó (không gây thương tích về thể xác, nhưng có lẽ gây tổn thương nghiêm trọng về tinh thần của nó). Con gái con cũng rất nhạy cảm giống như con, nó trở nên tự ti mặc cảm, xa cách mọi người, thu rút vào bản thân và không thích giao tiếp với ai khác, và cũng bị trầm cảm.
Sau khi con kết hôn lần thứ hai và sinh con, con rất yêu đứa con nhỏ này. Từ lúc ấy, đứa lớn trở nên căm ghét đứa nhỏ, coi như thù hằn, và cảm thấy tự ti hơn bao giờ hết.
Thầy ơi, đứa con lớn 13 tuổi của con hiện có dấu hiệu lệch lạc, nó thường lên mạng Internet, tham gia diễn đàn gì đó mà không cho con biết. Nó trở nên chống đối con, căm ghét em gái nó, lạnh lùng với bố dượng (bố dượng rất tốt và chăm lo cho nó). Nó không bao giờ đến gần con để trò chuyện hay tâm sự gì cả. Nó có những biểu hiện khác thường như hay nói về cái chết, hay bắt bẻ hành vi của người khác, không thích giao kết với mọi người.
Con đã sai rồi, vì con đã không mang đến cho nó tuổi thơ hồn nhiên vô tư và hạnh phúc, bởi lẽ quãng thời gian ấy chính con cũng bị trầm cảm nặng nề, mãi cho đến khi kết hôn gần đây mới cảm thấy hạnh phúc. Với nó, con cảm thấy mình không thể ôm ấp, hôn hít được, không cảm thấy yêu thích nó, chỉ cảm thấy thương và chăm sóc nó thôi. Đây cũng là khó khăn mà con không thể hiểu được tại sao.
Giá mà Thầy có lập một Làng Mai ở Việt Nam thì con được phúc biết mấy. Con rất muốn đưa con gái con đến tiếp xúc, sinh hoạt, gặp mặt với những vị chân tu đầy lòng từ bi, với mong mỏi có thể giải thoát con gái con khỏi những mặc cảm tự ti, để trở nên an lạc, hạnh phúc và tự tin vào bản thân.
Con chờ đợi thư của Thầy từng ngày một, xin Thầy vì lòng từ bi giúp đỡ chúng con.
Sư cô Đoan Nghiêm xin chia sẻ:
Nếu thật sự chị muốn giúp cháu, đây là lời khuyên: chị nên đến với cháu, nói lời xin lỗi cháu, và làm mới liên hệ với cháu qua cách thay đổi lối hành xử, suy nghĩ và lời nói của chị đối với cháu.Và chị nên cho cháu có cảm nhận rằng cháu cũng có một mái ấm gia đình, trong đó cháu được mẹ hiền thương yêu, ôm ấp, được cha dắt đi chơi, có em để cùng chơi đùa. Chị phải thay đổi thì cháu mới thay đổi.
Tình thương chị đang dành cho cháu là thứ tình thương hại mà không phải là tình thương của một người mẹ. Chị nói chị không hiểu đưọc tại sao. Tại vì trong tận chiều sâu tâm thức, chị chưa chấp nhận được cháu là con của chị. Chị từ chối cháu chỉ vì cháu là hiện thân của sự yếu đuối của chị trong quá khứ. Chị chối bỏ cháu vì chị muốn chối bỏ mối liên hệ trước kia, chối bỏ quãng đời trước kia. Lúc nào chị còn thương hại cháu, trốn tránh mối liên hệ gần gủi thân mật mẹ con với cháu, lúc đó chị khó có hạnh phúc hoàn toàn. Bây giờ cháu chống đối chị, lạnh lùng với bố dưọng chỉ vì trong suy nghĩ của cháu chị đã chối bỏ cháu, chị ghét bỏ cha cháu; nếu cháu chưa thương được em của mình, chỉ vì cháu chưa cảm nhận được cháu là con của chị, là chị của em mình. Tuy chị đã sinh ra cháu, nhưng chị đã bao giờ cho cháu biết bài học thương yêu đâu mà cháu biết để đem chia sẻ với em của cháu, với bố dượng của cháu và ngay cả với chị nữa. Cháu tủi và cô đơn lắm, chị có biết không? Và sự đè nén những nỗi đau và buồn tủi đó chồng chất ngày một lớn trong suốt 13 năm, mãi đến bây giờ, tuổi bắt đầu lớn, ngọn núi lửa hận thù trong cháu mới phun ra những bực bội, căm hờn là như vậy đó. Chứ cháu bình thường thôi chị ạ.
Quả thật chị đã sai. Chị không những sai vì đã không ban cho cháu sự hồn nhiên, tính vô tư, mà hơn nữa chị còn đè nặng lên cháu những nỗi đau khổ, chán chường, căm ghét, chối bỏ tất cả, kể cả đứa con của mình. Tuổi thơ của cháu đã tiếp nhận những cay đắng của cuộc đời từ chị. Tuổi thơ của cháu rất mong manh. Tờ giấy trắng của cháu chị đã vô tình tô đầy lên những màu sắc đen tối của cuộc đời. Đó là hậu quả cho những hành vi của cháu bây giờ. Chỉ có chị là có thể lau sạch những vết đen đó trên tờ giấy trắng của cháu. Chị phải có cách hành xử dễ thương với cháu, ngọt ngào với cháu hơn. Chị phải có khả năng thương cháu như thương em của cháu. Chị đừng phân biệt. Chị còn phân biệt thì cháu làm sao xóa được lằn ranh khác biệt giữa cháu và em cháu, giữa cháu và bố dượng cháu. Chị phải ngồi thật yên để nhìn lại cách cư xử của mình đối với cháu và đặt mình vào trường hợp của cháu để hiểu cháu rõ hơn. Chị cần một người thương yêu, cháu cũng cần một người thương yêu. Chị cần một mái ấm gia đình, cháu cũng vậy. Chị hãy cho cháu tình mẫu tử thiêng liêng hơn là cái ăn cái mặc. Trong tình yêu, chuyện ăn chuyện mặc là chuyện thứ yếu, quan trọng là hiểu, là thương, là tha thứ, là chấp nhận. Ngày nào chị còn chưa ôm được cháu vào trong hai vòng tay của chị, ngày đó cháu còn xa cách với chị, với chồng chị và em của nó. Cái gốc rễ khổ đau của cháu phải do chị nhỗ đi. Chị chưa ôm ấp được cháu, thì liên hệ giữa cháu và gia đình vẫn sẽ không thay đổi gì đâu, và cá tính của cháu chỉ tệ hơn mà thôi. Quý thầy cô có thể ôm ấp cháu, che chở cho cháu, nhưng cháu vẫn sẽ cảm thấy mình mồ côi cha, mồ côi mẹ như thường, vì cháu chưa từng thật sự nếm được mối tình thiêng liêng đó. Cháu thiếu vòng tay thương yêu của mẹ, cháu thiếu lời nói ngọt ngào của mẹ, cháu thiếu ánh mắt bao dung của mẹ... Chị có thương cháu thật không? Chị hãy hiến tặng món quà thiêng liêng nhất của tình mẹ cho cháu đi!
Mong rằng chị thấy rõ vấn đề hạnh phúc của cháu chính là hạnh phúc của chị và gia đình, thì chị sẽ giúp cháu hiệu quả hơn. Xin chào chị.
Bạn ấy mắng nhiếc, nguyền rủa con
Hỏi: Con có một người bạn (cùng giới), lúc mới tiếp xúc thì con không hề có gì đề phòng, dè dặt gì cả, con xem bạn ấy như là chị em, đối xử thoải mái, rất nhiều khi tỏ ra thân thiện... Nhưng một ngày đó, bạn con có một chút không vui nên không những đã nguyền rủa mắng nhiếc con, mà những gì con sơ hở, hoặc bạn ấy không đồng ý, bất bình từ lâu bỗng nhiên trở thành những thứ công cụ sắc bén nhất để tấn công, chửi bới con.
Theo tinh thần xây dựng tình anh em huynh đệ như Sư Ông đã giảng, thì con nên tiếp tục qua lại với bạn đó. Nhưng nếu qua lại, con thì sẵn sàng bỏ qua tha thứ, mà bạn ấy thì lại cứ tiếp tục cái thói "bới lông tìm vết". Nếu như vậy thì con phải làm sao?
Sư cô Chân Không chia sẻ:
Con phải bình tĩnh nhìn kỹ lại xem, trong thời gian qua lại gần đây nhất, con có vụng về nào không? Khi con ngồi yên hồi tưởng lại, con sẽ thấy ‘hình như mình cũng có đụng chạm sơ sơ.’ Không hề gì, có thể con chỉ trách bạn chút xíu thôi. Nhưng... có thể con trách nhẹ bạn ấy trước mặt một người thứ ba, người thứ ba đó có thể là người mà bạn con đã gắn tạo một hình ảnh đẹp để làm cho người kia phục bạn. Không ngờ con nhắc bạn không đúng lúc, không đúng địa điểm, bạn con bị quê trước mặt người kia nên mới giận dữ vậy. Vì con không nói rõ nên đây sư cô chỉ đoán lờ mờ thôi. Còn chuyện “vạch lá tìm sâu”, theo sư cô nghĩ là như vầy: Ban đầu con nói năng hay hành xử gì đó hơi vụng về một lần đầu, hơi chạm tự ái bạn, bạn ấy hơi tổn thương nhưng tình bạn còn vui nên bỏ qua. Lần thứ hai con lại vụng về làm bạn tổn thương, nhẹ thôi, nhưng cũng đau. Bạn lại bỏ qua. Năm sáu lần nho nhỏ thôi, nó chồng chất thành một khối quạu, bực, to như cục lửa. Lần chót con cũng vụng về, nho nhỏ thôi... nhưng đã nhiều lần rồi, bạn chịu hết nổi, bạn lôi ra kể tội một lô thật dài để trách. Trong tình bạn, hay tình yêu, hay tình cha con, tình mẹ con cũng vậy, xa nhau thì nhớ thương nhưng gần nhau thì lờn, không quý lắm. Cái cây tình bạn hay tình yêu sẽ héo mòn và sẽ chia tay thôi. Người có tu học theo Sư Ông Làng Mai dạy là mình ráng tập làm mới tình thương của mình với người mà mình trân quý mỗi tuần một lần. Muốn học về Pháp môn Làm Mới của Làng Mai phải lắng nghe quý thầy hay quý sư cô diễn giải, đề nghị nguyên một buổi trình bày, rất là tỉ mỉ. Hay lắm, nhưng đại cương là :
1/ Tập nói lời trân quý nhau.Trân quý thiệt, khen vì người đó có điểm này, điểm này khiến mình rất cảm kích. Nhưng nhớ: phải là điều trân quý thật, không được nói nịnh, nói lời không chân thật.
2/ Nói lời xin lỗi về vụng về của mình. Nếu trong thời gian qua, mình có vụng về có thể làm cho người kia buồn thì mình xin lỗi. Có thể mình vô tình làm cho người kia buồn mà mình không hề biết, mình xin người kia nói ra và bỏ qua cho mình. Nhưng mình chỉ xin người đó nói ra cái vụng về của mình một cách dễ thương, biết điều và hòa ái chứ đừng “vạch lá tìm sâu một cách cay cú khiến mình quá đau”.
3/Nói thật những gì người kia đã vụng về làm cho mình quá đau nhưng không lên án, phê bình. Chỉ nói rằng mình đau, mình không hiểu vì sao người kia lại hành xử như vậy, nói năng như vậy. Chắc có lý do gì nó nằm phía bên kia của sự việc mà mình chưa rõ. Mình muốn người kia chia sẻ cái lý do đó để mình học thêm.
Con nên nhớ : Phần đông ai cũng thế, khi mà ai vụng về, lỡ nói gì khiến mình đau, mình nhớ hoài. Nhưng khi mình vụng về làm cho người khác đau mình ít khi để ý lắm, lại dễ quên nữa chứ. Có thể con rất bộc trực, sống hết lòng với mọi người nhưng cũng khá vụng về, thỉnh thoảng có làm người nầy đau người kia đau mà họ không nói ra. Sư Cô cũng vậy đó con ạ, không có giỏi hơn con đâu. Chỉ giỏi hơn là khi nhớ lại lỗi mình thì đi xin lỗi liền và không tự ái mặc cảm gì hết.
Sư Cô chỉ bày cho con cách quán chiếu như trên và sau khi nhìn sâu như sư cô đề nghị thì tùy con quyết định nên tiếp tục chơi với bạn đó hay không. Sống kề người đó tại chỗ con biết rõ hơn sư cô. Nếu quán chiếu mà thấy lỗi phần con thì con chơi lại với bạn và nhớ làm mới tình bạn mỗi tuần theo tuần tự 3 giai đoạn như sư cô đề nghị. Nhưng nếu quả thật bạn đó có nhiều tập khí khó khăn quá thì con nên giữ một khoảng cách để che chở cho con không bị hụt hẫng khi cách hành xử của bạn vượt quá tầm tay hiểu biết của con. Chúc con nhiều may mắn!
Con muốn tìm một quyết định đúng đắn
Năm nay con 24 tuổi, hiện đang là sinh viên Đại học. Con muốn được xuất gia tu học, nhưng lại phân vân giữa gia đình và ước muốn của con. Khi đọc những lời dạy trong sách phật thì con rất muốn được xuất gia, nhưng khi trở lại cuộc sống ngày thường con lại muốn làm điều gì đó có ích hơn là vào chùa tu. Vì nếu vào chùa rồi thì con không thể làm được những điều đó nữa. Con phân vân không biết phải làm như thế nào. Kính mong quý thầy quý sư cô cho con một lời khuyên để con có thể tìm được một quyết định đúng đắn cho con.
Thầy Pháp Trì chia sẻ:
Bạn biết không, trong cuộc sống, chúng ta thường đi tìm rất nhiều thứ như tiền tài, danh vọng, hạnh phúc gia đình,… Có phải điều quan trong nhất là chúng ta đi tìm hạnh phúc? Độc thân hay lập gia đình, làm mọi thứ… để tìm hai chữ bình an và hạnh phúc. Cuộc sống của bạn chỉ có bạn quyết định lấy mà thôi, cha me anh chị em không quyết định cho bạn được, vì chỉ có bạn mới hiểu bạn nhất. Bụt dạy trong ta có rất nhiều hạt giống- hạt giống tiêu cực lẫn tích cực. Bây giờ mình khuyên bạn ngồi lại nhìn cho kĩ những mong muốn xuất gia và tại gia của bạn. hạt giống nào mạnh thì mình làm theo hướng đó. Dù là ở nhà hay đi tu, nếu bạn thích và thực sự thoải mái với điều đó thì nó là đều tốt cho bạn.
Việc bạn sợ đi tu bạn sẽ không làm được những việc khác, bạn chưa đi tu thì điều đó không đúng.Ở tại Làng Mai, quý thầy và quý sư cô có đủ mọi ngành nghề. Bác sĩ, kĩ sư, thầy giáo, công nhân, nghị sĩ quốc hội, luật sư… Tất cả quý thầy và quý sư cô này đều không thỏa mãn với ước muốn giúp đời của mình, đều thấy trong mình còn thiếu một cái gì đó, mặc dù sự hiến tặng của mình cho đời là rất nhiều. Khi chúng ta tìm được con đường xuất gia và thấyrằng đây là con đường mình muốn, thì chúng ta rất là hạnh phúc. Và khi xuất gia rồi, chính lí tưởng sống của mình, chúng ta có thể cống hiến rất nhiều cho đời. Sự hiến tặng này là niềm vui và hạnh phúc nuôi dưỡng đời sống xuất gia của chúng ta. Bạn đừng sợ là khi vào chùa rồi thì mình không làm được những điều hữu ích như lúc mình chưa vào chùa. Mà ngược lại, vào chùa rồi, mình sẽ làm được rất nhiều điều mà mình không thể làm nó nếu mình không có lí tưởng người xuất gia. Khi vào chùa, nếu bạn có niềm vui là bạn đã có thể giúp cho không biết bao nhiêu người. Khi bạn giúp một người nào đó hạnh phúc, thì chính bạn là người hạnh phúc trước nhất. Đây là sự thật!
Cuối cùng mình xin nhắc lại là bạn nên ngồi lại, nhìn sâu vào tâm mình xem hạt giống nào mạnh nhất- muốn đi tu nhiều hơn hay là muốn đi học nhiều hơn. Nếu hạt giống nào mạnh thì mình gieo hạt giống đó xuống. Còn gia đình thì đừng lo, mình cứ đi theo chí nguyện của mình. Sau khi mình tu thành công thì tự nhiên sẽ chuyển hóa cho cả gia đình. Điều này rất mầu nhiệm. chính khi Bụt đi tu thì vua cha và hoàng hậu cũng không cho Ngài đi. Nhưng với ý chí dũng mãnh ngài quyết định ra đi, sau khi thành đạo, Ngài không những giúp được vua cha, vợ con, dòng họ mà giúp cho cả nhân loại. Ở Làng Mai, có nhiều thầy, sư cô cũng như vậy, lúc đi tu thì gia đình không cho, nhưng khi đi rồi thì giúp cho cả gia đình hạnh phúc và tu tập theo. Có vị còn giúp cho cha mẹ, hay anh chị em cùng đi tu luôn mới hay. Mình dừng ở đây. Chúc bạn thành công.
Con học không vào vì gia đình không có truyền thông
Hỏi: Hiện nay con đi học nhưng học không vô vì có nhiều những khó khăn trong việc truyền thông với gia đình. Năm nay con chỉ mới 15 tuổi, nhưng dường như con đã chịu nhiều gánh nặng của người học sinh......
Thầy Pháp Dụng chia sẻ:
Sự thực tập thiền sẽ dễ dàng hơn cho con nếu con có một gia đình tâm linh yểm trợ. Gia đình tâm linh cũng là một nơi nương tựa quan trọng như gia đình huyến thống vậy. Nhiều người nhờ biết nương tựa gia đình tâm linh mà có thể chuyển hóa dần dần những khó khăn trong tự thân và giúp đỡ được gia đình mình. Ở Hà Nội, con nên liên lạc với chùa Đình Quán để biết thêm sinh hoạt của gia đình tâm linh của con ngoài đó.
Sư Cô Lương Nghiêm chia sẻ:
Đọc câu hỏi của em, chị thấy thông cảm với em nhiều lắm. Có biết bao nhiêu người trẻ như em cũng đang chịu cùng hoàn cảnh đáng thương này. Chắc là em thương ba mẹ em lắm phải không? Chị nghĩ là vậy. Tội em quá. Những khó khăn trong sự truyền thông trong gia đình của em là những gì? Em không thể nói chuyện với ba hay mẹ hay cả hai? Chị cũng tin chắc rằng ba mẹ em đang buồn lắm bởi vì em đang rất buồn, ba mẹ là em và em là ba mẹ của em. Cha mẹ chị cũng không có hạnh phúc khi sống chung . Không có nỗi buồn nào hơn khi phải chứng kiến cảnh song thân của mình không có hạnh phúc với nhau và chị đã làm nhịp cầu cho hai người thông cảm nhau hơn. Chị cố gắng sống thật dễ thương với mọi người và có một cuộc sống lành mạnh chứa đựng nhiều tình thương, sự cảm thông và không đòi hỏi. Và cha mẹ chị đã lắng nghe chị và chuyển hóa rất nhiều. Đó là món quà quý giá nhất đối với chị. Hãy cố gắng sống một cuộc sống có ý nghĩa vì ta không phải sống cho ta và mà còn cho những người thương của ta nữa em à. Em có cảm như vậy không? Sự đổ vỡ giữa hai người là ngoài ý muốn của tất cả mọi người. Khi em cố gắng tự vươn lên để trái tim tràn đầy tình thương và sự kiên nhẫn, một tương lai tốt đẹp thì ba mẹ em sẽ cũng được như vậy.
Nếu em cố gắng tìm hiểu thêm về những nỗi đau của thế hệ trẻ hiện nay trong xã hội thì em sẽ có thêm sức mạnh tinh thần. Sự “chán nản” nếu được tưới tẩm theo ngày tháng sẽ làm cho tinh thần tự lực tự cường của mình càng hao mòn và khô cạn.
Em có đề cập đến “năng lượng bên ngoài” đã lôi kéo em, không cho em tiếp tục sự thực tập. Chỉ vì tâm trí em đang chán nản, đang không biết phải làm gì cho cuộc đời của mình, một cuộc sống không có mục đích rõ ràng. Một công án trong thiền chưa thể giúp em chuyển hóa những khó khăn mà em đang có ngay. Chị sợ rằng em chỉ có thể đè nén những đau khổ của chính mình mà thôi và có ngày chúng sẽ bùng nổ. Thay vào đó em quán chiếu về cuộc đời mình rằng sau này sẽ ra sao nếu em cứ để thả trôi theo ngày tháng, vô vọng hay sao?. Mục đích sống của em là gì? Hãy hỏi chính mình? Mình phải làm gì để ba mẹ vơi bớt nỗi buồn đau? Em còn rất trẻ, còn nhiều cơ hội làm lại từ đầu lắm, đừng bỏ phí nó em nhé. Em vẫn tiếp tục nghe những bài giảng và đọc sách của Sư Ông hàng ngày để tưới tẩm hạt giống thương yêu và hiểu biết trong em. Cuốn sách “Giận” của Sư Ông đã được in ở Việt Nam. Em nên đọc cuốn sách này bởi vì trong đó những lời dạy của Sư Ông em có thể thực tập trong đời sống hàng ngày. “Cuốn Đường Xưa Mây Trắng” cũng là một trong những cuốn sách của Sư Ông. Cuốn này nói về đời sống của Bụt và có những mẩu chuyện mà khi em đọc xong em sẽ không bao giờ quên. Những câu chuyện đó sẽ giúp em nhiều lắm mỗi khi em giận, chán hoặc buồn. Xin em hãy yên lòng vì các chị cũng đang thực tập với em đây. Đó là cách em chứng tỏ em rất quan tâm và thương ba thương mẹ và thương chính mình nữa. Chúc em thành công.
Sư Cô Chân Không chia sẻ:
Con nên đóng các cánh cửa: mắt thấy, tai nghe... để cho có bình an mà nuôi dưỡng thân tâm mình trước nhất. Đóng bằng cách nào? Đi học về con xin phép bố mẹ cho phép con lên phòng con đóng cửa lại để mà học thôi. Nếu mẹ có than thở về bố, nếu bố có nói không dễ thương về mẹ, con xin phép bố mẹ cho phép con không nghe những gì hết. Con nói: mẹ của con, con cũng thương, mà bố của con, con cũng thương. Nếu bố có thấy cái gì hay và đẹp nơi mẹ thì xin bố nói cho con nghe, mẹ cũng thế, cho con biết bố con có những điều gì hay, tài ba làm sao vì sao mà mẹ ưng bố. Còn nếu như nói lời không dễ thương về bố con, về mẹ con cho con nghe thì đau lòng con quá, con xin phép không nghe, không phải con không tin bố hay mẹ nhưng cho phép con giữ hình ảnh đẹp của bố mẹ để con còn học hành được. Con đi học về, nhất định phải đem quà về cho bố hay mẹ. Quà của con là: trước khi vào nhà con đứng thở cho khoẻ cho nhẹ, mặt buông thư, tươi mát ra và bước vào nhà, cười thật tươi: “Thưa mẹ con đi học về ạ. Mẹ cho con hôn lên trán mẹ một cái đi, mẹ cười đi. Mẹ mà cười thì thật là xinh.” Rồi con thưa mẹ có cần con nhặt rau hay dọn chén đặt bàn gì cho buổi cơm gia đình thì con làm giúp mẹ. Xong, con xin phép vào phòng hay ngồi vào góc để học bài. Bố về nhà con cũng cười tươi đi ra để mừng bố. Trong bữa ăn con xin bố mẹ đừng nói chuyện buồn, con sợ uổng công mẹ nấu nướng lắm. Mà con nuốt cũng không vô.
Sau khi “phỏng vấn” mẹ về những tánh tốt của bố (dĩ nhiên mẹ sẽ kể nhiều tội của bố thì con nói xin mẹ khoan, con chưa muốn nghe, con chưa đủ sức nghe) và “phỏng vấn” bố về những tánh tốt của mẹ và con học thuộc lòng thì hôm nào đó sau khi ăn chiều, trước mặt hai người, con nói: Bố ơi, mẹ nói với con là bố hay lắm như vầy này, như vầy này... (con cứ kể những tánh tốt của bố mà mẹ cho con biết) và con cũng làm như vây với mẹ. Rồi con nói : “Tại sao mà con may mắn thế! Con có bố quá tài ba, mẹ quá đáng yêu...” Nói xong con chạy tới ôm bố mà hôn và ôm mẹ mà hôn. Rồi con nói bố ơi bố hôn mẹ đi! Và con nói mẹ ơi, mẹ hôn bố đi! Có thể có phép lạ xảy ra đó con ạ. Gia đình con chưa quen làm thế nhưng con phải tập làm cho được. Đó là hạnh phúc của đời con. Con cố gắng nhé. Có chư Bụt, chư Bồ tát phò hộ cho con. Có quý thầy, quý sư cô Làng Mai theo dõi và gửi năng lượng cho con.
Bố ơi, làm sao Bố con mình hiểu được nhau ?
Hỏi: Từ lúc nhỏ con rất tự hào về gia đình nhưng giờ con không hiểu tại sao bố con lại trở nên đổ đốn sinh ra rượu chè. Con không biết dùng lời lẽ nào có thể khuyên bố. Mỗi ngày bố con say sỉn. Bố không chỉ say không mà còn chửi bới làng xóm làm cho làng xóm ngày càng xa cách với gia đình con. Mẹ của con đã làm lụng vất vả khi về nhà đã mệt mà còn phải nghe những lời mắng nhiếc của bố. Mỗi lần con về nhà con thấy tình cảnh như thế con rất buồn mà thương mẹ.
Nhiều lần con muốn tâm sự, thực sự với bố nhưng con không thể nào gần gũi với bố quá lâu. Hơn nữa,con còn điều về chính bản thân con, con không biết giờ con cần gì ở chính mình con luôn tự ti mặc cảm. Con thấy cái tôi trong con quá lớn . Con đã từng nghe các bài giảng ở các chùa nhưng dường như nó không giúp con được mấy. Con kính xin Thầy cho con 2 lời khuyen. Làm thế nào để bố và con có thể hiểu nhau hơn và làm thế nào con có thể thoát khỏi cái tôi quá lớn của mình?.
Trả lời:
Em quý mến!
Đọc thư em xong là chị muốn trả lời ngay, chị rất hiểu và cảm thông hoàn cảnh đang là của em. Bởi vì khi nằm trong hoàn cảnh ấy, thì tâm tư cứ bứt rứt khó chịu, đầu óc thì bận rộn bởi những suy nghĩ, nhưng càng suy nghĩ thì hoàn cảnh thực tại của em càng thêm rối rắm. Không biết em đã từng bỏ thời gian ra để suy nghĩ, để nghiền ngẫm vấn đề của bố em chưa? Nhưng để đi qua vấn đề này trước hết em cùng chị thực tập dừng lại một chút đã nhé.
Em có thể đặt hai bàn tay lên bụng và cảm nhận sự phồng xẹp của bụng.
Khi thở vào bụng em phồng lên --- khi thở ra bụng em xẹp xuống.
Em thở như thế ba lần,( Vào bụng phồng lên- Ra bụng xẹp xuống) em phải đi theo hơi thở vào và hơi thở ra để cảm nhận sự phồng xẹp của bụng qua hai bàn tay của mình nhé! Mỗi khi chị thở sâu như thế, là lúc chị biết thương mình nhất, hay là lúc chị trở về chăm sóc cho thân tâm, mỗi khi thân khỏe thì tâm cũng nhẹ ( thân cũng là tâm và tâm cũng là thân). Và mọi suy nghĩ cũng dừng lại và thư giãn theo nhịp thở. Khi tâm khỏe nhẹ thì mình nhìn vấn đề rõ ràng hơn, khả năng chấp nhận của mình cũng cao hơn, tình thương và sự hiểu biết lại có mặt.
Những khi tâm em thanh thản thì em nên nhìn vấn đề của bố em, em tập đặt vấn đề. Tại sao? Và tìm hiểu nguyên nhân nào đưa bố đến sự thay đổi như thế. Ví dụ: Bố em là người đang bất mãn bởi công sở làm việc, bất mãn bạn bè, vấn đề kinh tế của gia đình hay do chơi với bạn xấu rồi tiêm nhiễm… Em có thể liệt kê ra tất cả những nguyên nhân mà em thấy, nếu được em cũng có thể hỏi mẹ và mẹ sẽ giúp em. Chỉ cần viết xuống và thấy những nguyên nhân là em đã thấy thương bố rồi.
Khi mình thương một ai đó thì mình sẽ bất chấp hoàn cảnh. Dù người đó có ra sao, thì mình cũng sẽ tìm cách giúp người ấy vượt qua những khó khăn đang là và cải thiện lại đời sống bế tắc của người ấy. Nếu như em không tìm thấy được nguyên nhân và không chấp nhận nguyên nhân thì em thử nghĩ: nếu bây giờ bố em mất đi em có đau khổ không?
Đó là cách mà chị thường áp dụng mỗi khi có vấn đề lớn với ai, khi ấy chị sẽ dễ tha thứ, bao dung và chấp nhận. Chị rất hiểu và cảm thông với em về việc khó đến và không nói chuyện lâu được với bố. Bởi vì ai cũng thích gần những người vui vẻ tươi mát dễ thương hơn là một người say xỉn, chưởi mắng và khó chịu. Nhưng mình phải làm thôi em à, (vì bố mình là mình). Bố em khổ thì em cũng khổ, mẹ và cả gia đình đều khổ.
Khi có dịp thuận lợi em nên lân mẫn kề cận, quan tâm chăm sóc hỏi han và kể chuyện của em cho bố nghe. Chị nghĩ bố em sẽ vui lắm, thực ra thì bố em là người rất cô đơn không thể chia sẻ được nổi lòng của mình cho ai hết nên mới lâm vào hoàn cảnh rượu chè, hay có nhiều nổi bức xúc mà sinh ra chưởi bới làng xóm hay mẹ em …Một người như thế thật là đáng thương em ạ!
Bố em rất cần tình thương, cần sự quan tâm và lắng nghe, nếu em thực sự muốn giúp bố đi ra những bế tắc này thì em phải cố gắng thực tập thôi. Em nên hỏi thăm bố, lắng nghe được những tâm sự của bố thì bố em cảm được có người hiểu mình thương mình. Chỉ cần hiểu thôi là bao nhiêu tình trạng khó khăn bế tắc được giải quyết.
Cuộc sống vốn có nhiều khổ đau nhưng cũng không ít sự mầu nhiệm, em chỉ cần nhận diện và công nhận những điểm đẹp, điểm hay nơi bố em, những điểm mà bố đã làm cho em và gia đình. Em chỉ nói như thế thôi là bố em đã có thể nở ra như một bông hoa rồi.Vì ngày trước em rất tự hào về gia đình, thì bố em đã có một thời sống rất đẹp. Em chỉ cần tưới tẩm lại hạt giống đẹp đẽ ấy nơi bố, để bố có thể nhận ra ngày trước mình đã sống hữu ích như thế nào, và hiểu được sao ngày nay mình lại thay đổi nhiều như thế. Chỉ cần làm chừng ấy việc thôi là em đã thay đổi được bố em rồi.
Em à, nếu em muốn thành công thì trước tiên em phải trở về làm mới người bố trong em trước. Mỗi khi người bố trong em có sự hài hòa, mỗi khi nhắc về bố là em thấy thương thôi mà không có một phản ứng nào thì lúc ấy em nói chuyện với người bố bên ngoài dễ dàng hơn.
Em cần có thời gian chuẩn bị và thực tập trước nhiều lần thì sự thành công sẽ cao hơn. Như em tập làm lắng dịu tâm hành, bằng cách :Trở về theo dỏi hơi thở, chỉ thở thôi thì tự động dừng được sự suy nghĩ, em cũng có thể để tâm ý vào mỗi bước chân của mình, em tập chỉ để ý đến sự chuyển động lên xuống của hai chân thôi. Mỗi bước chân như hôn vào đất mẹ, để đất mẹ truyền thêm năng lượng thương yêu cho em. Những bước chân tỉnh thức ấy được gọi làthiền hành em có thể tham khảo thêm trong tàng kinh các. Vậy tới đây chị cũng đã trả lời được cho em rằng, muốn hai bố con hiểu nhau hơn thì em phải hiểu được em hơn.
Còn cái tôi quá lớn kia cũng do sự mặc cảm, tự ti, sự tự hào của em hay bị bệnh sĩ diện, mình thường có thói quen: Xấu thì che tốt thì khoe. Và ít sống thực được với chính mình.
Khi nghe em chia sẻ về cái tôi quá lớn ấy, thì nó cũng là một tâm hành và chị cũng từng có những tâm hành như thế, mình không muốn ai biết về gia cảnh khó khăn của mình, mình chỉ thích nói: tôi có một người cha rất tuyệt vời, cha em là giám đốc, mẹ em là bác sĩ...
Mình quên đi những cái đẹp rất giản dị, bình dân mà vô cùng quý giá. Như mỗi sáng mẹ đi ra đồng, ba em làm thợ mộc, mẹ em đi cấy lúa,… những hình ảnh rất thi ca, rất đẹp mà người nông dân Việt Nam đã làm nên một kho tàng văn thơ vô giá. Điều đó quá dễ thương em nhỉ, vậy mà mọi người lại lãng quên. Trong cuộc sống thì bị chi phối bởi sự tiêu thụ thiếu chánh niệm, và có nhiều thứ mình mua về mà không bao giờ dùng tới. Có chăng thì chỉ một hai lần… Rồi không gian trong nhà trở thành một cái kho chứa đồ.
Xã hội bây giờ đa phần những người trẻ cho rằng nhưng văn hóa ngày xưa là xa lạ, là quê mùa. Họ nghĩ những thứ đem đến hạnh phúc cho họ là địa vị, tiền tài và sắc dục... nhưng ngược lại những thứ ấy nó mang đến cho nhiều gia đình không ít khổ đau. Có những gia đình ly tán cũng vì mọi người không có mặt cho nhau chỉ lo nghĩ tìm kiếm một chức vị, hay tìm cách hái ra tiền nhanh nhất.Tệ nạn quán xá nhậu nhẹt mở ra khắp nơi… Từ từ rồi nền tảng đạo đức càng ngày càng bị rũ mục, mang đến nhiều tai nạn và khổ đau cho con người. Tình trạng đổ vỡ gia đình ngày càng nhiều. Tuổi trẻ lớn lên mất phương hướng, không biết nương vào đâu để mà tin cậy. Nếu em thấy được những điều như thế thì có gì để cho mình đáng tự hào. Em chỉ cần sống cho có hạnh phúc, biết tha thứ và bao dung đó là những điều kiện thiết yếu, sau là làm việc cho lương thiện, về nhà thì biết thương yêu giúp đỡ bố mẹ. Làm được như thế là em đã có hướng đi trong cuộc đời rồi. Nhưng tốt nhất em cần có một nhóm bạn cùng thực tập chung để nâng đỡ nhau, hay em tìm tới một tăng thân địa phương mà sinh hoạt để cùng nhau chia sẻ những băn khoăn, những khó khăn mà mình đang gặp phải.
Vậy để vượt qua được những tâm hành ấy em cần có sự can đảm, dám đối diện với sự thật. Và có lòng tha thứ bao dung với những người có lỗi lầm, bởi vì ai trong cuộc đời mà không một lần lầm lỡ, lên xuống và bức xúc hả em.
Em à! Em còn trẻ lắm, chị tin là em có thể làm được và vượt qua được những chặng đường gồ ghề, những chặng đường ấy sẽ dạy cho em nhiều bài học và nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống. Chúc em thành công.
Quý mến và tin tưởng
chị BBT.
Gia đình
Giúp chồng con thoát khỏi những suy nghĩ cực đoan
1. Năm nay con 32 tuổi. Chồng con là một người giỏi, có tài trí và hai đứa con của con cũng rất dễ thương. Cuộc sống của con đầy đủ cả vật chất lẫn địa vị. Tuy có người giúp việc nhưng con vẫn luôn tự mình nấu nướng và hết lòng tận tụy lo cho gia đình. Thật sự gia đình con là mơ ước của biết bao người, bởi vì chồng con là một người không vướng vào bất cứ một thói thường nào của một người đàn ông thành đạt, ngay cả thuốc lá cũng không. Anh luôn có mặt cho những bữa cơm gia đình; giúp đỡ mọi người hòa đồng thân ái, hết lòng chăm lo giúp đỡ mọi người không phân biệt sang hèn. Hễ có chuyện gì không vừa lòng, bực bội cũng tìm lý lẽ phân tích để thông cảm bỏ qua.
Đối với con thì khác. Nếu lỡ con nói ra điều gì hoặc làm việc gì khiến anh không vừa lòng thì anh thường la mắng thậm tệ, đòi đánh, đòi ly dị, thậm chí còn la mắng cả cha mẹ của con. Những chuyện này chỉ xảy ra với con, còn với bạn bè thì không dù rằng người đó đem tâm ganh ghét, hãm hại anh cũng đối xử với tâm khoan dung, độ lượng và không nói nặng một lời nào. Con cảm thấy đau khổ, uất hận cùng cực. Con cũng cố gắng nhịn không cãi lại nữa, cốt để sóng yên biển lặn. Nhưng cuộc sống muôn hình vạn trạng, không thể không có những lúc bất hòa, chồng con càng ngày càng hung dữ táo tợn hơn, phỉ báng cả Phật và chúa Jesu.
Rồi thật may mắn con tìm được quyển “Đường Xưa Mây Trắng”, con đọc mà khóc từng chương vì như tìm được nơi nương tựa, như được quay về, quay về thời thơ ấu được theo má đi chùa dâng hoa quả, thắp hương cúng Phật, ăn chay, đọc kinh,… Nhưng rồi thời gian trôi qua, con lớn lên , học hành, thi cử, tình yêu,… làm con xa Phật lúc nào con không biết nữa. Giờ đây con thấy mình như được quay về, học theo hạnh của đất, dù chồng có mắng chửi tới cỡ nào con cũng tĩnh tâm , quán niệm hơi thở. Vài lần như vậy rồi con nhận thấy không còn uất ức, oán tủi như trước nữa. Con nghĩ có lẽ kiếp nào đó con mắc lỗi nên phải chịu nghiệp, và bây giờ phải trả nghiệp với anh ấy. Có một lần gần đây nhất, con thấy trong con một tình thương phát sinh. Con thương chồng con sao bị đày đọa trong những suy nghĩ cực đoan quá khích đó. Trong cơn giận đó con thấy anh rất mệt, máu hằn trong tia mắt, gương mặt đỏ ngầu, tay chân điên cuồng như một con thú dữ. Con người này không nghe ai nói cả, không tin ai ngoài bản thân mình. Con phải làm gì bây giờ? Kính mong quý thầy quý sư cô giúp con.
2. Khi ngồi thiền, lúc đầu là theo dõi hơi thở, khi có những cảm thọ khó chịu đi lên thì con niệm nó như “tê chân”, “đau lưng”, “nghe”, “ngứa”, … một vài lần như thế thì hết, con bắt đầu quay lại được với hơi thở và cảm thấy nó nhẹ đi, thanh, ngắn, tim con đập chậm lại nhiều lắm nhưng không thấy mệt mà lại khoan khoái. Một lúc nữa thì con thấy có ánh sáng, con lại niệm “sáng” thì có khi nó mờ đi, có khi sáng thêm. Mỗi lần con ngồi thiền được khoảng 30 phút, và con chỉ mới thực tập khoảng hơn hai tuần thôi. Con có bị sai chỗ nào không? Và tiếp theo con phải nên làm sao? Kính xin quý thầy quý sư cô giúp con.
Sư cô Huệ Định chia sẻ:
Thương chào chị!
Trong cuộc sống, không ai là không gặp phải khó khăn.
Khi gặp phải một khó khăn, chúng tôi tự nhắc là nhìn lại mình, chứ không hoàn toàn đổ lỗi cho người hay một hoàn cảnh nào khác. Nhìn lại mình để xem mình có thiếu sót gì chăng? Trong vấn đề của chị và anh, chưa thật sự hiểu và có niềm tin ở nhau. Thương mà không hiểu thì dễ gây ra giận dữ và nghi ngờ. Anh đã có những hành động với chị như vậy, có bao giờ chị tự hỏi là do những nguyên nhân gì không? Trong cuộc sống hàng ngày mình đã có bày tỏ sự quan tâm thường xuyên không? Có chăm sóc và nhiệt tình vui vẻ đủ không hay là có lúc quên cười khi đón chồng đi làm về. Khi thương ai, người ta đặt nhiều hy vọng vào người mình thương lắm, nhưng nếu không được mang lại như những điều mong chờ, thì chính cảm giác không được thương yêu sẽ khiến anh ta hành động như một người không biết thương yêu vậy. Anh ta hụt hẫng rồi trở nên giận dữ và đầy hoài nghi. Giữa hai người ai cũng muốn người kia tôn trọng và chăm sóc mình. Khi mình muốn cái gì thì mình hãy là người làm tốt cái đó trước.
Mình phải biết cách làm sao để mối quan hệ của mình không trở nên nhàm chán và nhạt nhẻo. Thường xuyên nhìn lại mối quan hệ của mình để dung hòa được hạnh phúc của nhau. Chị phải nói ra những khó khăn nỗi khổ ở trong lòng cho chồng nghe, nếu nói không được thì mình có thể viết ra giấy, như Sư Ông thường dạy mọi người: “Em đang khổ, xin anh hãy biết cho em điều đó. Em đã làm gì khiến anh đối xử với em như vậy. Xin nói cho em biết em phải làm gì?”. Mình phải có nhiều thời gian cho mình và gia đình. Tự chăm sóc bản thân mình tốt thì mình mới có đủ tươi mát để chăm sóc người khác trọn vẹn.
Chúc chị thành công.
BBT chia sẻ:
1- Nếu anh là mẫu người chỉ biết tin ở mình, không đề cao ai ngoài bản thân, có thể là vì không ai cho anh cảm giác anh là người như thế, và hơn nữa, anh có thể cảm thấy được an toàn khi tự nâng cao mình như thế. Chị có biết con rắn khi gặp phải nguy hiểm nó thế nào không ? Nó cuộn tròn mình lại và ngẫng cao đầu lên ! Trong anh, cảm giác thiếu an toàn và sợ hãi rất lớn, và những hành xử của anh chẳng qua chỉ là để che đậy cái yếu ở trong mình. Một người không sợ mất gì cả thì sẽ không hành xử như vậy.
Chị có đủ tình thương cho anh để đi cùng anh những chặn đường còn lại không ? Con đường có dài đến mấy cũng có lúc phải đến ngõ rẽ. Chị hãy cho anh một cơ hội, cũng tức là cho chị một cơ hội. Hãy tìm hiểu anh muốn gì, thiếu gì và cần gì để anh cảm thấy có được an toàn. Rất vui mừng khi thấy sự thực tập đã đem đến cho chị một tình thương vô điều kiện đối với chồng. Nếu chị không giúp anh thì sẽ không ai giúp anh được nữa. Mong rằng chị có đủ bình an để giúp anh, và giúp gia đình có được một mái ấm gia đình.
2- Chị không thực tập sai điều gì cả. Chị chỉ cần nhớ một điều là chị đang thực thập theo dõi hơi thở và chỉ theo dõi hơi thở, còn những gì chị cảm nhận được trong lúc thực tập hãy xem đó như những đám mây trắng bay ngang dòng sông và phản chiếu xuống dòng sông tâm thức, và nó sẽ đi qua không lưu lại gì trên mặt dòng sông cả. Dòng sông tâm thức vẫn bình lặng, không gợn sóng. Chị sẽ còn thấy nhiều thứ nữa một khi dòng sông tâm thức thật bình lặng. Nhưng chị đừng sợ hãi, đó là chuyện đương nhiên. Một khi dòng sông không gợn sóng, chắc chắn nó sẽ phản chiếu lại tất cả những gì xung quanh nó và mình cũng có thể nhìn thấy được dưới đáy lòng sông.
Chúc chị có nhiều bình an và nhiều hạnh phúc trong sự thực tập. Phải nói thật với chị là tu ở nhà không dễ chút nào, chúc chị có nhiều can đảm và sức mạnh để có thể thiết lại hạnh phúc gia đình.
Mẹ không tôn trọng riêng tư của con
Con xin được hỏi:
Con là một Phật tử, tin vào Phật pháp, thế nhưng con lại không làm chủ được bản thân. Con nghe Sư ông giảng về lời nói ái ngữ, thậm chí con đã nghe rất nhiều đĩa kinh, đọc báo Giác ngộ (bởi vì ba con là một Phật tử) nhưng gia đình con không hạnh phúc. Con chán ghét và không còn biết yêu thương gia đình, có đôi khi con muốn bỏ nhà đi luôn. Con đã bị chai lì với xúc cảm, là một đứa con bất hiếu, ích kỷ.
Cuộc đời đã không cho con lựa chọn gia đình mà con sẽ sinh ra. Có lẽ gia đình con là tập hợp nghiệp duyên. Chính ba con cũng coi đó là nghiệp và nhu nhược không chấn chỉnh. Mẹ con là một người rất bảo thủ, cố chấp và rất dễ nóng giận. Vì vậy mỗi khi có việc gì không hài lòng thì mẹ bắt đầu la mắng, thậm chí nói những câu rất ghê sợ. Ba con là một Phật tử nên luôn nhịn nhục, vì sợ mẹ bị mang tội. Mẹ đã không tôn trọng riêng tư của con, luôn xen vào những mối quan hệ của con. Vì muốn biết con làm gì nên mẹ đã lục danh bạ điện thoại của con, ghi lại số điện thoại và còn nhắn tin lung tung cho bạn con. Có khi còn xem lén nhật ký, thư từ,.... con chán lắm! Đôi khi còn mỉa mai những việc con làm, không suy xét nguồn gốc mà đã vội kết luận, phán xét và không bao giờ chịu nhận mình sai. Càng lớn thì sự phản ứng của con càng nhiều với sự la mắng của mẹ, con đã không kiềm chế được dù đã cố gắng rất nhiều. Có khi hai mẹ con còn hơn thua nhau, quăng đồ đạc của nhau, thậm chí còn đánh nhau dù rằng con là con gái. Nhiều lúc con nghĩ rằng sau này đi làm, kiếm được tiền con sẽ không dựa vào gia đình nữa. Bởi vì mỗi lần cơn giận lên mẹ con thường nói "ai nấu cơm cho mày ăn?" ,"quần áo ở đâu mày có"... Những lúc mệt mỏi quá con thường đến tâm sự, khóc với bạn bè. Con cảm thấy mình thật tội lỗi. Con biết mẹ cũng buồn con lắm, nhưng cả hai(mẹ và con) đều đã không cải thiện tình hình vì tính sân.Bây giờ con không biết phải làm gì nữa? Kính mong được sự chỉ dạy của quý thầy quý sư cô.
Thầy Pháp Niệm chia sẻ cùng bạn:
Chào con! Sau khi đọc câu hỏi của con, thầy rất thương cho cả hai mẹ con của con. Thầy thấy cả hai mẹ con đều là nạn nhân của năng lượng sân hận, tập khí và khổ đau được trao truyền lại từ ông bà, tổ tiên và xã hội. Như con đã biết, sân là một trong ba tâm hành đại phiền não gọi là tham, sân và si. Ba loại phiền não này trong giáo lý đạo Phật gọi là ba chất độc (Tam độc). Sở dĩ mình khổ đau, điêu đứng cũng do ba loại năng lượng độc hại này chi phối và mình không biết cách nhận diện, chăm sóc, ôm ấp, nhìn sâu và chuyển hóa, mình không có môi trường tốt để được nâng đỡ, dìu dắt và thực tập để chuyển hóa. Trong ba loại năng lượng độc hại này, si hay nói đủ là si mê, vô minh là yếu tố căn bản làm phát khởi tham và sân. Nếu có chánh niệm, có sự hiểu biết thì mình chuyển hóa được sự u mê trong mình, mình sẽ thấy được mình không phải là mình, mình có liên hệ mật thiết với tất cả mọi người, mọi loài trong đó có mẹ mình, ba mình. Mình thấy mình và ba mình, mẹ mình không phải là những thực thể riêng biệt, hiện hữu ngoài nhau. Nếu có chánh niệm thì mình sẽ phát khởi ra được cái thấy, tức là cái hiểu biết và khi có cái hiểu biết sâu sắc, cái thấy về vô ngã, tương tức thì mình không còn hờn giận, oán trách mẹ mình nữa và mình thiết lập được sự an bình và cảm thông trong tâm. Mình sẽ thấy những khổ đau của mẹ mình có thể có gốc rễ sâu xa, có thể được trao truyền từ ông bà, cha mẹ, tổ tiên và xã hội. Khi còn là một người con gái rất trẻ như con, mẹ con có thể đã bị người thân đối xử với mẹ con như mẹ đang đối xử với con và mẹ đã đau khổ, chán nản, tuyệt vọng như con đang cảm nhận bây giờ. Thầy nghĩ có thể trong khi đau khổ như một người con gái cỡ tuổi con, mẹ con đã nhiều lần tự nhủ là sau này lớn lên, lập gia đình mẹ sẽ không bao giờ đối xử với con của mẹ như thế, mẹ sẽ thương yêu con và đối xử với con mình tốt hơn; nhưng vì mẹ của con đã không có đủ duyên lành để được sống trong môi trường tốt, không được gặp những người bạn lành, những thiện tri thức và giáo pháp để tu tập chuyển hóa những khối nội kết trong tâm địa, ngược lại những tập khí như giận hờn, bực bội, trách móc, kiểm soát, sợ hãi, nói lời thô tục, chửi bới, la mắng v.v... luôn được huân tập, tưới tẩm và nó đã trở thành một thứ năng lực gọi là nghiệp hay tập khí sai khiến mẹ con. Những tâm hành như bảo thủ, cố chấp, đánh đập, không tôn trọng con cái, mỉa mai con cái, vội vàng phán xét v.v... là những tâm hành biểu hiện trong nền tảng của sợ hãi, mặc cảm, thiếu tình thương và không được tin cậy có thể đã xảy ra cho mẹ từ hồi còn ấu thơ. Ngay cả trong môi trường xã hội hiện tại khi con người chỉ nghi kỵ, ghen tỵ, chửi mắng nhau chỉ vì một chút gì đó... và luôn sẵn sàng ăn thua đủ với nhau, mẹ con đã bị tưới tẩm mỗi ngày, đã trở thành nạn nhân của môi trường không lành mạnh. Chỉ cần bình tâm, nhìn cho sâu sắc vào những hành động của mẹ con, con có thể thấy được những khổ đau của mẹ, môi trường xấu mà mẹ con đang sống, đang bị tưới tẩm mỗi ngày và phát khởi được sự cảm thông với mẹ.
Mẹ con cũng đã từng là một đứa bé, đã từng là một cô gái vị thành niên, đã từng là cô thanh nữ, đã từng làm dâu với bao điều lo sợ mẹ chồng và cô gái ấy đã rất mong manh, rất dễ bị thương tích, cô gái ấy là nạn nhân của khổ đau, bức xúc, sợ hãi do ông bà, cha mẹ, xã hội, chiến tranh tạo ra. Hiểu được như thế con đã có thể cảm thông cho mẹ, thương yêu mẹ rồi. Thầy thấy con cái nào mà không thương yêu cha mẹ của mình và cha mẹ nào mà không yêu thương con cái. Nhưng vì chưa được học phương pháp yêu thương đích thực nên mình không thương đúng cách đó thôi. Đừng nghĩ rằng nếu mình sinh ra trong một gia đình khác thì có thể tình trạng của mình sẽ khác, sẽ tốt đẹp hơn. Thầy không hoàn toàn nghĩ vậy. Nếu con sinh ra trong một gia đình giàu có, quyền thế, chưa chắc con sẽ hạnh phúc hơn. Có thể con sẽ khổ đau nhiều hơn. Bụt có dạy người giàu rất khó tu, người quá nghèo khó cũng khó tu, người ở giữa thì dễ tu hơn. Hơn nữa giá trị của cuộc sống là tình thương và sự hiểu biết. Là người con của Bụt, mình không sợ hãi, không trốn tránh khổ đau, ngược lại mình phải nhìn thẳng vào khổ đau, thấy được bản chất của nó và vượt thoát. Khi đã vượt thoát được, có hiểu biết thì mình sẽ thương được, mình có tự do. Do đó có thể mẹ con là điều kiện để cho con học hiểu học thương, nhưng trước hết phải học hiểu và thương chính mình. Có thể con cũng chưa hiểu chính mình đủ cho nên cũng chưa biết thương mình. Thầy thấy con cũng đóng góp phần không ít trong cái khổ của mẹ con. Hạnh phúc không phải là vấn đề cá nhân. Khổ đau cũng thế. Trong trường hợp của con thì cả hai cùng làm khổ nhau. Con phải thấy được phần vụng về của mình và có thể xin lỗi mẹ. Xin lỗi mẹ thì mẹ lòng có thể sẽ mở ra. Lần đầu chưa mở thì tiếp tục lần khác. Phải kiên nhẫn và khéo léo. Người nhỏ ít tự ái nên dễ làm hơn. Hiểu mình, thương mình là nền tảng để hiểu và thương yêu người khác. Thầy nghe con nói con sinh ra trong gia đình Phật giáo, con đã được học Phật, đọc sách của Sư ông Nhất Hạnh, và những sách Phật khác, thầy mừng lắm. Không những con có cơ duyên học Phật mà ba con cũng học Phật. Như vậy là con còn có phước nhiều lắm. Con hãy áp dụng những lời dạy vào trong trường hợp của mình để chuyển hóa khổ đau, để học hiểu và học thương, trước hết là đối với bản thân mình.
Thầy nghe con nói mỗi khi mẹ con la rầy, chửi mắng, đánh con thì con phản ứng lại, tay đôi lại với mẹ, ăn thua đủ với mẹ, thầy thấy tội nghiệp cho cả con và mẹ con. Theo lời Bụt dạy, nếu khi trong tâm mình có sự bực tức, giận hờn... thì điều hay nhất mình nên làm là trở về với hơi thở chánh niệm và dùng hơi thở chánh niệm để nhận diện, ôm ấp, chăm sóc và làm lắng dịu sự bực bội, giận hờn trong mình, sau đó tập nhìn sâu để hiểu, để chuyển hóa. Mỗi khi mẹ giận dữ, nói năng không có ái ngữ... thì con có thể thực tập trở về với hơi thở chánh niệm và sử dụng thiền đi, thiền ngồi để chăm sóc chính
mình. Con có thể bỏ đi ra ngoài và thực tập thiền đi một mình để làm lắng dịu cảm xúc, hoặc mỗi khi mẹ đối xử như thế thì con đến bàn thờ thắp hương, thỉnh ba tiếng chuông, rồi ngồi thở. Con có thể cầu nguyện cho mẹ. Con có thể cầu nguyện như sau: “Bụt ơi, ông bà ơi, xin Bụt, xin ông bà giúp mẹ con con với. Bụt ơi, con đang nghe lời Bụt dạy, con đang tập thở, tập ngồi yên và ôm ấp bản thân con và ôm ấp niềm đau của mẹ con.” Thầy nghĩ nếu con làm được như vậy thì tình trạng sẽ khác. Thực tập như thế, con sẽ giúp cho chính con và sẽ giúp cho mẹ con nữa. Người ta nói rằng nếu muốn bẻ chiếc đũa thì phải cầm cả hai đầu mới bẻ gảy được. Nếu tay này cầm đầu này và tay kia không cầm đầu kia thì không thể bẻ gảy chiếc đũa được. Cũng vậy, nếu mẹ con nói như vậy, hành xử như vậy mà con không ăn thua đủ lại với mẹ thì mẹ con sẽ không có đối tượng để vung vãi những khổ đau của mình cho người khác và chính cả mẹ con. Bụt dạy: “Cái này có vì cái kia có, cái này như thế này vì cái kia như thế kia.” Điều con phải luôn luôn nhớ là con cũng chính là mẹ con. Con là sự tiếp nối của mẹ con. Đó là một tuệ giác rất sâu sắc. Khi con giận mẹ tức là con đang giận chính con. Con may mắn hơn mẹ vì con còn có cơ duyên gặp được chánh pháp nên con phải thực tập cho con và thực tập cả cho mẹ.
Theo lời Bụt dạy, người nào cũng có những cái hay, cái dễ thương (thiện pháp, hạt giống tốt) và những cái chưa hay, chưa dễ thương (bất thiện pháp, hạt giống xấu). Con hãy tập nhận diện những yếu tố tích cực, những cái dễ thương và tài năng của mẹ để thứ nhất tự tưới tẩm mình, tự nuôi dưỡng chính mình bằng khả năng thấy được những yếu tố tích cực của của mẹ, rồi sau đó tìm cách khéo léo tưới tẩm cho mẹ để mẹ được nuôi dưỡng. Đó gọi là phương pháp Làm Mới bằng cách tưới hoa. Tưới hoa là mình nhận diện nơi người thương của mình những yếu tố tích cực, công nhận và nói cho người thương mình biết để người đó vui tươi trở lại, cảm thấy được công nhận. Con không nên chỉ nhìn mẹ toàn là tiêu cực, và chỉ biết lên án, chỉ trích mẹ, vì sự thực trong mẹ có những cái đẹp, cái hay, cái dễ thương... và con phải có khả năng nhận diện và tưới tẩm cho mẹ. Nếu nói trực tiếp chưa được thì con có thể viết thư. Viết xong, có thể lén bỏ vào túi áo mẹ hoặc để trên gối ngủ của mẹ hay một nơi nào đó mà mẹ có thể thấy được hoặc có thể nhờ ba trong một lúc nào đó thuận duyên đọc cho mẹ nghe. Hai cha con phải kết hợp để giúp cho mẹ. Bụt dạy rằng trong tâm người nào cũng có hạt giống tốt, thánh thiện, dễ thương, hiền hòa. Nếu mình biết chạm đến thì chúng sẽ nảy nở. Ngày xưa mẹ con đã từng là nàng tiên của ba con. Con phải hỏi ba ngày xưa mẹ đã là một nàng tiên của ba như thế nào, có những cái hay cái đẹp nào và ba con sẽ kể cho con nghe và con ghi nhớ rồi kể lại cho mẹ nghe. Nếu mẹ không có những cái đẹp gì đó làm cho ba con thương thì làm gì có con hôm nay. Mẹ con ngày xưa cũng đã là thần tượng của con và con đã có nhiều kỷ niệm, kinh nghiệm sống đẹp với mẹ... con hãy nhớ lại và kể cho mẹ nghe. Đừng để cho những giận hận, bức tức... trấn ngự. Mẹ con cần được thương, cần được công nhận. Mình có thể hỏi chính mình là mình đã hiểu mẹ đủ chưa. Nếu mình chưa hiểu mẹ đủ mà minh đã vội lên án mẹ là như thế này như thế nọ, có phải hơi tội nghiệp cho mẹ không? Khi nào thấy mẹ vui, dễ giải, con có thể góp ý cho mẹ nhưng không nên nói hết những cái yếu kém của mẹ một lần. Góp ý từ từ thôi. Tình thương đích thực phải có yếu tố kiên nhẫn. Con cũng có nhiều lần tạo ra lầm lỗi, con đâu có toàn hảo đâu mà bắt mẹ phải toàn hảo, phải không?
Thầy thấy nếu mẹ con hay la rầy con, chửi mắng con, kiểm soát con, điều đó chứng tỏ mẹ con thương con nhiều lắm. Nếu không thương con thì mẹ sẽ bỏ mặc con, mẹ sẽ không đoái hoài gì đến con đâu. Mẹ đâu muốn sống như vậy để người ta ghét bỏ mình, để con cái lên án, chỉ trích mình. Nghĩ lại, mẹ cũng tủi, cũng khổ lắm chứ khi biết con cái đang căm ghét mình. Nhưng vì thương mà mẹ đã phải làm như vậy. Chỉ có một điều đáng thương là vì mẹ đã chưa bao giờ được học phương pháp yêu thương theo cách Bụt dạy nên mẹ không biết cách thương chứ không phải mẹ hờn ghét con. Hơn nữa xã hội ngày này có nhiều chất liệu bạo động, bất công, dối gạt, gian trá, thù hận, tệ nạn, xì ke ma túy... nên chính bản thân mẹ con cũng bị tưới tẩm mỗi ngày. Thấy cuộc đời đầy cạm bẫy như thế thì nỗi lo của mẹ cho con cái cũng lớn hơn, do đó trong tâm thức của mẹ bị thúc đẩy là phải xem chừng con cái để biết con mình đang làm gì, chơi với những hạng bạn bè nào... Nếu con biết tưới tẩm những hạt giống tốt, vui tươi nơi mẹ, rồi thường xuyên trò chuyện với mẹ thì thầy nghĩ mẹ con sẽ hiểu con hơn và sẽ bớt kiểm soát con như mẹ đã và đang làm. Lắng nghe với tâm từ bi và sử dụng lời nói ái ngữ của đức Bồ tát Quan Thế Âm là hai phương pháp rất tuyệt vời để thiết lập truyền thông. Lắng nghe mà không phán xét, không phản ứng, không chỉ trích, lắng nghe để hiểu và để giúp người kia vơi bớt khổ đau trong lòng. Ví dụ khi mẹ nói nặng với con, nếu con có bình an, có hiểu sâu thì con sẽ mỉm cười và thương mẹ nhiều hơn. Con nghĩ trong lòng: Tội nghiệp mẹ quá. Mình phải tìm cách giúp mẹ mới được. Chỉ cần nghĩ như vậy đã xứng đáng là người con có hiếu rồi. Và tập nói lời ái ngữ. Khi mẹ đang giận, con đừng nói gì hết mà chỉ nắm lấy hơi thở để chăm sóc cảm xúc. Khi nào mẹ vui thì bắt chuyện và tâm sự với mẹ. Muốn thay đổi người kia mình phải học nghệ thuật chăm sóc bản thân, tập không phản ứng, tập an trú vững chãi trong từng hơi thở, bước chân... và tập nhìn sâu để hiểu trước hết là chính mình và thay đổi chính mình. Sư Ông có dạy khi mình nhìn vào tấm kiếng, mình thấy hình mình phản chiếu trong tấm kiếng. Nếu mình muốn sửa cái hình trong tấm kiếng thì mình phải sửa mình chứ không phải sửa cái hình bóng đang phản chiếu trong tấm kiếng. Thay đổi, chuyển hóa phải bắt đầu với chính mình.
Có một kinh rất hay gọi là kinh năm Phương Pháp Diệt Trừ Phiền Giận. Con có thể tìm đọc kinh đó để chuyển hóa sự phiền giận trong mình và có thể thương được người thương của mình. Và con hãy thực tập thiền năm lạy thường xuyên thì thầy bảo đảm con sẽ chuyển hóa được tình trạng và nối lại được tình thâm với mẹ. Đây là một phương pháp thiền lạy rất hay, nhiều người đã thực tập thành công và đã thiết lập lại được truyền thông với người thương.
Cám ơn con. Chúc con thành công.
Có vợ là không thoát khỏi vòng luân hồi?
Con xin được hỏi:
Con hiện đang là giáo viên dạy cao đẳng ở Kiên Giang, công việc cũng bình thường, nhưng về mặt tình cảm thì con rất khổ sở vì ở niềm tin của chính mình. Con có rất nhiều người phụ nữ để lựa chọn, nhưng không hiểu sao con vẫn thấy rất sợ. Vì có lần con nghe nói rằng nếu có vợ là sẽ không được thoát khỏi vòng luân hồi, nên con đều từ chối tất cả những tình cảm mà người khác mang đến, nhiều lúc con đấu tranh tư tưởng rất dữ dội, vì có nhiều người con cũng thấy đáng yêu. Vì thế BBT có thể nói cho con rõ biết Phật giáo quan niệm như vậy không?
Thầy Pháp Tân chia sẻ:
Xin chào anh!
Thầy rất cảm ơn anh vì đã tin tưởng quý thầy cô mà chia sẻ những mong muốn hiểu biết của mình. Ở đây, có lẽ chúng ta chỉ có thể chia sẻ gợi ý cho nhau một vài thực tập mà thôi. Lắng nghe anh chia sẻ, thầy cũng có tâm trạng mong muốn được giúp anh tháo gở những nghi vấn, những khó khăn đang có mặt nơi anh. Tập nhìn sâu vào một vấn đề để có một sự hiểu biết, một cái nhìn, có thể đem lại bình an cho anh. Và thầy cũng có cảm giác là những thắc mắc của anh chính là của thầy!
Trước tiên, thầy muốn được chia sẻ niềm tin của thầy mà đối tượng thầy tin yêu là lời chỉ dẫn của Bụt (có thể gọi là Đạo Bụt). Nếu chỉ vài dòng và vài cuốn sách, hay vài lời khuyên nhủ thôi có lẽ chưa đủ để mình có một niềm tin thực sự đâu. Trong khi nội dung của lời Bụt chỉ dẫn phải được sống và thực tập mỗi ngày, để lời chỉ dạy đó trở thành ra có tác dụng lên trên thân tâm của chính mình, và từ đó tùy theo thành quả mình thực tập mà phát khởi niềm tin nơi lời dạy của ngài.
Có rất nhiều giảng thuyết về niềm tin, những thực tập đưa tới sự thương yêu và tin cậy. Thầy nghĩ không ai mà không có niềm tin, nếu ai không có niềm tin thì người đó có rất nhiều đau khổ. Niềm tin nơi ba mẹ, niềm tin nơi một người mình yêu, niềm tin nơi một giáo lý gọi là Nhân Quả - tức là làm điều gì thì phải có trách nhiệm với những việc mình đã làm. Có những người tin vào sự cầu nguyện v.v… Nếu những niềm tin đó đưa tới sự an vui, hiểu biết và thương yêu, thì niềm tin đó mới đáng được học hỏi và nuôi dưỡng. Thầy ví dụ: anh có thể thương yêu một cô gái và dĩ nhiên anh phải có niềm tin tưởng nơi cô ta. Cố nhiên, anh phải có cơ sở để tin, là vì cô ta có sự lắng nghe anh, có sự chung thủy nơi cách nói năng, hành động mà cô ấy biểu hiện mà anh có thể thấy. Đồng thời, anh có sự tìm hiểu nơi sinh hoạt gia đình cô ấy nữa v.v... Dựa trên những lý do đó anh có thể cảm thông, chấp nhận, thương yêu và muốn sống chung với cô ấy, có phải vậy không? Vì vậy, thầy nghĩ là niềm tin dù là tin về điều gì, về ai đó thì phải luôn luôn học hỏi để hiểu được đối tượng mình thương một cách đúng mức, thì cuộc sống mới được thăng hoa. Khi thương, không phải chỉ có tìm hiểu những ưu điểm của đối tượng mình thương thôi, mà mình cần học hỏi, tìm hiểu cả những khổ đau và khuyết điểm của người ấy nữa. Trong con người, ai mà không có khổ đau và khuyết điểm.
Theo sự học hỏi của thầy, danh từ Luân Hồi nghĩa là sự tuần hoàn, lưu chuyển (của vạn vật). Nhưng nói Luân Hồi thì phải cái gì luân hồi? Khổ đau đi luân hồi hay hạnh phúc đi luân hồi? Khổ đau đi luân hồi thì anh sẽ còn gặp lại khổ đau trong tương lai, vì chữ "hồi" trong "luân hồi" nghĩa là trở lại. Anh phải chọn lựa. Đó là điều quan trọng.
Trong mỗi giây phút của cuộc sống mình, mình có thể cho đi luân hồi rất nhiều thứ. Một lời nói, một hành động, một cử chỉ, một cái nhìn, một thoáng suy nghĩ đi qua... tất cả đều đang đi luân hồi. Không phải đợi tới thương một người nào đó mới bắt đầu bị dính vào luân hồi. Lời nói không dễ thương, nếu không có chánh niệm, nếu không có khả năng nhận ra lời nói của chính mình, anh có thể nói những lời không dễ thương đó một lần nữa, hay nhiều lần nữa. Lời nói không dễ thương đó đã, đang và sẽ đi luân hồi tiếp về tương lai. Cũng vậy, với một cử chỉ, một cái nhìn và một thoáng suy nghĩ của anh cũng sẽ đi luân hồi nếu anh không tu tập nhận diện thói quen hành xử của mình. Có người thương hay không có người thương, anh cũng phải cẩn trọng trong lời nói, hành xử và tư duy của anh, nếu không tất cả đều đang đi luân hồi theo một chiều hướng không được đẹp. Tức là anh đã cho khổ đau đi luân hồi, và anh sẽ còn tiếp tục khổ đau, vì khổ đau sẽ trở lại. Cho nên anh phải thực tập chánh niệm, nghĩa là nhận diện những gì xảy ra trong anh và xung quanh anh để đừng cho những khổ đau tiếp tục đi về phía trước. Anh phải chấm dứt khổ đau luân hồi để hạnh phúc có dịp biểu hiện.
Chúc anh có nhiều bình an!
Hôn nhân dị giáo
Con kính chào Sư Ông và ban biên tập!
Con có đọc bài ‘’Đừng bỏ gốc rễ, đừng bắt người khác bỏ gốc rễ’’. Con có một hoàn cảnh rất đau lòng con xin kể ra đây rất mong nhận được sự cảm thông.
Gia đình con theo đạo Phật, vợ con theo đạo Công Giáo. Chúng con đã ly thân hai năm rồi và sắp tới sẽ ly dị. Con bước đi bỏ lại nhà cửa và tất cả chỉ mang theo quần áo. Thật sự là đau lòng lắm, ngậm ngùi rơi nước mắt khi phải xa ba đứa con nhưng con không thể sống được nữa. Con biết có rất nhiều người cũng trong hoàn cảnh như con. Con tôn trọng tự do tôn giáo của vợ con nhưng vợ con chỉ vì quá tin, ép người khác phải nghe theo một cách tuyệt đối rồi vô tình lấn áp bạn đời nhiều năm mà không hay biết. Ai là người muốn hơn thua gây nên cảnh chia ly này?
Con muốn treo một bức tranh sơn mài Phật Bà Quan Âm trong phòng khách cũng không được. Vợ con nói như vậy là chống lại đạo, gia đình này là gia đình Công Giáo. Bao nhiêu năm con sống uất nghẹn không nói được nên lời. Cố gắng vì mấy đứa con mà cắn răng chịu đựng. Có gì đâu mà phải hơn thua tranh giành. Đi làm kiếm tiền về nuôi gia đình đã thấm mệt còn phải nghe nói đúng nói sai về hết người này tới người kia. Phải xa các con ai chẳng đau đớn, nhưng biết làm sao? Thôi thì kiếm một nơi yên tĩnh mà sống cho lòng thanh thản.
Rất mong nhận được sự chia sẻ của Ban Biên Tập.
___
Sư cô Túc Nghiêm chia sẻ.
Chào bạn,
Trước hết chúng tôi rất cám ơn bạn đã tin tưởng và chia sẻ hoàn cảnh của gia đình bạn cho chúng tôi. Chúng tôi cảm và hiểu được nỗi nghẹn ngào của bạn. Chúng tôi đang thở những hơi thở bình an gửi đến cho bạn đây. Xin bạn dành vài phút làm theo lời chỉ dẫn sau đây để cho thân tâm được lắng dịu
1/ Thở vào, ý thức được tôi đang thở vào
Thở ra, ý thức được tôi đang thở ra
Xin bạn chú tâm hoàn toàn vào hơi thở và buông thư toàn thân. Giữ lưng cho thẳng mà không cứng, cũng không co rúm, buông xuống tất cả mọi phiền muộn, lo lắng chỉ ngồi thật yên theo dõi hơi thở vào và ra thôi. Để hơi thở tự nhiên không gò ép cho nó dài hay ngắn. Bạn làm như vậy chừng 5 phút đi bạn sẽ thấy khoẻ ngay.
Bài kế tiếp (duy trì nụ cười nhẹ trên môi, buông thư các bắp thịt trên gương mặt ):
2/ Thở vào, hơi thở vào trở nên êm dịu như một luồng khí mát đang đi vào cơ thể tôi
Thở ra, mọi nặng nề, âu lo, sự uất nghẹn dồn nén lâu nay được trút hết theo hơi thở ra.
Cũng tiếp theo bài đầu thôi. Những hơi thở vào kế tiếp này trở nên êm dịu hơn. Bạn cảm thấy được những hơi thở vào như một luồng khí mát đang đi vào cơ thể bạn. Khi thở ra, bạn tác ý mọi nặng nề mệt mỏi từ bao lâu nay được theo hơi thở ra hết. Bạn làm bài này chừng 5 phút đi. Nếu thấy nên kéo dài thêm để bạn thật sự nhẹ nhàng hơn thì thực tập tiếp cho đến khi nào muốn sang bài tập kế tiếp. Bạn không cần phải đọc nguyên văn như vậy đâu. Chỉ cần lấy ý và cảm được khi hơi thở vào bạn thấy được luồng khí mát đang vào cơ thể, vậy là đủ rồi. Khi hơi thở ra bạn cảm được những nặng nề lo âu uất nghẹn được theo hơi thở ra và ra hết.
Vào - luồng khí mát đang vào
Ra - mệt mỏi, buồn bực, lo âu, nặng nề ra hết
Bài kế tiếp (duy trì nụ cười nhẹ trên môi, buông thư các bắp thịt trên gương mặt ):
3/ Thở vào, tôi trở nên tươi mát----- Thở ra, tôi cảm thấy nhẹ nhàng
4/ Thở vào, tôi cảm thấy được lắng dịu ------- Thở ra, niềm an lạc phát sinh
5/ Thở vào, tôi nếm được chất liệu bình an ------ Thở ra, tôi cảm thấy an toàn
6/ Thở vào, tôi phục hồi được sự tự do của tôi ---- Thở ra, tôi có niềm tin nơi gốc rễ bình an của tôi
7/ Thở vào, tôi rất thương các con tôi –
Thở ra, tôi mỉm cười và gởi đến các con tôi tình thương và sự bình an của tôi
Bạn mến! Đến đây tâm bạn đã phần nào được bình an và con người thật của bạn phần nào được hiển lộ cội nguồn của tự do, an lạc và hạnh phúc rồi. Bạn thấy không, trong mỗi chúng ta, con đường tìm về tâm linh của mỗi người rất thênh thang và rộng mở. Nhu yếu đó là lẽ tất nhiên trong mỗi người. Đọc thư bạn chúng tôi cảm được tâm bạn hoài vọng về con đường ấy mạnh lắm. Niềm tin ấy, nguồn hướng thượng ấy sẽ dẫn dắt chúng ta trở về con người đích thực của mình. Tuy nhiên tuỳ duyên mà chúng ta gặp được tôn giáo nào và lời dạy nào mà thôi. Và cũng tùy căn cơ mà chúng ta lĩnh hội lời dạy ấy ra sao biểu hiện qua cách hành trì của chúng ta như thế nào mà thôi. Giống như bạn thích xây dựng, tính toán, kiến trúc, nhưng con của bạn lại thích làm bác sĩ khám bệnh cho người, hay thích viết văn chẳng hạn. Rồi tuỳ ý thích đó mà sẽ đến học các trường chuyên khác nhau cho thoả mãn hoài bão của mình. Nhưng nếu bạn là người rất thích xây dựng, và cũng rất thích viết văn thì đương nhiên bạn nghiên cứu cả 2 ngành. Lúc đó bạn là người giàu có lắm phải không. Cũng vậy nếu có thể thì hai tôn giáo song song trong một gia đình thì cũng là giàu có. Và nếu có thể và có chí thì chúng ta có thể học hỏi được nhiều từ hai tôn giáo. Chúng ta có thể triển khai lời dạy của tôn giáo này qua cách hành trì của tôn giáo kia. Ví dụ như cách thực tập ở Làng Mai dành cho những người có tín ngưỡng Cơ đốc giáo: Bạn không phải đợi đến khi tắt thở mới được sinh lên nước Chúa hay song song với điều dạy đó trong đạo Phật là : bạn không phải đợi đến khi tắt thở mới sinh về cõi Tịnh Độ. Cách hành trì là: Cõi Tịnh độ hay nước Chúa là hiện đang có mặt ngay bây giờ và ở đây, nghĩa là chúng ta có thể rất đang sống và đang có mặt tại cõi Tịnh độ ngay bây giờ rồi. Và cũng như vậy chúng ta có thể rất đang sống và đang có mặt tại nước Chúa rồi. Vì nước Chúa hay cõi Tịnh độ đều là nơi mát mẻ, không nóng bức, con người không bị kiềm kẹp bởi tham đắm, giận hờn, ganh ghét, ngu muội, lên án lẫn nhau, chém giết lẫn nhau…. Ở nơi đó con người được học hỏi để tìm về cuộc sống chân thật của mình, học hỏi để thoát khỏi những tâm hành tham đắm, giận hờn, ganh tỵ , hận thù, bạo động, bất an, nghi ngờ ….trong chính bản thân, con người được có thời gian tiếp xúc với sự sống cỏ, cây , hoa lá, trời mây, non nước, ao hồ, ruộng vườn, rau trái, đất đai …., có thời gian ngắm được những tâm hành đến đi làm cho bản thân điêu đứng, bất an, rong ruổi trong khi đó lại xa rời những mầu nhiệm của trong thân và trong tâm mình. Không thấy rằng tấm thân này có được là cả một sự đầu tư của vũ trụ, không thấy được có mắt sáng là cả một ân huệ lớn cuộc đời dành cho chúng ta …. Con người có khả năng dừng lại được chứ không hẳn luôn là nạn nhân của rong ruổi về quá khứ hay tương lai. Con người có khả năng sống hạnh phúc ngay những gì mình có trong hiện tại. Con người có khả năng hiểu được, tha thứ được, bao dung được từ những gì ban đầu mình nghĩ là mình không có khả năng, không thể chấp nhận được… Nhưng để làm được điều đó thì trước tiên phải thật sự là chính mình. Nghĩa là người có thể làm chủ được và thay đổi được chính những tâm hành của mình, chính những nhận thức của mình, chính những khổ đau của mình mà lâu nay làm cho mình bị bế tắc …. Tâm hồn theo đó mà càng lúc càng hiểu thấu bản chất của khổ đau và không lặp lại vết xe cũ cho bản thân và cho người khác. Nơi ấy không Tịnh là gì nữa? Nơi ấy là nơi của tình thương, vậy không phải là nước Chúa thì còn là gì nữa? Vâng, nơi ấy là nơi của Chúa, của Phật, của mẹ Quán Thế Âm, của từ bi có mặt. Chúng ta có khả năng làm hiển lộ quí ngài từ bản thân rất bình thường của chúng ta. Cái quan trọng, điều cốt yếu là chúng ta hành trì tu tập như thế nào để chất Thánh càng được lộ diện rõ nét trong mỗi hành xử và cách sống của chúng ta, mỗi cái nhìn, mỗi suy nghĩ phải dần dần đi về hướng Thánh ấy.
Bạn mến! Bạn sống ở đâu cũng được. Chung hay riêng cũng được, miễn sao, tâm bạn tràn đầy niềm vui, tình thương, lòng tha thứ, bình an, rộng mở. Hay nói khác hơn là thân và tâm bạn đang ở cõi Thanh Tịnh. Đó là điều quan trọng mà bạn biểu lộ được tình thương cho con cái bạn. Bạn sẽ hỏi lại chúng tôi: dường như đó không phải là thực tế? Bạn Tài mến! Bạn có biết “Một tâm niệm an lành – làm rạng ngời mặt đất” không? Con đường tâm linh nhìn vi tế như vậy nhưng nó có thể đem đến hoà bình cho con người và thiên nhiên đó. Hay một tâm niệm tham lam thôi, chỉ một niệm muốn chiếm hữu cái gì đó thôi là có thể gây ra chiến tranh cả ngàn năm mà, lịch sử Việt nam đã có kinh nghiệm đau thương đó mà, phải không bạn? Một tâm niệm bất chính thôi cũng có thể làm tan nát gia đình người ta và cả cuộc đời mình mà, phải không bạn? Cho nên bạn an lành thì con cái bạn an lành. Bạn vui, thì con cái bạn vui. Bạn bao dung, rộng mở, con cái bạn sẽ được chở che, bình an, an toàn. Cho nên khả năng làm Phật bà Quan Âm cho chính bản thân là điều bạn có thể làm được mà không cần phải treo hình và chỉ có tín ngưỡng suông. Công hạnh của Đức Bồ Tát Quán Thế Âm là lắng nghe được nỗi khổ của con người và muôn loài. Chỉ cần lắng nghe thôi Ngài có thể giảm bớt khổ đau của con người và của muôn loại. Trong tâm hồn của mỗi người chúng ta đều có khả năng lắng nghe nỗi khổ niềm đau của chính bản thân cũng như của người khác, nếu chúng ta muốn làm đức Quán Thế Âm. Bạn học hỏi đạo từ kinh sách và đem áp dụng trong cuộc sống gia đình thì cũng không có gì là khó đâu. Chẳng hạn bạn thực tập ngồi thiền, theo dõi hơi thở như những bài chỉ dẫn ở trên, thì đâu có gì là khó đâu? Tâm bạn rất bình an, bạn rất an lạc, có niềm hạnh phúc do hành thiền mang lại, hay do bạn có đức tin rất lớn từ trí tuệ, lòng từ bi của Phật, của Chúa và các vị Bồ Tát. Tất cả điều đó đang diễn biến trong tâm bạn. Ai quấy rầy bạn được đâu? Khi có bình yên, an lạc rồi, có hướng đi rồi, thì lời nói của bạn, hành xử của bạn, cử chỉ của bạn, tình thương của bạn sẽ tự biểu hiện đến những người trong gia đình thôi. Và chắc chắn bạn sẽ là nơi nương tựa cho con cái và gia đình bạn. Nếu bạn chưa hiểu đạo Chúa lắm, thì đọc thêm sách. Và nếu muốn học hỏi thêm Đạo Phật để hành trì thì bạn cũng có thể đọc từ Kinh, từ sách. Không lẽ bạn không có quyền đọc sách hay sao? Khi bạn bình an thì tự nhiên mọi việc sẽ thay đổi thôi, vì bây giờ bạn đã có cái nhìn rất khác về hiện trạng và có khả năng chuyển đổi được tình trạng. Hay chấp nhận được tình trạng mà không đau khổ. Vì đã có cái nhìn mới rồi.
Bạn mến! Chúng tôi rất có niềm tin nơi bạn. Vì bạn đang nuôi một niềm tin rất lớn nơi con đường tâm linh. Đó là cả một nguồn năng lượng lành mà Chư vị đã tìm ra vì thương thân phận con người, muôn loài và thương cả cuộc đời. Chúng ta hậu sinh không được gặp các Ngài nhưng năng lượng lành luôn có mặt đó và bảo hộ cho chúng ta, nếu chúng ta có đức tin, nếu chúng ta đang trên con đường thực hiện những gì các Ngài chỉ dẫn cho chúng ta.
Đó là vài lời tâm tình của chúng tôi đến bạn. Kính chúc bạn, và gia đình có nhiều an vui. Hy vọng mọi chuyện tốt đẹp đến với gia đình. Chúng tôi xin được chia sẻ niềm thông cảm với bạn.
Tương quan tương duyên hay tương tức
Con xin hỏi về Duyên -Nợ như sau:
Con là nữ, đã ly dị và có 1 con.
1. Có nên tin vào Duyên Nợ không ạ?
2. Làm sao để tránh tình trạng là cái gì cũng đổ cho duyên- nợ, không biết giữ gìn hạnh phúc rồi mình nói là hết duyên , mình chọn nhầm người thì lại nói là vì mình có nợ với người ta!
3. Làm sao để biết là mình có duyên nợ với người nào? Ví dụ, mình yêu một người và cứ chia tay rồi quay lại với người ta mãi, làm sao con biết đó là do con có duyên nợ với anh ta, hay là do mình yếu kém không kiểm soát được cảm xúc, chưa tu tập tốt nên khi tu tập tốt hơn một chút mình nhận ra là sự việc không đến mức phải chia tay rồi mình lại muốn sửa chữa lỗi lầm để quay lại?
Trả lời của Sư Cô Hội Nghiêm.
Chị Linh thương mến!
Đọc câu hỏi của chị quý sư cô thấy chị đã trả lời được phần nào cho câu hỏi của mình rồi. Cuộc đời là một chuỗi tương quan tương duyên. Không có một hiện hữu nào tự nó có được. Một bông hoa, không thể tự nó mà hình thành. Hoa phải nhờ những yếu tố khác như đất, nước, hạt giống, phân bón, người làm vườn...mới hình thành. Mình cũng vậy, cũng do nhiều yếu tố kết hợp, như cha mẹ, thức ăn, nước uống, môi trường, xã hội... Hạnh phúc và khổ đau cũng như thế, cũng do nhiều yếu tố tạo thành. Những yếu tố tương quan tương duyên đó dân gian gọi nôm na là duyên nợ, những gì đem lại hạnh phúc cho mình thì gọi là duyên, những gì đem lại khổ đau thì gọi là nợ. Trong Đạo Bụt gọi đó là tương quan tương duyên hay tương tức.
Cũng cùng một người nhưng khi thương mình gọi là mình có duyên với người đó. Rồi cũng người ấy, cũng tình thương ấy nhưng mình không biết trân quý và tưới tẩm để cho tình thương lớn lên rồi khổ đau, mình gọi là mình có nợ với người ấy thì vô lý và mâu thuẫn quá phải không? Mình đâu chọn nhầm người, mình đâu cưới người mình ghét, mình cưới người mình thương mà. Chỉ do mình không biết nuôi dưỡng thôi. Nếu nhìn sâu vào những khổ đau và hạnh phúc của mình, mình sẽ thấy được nguyên nhân và gốc rễ sâu xa của nó. Khi thấy được nguyên nhân và gốc rễ rồi, mình sẽ làm mới trở lại để nuôi lấy hạnh phúc của mình mà không còn đổ lỗi cho duyên nợ nữa.
Nếu nhìn sâu thêm một tí mình có thể thấy được rằng khuynh hướng đổ lỗi cũng là một tập khí của mình. Trong mối quan hệ giữa mình với người kia, có lúc mình giận hờn, khổ đau, mình cứ nghĩ là người kia có lỗi với mình, người kia đã gây nên những nỗi khổ đau cho mình nên mình không chấp nhận được người kia và làm cho sự truyền thông trở nên bế tắc.
Khổ đau từ đó mà leo thang. Mình không nhìn lại để thấy rằng có thể mình đã đóng góp một phần nào đó trong nỗi khổ và cơn giận của người kia nên người kia đã hành xử, nói năng như vậy. Có thể mình không cảm thông đủ, có thể mình không đủ niềm vui và hạnh phúc để hiến tặng cho người kia, có thể mình không tưới tẩm những hạt giống tốt trong người kia, mà chỉ có than phiền và trách móc. Hoặc trong mình còn có những tính nóng nảy dễ bực bội cáu gắt, không dễ dàng tha thứ bỏ qua những lỗi lầm của người khác. Mình đã không nói những lời nói nhẹ nhàng ái ngữ, không hành xử khéo léo v.v...
Khổ đau hay hạnh phúc đều mang tính hữu cơ, nghĩa là có thể chuyển đổi được. Hạnh phúc nếu không khéo gìn giữ thì một ngày nào đó sẽ mất, sẽ trở nên khó khăn và khổ đau. Khổ đau nếu biết tu tập chuyển hóa thì sẽ thương yêu nhau hơn, từ đó sẽ hạnh phúc hơn. Cho nên khổ đau hay hạnh phúc là do mình, do mình quyết định. Mình có đổ lỗi cho người kia, cho hoàn cảnh, môi trường, con cái... thì đó cũng là tập khí của mình. Sự thực tập là luôn luôn trở về để nhìn lại chính mình. Có thể mình không trân quý đủ người thương của mình, mình không trân quý đủ những gì mình đang có. (Những gì mình không có hoặc chưa có thì mình ruỗi rong tìm kiếm, khi có rồi thì mình lại không biết trân quý, đợi đến khi tuột khỏi tầm tay mới thấy tiếc nuối và ân hận.)
Nếu mình không thay đổi những tập khí của mình thì cho dù có cưới bao nhiêu người đi nữa mình cũng khổ đau. Vì vậy, với sự thực tập là mình luôn luôn trở về với giây phút hiện tại, nhận diện và trân quý những gì mình đang có để nuôi lớn hạnh phúc, và đồng thời chuyển hóa những tập khí trong mình.
Nếu chị có cảm hứng thực tập thì đây là những tài liệu mà chị có thể tham khảo thêm để giúp cho sự thực tập của mình ngày một tươi vui và hạnh phúc hơn: cuốn Sống chung an lạc,Thương yêu theo phương pháp Bụt dạy.
Chúc chị có nhiều niềm vui trong sự thực tập và cuộc sống. Mong chị tìm lại được hạnh phúc với những gì mình đang có.
Xin gởi theo một chút năng lượng lành và bình an từ Làng đến cho chị.
Thương mến.
Trả lời của Thầy Pháp Toại
Thưa chị ! Thầy xin chia sẽ câu hỏi về duyên nợ đối với cách chị hiểu và suy nghĩ có nên tin vào duyên nợ hay không? Làm sao biết được mình có duyên với người này và có nợ với người kia? Duyên nợ chỉ là cách dùng từ của nhiều người thường sử dụng. Nếu chị không thích dùng từ duyên nợ thì chị dùng từ nhân quả, luân hồi, hay từ duyên nghiệp nó điều giống nhau . Chúng điều có nghĩa diễn tả một nội dung là khởi đầu một hành động và đi đến một kết quả. Có nghĩa là Nhân( Duyên ) còn Quả (Nợ). Nếu cái nhân tốt thì kết quả là tốt, còn cái nhân xấu hy vọng quả khó đem lại tốt đẹp, thường thường là nó như vậy. Nhưng đối với Đạo Phật thì bất cứ cái gì cũng thay đổi được bởi vì có đạo lý Vô thường, Vô ngã, Tương Tức …. Và còn phù thuộc vào nhiều nhân nhiều duyên khác tác động qua lại.Ví dụ, chị có nhiều hạt giống tốt mà không thường xuyên tưới tẩm chăm sóc thì làm sao có kết quả hoa trái tốt đẹp. Đồng thời chị chăm sóc nhưng còn phụ thuộc theo thời tiết, môi trường , kỷ thuật … những điều kiện bên ngoài yểm trợ nữa.
Bây giờ chị hỏi đâu là nhân duyên tốt, đâu là nhân duyên xấu ? Cái này không phải chị tìm hiểu rồi chọn người này hay người kia ? Tùy thuộc vào khả năng tu tập của chị mà cho chúng ra một nhân duyên tốt hay xấu . Chúng ta “đến” hay “đi” , hoặc vạn vật sinh ra trong vũ trụ đều tùy thuộc vào nhiều nhân nhiều duyên, không tự thể nó có mà cho mình chọn, không có thượng đế nào sắp đặt sẵn ,hoặc có một cái này sinh ra một cái kia. Nếu nghĩ,chị có mặt trên cuộc đời này chỉ do có bố mẹ sinh ra , nghĩ như vậy là trái với giáo lý của Bụt “ Vô Ngã”. Chị ra đời là cả vũ trụ này cùng góp mặt với vô vàn điều kiện như nước, gió , lửa, đất, cây cỏ …Chỉ có khả năng tu mới làm chuyển hóa được cái tốt hay cái xấu mà thôi.
Đòi hỏi ở khả năng tu tập của chị, giúp cho chị tránh thoát được khổ đau mà chế tác được hạnh phúc. Khi có chánh niệm sẽ có chánh định và trí tuệ thoát được phiền não và khổ đau đang có trong thân và tâm chị. Cởi trói được ảo tưởng, tri giác sai lầm, trói buộc …vượt qua những đam mê, hệ lụy, vướng bận . Tu thì có thực tập pháp môn, có học hỏi kinh điển, có thực tập thường xuyên các pháp môn của Bụt như niệm(đặt hết tâm ý vào) hơi thở, bước chân, ăn cơm, nói chuyện, tiếp xúc… chế tác năng lượng chánh niêm, hỷ lạc ….Làm cho những con ma phiền não trong tâm không có cơ hội quấy nhiễu làm phiền chị.
Xin được hỏi chị, chị cũng có những khổ đau mà cũng có những hạnh phúc được nhận từ người thương của mình chứ ? Nếu người kia mà xấu hoàn toàn làm sao trước kia chị thương được. Chị thực tập lấy cây bút viết xuống những điểm dễ thương và những điểm chưa dễ thương của anh ta( Nếu chị còn muốn thực tập thương). Không phải ly dị là cắt đứt hết phiền não đâu.Phiền não là một khối đá kiên cố đóng khung lại trong người chị mà chị không cho người thương mình biết “sống để dạ chết mang theo” Viết một lá thư tình thật là trân trọng như là hồi mới yêu nhau vậy đó. Hồi mới yêu nhau tại sao thấy cái gì cũng đẹp, rồi thề non hẹn nước ...bây giờ những lời đó nó còn trong tim chị và anh không ? Hay là bây giờ đã trở thành băng giá, gặp nhau không có một chút cảm xúc thân thiện mà thấy toàn khổ đau. Lỗi là do cả hai người phải không? Nếu chị thưc tập giỏi hơn thì nên viết ra một lá thư nói những cái lỗi của mình nữa và mong người kia tha thứ . Đây gọi là phương pháp làm mới chắc chị có nghe phap thoại của sư ông nhiều và đã nghe dạy về điều này. Cái tốt hay xấu đến với mình bắt đầu từ chính bản thân, cách nhìn của mình trước rồi mới ra thế giới bên ngoài gọi là “ Nhất thiết duy tâm tạo” .
Đối với đạo bụt không có cái nhìn bế tắc, không có sai lầm nào mà không sửa được, chỉ là có chịu thay đổi mình hay không và thay đổi cách nhìn của mình hay không? Hơn nữa chị có tâm đòi hỏi quá mức. Mới tu mà đòi hết phiền não liền và đòi người kia cũng vậy. Đây là một ảo tưởng. Khi tu tập có nhiệm vụ chuyển rác thành hoa. Rác ở trong hoa , hoa có trong rác. Chúng ta tu không phải lấy rác ra khỏi hoa . Mình biết rác cũng là hoa nếu như biết chuyển hóa. Đây là một công trình công phu như bao công trình khác. Ví dụ chi chăm đứa con từ nhỏ lớn lên trưởng thành trở thành một con người có ích cũng trải qua nhiều gian nan ngày đêm cần mẫn lắm phải không? Không dể tý nào và việc trao cho em một hướng sống có đạo đức, có hạnh phúc càng khó hơn. Có tu mới trao truyền chất liệu sống này được.Đâu phải giáo dục theo một khuôn phép bắt người kia làm theo và thước mực đã quy định sẵn. Chúng ta hiểu rằng! không có con đường đi đến duyên nợ mà duyên nợ chính là con đường. Cũng giống như câu “ Không có con đường đi đến hạnh phúc, mà hạnh phúc chính con đường”. Giáo dục được biểu hiện qua đời sống hạnh phúc của chị. Bây giờ chi ly dị vô tình chị đã tưới hạt giống ly dị nơi đưa con rồi. Sau này đứa con lớn lên làm giống hệt như chị. Và chị đừng trách con , do mình đã tưới hạt giống khổ đau này rồi.
Bây giờ chị làm lại bằng cách nhìn chữ “Duyên nợ” theo chiều hướng tốt, tưới tẩm hạt giống lành. Chi có khả năng đi ra khổ đau. Trao truyền cho người con hạt giống yêu thương nơi bố mẹ. Tùy theo nhân duyên chuyển hướng tốt, có kết quả tốt . Trong mỗi con người sâu thẳm ai cũng có lòng từ bi khéo chăm sóc và tưới tẩm. Đây là nghệ thuật của cuộc sống.Chúc chị định hướng, xác định nên thực tập cái gì và không nên tiếp tục hành xử tưới tẩm hạt giống khổ đau nơi thân, tâm nữa.Chúc chi thành công trên công trình xây dựng yêu thương.
Thầy Pháp Toại
Con thấy cuộc sống không còn ý nghĩa gì nữa
Câu hỏi: Con năm nay 20 tuổi hiện đang là sinh viên. Gia đình con không được hạnh phúc, cha thì suốt ngày rượu chè, vợ lớn vợ nhỏ một bên, mẹ thì ghen tuông. Cuộc sống gia đình con không còn được hạnh phúc nhiều năm nay. Gần đây mẹ con không chịu được nổi cô đơn, thiếu thốn tình cảm, đã tìm hạnh phúc bên người khác. Điều này làm cho nổi khổ của con tăng lên gấp bội khi phải nghe tin này. Mấy ngày trước, cha và mẹ có lời qua tiếng lại với nhau, cha con đã không kiềm chế được cơn tức giận đánh đập mẹ con phải vào bệnh viện. Rất có thể sau vụ việc này cha và mẹ sẽ ly hôn.
Đầu óc con lúc này rối bời, nhiều lúc con cảm thấy cuộc sống này không còn ý nghĩa gì nữa, đôi lúc con oán hận tại sao lại là con của cha, mẹ. Nhưng nghĩ lại mình không có quyền lựa chọn, dù gì đi nữa thì đó cũng là cha, mẹ - người đã sinh ra và nuôi con khôn lớn. Con hầu như không thể tập trung vào việc học được nữa mỗi khi nghĩ đến chuyện này. Nhiều lúc con nghĩ đến chuyện đi tu. Nhưng cha mẹ chỉ có mình con, sau này ai sẽ chăm sóc cho cha mẹ khi về già. Con rất bối rối không biết phải làm thế nào? Mong quý thầy, quý sư cô cho con một lời khuyên.
Trả lời:
Em thương mến
Cảm ơn em, cảm ơn các duyên lành đã đưa em đến với trang nhà Làng Mai. Em có nhiều may mắn và phước đức lắm nên mới với tay ra để tìm sự nâng đỡ trong những lúc khó khăn như thế này. Có rất nhiều người trẻ khác đã không có sự may mắn và không đủ phước đức như em nên khi đi qua khó khăn, họ đã không có khả năng vươn tay ra để tìm hỗ trợ mà lại tìm tới những điều tiêu cực để tự hủy hoại mình.
Em biết không, có lẽ ai cũng muốn có một cuộc hôn nhân hoàn hảo hết. Ít ai muốn có một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Tuy thế, cũng có rất ít người biết làm thế nào để có một cuộc hôn nhân hạnh phúc. Bởi vì hạnh phúc là một cái gì cần được vun trồng, tưới tẩm và nuôi dưỡng. Nếu không thì, như Bụt nói, cái gì cũng vô thường hết, cái gì cũng phải chịu quy luật của sự tàn hoại. Hạnh phúc trong hôn nhân cũng cần được nuôi dưỡng bằng các thức ăn, giống y như mình vậy. Nếu mình cho nó ăn các thức ăn tốt, lành mạnh thì nó sẽ sống mạnh sống khỏe, còn nếu mình cung cấp toàn các thứ tiêu cực, hay có khi mình còn bỏ đói nó nữa thì nó sẽ èo uột rồi từ từ chết đi.
Ba mẹ em hồi thương nhau, về sống chung với nhau rồi sinh ra em, chắc hai người cũng đã từng có với nhau một hạnh phúc ngọt ngào. Nhưng có lẽ họ đã không có may mắn được học hỏi cách thức chăm sóc, nuôi dưỡng và bảo tồn hạnh phúc nên hai người bây giờ đi về hai hướng khác nhau. Đó là một sự đáng tiếc, rất đáng tiếc phải không em? Tuy vậy, có lẽ mình cũng không trách được hai vị, bởi vì đó là cái mà họ biết, họ chỉ có thể làm được đến thế thôi. Có bao giờ em tự hỏi hồi xưa khi ba mẹ còn